Doodseskaders
in bezet gebied
Feiten &Meningen
Wil je eindelijk stemmen,
mag het toch weer niet
Andorra neemt afscheid van de middeleeuwen
De nasleep van een politieke rel
DONDERDAG 9 APRIL 1992
Faisal Husseini beschuldigt Israël
De uitspraken waren koel en voorspelbaar. Volgens Fai
sal Husseini, een van de belangrijkste Palestijnse advi
seurs bij de vredesbesprekingen over het Midden-Oos
ten, zijn in de bezette gebieden sinds 9 december 18 Pa-
lestijnen zonder vorm van proces geëxecuteerd door Is-
raëls binnenlandse veiligheidsdienst en door eenheden
van de politie.
JERUZALEM ROBERT FISK
THE INDEPENDENT
Alleen al eind vorige maand zijn
zes Palestijnen op deze manier
omgebracht. De meesten wer
den doodgeschoten 'tijdens een
vluchtpoging'. Anderen, aldus
Husseini, werden gearresteerd
en onder het oog van familiele
den in Israëlische voertuigen
weggevoerd en in het geheim
doodgeschoten.
Op de rumoerige, chaotische
persconferentie werden de 18
slachtoffers in bedekte termen
omschreven. 'Gezochte jonge
ren', noemde Husseini ze het
ene moment, 'activisten' het
andere. Hij gaf toe dat een aan
tal van hen in het bezit was ge
weest van vuurwapens. Het zou
heel goed mogelijk zijn geweest
dat de dode mannen zelf
scherprechters waren die ver
antwoordelijk zijn voor de
moord op enkele van de 462 Pa
lestijnen die wegens vermeende
collaboratie met de Israël vorig
jaar zijn doodgeschoten.
Maar wat indruk maakte, waren
de ooggetuigen, die zeiden te
hebben gezien hoe de 19-jarige
Khaled Fahmawi op 12 maart
door het Israëlische leger en ge
heim agenten uit zijn huis in
Jenin werd gehaald een paar
uur voordat de Israëlische mili
taire gouverneur de plaatselijke
mukhtar belde om hem op de
hoogte te stellen van Fahmawi's
dood.
De Israëli's beweren dat de man
is doodgeschoten nadat hij in
zijn huis een pistool op hen had
gericht. Maar zijn zwager en
verschillende buren verklaarden
tegenover de; journalisten dat,
hoewel Fahmawi een pistool
bezitte, hij later door de Israëli's
is ondervraagd en weggevoerd
in een legerjeep.
Buurman Afif Hussein zei dat
hij Fahmawi vragen heeft horen
beantwoorden. „Zij begonnen
de kleren van zijn lichaam te
scheuren en hem te slaan. Toen
werd hij weggeleid en ik zag
hem met de Israëli's naar een
jeep lopen. Hij werd erin gezet
en weggevoerd."
De familie zag Fahmawi pas
weer terug toen hij al dood was,
een prop watten in een kogel-
wond in zijn achterhoofd, zijn
gezicht onder het bloed.
Libanon
Dit relaas zou, samen met di
verse andere incidenten die
door Husseini werden beschre
ven, minder overtuigend zijn als
het niet in overeenstemming
was met bijna identieke be
schrijvingen van onrechtmatige
moorden door geheim agenten
acht jaar geleden in Libanon.
Vandaar dat wat op de perscon
ferentie werd gezegd, bekend
voorkwam.
In Libanon werd herhaaldelijk
waargenomen hoe Israëli 's jon
ge mannen uit dorpen achter
volgden, om vervolgens te be
richten over de dood van die
zelfde jonge mannen 'tijdens
een vluchtpoging'. Op 14 juni
1984 bijvoorbeeld, beschreef de
familie van Morsjed Nahas hoe
hij op het dorpsplein van Bidias
in het zuiden van Libanon werd
gearresteerd door in burger ge
klede Israëli's, een auto werd in-
gesleurd en vervolgens werd
doodgeschoten in een straat in
de buurt.
Husseini noemde nog andere
gevallen, waaronder dat van
Hussein Abdul-Raouf Ayad (20),
die in zijn been werd geschoten
na een benzinebom te hebben
gegooid naar een grenspatrouil-
le van de politie in de stad
Ramallah op de Westelijke Jor-
daanoever. Volgens Husseini
werd de gewonde man vlakbij
de markt „geconfronteerd met
een groep soldaten. Toen ze
nog slechts meters verwijderd
waren van de ongewapende
jongeman, openden de soldaten
het vuur".
