Karsten: 'Schaatsers weten van
elkaar niet dat ze bij mij komen'
Feiten &Meningen
ZATERDAG 18 APRIL 1992
2
Dokter Michel Karsten komt terug
van de voordeur en zegt: „Zo, de
olympische Audi is ook weer weg....!"
Drie keer had hij geen acht geslagen
op het nadrukkelijke bellen dat
vanuit de hal in zijn praktijk, tot in de
Spreekkamer snerpte. Het maakte
ons danig nieuwsgierig. Avond im
mers, en Karsten (50 jaar; huisarts te
Haarlem) ontvangt alleen in die uren
sportmensen. Nou komen ze hier
weliswaar niet allemóél voor doping,
maar we zouden het toch maar eens
treffen met een bekende stem bin
nen hoorafstand in de gang....
Als het gebcl over gaat in stevig gebonk op
de geblindeerde ramen van de spreekka
mer, besluit Karsten naar buiten te lopen.
Langs die weg onttrekt zijn bezoek zich dan
aan onze waarneming. Maar toch niet hele
maal.
Immers: 'olympische Audi'. Karsten: „Ik
had die afspraak in de vooravond. Tja, als
mensen dan te laat komen en ik bezig ben-
Ik heb ze dus weg moeten sturen. U zou na
tuurlijk verschrikkelijk graag weten wie dat
waren...?! Kan ik me voorstellen."
Dat wordt even raden, want zowel leden
van de selectiegroep voor de winterspelen
in Albertville als die van de komende zo
merspelen in Barcelona, hebben van spon
sor Audi een auto ter beschikking gekregen.
Dan realiseren we ons: het kan haast niet
anders, of dat bellen en bonken is afkomstig
geweest uit,het kamp van de Spanje-gan-
gers. Anabole steroïden - zo had Karsten
ons juist nog eens uitgelegd - worden ge
bruikt in een trainingsfase. En die breekt
voor de schaatsers pas weer rond de zomer
maanden aan. Het is dus de tijd van voor-,
bereiding op de zomerspelen.
Karsten: „Ik heb er een paar dagen geleden
een gehad voor een anabolenkuur. Een top
sporter. Die is nu naar eeh ver land om te
trainen. Daarmee ontloopt deze persoon
(Karsten hanteert tijdens het gesprek zorg
vuldig de neutrale vorm, red.) in ftet voor
seizoen de kans betrokken te raken bij een
dopingcontrole out of competion; een con
trole buiten de wedstrijden om dus. Geen
bond die een sporter vanuit zo'n ver land
optrommelt voor een tussentijdse doping
controle. De persoon in kwestie gaat nu on
gehinderd zijn kuur afmaken, zorgt ervoor
dat de verboden spullen op tijd uit het li
chaam zijn, en verschijnt straks als een
soort held op de Olympische Spelen in Bar
celona. Zo werkt dat."
En daar werkt u aan mee...
Karsten: „Ik speel een passieve rol. De spor
ter die bij mij komt voor anabole steroïden
heeft daar zelf toe besloten. Het is zijn of
haar initiatief, niet dat van mij. Dan kan ik,
wanneer iemand hier in die stoel tegenover
mij zit, kiezen tussen wel helpen en niet
helpen. Als ik niet help, gaan ze 'het zwarte
circuit' in met alle gevaren van dien. En
wóarom zou ik niet helpen? Iedereen heeft
recht op medische bijstand. Dat betekent
niet dat ik gelijk zeg: hup, spuit in de bil en
weg wezen. Ik begin er nooit aan zonder
uitvoerig geïnformeerd te hebben naar de
beweegredenen om dat middel te gaan ge
bruiken, naar de mate van trainingsarbeid,
en de voedingsgewoonten. Altijd geef ik ook
een uitleg over de mogelijkheid van schade
lijke gevolgen. Het is schadelijk, leder medi
cijn is schadelijk, maar die schadelijkheid
hangt af van hoe je met dat produkt om
'gaat. Dan komt het moment waarop zo'n
sporter zegt: 'En toch doe ik het'. Die wil
om met behulp van doping in de sport iets
te bereiken is groot hoor. Voor ze bij mij ko
men zijn ze daar erg mee bezig geweest, dat
merk ik steeds weer. Op dat gebied... Geen
domoren die ik hier krijg. Ze blijken met le
zen en praten behoorlijk wat kennis van sti
mulerende middelen opgedaan te hebben.
