Kruisbalk was bijna zeker van acaciahout
Religie
Cursus over
alternatieve
geneeswijze
ZATERDAG 18 APRIL 1992
.21
KERKDIENSTEN
MJNSBURG MONICA WESSEUNG
De evangelische christelijke rp-
meenie in Rijnsburg geeft eert
cursus over alternatieve ge
neeswijzen. Waar vroeger Chris
tus en zijn lijden centraal ston
den bij het zoeken naar een
antwoord op vele levensvragen,
komen nu Meeds vaker denk
beelden als iriscopie. therapie,
yoga en reïncarnatie om de
hoek kijken. De evangelisch
christelijke gemeente willen de
ze nieuwe ideeën tegen het licht
houden.
Lr zijn vier docenten aange
trokken. Woensdag 22 april gaat
Andy Muller in op hypnose,
magnetisme en helderziend
heia. Martie Diepennk neemt
de tweede avond (woensdag 6
mei) voor haar rekening. Alter
natieve geneeswijzen, waarom
niet en waarom wel, komen aan
de orde in de lezing van Rianne
Smit (zaterdag 9 mei). De
laatste avond staat in het teken
van New Age en wordt verzorgd
door Bob van Dijk. Elke avond
is er nazorg aanwezig.
Deelname kost per avond
7,50 gulden, echtparen betalen
tien gulden De cursus wordt
gegeven in herberg Eben Hae-
zer aan de Koestraat in Rijns-
burg en begint om 19.45 uur.
Zaterdag 9 mei is plaats van sa
menkomst de christelijke mavo
aan het Noordcinde in Rijns-
burg.
Hoogmis op radio
LEIDEN.
De KRO (via Radio 4) en de We
reldomroep zenden op eerMc
paasdag umaf 1040 nut locff
streeks de Hoogmis uit vanuit
de Hartebrugkerk aan de Haar
lemmerstraat. Het gemengde
koor van de Hartebrugkerk stdHt
onder leiding van R. VerhoefT.
De orgelbegeleiding is in hatv
den van Foïkcrt Grondsma. De
viering zal worden voorgegaan
door pater J.C.M. van Winden.
Houtdeskundige heeft andere lezing over kruisdood van Christus
De dwarsbalk die Christus op zijn zware tocht naar de
Calvarieberg droeg moet bijna zeker van acaciahout zijn
geweest. Het verticale kruishout bestond vermoedelijk
uit olijfhout en de doornenkroon was waarschijnlijk ge
maakt van bekerkruid en niet van Christusdoom.
GPD JAC DE WINTER
René Pais uit Halsteren (53)
neemt het met deze gegevens
op tegen cultuurhistorici, ar
cheologen en biologen en ande
re geleerden die zich in allerlei
studies met de kruisdood van
Christus hebben beziggehou
den. Het is niet alleen belang
stelling, maar vooral zijn kennis
van hout die Pais er toe bracht
zich in de kruisdood van Chris
tus te verdiepen. „Door mijn le
ven loopt een groene draad",
zegt hij, „omdat ik niet alleen in
mijn beroep, maar ook daarbui
ten met de natuur bezig ben".
Ter illustratie wijst hij naar een
glazen schuurtje achter in zijn
tuin vol fuchsia's. „Dat is één
van mijn hobby's". Het is een
van de weinige dingen die nog
overeind staan, want voor het
Overige wordt zijn tuin uitvoerig
gerenoveerd.
Hulp
Quirinus Cornelis Pais is coördi
nator houttechnologie bij Hout
handel Van Riesen in Goes. Hij
houdt zich ook bezig met voor
lichting en public relations. De
in Bergen op Zoom geboren
Halsterenaar studeerde aan de
Nederlandse Houtacademie en
volgde cursussen in houttech
nologie en biologie tijdens zijn
werk bij achtereenvolgens de
Stichting Keuringsbureau Hout
van de TNO en Staatsbosbe
heer. Twintig jaar geleden ver
trok hij naar Van Riesen. Door
zijn deskundigheid wordt hij
nogal eens te hulp geroepen als
er zich ergens problemen met
hout voordoen.
„Ik ben in Bergen, in de paro
chie van 't Fort en op school bij
de broeders, katholiek opge
voed", zegt Pais. „Vandaar wel
licht dat mijn tweede interesse,
de cultuurhistorie, een bijbels
trekje kreeg. De combinatie van
deze met mijn kennis van hout
bracht mij tot een studie over
de kruisdood van Christus".
Een groot aantal wetenschap
pelijke werken van elk vele hon
derden pagina's dik werden
doorgespit. Pais noemt o.a. 'The
shroud of Turin' van McMillar,
'Medical and Cardiological as
pects of the Pasion and Cruci
fixion of Jesus Christ' van
Johnson, 'Passieverhaal' van
prof. dr. J. Smalhout, 'Bossen,
bomen, toegepast hout in oud-
Syrie' van prof. dr. F. Dewaele,
'Bomen, bossen, toegepast hout
in de Bijbel' van drs. F. Bruijl,
'Hout in alle tijden' van dr. W.
Boerhave Beekman, en de stu
dies van de Landbouwuniversi
teit in Wageningen 'Botanie' en
'Archeologie in de wereld'.
Doornenkroon
Het lijdensverhaal volgend staat
Pais in eerste instantie stil bij de
doornenkroon. „Hoewel een
bepaalde struik de naam van
christusdoorn kreeg, staat vast
dat wat daar nu voor staat zeker
niet werd gebruikt. Waarschijn
lijker is, dat bekerkruid is toege
past. De doornen van de chris
tusdoorn breken bij het
aandrukken af, die van het be
kerkruid zijn veel harder, scher
per en sterker", aldus Pais. Hij
vertelt, dat de ekster de boven
rand van zijn nest met ditzelfde
bekerkruid beschermt tegen in
dringers.