Doodseskaders
Als het waar is wat Husseini
zegt, dan maken de Israëli's in
de bezette gebieden gebruik
van doodseskaders. Net zoals
de Israëli's volgens de Libane-
zen en volgens de Verenigde
Naties in het begin van de ja
ren tachtig in Libanon gebruik
maakten van executiepelotons.
Maar iedereen die een simpele
moraal zoekt achter deze ver-
Jonge Palestijnen werpen een barricade van brandende autobanden op
tegen de Israëlische oproerpolitie. foto afp
ontrustende affaire, wordt te
leurgesteld.' „Ik wil niet ingaan
op de vraag of de jongeren wel
of niet waren bewapend voegt
Husseini er ongemakkelijk aan
toe. „Het punt is dat ze gevan
gen genomen hadden kunnen
worden. Dit was een standrech
telijke executie. Deze mannen
hadden voor de rechter kunnen
worden gebracht."
Volgens Husseini zou dit blijk
kunnen geven van een nieuw
vertrouwen in het Israëlische
rechtsstelsel. Maar er was geen
aandacht voor het feit dat hon
derden beweerde collaborateurs
zonder vorm van proces door
Palestijnen worden vermoord
bijvoorbeeld door leden van
de Zwarte Pan terbeweging,
waartoe Fahmawi zou hebben
behoord. Ook werd geen mel
ding gemaakt van het gerucht
dat de Zwarte Panters Husseini
zelf zouden hebben bedreigd
wegens deelname aan de vre
desbesprekingen over het Mid
den-Oosten.
VERTAUNG LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
JANINE BOSMA
Zesentwintig jaar en nog nooit
gestemd. Tenminste, als je die
ene keer voor de gemeente
raad niet meetelt. Nog nooit
heb ik door het uitbrengen van
mijn stem, hoe nietig ook, de
samenstelling van een parle
ment mee mogen bepalen. De
toegang tot het stemhokje is
mij ontzegd omdat ik een bui
tenlander ben.
Geboren uit Britse ouders ben
ik tot mijn elfde in Groot-Brit-
tannië opgegroeid en hoewel
ik inmiddels bijna zestien jaar
in Nederland woon, ben ik vol
gens mijn paspoort nog steeds
Brits onderdaanDat vind ik
ook wel prettig zo. Verneder
landst tot en met is mijn Britse
paspoort in feite nog het enige
tastbare bewijs van mijn moe
derland. Een stukje van mijn
prilste jeugd als het ware. Dat
moet gekoesterd.
In Nederland mag ik dus ais
buitenlander niet stemmen bij
parlementsverkiezingen, maar
in Groot-Brittannië wel. In
spraak op afstand. Van dat
recht wilde ik dit jaar per se
gebruik maken, maar ik mag
niet!
Vier jaar geleden mocht ik
voor het eerst een stem uit
brengen voor de Lagerhuisver
kiezingen, maar dat vooruit
zicht kon me toen blijkbaar
niet echt boeien want ik heb
die kans voorbij laten gaan.
Ditmaal is de situatie anders,
want net als veel 'landgenoten'
vind ik dat de Conservatieven
van Major hun tijd meer dan
gehad hebben. Onder hen is de
tegenstelling tussen arm en
rijk steeds groter geworden;
om het hoekje bij de villawijk
liggen verpauperde wijken Ia
Coronation StreeL NeU Kin-
nocks Labour belooft verande
ring, en iets zegt mij dat de in
de oppositiebankjes gepokt en
gemazelde roodharige politi-
BRITS
LAGERHUIS ml
,-fr
in totaal 650 zetels
Overige 23
cus beslist geen onaardige pre
mier zal zijn.
Mijn stem staat dus vast. He
laas mag ik hem niet uitbren
gen, want ik heb me te laat bij
het consulaat in Amsterdam
aangemeld. De verkiezingen
worden vandaag gehouden en
ik belde pas een paar weken
geleden op voor de stemfor-
mulieren. Dat leek me vroeg
genoeg. Fout. Een overzeese
stemmer had zich al voor 10
oktober vorig jaar moeten
melden. Toen wist zelfs pre
mier Major nog niet dat er
vandaag verkiezingen zouden
worden gehouden.
Keeping your vote while living
abroad (je stem behouden als
je in het buitenland woont)
heet de brochure die ik inmid
dels via het consulaat al enige
weken in mijn bezit heb. Daar
in staat te lezen dat ik me ieder
jaar voor 10 oktober als kiezer
moet melden. Alleen dan
wordt mijn naam toegevoegd
aan de kiezerlijst die jaarlijks
wordt opgesteld voor het geval
er verkiezingen plaatsvinden.