Die mensen zetten hoe dan ook door. In
zo'n situatie voel ik me als medicus ver
plicht daar bij te helpen om ze zo uit han
den te houden van louche spuiters. En ik
doe daarmee niets wat niet mag. Ja... Het
mag niet van de sportojficials, maar daar
heb ik niks mee te maken. Ik heb te maken
met de wet. Dat wordt in de publieke opinie
helaas vaak vergeten. De publieke opinie
zegt: 'dokter Karsten doet iets wat verboden
is' Nee. Waar ik mee bezig ben wordt door
de wet toegestaan. Dat de sport het ver
biedt, is iets waar degene die ik begeleid
mee te maken heeft. Daar wijs ik ze ook op.
Maar dat wisten ze natuurlijk al..."
De Inspectie fan de Volksgezondheid voor
Noord-Holland toont zich in een reactie
naar aanleiding van de schaatskwestie 'niet
gelukkig" met uw werkwijze.
..Karsten: „Ik kan me voorstellen dat de In
spectie redeneert: we willen die doping niet
.Nee, die wil ik ook niet. Het zou een groot
misverstand zijn om te veronderstellen dat
ik vóór ben. Maar het gebruik er van be-
stóét. Tot in het absurde. Ik krijg mensen uit
do krachtsportwereld over de vloer aan wie
middelen zijn toegediend zonder dat ze het
zelf wisten. Daar komen we dan in gesprek
ken samen achter. Ik ken sportschoolhou
ders die de anabolen gewoon door het ei
witpoeder in de milkshake draaien. En op
'n bepaald moment gaat een sporter dan
natuurlijk toch wat aan het lichaam mer
ken. Vrouwen vooral. Daar zijn de verande
RM
Michel Karsten, arts. „Ik doe niets wat van de wet niet mag."
ringen het grootst bij. Anabolen zijn afge
leid van het mannelijk hormoon - testos
teron - dat wordt gemaakt in de zaadballen.
De farmaceutische industrie is daar mee
aan de gang gegaan, en heeft het spierop-
bouwend (anabole) effect bevorderd ten
nadele van het androgeen, de vermannelij
king. Dat is de reden waarom sporters het
nemen als ondersteuning van hun presta
ties. Omdat vrouwen een veel lagere testos-
teronspiegel hebben dan mannen, slaat in
de voorbereiding op wedstrijden een ana
bolenkuur bij hen harder aan. Maar voor
het lichaam is het vele malen slechter. Een
vrouw verdraagt die mannelijke hormonen
niet. De stem wordt zwaarder, er komt be
haring waar die niet hoort, het heeft gevol
gen voor de eierstokken, de baarmoeder, de
clitoris; alles verandert naar mannelijke vor
men. En dat is irrevisibel, dat gaat niet meer
terug. Daarom zeg ik ook altijd tegen sport
vrouwen die van mij zo'n kuur willen: begin
er in hemelsnaam niet aan want bij een
man kan ik het sturen maar bij jou niet. Een
heleboel vrouwen die dan zeggen: dan doe
ik het niet. Al die bijverschijnselen heb ik er
niet voor over, ik wil niet als een halve vent
door het leven. Lever ik dan een bijdrage
aan 'volksgezondheid' of niet...?!
Maar dat ontgaat de Inspectie blijkbaar. Ik
heb bij de Inspectie eens een zak spul uit
een sportschool aangemeld en gezegd: Iaat
dat nou eens analyseren want volgens mij
zitten daar anabolen in en degene die het
gebruikt weet het niets eens. Nou, daar is
niks mee gedaan. Niet nodig gevonden,
geen interesse... Misschien omdat zo'n ana
lyse 200 gulden kost. In elk geval: geen on
derzoek.
Bij de Inspectie zouden ze zich anders over
me uitlaten als ze wisten wat ik behandel...
Een sporter vol met pukkels op het lijf van
de overdosering. Mensen met grote abces
sen in de billen omdat ze een ondeskundige
hebben laten knoeien met de spuit. Een
jongen die me vanmiddag opbelde voor een
afspraak. Hij wil anabolen en heeft last van
een verkeerde behandeling door degene die
hem tot nu daarbij hielp. Zijn ballen schij
nen zó verschrikkelijk ldein geworden te
zijn dat de functie is aangetast. Die komt
dus binnenkort op bezoek. Een topper in
zijn sport. Hij zei dat-ie gestuurd was door
Harm Kuipers bij wie hij via"zijn huisarts te
recht was gekomen."
Harm Kuipers....
Karsten. „Toen ik dat hoorde dacht ik dat ik
gek werd. Kuipers... Terwijl die weet dat hij
iemand naar me door stuurt die gaat ge
bruiken! Eerst zegt hij voor de televisie dat
ik medisch-ethische regels overtreed, en
vervolgens geeft hij een sportman het ad
vies om zich door mij te laten begeleiden.
Daar begrijp ik nou werkelijk niets van...