De kruisiging voor misdadi
gers, deserteurs en moorde
naars was in de tijd van Chris
tus een 'normaal' vonnis. Niet-
joodse misdadigers moesten
weest Hoogstwaarschijnlijk was
de staander van olijfhout en
stonden er meerdere op de Ca-
lavarieberg. Samen met het
dwarshout vormden zij een T-
kruis.
Zenuw
ln evangelie en studies staat dat
Christus met spijkers aan het
kruis werd genageld. Geleerden
zijn het er over eens. dat deze
niet door de handen, maar door
de polsen zijn gedreven. „De
handen zouden door het li
chaamsgewicht zijn afge
scheurd", zegt Pais. „Door de
pols loopt een zenuw die als het
ware over de spijker werd ge
rekt".
Pais realiseert zich. dat de
,pijn daardoor ondraaglijk moet
zijn geweest. Hij toont een spij
ker van 18 centimeter, de groot
te die volgens hem moet zijn
gebruikt. Het meest logische is,
dat het dwarshout met de daar
op gespijkerde Christus op werd
getild en op de reeds bestaande
staander werd bevestigd. Ver
volgens boog men de benen,
zodat de voeten dwars tegen het
hout werden geplaatst. Met
eenzelfde of nog grotere nagel
dan die door de polsen werden
de voeten over elkaar heen aan
het hout vastgespijkerd.
Ademnood
De boeken volgend moet vol
gens Ma, liuorddt het Ik h.i.im
ineenzeeg. grote ademnood /i|n
opgetreden. Die kon slechts
worden opgeheven door zich op
die ene voetspijker af te zetten.
Studies wijzen erop. dat Chris
tus dit bijna voordurend heeft
geprobeerd. Het bood evenwel
slechts even soulaas en moet
door de geraakte zenuw even
eens veel pijn hebben veroor
zaakt. Christus' uitroep 'Mijn
God, mijn God, waarom hebt
Gij mij verlaten!' en ook het vrij
snel intreden van de dood zijn
daaruit dan ook verklaarbaar.
Houttechnoloog René
Pais met een klein mo
del van het kruis.
Rechts op de dwars
balk een takje met
doornen van be
kerkruid. waarvan vol
gens Pais de doornen
kroon moet zijn ge
vlochten. Onderaan de
staander een spijker
van 19 centimeter. Na
gels van dergelijke
grootte moeten bij
kruisiging zijn ge
bruikt.
FOTO •GPD
naakt en met beide armen uit
gespreid en vastgebonden aan
een dwarsbalk (palibulum),
naar de vonnisplaats lopen. Als
ze vielen en dit kwam nogal
eens voor vielen ze plat op
hun gezicht.
Gewicht
Jezus heeft als jood zijn kruis
balk zelf gedragen, op zijn
schouders, ongeboeid. Opmer
kelijk is volgens Pais. dat de ge
leerden in hun studies er vaak
van uitgaan dat de dwarsbalk
van cypressenhout moet zijn
geweest, maar dat klopt volgens
hem niet met de eveneens vaak
genoemde gewichtsgegevens
van 30 tot 50 kilogram.
„Bij een dwarsbalkafmeting
van ca 180x18x10 cm is hier
mogelijk acaciahout toegepast
en het gewicht zal dan 25 tot 30
kilogram zijn geweest", meent
Pais. Bij cypressenhout komt hij
maar tot een gewicht van rond
de 15 kg. Hij waarschuwt dat de
acacia in het Midden-Oosten
niet dezelfde is als hier. De Eu
ropese acacia is rond 1600 in
Frankrijk ingevoerd en heet offi
cieel robinia.
Te zwaar
Vast staat, dat ondanks alle af
beeldingen, Christus niet het
hele kruis heeft gedragen. Voor
dwarsbalk en verticale staander
samen komt Pais bij acacia tot
een gewicht van 91.1 kg en bil
cypres tot 73,8 kg. „Dat een zó
zwaar mishandelde man als
Christus dit gewicht kon torsen
is volstrekt ondenkbaar".
Pais gaat ervan uit, dat zo'n
staander minimaal 60 centime
ter in de grond heeft gestaan en
dat het gedeelte boven de grond
ongeveer 2 meter moet zijn ge
ZA Stille Zaterdag 18/4
ZO le Paasdag 19/4
MA 2e Paasdag 20/4
LEIDEN
Herv. Gem. Hooglandse Kerk ZA 21.30
Paaswake, Oecum. studentendienst, ZO
10 ds Alblas mmv Leidse Cantorij.
11.45 Oecum. studentendienst; Mare-
kerk ZO 10 ds Smaling, 17 ds Geluk,
Rotterdam; Maranathakerk (L. Morsweg)
ZA 22 ds Rooze, ZO 10 ds Rooze; Oe
cum. geloofsgem. De Regenboog (Me
ren wi kZA 2130 Paaswa kepastoor
'Scholtes en ds vd Bom, ZO 9.30 ds vd
Bom en pastoor Scholtes, 1115 ds vd
Bom; Bethlehemkerk (Driftstr.) ZO 10
ds Pannekoek. Oegstgeest;
Bevrijdingskerk (Montgomerystr.) ZA 21
ds v Hunnik, ZO 10 ds Rietveld; Vredes-
kerk (Burggravenl.) ZA 19.30 ds Schou
ten, ZO 10 ds Nauta; Waalse kerk
(Breestr.) ZO 10.30 pasteur Ribs, PS-
ques; 'Stevenshof' (rk kerk Haagse
Schouw) ZO 10 Oecum. viering, kand.
mw Keumngen pastoor Jagerman.
Acad. Ziekenhuis ZO 10 Oecum. viering
met eucharistie, ds v Beinum en pastor
De Groot, mmv AZL Cantorij. Diakones-
senhuis elke za 10.30 rk. dienst, zo
10.30 Oecum. dienst, ds v 't Hof.
GerefKerk 'Voor: Vrédeskerk - Mara-
nathak. - Bevrijdingsk en Merenwijk zie
herv. gemeente'; Groenhoven ZO 10 ds
Schouten. Geref. K. Vnjg. (Herengr.) ZO
lOdsFeenstra, 16.30 ds Scherft. Chr.
