Boetzolder dreigt
te worden gesloopt
Elf dagen durend Beckett-festival in Den Haag
Tien jaar World Wide
Video Festival Den Haag
Cultuur Kunst
Gestileerde
oubolligheid
in 'Moeders'
Actie niet
goed geld
terug gelukt
ZATERDAG 4 APRIL 1992
Katwijkse kunstenaars vrezen verdwijnen onderdak
Liefdesbrieven. Tot proppen verfrommeld, door de man
gel gehaald, opgeplakt en van kleuren voorzien vormen
ze een kunstwerk van de van oorsprong Groningse kun
stenaar Stoffer Winter (53). Hij heeft het lang geleden ge
maakt en is er uit zijn 'neem maar mee hoor' te conclu
deren niet zo erg meer aan gehecht. Samen met compag
non Jan Noordhuis (43) werkt Winter in het Katwijkse
atelier De Boetzolder aan de Zuidstraat. Winter is schil
der, de Katwijker Noordhuis bedient zich van gemengde
technieken.
ven je hoofd", vinden beide
kunstenaars. Ze zien de zolder
als hun stek en voelen er niet
veel voor die te verlaten. Lekker
rustig, mooi gelijkmatig noor
derlicht en genoeg ruimte om
ook met omvangrijk werk uit de
weg te kunnen.
Dat laatste is wel nodig, zo
blijkt wanneer Winter een
enorm vijfluik uitstalt. Het
maakt deel uit van de collectie
'Oude Culturen' waarmee hij
samen met Noordhuis en een
Amsterdamse kunstenares nog
niet zo lang geleden heeft geëx
poseerd in Hillegom. Het werk
biedt een abstract landschaps
beeld in zuidelijke geel-, bruin-,
groen- en blauwtinten. Het
smalle paneel links vertoont in
schilderwerk vervatte foto's van
Latijnsamerikaanse kinderen.
„Een beetje indianenachtig",
noemt Winter dat werk.
grote
De Boetzolder, gelegen in de
nok van een originele rederij-
schuur, werd jaren geleden ge
bruikt voor de visserij om net
ten te boeten. Noordhuis en
Winter hebben er eigenhandig
zonder een duimstok te ge
bruiken drie ruimtes van ge
maakt. Ze werken daar nu sinds
jaar of zeven en het is de
vraag hoe lang nog. Voor het ge
bied waarvan de rederijschuur
dus de Boetzolder deel uit
maakt, bereidt de gemeente
Katwijk een herinrichtingsplan
voor. De kans bestaat dat de
Boetzolder daarbij niet behou
den blijft wanneer de oude
schuren en huizen ter plekke
vervangen worden voor nieuw
bouw.
„Slecht voor de inspiratie,
t'n zwaard van Damocles bo-
Zijn atelier staat, afgez
potten met kwasten ei
hoeveelheden verf, vol
gelijste werken die met de rug
naar buiten tegen de muur
staan. „Tegen het stof en omdat
ik dingen die nog niet af zijn
nog niet rijp vind om te bekij
ken." Voor de gelegenheid wil
Winter ze echter wel even om
draaien. Onder zijn schilderijen
veel portretten, op weinig tradi
tionele manier vervaardigd
maar duidelijk als menselijk
herkenbare koppen.
Winter is, minder dan Noord
huis, louter van schilderen af
hankelijk. Hij geeft ook lessen
aan Rijnsburgse basisscholieren
en volwassenen. „Dat is prettig.
Het geeft me de vrijheid te ma
ken wat ik wil en wanneer ik
wil. Ik hoef niet commercieel te
werken, omdat ik mijn geld er
gens anders vandaan krijg."
Anders ligt dat bij Jan Noord
huis die zijn brood wel groten
deels uit de kunst moet halen.
Gemiddeld vier dagen per week
is hij op de Boetzolder te vin
den. „De rest van de tijd ben je
je eigen koopman." Noordhuis
werkt meestal niet op schilder
doek maar op panelen omdat
hij vaak zwaardere materialen
gebruikt dan verf. Hij combi
neert stoffen zoals doek, papier,
Jan Noordhuis en Stoffer Winter voelen er niet veel voor De Boetzolder te veriaten. „Dit is c
achtergrond het vijfluik dat is geïnspireerd op oude Zuidamerikaanse culturen
s stek, we hebben e
'Tekens uit het verleden'
t. „Ziet er een beetje saai uit
en metaal met verschillende
schildertechnieken. Ook voor
hem vormen oude culturen een zo. Maar ik heb liever dat het
inspiratiebron. Zijn atelier biedt daar hangt dan hier. Via exposi-
een wat kale aanblik. Veel van ties moet je toch je werk verko
zijn recentere werk is momen- pen." De foto's die hij wel van
teel in Amsterdam te bezichti- zijn werk kan laten zien, tonen
gen in Hotel Cok waar de expo- reliëfkunst in overwegend na-
tuurkleuren. Steeds terugkerend
zijn Egyptische sarcofaagvor-
men. Behalve met oude cultu
ren, heeft Noordhuis 'iets' met
de zee de, duinen en de visserij.