Maar Kuipers doet wel meer vreemd. Als ik
lees dat hij de schaatswereld 'clean' noemt,
dan verbaas ik me in hoge mate. Kuipers
weet beter. Hij móet weten, het kan niet an
ders, dat er ook door schaatsers doping
wordt gebruikt. En als-ie het écht niet weet,
dan is hij bezig met blokken voor z'n ogen."
In uw verklaring spreekt u over één geval.
En nu over schaatsers. Het zijn er dus
meer...
Karsten: „Ja. Maar ik zeg niet hoeveel. Mij
werd door de schaatsbond, in ons geheim
onderhoud eind vorige maand, een uit
spraak gevraagd met betrekking tot Albert
ville waar ik in het programma van Berg
een opmerking over maakte. Wel: bij die
Olympische Spelen heb er via de televisie
één aan het werk gezien. Maar er zijn er bij
mij ook uit vorige kernploegen geweest
voor anabole steroïden. Ze behoren nog wel
tot de top, maar zijn weggevallen uit de eer
ste rij. Nu dus sub-toppers. Met die'anabo
len hoopten ze afgelopen seizoen weer aan
sluiting te kunnen vinden. Dat is niet ge
lukt. Hoe dan ook: ze deden zo'n kuur.
Eerder - toen ze wél deel uitmaakten van de
kernploeg - ook al?
Karsten: „Dat laat ik in het midden. Maar
het is in elk geval wel zo. dat er meer artsen
zijn die handelen zoals ik. Dat vermoeden
had ik al, en het is bevestigd door reacties
die ik de afgelopen weken heb ontvangen.
Er is mij vertrouwelijke informatie toege
speeld waardoor ik dat weet. En dan heb ik
het wéér over toppers en sub-toppers in de
schaatssport. De groep is dus groter dan de
paar leden van de totale selectie die fk be
geleid.
Er zijn een stuk of vijf collega's die hetzelfde
doen als ik. Met dit verschil dat ze er geld
voor vragen, en nog een 'aangepast' tarief
ook. De sporter moet eerst betalen en dan
ARTHUR BASTIAANSE
pas komt het recept of de injectie. Ik doe
het belangeloos. Ik vraag zelfs niet eens het
normale tarief voor een consult. Ik wil er
geen cent aan verdienen. Voor mij is dit he
le onderwerp toch een grens van wat je als
medicus wel kan doen en wat niet.
Ze zullen van mij nooit kunnen zeggen: hij
rijdt zijn auto van die sportmensen, of: hij
woont van dat geld in een mooi huis. Maar
als ik zou willen... Sporters die hier komen,
die per se zo'n kuur willen, zijn bereid om
daar dikke 'flappen' voor te trekken. Dat is
me wel duidelijk. Ik begin daar niet aan.
Daar ben ik zeer principieel in. Zoals ik dat
ook ben ten aanzien van de dopingproduk-
ten die ik voorschrijf. Anabolen, daar kan ik
achter staan omdat ze louter spierverster-
kend zijn. Maar als ik hoor en lees waar ze
in andere sporten soms mee bezig zijn - in
het wielrennen bij voorbeeld met het mid
del epo, en in de bodybuilding met het
groeihormoon - dan weet ik van mij zelf ze
ker: dét nooit. Dét is onverantwoord."
ning heeft die mij gebeld met de vraag: dok-
ter kan ik op u vertrouwen? Toen heb ik ge- j
zegd: voor honderd procent. Van mij zal
nooit iemand jouw naam te weten komen."
Wat de schaatsbond wel van u wil.
Karsten: „De KNSB zeurt me suf. In dat ver
trouwelijk gesprek hield het maar niet op. Ik
heb gezegd: never. Het is tegen mijn princi
pes als persoon Karsten om een naam te
noemen. Daarnaast ben ik ook nog arts en
is het beroepsgeheim onlosmakelijk aan mij
verbonden. Ik verschuil me daar niet ach
ter, maar zo ligt de zaak nu eenmaal. Een
arts kan in deze nooit gedwongen worden
om identiteit bekend te maken. Anders zou
het een mooie boel worden zeg... Een pa
tiënt neemt zijn dokter in vertrouwen, de
buitenwacht oefent druk uit via negatieve
publiciteit of een rechtszaak, en hop daar
gaat de naam van de patiënt over de toon
bank. Dat kan toch niemand die ooit een
arts bezoekt goedkeuren?! Die denkt mooie
boel. Als ze de dokter onder druk zetten ligt
mijn persoonlijke zaak op straat-
Dat die schaatsers mij in hun verklaring van j
dat beroepsgeheim ontslaan, i» ridicuul. i
Mijn advocaat zei tijdens dat gesprek met j
vertegenwoordigers van de KNSB: 'Weet u j
wel wat dat betekent, die zin? Dat betekent
in wezen dat iedereèn die in Albertville
reed, bij de heer Karsten is geweest. Anders
kunnen ze hem niet ontslaan van zijn
zwijgplicht.' Daar kregen ze allemaal rooie
hoofderi van. Toen wou ineens niemand
meer de verantwoording nemen voor die
Of ik dan kon zeggen om welke groep het
ging: de heren, de dames, de all-rounders,
de sprinters, de shorttrackers... Kom nou!