Geref. K. (Steenschuur) ZO 10 en 17 ds
Den Hertog. Geref. Gem. (zie Leider
dorp). Geref. Gem. in Ned. (Bethlehem
kerk Driftstr.) ZO 11.30 en 17.30.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.) ZA
22 Paaswake. SoW-dienst, ds Mestert
en ds Alblas mmv Lutherse Cantorij, ZO
10.15 ds Mostert mmv 'Het Koor'.
Doopsgez. Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) ZA 22 zie Lutherse
Kerk, ZO 10 ds Brüsewitz. Baptisten-
gem. (aula 'Nieuweroord'. Rijnsburger-
weg 124) ZO 10 ds Agtereek mmv
gospelformatie 'Burning Candles'.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
ZO 9 en 10.30 ev Piet.
Evangellecentrum Pinksterbew (Bethle-
hemskerk Lammermarkt) ZO 10 ev Zijl
stra, 19 Paas Praise Celebration, ev Zijl
stra, mmv Exaltation. Pinkstergem. (0.
Vest 13) ZO 10 evvAmerom. Volle
Evangelie Gem. (Haarlemmerweg 36)
ZO 11 ev Daniël. Christengemeenschap
(Vestestr. 49) MA 10.15 Mensenwij-
dingsdienst. Leger des H. (hoek Ves
testr /Groenesteeg) ZO 10.30 en 17 olv
E. vd Heijden. Nieuw-Apost. Kerk (H.
Rijnd 24): ZO 9.30 en 17. wo 20. Ze
vendedag adventisten ('De Ontmoeting',
V.schoten) elke za 11Chr. Wetenschap
(Steensch 6) ZO 10.30 Kerk van J.Chr.
vd Heiligen der L. Dagen (Brahmsi.) ZO
10. 11 en 12. Oud-Kath K (Zoeterw-
.smgel) ZA 20 Paasewake, ZO 10 Hoog
mis. Rooms-Kath. K. HaagwegZA21
Paaswake mmv gem. koor, ZO 10.30
Hoogmis mmv jongerenkoor. MA 10.30
gezongen Euch. viering; Herensingel ZA
21 mmv dames-en herenkoor St. Jo
seph, ZO 11 mmv jongerenkoor The
Lord Folks, MA 11 Gedialogeerde vie
ring; Rijndijk (Stevenshof) ZA 21 Paas
wake mmv Oecum. Koor, ZO 10 Oecum.
Paasviering met koor. MA 9.30 Viering;
Steenschuur ZA 10 Donkere Metten,
21.30 Paaswake. ZO 8.30, 10 Hoog
m.s, 11 30. 18. 19 Paasiof, MA 8 30.
10. Hoogmis. 11.30; Boshuizerkade ZA
21 Paaswake mmv Antomuskoor. ZO 10
Euch. viering mmv Antomuskoor en An-
toniusgezinsmiskoor. MA 10 Euch. vie-,
ring; LammenschanswegZA21 Paaswa
ke met cantorij, ZO 10 Hoogmis tevens
Kinderwoorddienst, MA 10 Euch. vie
ring met jongerenkoor; Haarl.straat ZA
21.30 Paaswake mmv Hartebrugkoor,
ZO 10 Paasmis mmv Hartebrugkoor,
12.15 Gelezen H. Mis, MA 10.30 La
tijnse Hoogmis mmv Schola Cantorum;
Merenwijk zie herv. gem.
AARLANDERVEEN
Herv. Gem. ZO lOds vd Berg. 18.30
gez. dienst in Geref. kerk. Geref. Kerk
ZO 10 ds Ribberink, Rijnsburg, 18 30
gez. dienst, ds Cats. Mijdrecht Chr. Ge
ref. Kerk ZO 9.30 en 17 0s Nieuwen-
huijze. MA9ds Oosting. Rk Kerk ZA 21
Paaswake mmv gem. koor, ZO 10.30
mmv jongerenkoor, MA 10.30 mmv kin-
ABBENES
Samen op Weg Gem. ZO 9.30 ds
Roodenberg.
ALPHEN AAN DEN RIJN
Herv. Gem. Adventskerk ZO 10 ds v 't
Hooft mmv Herv koor, MA 10 ds Jonk
man; Kruiskerk ZO 10 ds Jonkman; Op-
standingskerk ZO 10 ds Ommermg,
18.30 SoW-dienst. ds Wilschut, G. Her
derkerk ZA 22 ds Nieuwenhuis en mw
vic. Rijken-vd Berg. ZO 10 ds Nieuwen
huis mmv Goede Herderkerkkoor. 18.30
ds Huizebosch; De Bron ZA 23 gez.
dienst, ds Huizebosch en pastoor De
Graaff, ZO 9 ds Bakker mmv Cantorij,
10.30 ds Huizebosch, 17 hr Reehorst,
interkerk, dovendienst. 18.30 SoW-
dienst in G. Herderkerk; Ashram (Mars
diep) ZA 19.30 ds Mulder, ZO 10 ds
Mulder mmv Cantorij en Sweelincken-
semble; Oudshoornse kerk ZO 10 ds Li-
taert Peerbolte, Leiderdorp, mmv Canto
rij, Sionskerk (Meteooriaari) ZO 9.30 ds
Ouwendijk, 18.30 ds Dubbeldam,
Zwammerdam. MA 10 Paasappèi; Drie-
hoorne ZO 10 ds v Dok Rijnoord ZO
9.30 H.A., ds Brommet Geref. Kerk Ma
ranathakerk ZO 10 H A., ds Wilschut,
18.30 SoW-dienst. ds Ommermg; Sal-
vatorikerk ZO 10 H A drs Santing mmv
Collium Musicum. 18.30 zie Opstan-
dingskerk; Kerk en Zanen ZO 10 ds
Moll. Geref. K. Vrijg. (school Beatrixl 4)
ZO 9.30 hrvd Hoeven, 15 ds Bijl. Ned.