Verder, zo vermeldt de
brochure, is stemmen per post
verboden. Een overzeese kiezer
moet óf iemand machtigen óf
zelf even de overtocht maken.
Vooral dat laatste had ik na
tuurlijk wel leuk gevonden.
Zo'n verplicht uitstapje is
nooit weg.
Maar goed, over vier jaar dan
maar. Tenminste, dat hoop ik.
Volgens de brochure vervalt je
stemrecht twintig jaar na ver
trek uit Groot-Brittannië. En
in 1996 bereik ik die mijlpaal.
- MEW NS-LOGO-
TOM JANSSEN
Ankara verguld met voorzitterschap Raad van Europa
De soep wordt nooit zo heet gegeten als hij wordt
opgediend. De president van de Istanbulse Ka
mer van Koophandel, Yalim Erez, heeft bij wijze
van protest tegen het Duitse wapenembargo te
gen Turkije, zijn BMW niet ingeleverd bij het
Duitse consulaat zoals hij had beloofd. En ook
Der Spiegel, die vorige weck in Turkije werd ver
kocht met aan elkaar geplakte pagina's waarop
een verhaal over de Kurden stond, werd deze
week weer gewoon verkocht hoewel er een ver
haal in stond waarin de spot wordt gedreven met
de gang van zaken van de week ervoor.
Het was allemaal een nasleep van het Duitse wa
penembargo. dat de regering afkondigde na be
richten dat pantserwagens uit het voormalige
Oost-Duitsland waren ingezet bij acties tegen de
Kurden. Het embargo leidde in Turkije tot een
golf van woede, waarbij zelfs president Ozal zich
liet verleiden tot een vergelijking van het Duits
land van Kohl met dat van Hitier.
13e rel is inmiddels over haar hoogtepunt heen,
hoewel de Turkse pers het naderende bezoek van
Mitterrand nog wel aanstipt als symbolisch voor
een verandering van bondgenoot. Aanvankelijk
stelden de Turkse kranten het voor alsof Duits
land totaal geïsoleerd stond in de EG met zijn kri
tiek op het Turkse optreden tegen de Kurden,
maar intussen heeft de gemeenschap via diplo
maten van de troika Nederland Portugal-Groot-
Brittannië in Ankara om opheldering verzocht
over wat er is voorgevallen in het zuidoosten van
het land.
Mede doordat dit memorandum samenviel met
het vierdaagse islamitische Suikerfeest, waarop
geen kranten verschijnen, heeft het niet veel aan
dacht gekregen in Turkije, evenmin als een venij
nig artikel in de zondagseditie van de New York
Times, de meest serieuze krant in het land. dat
eerst wel waarderende woorden voor Turkije
vond.
In dit stuk wordt de toenemende betekenis van
Turkije en vooral zijn rol bij de gewenste liberali
sering en democratisering van de islamitische re
publieken in de voormalige Sovjetunie breed uit
gemeten, maar tevens wordt betoogd dat deze
modelfunctie in het gedrang komt zodra Turkije
zelf de democratie ondermijnt en de minderhe
den onderdrukt.
Ook Kohls rede in de Bondsdag was een mengsel
van begrip voor Turkijes toenemende betekenis
en kritiek op het optreden tegen de Kurden. al
werden tegelijk de gevaren van het terrorisme
aangestipt. Dit alles leidt ertoe dat de Turkse
kranten steeds meer nadruk leggen op de stelling:
„Europa heeft ons meer nodig dan wij Europa
Zelfs premier Dcmirel probeerde op het hoogte
punt van de rel met Duitsland dit Turkse zelfbe
wustzijn te versterken met de boutade, dat „we
ons niet meer zo moeten laten leiden door wat ze
in het Westen van ons denken".
Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De
gevoeligheid voor de publieke opinie in het sinds
Atatürk geheiligde Westen is de laatste tientallen
jaren, althans bij het niet fundamentalistische be
volkingsdeel van Turkije, alleen maar groter ge
worden.
Maar men begint zich in Turkije weliswaar neer
te leggen bij het vooruitzicht dat een Turks lid
maatschap van de EG nog lang op zich kan laten
wachten. Maar dat Turkije, naar in het Westen
nog weinig wordt beseft, volgende maand voorzi-
ter wordt van de Raad van Europa blijft een won
der waar Ankara zeer verguld mee is en dat het
land tot het uiterste wil uitbuiten.
Andorra, een langgerekte supermarkt.