Dan wordt het een wegstreep-toestand.
Daar begin ik niet aan."
Een grimmige sfeer, tijdens dat geheim on
derhoud?
Karsten: „Viel mee. Aan het begin heb ik ge
zegd: één verkeerd woord, en ik ben meteen
weg. Tja, natuurlijk. Uiteindelijk heb ik toch
met die hele schaatsbond niks van doen?! Ik
heb te maken met het individu dat zich tot
mij wendt voor medische hulp. Of die nou
lid is van de schaatsbond ofoan een andere
organisatie, dat gaat mfj toch niet aan?! Ik
heb niet eens veel verstand van schaatsen.
Daar had die bondscoach Krook bij een in
terview groot gelijk in. Maar dat hóeft toch j
ook niet. Als ik maar verstand heb van het
begeleiden van mensen die anabole steroï
den gebruiken. En dat heb ik."
Yvonne van Gennip merkte op: 'Ik vind dat
de schuldige zich nu maar bekend moet ma
ken'.
Karsten: „Dat zal niet gebeuren. Dat kan
niet. Die persoon en ik hebben de laatste
weken zeer regelmatig contact gehad. Zo-
doende weet ik dat."
Schaamte bij de betrokkene? Schuldgevoel?
Karsten: „Kan ik nu niet uitleggen. Later
misschien. Ik denk dat ik laterheel wat
meer kan uitleggen. Overigens zonder dat ik
mijn eigen normen daarbij overtreed. Er is
een héle hoop uit te leggen.
Wat de persoon in kwestie betreft, op dit
moment alleen: daar is veel persoonlijk leed
mee gemoeid. En dat van 'de omgeving';
gezin, familie, kennissen... Die bekentenis
kan gewoon niet komen. Daar zitten zóveel
haken en ogen aan...
Natuurlijk ook door mijn toedoen. Ik had
me in dat televisie-interview nooit zo moe
ten laten gaan. Dat was de bedoeling ook
helemaal niet. Het gesprek begon over do
ping in de atletiek. Wat ik wilde zeggen was:
het komt in alle gelèdingen van de sport
voor, ook in het schaatsen. Het spijt me op
recht dat ik door mijn formulering iederéén
van de KNSB-kernploeg verdacht maakte."
De verklaring waarmee de schaatsploeg na
drukkelijk afstand nam van uw uitspraken,
is mede ondertekend door het door u bedoel
de kernploeglid dat anabole steroïden kreeg
toegediend. Afgezien van morele aspecten:
die rijder, of rijdster, moet bij het zetten van
de handteking toch wel het zweet in de han
den hebben gestaan. De gedachte dat u van
de weeromstuit de naam wel eens zou kun
nen gaan noemen.
Karsten: „Nee. En dat wist degene om wie
het gaat. Vóór het zetten van de handteke
wie het gaat spijt?
Karsten: „Nee. Het was, zegt die persoon,
een weloverwogen beslissing. Er is geen
sprake van een opmerking als: 'Had ik het
maar nooit gedaan'.
Wat de beweegreden om anabolen te nemen
betreft: speelde bij de schaatsft)er(s) die u be
geleidde behalve prestatiedrang de weten
schap mee dat tegenstanders ook doping ge
bruiken?
Karsten: „Niet de wetenschap, wel het ver
moeden. En deze gedachte heeft niet alleen
dat ene lid van de kernploeg in Albertville.
Alle schaatsers die afgelopen seizoen bij me
kwamen redeneren zo. Van de buitenlan
ders, dóér denken ze het helemaal van. Bij
hun ploeggenoten stellen ze vraagtekens.
Terecht. Ik heb er meer dan één in mijn
spreekkamer gehad. Maar ze weten van el
kaar niet dat ze bij mij lopen..."
In de serie 'Speurtocht op glad ijs',
dinsdag: Alleen de onwetenden
worden gepakt.
Eerder verschenen in deze serie:
15 april: Schone schijn in de
schaatssport al lang verdwenen.
16 april: Eerste dopinggeval in
Nederland een raadsel.
17 april: Het dagboek van een
spraakmakende zaak.