Geref. Kerk (school Willemstr.) ZO 9.30
ds Janssens, 16.30 ds vd Veer, Maas
sluis. Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.)
ZO 9.30 en 16.30 ds vd Meij, MA 9.30
ds vd Meij. Oud-Geref. Gem. (Hooftstr.
240) 9.30 en 16. Bapt.gem (Molen-
werfstr. l)ZO 10 en 18 30 ds Koek
koek. Bapt.gem Noord (school Kalk-
ovenw. 62) ZO 10 hr v Gemeren. Bapt
.gem Ichthus (mavo H. Dunantweg 1)
ZO 10 hr Kits mmv zangkoor, 18.30 hr
Lourens. zangdienst mmv Ichthuscom
bo Volle evang gem. ('De Ark', Pr, Hen-
drikstr 54) ZO 10 hr vd Hoorn. Pink
stergem 'Het Licht' (A. v Burenlaan
15) ZO 10. Christengem. 'De Hoek
steen' (geb. 'Bethel', hoek Emmaiaan)
ZO 10 Speciale paasbijeenkomst met
gemeensch. maaiti|d. Leger des H.
(Zonneweg 3) ZO 10 en 19 Remonstr.
Gem (Van Mandersloostr 36) ZO 10 dr
Meycring. Rk Kerk: Bonifaciusk. ZA
19 30 Paaswake, ZO 9.45 Hoogmis.
11.30 Euch. viering. MA 9 45 Euch
viering; Piusk. ZA 22 Paaswake. ZO
10 30 Hoogmis. MA 10.30 Euch vie
ring; De Bron ZA 16 Kinderviering. 19
Gezinsviering. 21 Jongerenviering, 23
Paaswake. ZO 9 30 Gezinsviering. 11
Paasviering. MA 10
BENTHUIZEN
Herv. Gem. ZO 9.30 dovendienst, ds
Boer, 18 ds Voets, Nieuwer Ter Aa, MA
9.30 ds Boer. S O W. Gem. 'De Hoek
steen'ZA 19.30 en ZO lOdsvArkel.
Geref. Gem. ZO 9.30 en 18 dsv Aalst,
MA 9,30 ds Gunst.
BODEGRAVEN
Herv. Gem Dorpskerk ZO 10 ds Bult
man. Schoonhoven. 18 30 kand. Zorge,
Ouderkerk ad IJssei. MA 10 ds Zethof,
Kockengen; Salvatorkerk ZA 22 ds Ter
louw ZO 10 ds Terlouw, 18.30 dsvd
Scheur; Bethlehemkerk (Nieuwerbrug)
ZO 10 dsvd Scheur. 18.30 ds Treuren,
't Woudl, MA 10 ds vd Scheur. Geref.
Kerk ZO 10 ds Eiderman mmv koor Deo
Cantemus. 18.30 ds Eiderman. Geref.
K Vrijg. (Ichthusk.) ZO 9.30 leesdienst,
16 ds Simpelaar. Geref. Gem. (Stations
weg 17) ZO 10 en 18.30.
BOSKOOP
Herv. Gem. Dorpskerk ZO 9.30 ds De
Reuver, 11 ds Jansen, kinderdienst,
18.30 gez. dienst, ds v Hooijdonk, MA 9
ds De Reuver, zan lenst mmv Hosan
na; De Stek ZO 9.30 ds v 't HoffGeref.
Kerk ZO 9.30 en 17 ds v Hooi|donk.
Chr Geref Kerk ZO 9.30 en 17 ds Oos
ting. Church of the Nations ('Ons Para
dijsje', v Neslaan 4) ZO 9.30 hr Gods
chalk RK Kerk ZA 17.30 Paaswake m
De Stek. 21 Paaswake in de kerk. jonge
renviering. ZO 9.30 en 11 Euch. vie
ring, MA 10 Euch. viering.
HAZERSWOUDE
Herv. Gem. ZO 9 ds Alblas mmv Het
Kerkkoor, 18.30 ds Koelewijn, Krimpen
ad IJssel, MA 10 gez. dienst, ds Alblas
en ds Huisman. Geref. Kerk ZO 9.30 ds
Huisman, 17 ds Padmos, Valkenburg,
MA 10 gez. dienst in Herv. Kerk. Rk
Kerk; dorp ZA 19 Gezinspaaswake mmv
kinderkoor. 22 Paaswake mmv jonge
renkoor. ZO 10 H Mismmvgem. koor,
MA 10 mmv Driehofkoor; Anker ZA 19
Paaswake mmv Parochiekoor. ZO 11
Gezinsviering mmv Parochiekoor; Ber-
nardusZA 21.30 Paaswake mmv Ber
narduskoor. ZO 9.30 mmv Bernardus-
koor, MA 10.30 mmv Bernarduskoor.
HILLEGOM
Herv. Gem. Maartenskerk ZA22 30
H A gez. dienst, ds Rothfusz en ds
Hofland, ZO 10 Gezinsdienst, ds Ver
beek, mmv kerkkoor. Geref. Kerk
('Hoeksteen') ZO 10 ds Hofland. Chr.
Geref. Kerk ZO 10 en 17 ds v Langevel-
de. Rk Kerk. Martinus ZA 23 Paaswake
mmv gem. koor, ZO 9 Euch. viering met
zang. cantor, 11 Gezinsviering mmv de
Martientjes, MA 10 Euch viering met
zang, cantor; Jozefk. ZA 19 Kmderpaas-
wake. gezinsviering mmv kinderkoor. 22
Paaswake mmv gem. koor. ZO 10 mmv
Exoduskoor. MA 10 mmv Dameskoor.