Materialen als zeildoek, jute,
leer en carboleum verwijzen te
rug naar die passie. De Katwij
ker put inspiratie uit zijn woon
plaats. Hij heeft dan ook abso
luut geen zin om de Boetzolder
te verlaten. „Dit is het laatste
stukje van Katwijks' visserijver
leden dat nog bewaard is geble»
ven. Als dit weg gaat komt er
niets inspirerends voor terug."
Vragen Ierse toneelschrijver nog steeds actueel
DEN HAAG ERJC V
R VELDEN
Spel. Jolente de Keersmaeker, Mieke Ver-
din, Bart Meuleman, Guy Dermui en Willy
Thomas. Gezien: 3/4 in LAK,
Leiden.
Aldaar nog te zien: 4/4
Het verhaal van 'Moeders' gaat
over vijf pensioengerechtigde
dames die jaarlijks in een va
kantiehuisje op de heide bijeen
komen. Zij brengen daar hun
tijd door met het zeuren en ze
veren over van alles en nog wat:
een jurk of een broek aantrek
ken, een zoekgeraakte ring, het
halen van gebakjes, een rok tus
sen de fietsspaken, het dichtkit-
ten van deurkieren, enz.
Achter al dat gebabbel gaat
tragiek schuil. De lastigste van
de vijf is Bertha die het onge
noegen over haar leven op de
anderen botviert. Laatstge
noemde dames hebben voor de
jarige Bertha en haar moeder bij
wijze van cadeau het vakantie
huisje gekocht. Omdat moeder
inmiddels is gestorven, wil Ber
tha dat huisje helemaal niet
hebben. Het misplaatste cadeau
maakt haar razend, waarop één
van de dames Bertha karakteri
seert als 'totalloss, outofspace,
krakkiekrakkie, loskontakkie...'
De kneuterigheid van dit ver
haal wordt door gestileerde ou
bolligheid geïroniseerd. De ou
dere dames worden vertolkt
door jonge mensen, onder wie
twee vrouwen en drie heren. Ze
gaan gekleed in creaties van
roodwit geblokt Brabantsbont.
Datzelfde motief keert vergroot
terug in de achterwand die de
op vier stoelen na lege ruimte
afbakent.
De hoofdzakelijk uit gebabbel
opgebouwde tekst wordt aldus
in een abstracte ruimte ge
plaatst, waardoor de ironische
distantie wordt versterkt. De
goed getimede reacties voorko
men dat melige lolligheid (van
bijvoorbeeld drie mannen als
lan Jurk) gaat overheersen.
Soms zelfs werkt het opblazen
van kleine irritaties aanstekelijk,
met name de beide actrices Jo
lente De Keersmaeker en Mieke
Verdin zijn daar sterk in.
Dialezing
over Egypte
Een Beckett Festival in Den
Haag. Elf dagen lang, van 8 tot
en met 18 april, brengen onder
meer Het Nationale Toneel, Het
Nederlands Dans Theater, To
neelgroep De Appel en het
Haags Gemeentemuseum een
forse hommage aan deze Iers-
Franse schrijver.
Een concrete aanleiding ont
breekt. Beckett is geen vijfen
twintig jaar dood, zelfs geen vijf
(hij overleed in 1989). Zijn werk
dreigt niet vergeten te worden
(altijd wordt er wel ergens een
stuk van hem gespeeld). Er
dienden zich geen nieuwe in
zichten of ontdekkingen betref
fende zijn oeuvre aan.
Waarom dan dit festival? Gaat
het om het zoveelste culturele
prestige-object, waarbij het
Beckett is geworden omdat Van
Gogh, Rembrandt en Rietveld al
zijn vergeven? Of komt deze
verhevigde aandacht voor Bec
kett misschien toch niet hele
maal uit de lucht vallen, zegt
het iets over het theater waar
aan we nu in het bijzonder be
hoefte hebben. Tijdloze kunst
bestaat niet.
Beckett, in 1906 in Ierland ge
boren en in 1938 voorgoed naar
Frankrijk verhuisd, kwam op
het juiste moment met het juis
te stuk. De wereldpremière van
zijn eerste toneelstuk 'En atten
dant Godot' ('Wachten op Go-
dot') in het Parijs van de jaren
vijftig voor zoveel deining, dat
de eerste Nederlandse opvoe
ring - door Toneelgroep Theater
- pas na lang soebatten, en dan
nog alleen in besloten kring,
kon plaatshebben. Men was
bang voor een 'hinderlijke reac
tie van een onvoorbereid pu
bliek'.
Jeanne van Schaik-Willink, de
belangrijkste toneelcritica uit
die tijd, geeft in haar voorbe
schouwing op de eerste Neder
landse Godoteen paar voor
beelden van uitspraken uit het
stuk die haar in het bijzonder
hebben geraakt. „In deze on
metelijke verwarring is één ding
zeker: we wachten op Godot."
En: „In een flits zal alles oplos
sen, en zullen we alleen zijn, al
leen ih de eenzaamheden."