ANDORRA LA VELLA RUUD DE WTT
CORRESPONDENT
Met parlementsverkiezingen in
Italië en Groot-Brittannië en
deelstaatverkiezingen in Duits
land heeft de stembusgang van
de 8.000 stemgerechtigde An-
dorrezen nauwelijks aandacht
gekregen. Toch zijn deze verkie
zingen, die zondag de eerste
ronde beleefden, voor de 60.000
inwoners van dit 468 vierkante
kilometer kleine Pyreneeën-
staatje van groot belang.
Want volgens de 'oude' en na
zondag ongetwijfeld ook weer
de 'nieuwe' regeringsleider,
Oscar Ribas, zal het de laatste
keer zijn dat de Andorrezen
zonder grondwet stemmen. Dat
wil zoveel zeggen als: Andorra
hoopt na 700 jaar van middel
eeuwse bestuursstructuren
spoedig een modeme Europese
rechtsstaat te worden.
De geschiedenis als onafhanke
lijke staat van het principado
Andorra gaat terug tot het jaar
1278, toen de graaf van Foix en
de bisschop van La Seu d'Urgell
het bergstaatje creëerden. De
beschermheren beloofden het
handjevol inwoners dat ze geen
belastingen hoefden te betalen,
omdat ze anders van de honger
zouden omkomen. De armoede
en onherbergzaamheid van An
dorra zijn al die eeuwen de be
langrijkste redenen gebleven
waarom Frankrijk en Spanje
geen belangstelling toonden om
het in te lijven.
De armoede van Andorra was
tot een halve eeuw geleden
spreekwöordelijk. maar sinds
dien is er heel wat veranderd.
Door de opkomst van het toe
risme (en de afgelopen tien jaar
van de ski-sport), de daaraan
gekoppelde vrijstelling van be
lastingen op sterke drank, hifi-
apparatuur, sigaretten en par
fums en het gunstige belasting
systeem voor iedereen die An
dorra tot woonplaats kiest,
maakt het nu een bloeiperiode
door.
Die roept aan beide kanten van
de Pyreneeën de nodige jaloezie
op. Want met name voor ver
mogende Catalanen, zoals de
tennissers Arantcha, Emilio en
Javier Sanchez Vicario en de
operas-terren Montserrat Ca-
balle en Alfredo Kraus, is Andor
ra een tweede vaderland gewor
den.
Zij moeten er, om te kunnen
profiteren van de aanzienlijke
belastingvoordelen, formeel mi
nimaal zeven maanden per jaar
wonen. Een Andorrees paspoort
hebben deze import-Andorre
zen echter niet. Dat is voorbe
houden aan authentieke inwo
ners. Een buitenlander kan zo'n
paspoort alleen aanvragen als
hij met een echte Andorrese
trouwt. De 30.000 Spanjaarden,
5.000 Portugezen. 3.500 Fran
sen en nog eens 10.000 andere
buitenlanders in Andorra heb
ben daarom ook geen stem
recht.
De verkiezingen voor het uit 28
leden bestaande Casa de la Vall
werden overigens vervroegd,
omdat de Consell, het parle
ment, het niet eens kon worden
over de begroting van 1992. Ook
dreigden de onderlinge tegen
stellingen een belemmering te
worden voor het in april vorig
jaar gestarte overleg over de
eerste grondwet, waarvoor met
name de formele staatshoofden
van Andorra de Franse presi
dent en de bisschop van La Seu
d'Urgell zich sterk hebben
gemaakt.
Na de eerste ronde van afgelo
pen zondag weet Oscar Ribas
zich in de zeven 'parochies', die
De huizen in Andorta zijn duur, maar je krijgt nooit bezoek v
elk vier parlementariërs aanwij
zen, reeds verzekerd van 13 ze
tels. Politieke partijen bestaan
er weliswaar niet in Andorra,
maar Ribas weet dat hij kan re
kenen op minstens de helft van
de kandidaten uit de per paro
chie gevormde belangengroe
pen.
Dat Andorra afscheid wil ne-
i sommige middel-
gewoonten en wetten,
blijkt uit het feit dat voor het
eerst negen vrouwen kandidaat
stonden voor een college dat tot
nu toe alleen uit mannen be
stond.
Gelukkig blijven ook na de in
voering van een nieuwe, op de
mocratische leest geschoeide
grondwet toch ook een aantal
oude tradities voortbestaan.
Zoals het aanbieden van een
peseta door de parochie van
Canillo aan de 400 stemgerech
tigden, als rubia (vergoeding)
voor het uitoefenen van het
stemrecht.