HOOGMADE
Herv. Gem ZO 10 kand Henzen, Lei
derdorp Rk Kerk ZA 20 30 Paaswake
mmv Ned.talig koor. ZO 10 Euch. vie
ring mmv Gregoriaans koor, MA 10
Euch. viering.
DE KAAG
Herv. Gem. ZO 10ds Koldewijn Rk
Kerk ZA 22 Paaswake. ZO 9 30 Euch.
viering. MA 9.30 Euch. viering.
KATWIJK AAN DEN RUN
Herv Gem Dorpsk. ZO 10 ds De Graaf.
18 ds Sloof. Ontmoetmgskerk ZO 10 ds
Sloof. 18 30 ds De Graaf. VA lOAfsch.-
dienst ds Sloof Geref. Kerk (Open Hof
kerk) ZO 9.30 en 17 ds v Breevoort. Rk
Kerk ZA 21 Paaswake mmv Paroch.
koor, ZO 9.30 H. Mis mmv Paroch. koor,
MA 9.30 H. Mis.
KATWIJK AAN ZEE
Herv. Gem. Hervormd Kerk. Centrum ZO
9.30 ds Ten Voorde; Nieuwe Kerk ZO 10
dsVroegmdeweij, 16.30 ds Juffer,
18.30 ds Visser, MA 10 ds Christ; Ich-
thuskerk ZO 10 ds Stam jr., 18 ds vd
Berg; Pn.ëlkerk ZO 9.30 ds Volk. 18
Jeugddienst, ds Stam jr.. MA 9.30 ds
Volk. Maranathakerk (R.jnsoever) 10 ZO
10 ds Wisse. 18 ds Hovius. Overdum ZO
14.15dsvGuhk. Herv. Gem. 'De Rank'
(Helmbergweg 10) ZA 19 30 dsv't Hof.
Voorhout. ZO 10 ds Rog-Pronk Geref.
Kerk Vredeskerk ZO 10 ds vd Horst. 17
ds Mink. VLOK; Triumfatorkerk ZO 10
ds Heeneman en ds Mink. 17 Jeugd
dienst, ds Rang. Nieuw Vennep. Ge
bouw De Hoeksteen (dovendienst) geen
dienst. Ned. Geref K. (Pieter Groen-col-
lege, ingang Rijnsoever 293) ZO 9.30
kand. Stratmg, 19 ds Zwarts. Chr. Ge
ref K ZO 10 en 17 ds Veenendaal, MA
9.30 ds Veenendaal. Geref. Gem. in
Ned. (Louwestr.) ZO 10 en 17. Onafh.
baptistengem (Ambachtsweg2)ZO 10
ev Biesmg mmv koor Salvation Soefi
(Zuiddumweg) ZO 16 Marinevliegkamp
Valkenburg ZO 10 Oecumenische Paas
viering. vlootpredikant v Selms en vloot-
aalmoezemerv Doorn.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN
Herv. Gem. ZA 22 H.A.. SoW-d.enst, ds
vd Lugt en ds Tielkemeijer, ZO 10 ds
Tielkemeijer mmv Herv. Kerkkoor en
Kindercantonj. Geref Kerk ZA 22 SoW-
dienst in Herv. kerk, ZO 10dsvd Lugt.
LEIDERDORP
Herv. Gem en Geref. Kerk Dorpskerk ZO
10 ds Doesburg, mmv kerkkoor Hart en
Stem en kinderkoor Dorpskerk, 18.30
ds vd Born; Scheppingskerk ZA 22
Paaswake, mw ds Karreman, mmv Jon
gerenkoor Leiderdorp. ZO 10 H A ds
Stegeman mmv de Cantorij; Kapel
Scheppingskerk (dovendienst) ZO 10 hr
Voogt. LeythenrodeZO 10.30dsvd
Bom mmv NCVB-koor. Elis.-ziekenhuis
ZO 10 Hoogmis, rector Vijftigschiid. Ge
ref. Gem. Leiden eo(kerkgeb. Hoofdstr.
73) ZO 10 en 16.30 ds Boogaard. MA
10 ds Boogaard Bapt gem (wijkgeb.
Zijlkw.) ZO 10 gezinsdienst, hr De Vries.
Rk Kerk ZA 20.45 mmv gem koor, 23
Jongerenmis, ZO 10 Euch. viering mmv
gem. koor, 12 Gezinsmis, MA 10 Euch.
viering.
LEIMUIDEN
Herv. Gem ZO 9.30 mmv koor Excel
sior Geref. Kerk9 30dsvd Kooi, 19dS
De Reus. Ter Aar Rk Kerk ZA 21 Paas
wake. ZO 9 30.1115 mmv jongeren
koor. MA 10 Euch. viering
LISSE
Herv Gem. Grote kerk ZO 10 ds Verdijk,
MA 10 ds Verdijk mrnv Zondagsschool,
Pauluskerk ZO 10 ds De Gelder, 19
zangdienst, ds De Gelder Geref. Kerk
ZA 21.30 dsv M.dden, ZO 10 dsv Mid
den. Gere» K. vri|g. (Prmsessestr 1)Z0
10 45dsGeersmg. 16.30 leesdienst.
Ned. Geref Kerk (Saivatori) ZO 10 lees
dienst, 1 7 hr Vos. Chr Geref Kerk ZO
10 en 19 ds v Dijken, MA 9 ds v Di|ken
Garef Gem ZO 10 en 16 ds Tams. MA
10 ds Tams Rk Kerk Agathakerk ZA 21
Paaswake, pastor vd Voort, mmv groot
koor, ZO 10 Euch viering, pastor Grol.
mmv groot koor, 11.30 Euch viermg.
pastor Grol. MA 10 Euch viermg. pastor
Grol; Poelpolder ZA 20 Paaswake, pas
tor Grol. mmv Poelpoiderkoor, ZO 10 30
Gezinsviering, pastor vd Voort mmv kin
derkoor Poelpolder; Mariakerk ZA 20
Paaswake mmv Mariahs, ZO 10 Hoog
mis mmv groot koor, MA 9 Stille mis,
Engelbew ZA 21 Paaswake, pastor Ha-
ket mmv Actaeakoor. ZO 10 Hoogmis,
pastor Haket. mmv dames- en heren
koor. MA 10 Hoogmis, pastor vd Voort
mmv dames- en herenkoor.
NIEUWKOOP
Herv Gem. ZA 20 Paaswake, ds v Mou-
rik, ZO 9 30 ds v Mour.k, 18.30 ds vd
Hoeven. Ri|nsaterwoude. MA 9 30
kand v Duvvenbode. Katwijk a/zee Ge
ref. Kerk ZA 22 ds vd Weg Rullman
mmv Cantorij. ZO 10 dsvd Weg Rull
man en ds vd Weg mmv Cantorij. Chr.
Gerei Kerk ZO 9.30 leesdienst. 15ds
Den Butter, Driebergen. MA 9.30 lees
dienst. Remonstr. Gem ZO 10 ds v
Woerden-Surmk, Gouda. Evang. gem.
(gebouw 'De Rank', Regthuysplem) ZO
12. Rk Kerk ZA 21, ZO 9 en 10.45, MA
10.
NIEUWVEEN
Herv. Gem ZO 9.30 ds v 't Kruis,
Doorn, mmv Ned. Herv Kerkkoor.
18.30 ds Holwerda. Ptjnacker. mmv
Ned Herv Kerkkoor. MA 9 30 hr Berg
man. Katwijk. Geref Kerk ZO 9 30 ds
Baane Rk Kerk ZA 21 mmvCanta Litxe
koor. ZO 11 mmv gem. koor. MA 10
NIEUW-VENNEP
Herv Gem ZO 9.30 ds Mackaay, 19
gez. dienst m Geref kerk. Geref Kerk
ZO 9.30ds Rangen ds Kraan. 19 gez
dienst, ds Ariesen, Rijsenhout. Chr Ge-
rel. Kerk ZO 9.30 en 16.30 dsv Roekei,
MA 9.30 dsv Roekei. RkKerk ZA 19
Paasjongerendiensl, 21.30 Paaswake.
ZO 10 Hoogmis. MA Viering Gregori
NOORDEN
Herv Gem ZO 9 30 en 19 ds Geuze.
MA 9 30 ds Zoutendijk. Utrecht Geref
Kerk (W Verlaat) ZO 10 hr Schreude'
19 dsv 'l Hof. Boskoop Rk kerk ZA 21
Paaswake mmv jongerenkoor Waimba
zji,Z09Euch viering. 10 30 Eucn ne
ring mmv gem. koorCantabo. MA 10
Euch. viering
NOORDWIJK
Herv Gem. Grote of St. Jeroensk ZA
22.30 gez. dienst, ds vd Lee, ZO 10 ds
vd Lee. 17 ds Volk. Katwi|k, MA 10 ds
vd Bergh. Hoofdstr (Zee) ZO 10 ds Rui-
tenburg, MA lOgez zangdienst. ds v
Siuys; De Rank (Golfbaan) ZO 10 ds vd
Bergh Geref Kerk Buurtkerk (Hoofd
str ZO 10 ds Kuiper. V.nkeniaankerk
ZO 10dsvSlui|s. W vd Bergh stichting
ZO 11 ds Siofstra 'Soie M.o' ZO 9 mw
De Peuter. Voorhout Evang centrum
'De Ark' (Picképl 1ZO 10 hr v Du-n.
19 Samen korist Ned Prot Bono (aula
0 Zeew ZO 10 30 ds Knoppers, Den
Haag Rk Kerk Zee ZA 22 30 Paaswake.
ZO 10 30 Euch viermg. MA 10 30
Euch viering. Binnen ZA 21 Paaswake,
ZO 9 30 Hoogmis mmv Gem koor, 11
H Mis mmv koor en combo'De Westen
wind', MA 9.30 Hoogmis
NOORDWIJKERHOUT
Herv Gem Dorpskerk ZO 9 Paasjubei.
10 30 ds Rmzema; De Zilk z,e Dorps
kerk Rk Kerk Victork ZA 21 30 Paas
wake mmv gem koor. ZO 9 30 Moogm
mismmvgem koor. 11 Euch viering
mmv Manna koor. MA 10 30 Moogrr
mmv dameskoc, Jozefk ZA 21 mmv
Gem. koor. ZO 9 gezinsviering mmv Ca
dans. 10.30 mmv Gem koor. MA 10.30
mmv Gem. koor. De Z.lk ZA 20.30 mmv
gem koor, ZO 10 30 Hoogmis mmv
gem. koor. MA 10.30 Euch. viering.
OEGSTGEEST
Herv Gem Groeneof Will kerk ZA 22
Paaswake, SoW dienst, ds De Bruin
mmv Willibrordcantoni. ZO 9 45 Paas-
jubel, 10 ds Kooman mmv Willibrord-
cantonj.WOE 19 15 Avondgebed;
Pauluskerk ZO 9.45 Paasjubei. 10 ds
Da Costa; Gemeentecentrum (Lijtw ZO
10.30 prof dr Roest. Leiden, mmv koor
vandeVvVH Geref Kerk (Mauritsiaan)
ZO 9 45 zmgen vooraf, 10 ds Plomp
mmv Cantorij Zuid. Geref. Kerk Vrijg
(aula Dr. Schilderschool) ZO 9 30 ds
Bijl. Rijnsburg, 15 ds Geelhoed. Den
Haag Ned. Geref Kerk (Gem centrum)
ZO 8 45 en 16 dsJanse. Oegstgeest.
Van Wiickerslooth ZO 16 ds Ten Voorde.
Endegeest ZO 10 mw ds Poppe Volle
evangeliegem. (Genscentrum) ZO 16
Rk Kerk Will kerk ZA 16.30 Peutervie
ring. 19 30 Paaswake, gezmsm.s mmv
het Jeugdkoor. 22 Paaswake mmv da
meskoor, ZO 10 30 Paashoogmismmv
Schola. MA 10.30 Hoogmis.
OUD-ADE
Rk Kerk ZA 22 Paaswake. ZO 10 30 H.
Mis met jongerenkoor. MA 9 Hoogmis.
Zie ook Rijpwetenng.
OUDE EN NIEUWE WETERING
Herv Gem ZO 9 30 ds Heating, 19
gez dienst, hr vd Land. Wassenaar Ge
ref Kerk ZO 10 hr Voiker. Amstelveen.
19ds Ribberink, Ri|nsburg Remonstr
Gem. ZO 10 prof dr Kuiper. Oegstgeest
Rk Kerk ZA 1 30 Paaswake, ZO 10.30
Hoogmis, MA 10 30 Euch. viering
ROELOFARENDSVEEN
Rk Kerk Mar Pres ZA 20 Paaswake
pastoor De Munck. mmv Gem Koor, ZO
11 pastoor De Munck. mmv Mapresta.
MA 11 pastoor De Munck, mmv Gem.
Koor. Petrus-B ZA 19 mmv gem koor.
ZO 9 30 Euch viering. MA 9 30 Euch
viering
RIJNSATERWOUDE
Herv Gem ZO 9 30dsvd Hoeden. 19
ds v Mourik Chr. Geref K ZO 9 30
Dienst des Woords, 14 15ds Wesfnnk.
Bunschoten Spakenburg. MA 9 30
Dienst des Woords.
RIJNSBURG
Herv. Gem Grote Kerk ZO 9 30 ds Ver
boom, 1 7 ds Vermeulen. Valkenburg,
MA 9 30 ds Verboom; Bet he kerk ZO
9 30 hr Bergman Ge'ef Kerk Petrakerk
ZO 9 30 ds C/tria. 17 ds Verschoor, lm-
manueikerk ZA 22 Paaswake, ds Ver
schoor, ZO 9 30 ds Verschoor. 17 ds
Terpstra. MA 9 30 Paavangd-enst. ds
Cz'na Maranathakerk ZO 9 30 ds
Terpst'a. 17dsCzina Geref Kerk vnjg
ZO 8 30 Wijk Zuid. ds Grutter 10 30
Wijk Noord, ds Grutter. 17 15 ds Bijl
Chr Geref K ZO 9 30 en 17 ds Hof
man. MA 9 30 ds v Ek. Westzaan
Evang Chr.stengem (au'a mavo) ZO 10
hr vd Ree. FLORAHALLEN ZO 10 ds v
Keulen, mmv Petra Gospelkoor, Leiden
Rk Kerk Laurent.us ZO 11 H M.s.
RIJPWETERING
RK Kerk ZA ;9 30 Paaswake. ZO9
Hoogmis. MA 10 30 H M.S. it OOK Oud
Ade
SASSENHEIM
Herv Gem ZO 8 30 Paaszang op het
Kerkhof, 9 ds Voiiebregt mmv De Lof-
stem, 10.30 Kinderdienst. ds Volleb
regt, mmv Cantado en Sassenheims Ko
perensemble. 19ScW-diensl, dsBie-
winga Geref Kerk ZO 9 30dsB,ewin-
ga. 19 SoW dienst in Herv. Kerk. Chr
Geref K. ZO 10 en 17ds Hogenbirk
Ned. Prot Bond (Jul laan 17) ZO 10 ds
Verheus, Haarlem Rk Kerk ZA 21 Paas
wake mmv Gem Koor. ZO 9 Hoogms
mmv Gem. Koor, 11 Euch. viering mmv
koor Vivace. MA 10 Euch viermg.
TER AAR
Herv Gem ZO 9 30 ds Vlasblom,
18.30ds Hei|tmg. Oude Wetenng Ge
ref Kerk ZA 22 ds De Reus. ZO 9 30 ds
De Reus. 18.30 ds vd Kooi. Le.muiden
Rk Kerk Aardam ZA 19 Paaswake mmv
kinderkoor. ZO 9 mmv gem koor. MA 9
mmv gem koor. kerk Langeraar ZA 21
Paaswake mmv Vita Nova. ZO 9.30
mmv gem. koor en Arti, 11.30 mmv kin
derkoor. MA 10 mmv gem koor
VALKENBURG
Herv Gem ZO 10 dr Vermeulen, 18 30
ds V Niel. Riinsbu'g. MA 10 gez dienst,
drs Padmos Gere' Kerk ZO 9 30 drs
Padmos, 18 30 ds Huisman, Hazers
woude. MA lOgez dienst m Herv Kerk
Geref K. Vr.jg ZO 9 30 leesdienst,
18.30 ds Me,da. VLOK
VOORHOUT
Herv /Geref. Kerkgem ZO 9 en 10.30
ds De Jong Rk Kerk ZA 22 Paaswake.
ZO 9 30 EuCh viering. 11 Hoogmis, MA
10 30 Euch viering
VOORSCHOTEN
Herv Gem Dorpskerk ZO 10 ds
Schaap. De Ontmoeting (Noordhofland)
ZA 21 H A ds De Boer Hessei en ds De
Zwart.ZO lOds De Boer HesseiReho
both' (Van Leeuwenhrrf ukadei ZO 9 30
kand Mo'er-aar 16 30 drs Budo aar.
Rotterdam, MA 9 30 ds Teunissen
Krabbendi|ke Hulpen He< ken» ('Scha-
kenbos'. Leidseheodam) ZO 10 ds Mo
nig mmv voraai kwadet en trompt st
Geref Kerk (Het Kruispunt) ZO 10 ds
De Zwad. 19 ds De Boe- Hesv OrPr
K.Vri|g (Bachlaan) ZO9en 16 30 d's
Geeryng Rk Kerk laur «erk ZA 21 30
Paaswake mmv laurentiuskoor. ZO 11
Euch viering mmv Dameskor/r WA 11
Euch v>ermg mmv cantor M Godskerk
ZA 20 30 Paaswake mmv Moeder Gods
koor. ZO 9 30 Gezinsviering mmv km
derkoor Laurentius Anglican Church
(British School. J v Hoof laan 3) ZO
10.30 Ajla basisgem (m 'De Groen#
Kikker', Frans Halsplnts) ZA 21 Re/
dienst in De Ontmoeting. ZO 10 30
Paasviering
WADDINXVEEN
Her. Gem Brugkerx 70 9 30 ds Den
Butter. Hui/en. 1 7dsVe"^aa' Maas
Slu s. WA 9 ds Goosse- Hoe»sfeenZO
9.30 ds Schipaanboord. 18 30 ds v,s
ser Mardeewiik Beth*me<k 70 9 30 ds
Goossen, 1 7 ds Verhaar Nieuwe-n»».
ad Ussei Rehobotn schooi ZO 9 30dsv
Gorsei, 17 kand HoogerweH Maaesber
gen. immanueikerk ZA 22 30 Paaswa
ke, ds Bongers. ZO 9 en 10 30dsv
Houwelmgen Geref Kerk Kruiskerk 70
10 15dsDeMoor Ontmoet rgs»p.h 70
9 30 ds Bongers. 1 7 ds De Moor Geref
K Vr.jg (Kruiskerk) ZO 8 30 en 14 45
ds Hoogendoom 20 Paas/angd-ensl
Chr Afgesch Gem Z0930enl7ds
vd Wart VA 9 30 ds vd Wan! O^d Ge
ref Gem (Mercu'mtweg 29) ZO 10en
18 30 leesd«enst Remonstr Gem zo
lOdrCossee RK Kerk St Victor*. ZO
9 30. MA 10 30. Ontmoetmgsk. ZA21.
7011.15
WARMOND
Herv Gem 7A21 30enZ010dsDt
Klerk. Rk Kerk ZA 72 Paaswanr mmv
jongerenkoor. 70 9 H Mis, 10 30 Hoogr
mis mmv groot koor. 12 Gezinsmis mmv
kinderkoor. MA 9 H. Mis, 10 30 Hoog-
WASSENAAR
He-. Gem Dorpskerk ZO 10 ds Steen
stra. 16.30 dsv D's. va lOdsStam
Katwijk. Kiewetherk Samen op weg m
ZO 10 dsJanse de Jongt ends vsseii -
Mesvaskerk ZA 21 SoW d nst. Paas
wake ds vd Woude en ds Heiiendoom,
ZO 10 SoW-dienst ds Heiiendoom
Dorpscentrum 70 9 30dSvDiS Gerpf
Kerk 7'jHaan ZA 21 SoW-dienst m Mes
siaskerk. ZO 10 ds vd Woude Ned Prot
Bond (Kerkdam) ZO ds Fockema An
dreae 10 30 m het NDP gebouw
19 30 in de Burcht RK Kerk Jozef ZA
21 mmv Gem Koor (Ned ZO 9 E uCÏL
vering mmv jeugdkoor Rob'|nt|e. 11
Euch Viering mmv gem Koor (Greg l ê-
t n).MA 11 tuCh vc ngmmvGem
Koor (Ned Will ZA 20 Gez nsoaaswa-"7
ke mmv Shalom. 22 Paaswa*' mm* Pro
Deo. ZO 10 30 Hoogmis mmv St Care
i.akoor, MA 10 30 Euch venng, G»4ZA
21 30mmvParoch.efcoor.ZO 10 mmv
parochieel Dameskoor
WOUBRUGGE
He'v Gem 70 9 30dsKattenberg. le«
den. 18.30Gez dienst dsOostnrv.
Leiderdorp, mmv De Lofstem. MA 9 30
Paas-Onlmoetingsdienst mm. hr Pin.
Aalsmeer Geref Kerk 709 30 dsv Ou
deneiien. 18 30 Gez d-enst M Herv
Ke'k Ned R'ot Bond (De W Schooi
str 20) 70 10 30 drs De Roos RK Kerk
ZA 22 30 Paaswake mmv King s Kom
bo ZO 10 30 Euch wering. MA 10 30
Euch wering
ZEVENHOVEN
He». Gem 70 9 30dsv£eden Putttfl.
19 gez dienst. hfSch'euder mmv Chr.
Gem koor 'leus Deo' Geref Kerk ZO
9 30 hr Karstens. 19 gez d enst m
Herv Kerk RK Kerk ZA 9 Paaswake
mmv Gem Koor. ZO 10 45 mmv Rfw- J
val. MA 9 30 mmv Gem Koor
ZOETERWOUDE
Herv Gem 7A 20 ds WoUhaos ZO lO.
Gezinsdienst. dswofthaus Rk Kerk
Jan ZA 20 Paaswake 20 9 30 lioog-ft®
Latijn. Emmauskapei ZO 9 30 Moogmtt
MA 9 30 Euch wer-ng VR{?4/4)
19 300e<ume- sc*e Avonöd-enst. Chc.
D*«aark ZA 21 to Paaswake mm, DJ
gert Jskoo» 70 10 Hoogmis, MA 10 «3
MOOgm.S WOC 19 30 Rozenk'ansge - 2
bad. VR (24/4)19 1! rr w s Weer
burgke»fc H Rijndijk ZA 20 30 """Ui 'i|
ke met jongerenkoor en dooc 70 0 Jö
Hoogmis mmv GerA Koor. MA 10 30 -
ZWAMMERDAM
Herv Gern zo 10 ds Dubbeldam mmy
Gemeentezang 18 30dsOuwend jfc.
Alphen. WA 9 30 dS Dubbeldam Paas
zangdienst mmv 'Wnheim,na' Geref
Kerk ZO lOen 18 30 MA d'Bade J
Alphen HoogeBurchZA 19 Oecum
v er mg. pastores De haas en V Njon. ZO i
11 Oecum wermg. pastores Dei haas en