'Verwarring', 'wachten', 'alleen
zijn'. De tijd was er naar om
door deze begrippen te worden
aangesproken. De Tweede We
reldoorlog lag nog vers in het
geheugen, de wederopbouw
was in volle gang, maar ergens
knaagde er nog iets. Hoe kon
het gebeuren dat in een christe
lijke beschaving 6 miljoen men
sen naar het vernietigingskamp
werden gestuurd? Wat voor God
was het die dit had toegestaan?
Over Becketts tweede stuk Fin
de Partie ('Eindspel'), uitgeko
men in 1957, Ret Van Schaik-
Willink zich specifieker in die
richting uit: „Het is de or-
chestratie in toneeltaal van
woorden als 'Mijn God, waarom
hebt Gij mij verlaten', en omdat
deze kreten van het mensenhart
haast niet uitgesproken worden,
omdat er wegens hun intimiteit
een gêne is om ze zo maar par
does te verwoorden, grinniken
we onder het uitspreken een
tikkeltje verlegen, wat bij een
toneelschrijver zoveel zeggen
wil dat hij zijn waarheid als een
clownsnummer vermomt."
'Verwarring', 'wachten', 'al
leen zijn'. Begrippen die bijna
per definitie van toepassing zijn
op het fin de siècle. De titel Fin
de Partie lijkt ervoor bedacht te
zijn. De oorlog is bijna al weer
vergeten, maar de verwarring
en onzekerheid slaan opnieuw
toe. Grenzen verdwijnen. Poli
tieke ideologieën gaan roem
loos failliet. Het nationalisme
laait op. Milieuvervuiling dreigt.
En God of Godot? Ze laten nog
steeds op zich wachten.
Actualiteit
Over de inhoudelijke actualiteit
van Beckett hoeft niet getwijfeld
worden. Maar het is wel de
vraag of de vorm van zijn to
neelstukken nog voldoende
aanspreekt. Beckett liet zich
niets gelegen liggen aan de re
gels van dramatische ontwikke
ling, plot, en karaktertekening.
Zijn vorm was destijds nieuw,
en werkte daarom net zo ver
warrend als de geestelijke ver
warring waarover hij het had.
Het is ook de vraag of we in
middels niet zo vertrouwd zijn
geraakt met het nihilistische
denken, dat eerder de tijd daar
is voor een nieuwe Bertolt
Brecht, een schrijver die duide
lijke uitspraken durft te doen
over hoe we het best onze toe
komst vorm kunnen geven.
Het Beckett-festival zal de
antwoorden geven. We zullen
ons met name kunnen spiege
len aan de opvoeringen van
'Wachten op Godot' door het
Nationale Toneel in de regie
van Franz Marijnen en van
'Eindspel' door Schauspielhaus
Bochum in de regie Jürgen
Gosch. Twee toonaangevende
hedendaagse regisseurs, die
welbewust gekozen hebben
voor opvoeringen die nauwgc
zet recht doen aan Becketts re
gieaan wijzingen
gen. Blijken ze a;
dan zou dat wel
betekenen dat vv
zijn bij af. dat wc
ontgoocheling zit
de oorlog. Geen conclusie, die
vrolijk stemt.
opvattin-
te spreken.
:ns kunnen
weer terug
iet dezelfde
als vlak
ALPHEN AAN D€N R
WILEHEO SIMONS
Speciaal voor Ronald Jansen, de
(firn tèui van hel PuMwut In
Alphen aan den Rijn, heb ik het
aantal mensen geteld dat gister
avond de voorstelling Hotel Ter
minus van het Vlaamse toneel
gezelschap De Kone kwam be
kijken. Tot twee weken geleden
hadden slechts twaalf abonne
menthouders een stoel gereser
veerd voor deze voorstelling, die
door de landelijke pers juichend
werd ontvangen In deze krant
stelde Jansen dat hij twaalf be
langstellenden wel heel weinig
vond: ..Zestig, zeventig man is
een net aantal voor zo'n voor
stelling." Ik telde gisteravond 68
geïnteresseerden, dus hij kan
tevreden zijn.
Voor de gelegenheid nam
Jansen zijn toevlucht tot een
ongebruikelijke actie: wie de
voorstelling te moeilijk of ge
woon niet goed vond. kon zijn
geld terugvragen. Hij kondigde
de actie aan in alle regionale
kranten en stuurde zon 120
abonnementhouders, die naar
zijn mening beslist belangstel
ling moesten hebben voor Hotel
Terminus, een brief waarin hij
ze op die mogelijkheid atten
deerde.
De actie is volgens Jansen ge
slaagd en niet alleen door de
goede opkomst. Ook het feit dat
niemand na afloop zijn geld
heeft teruggevraagd, stemt hem
tevreden. „Ik heb alleen maar
positieve reacties gekregen op
de voorstelling. De mensen
vonden het echt heel goed," zo
zegt hij. Deze indruk wordt be
vestigd door een echtpaar uit
Nieuwkoop, dat niet van plan
was om het toegangsgeld terug
te vragen. „We hadden het zé
ker gedaan als we er niets aan
hadden gevonden, maar was
geen aanleiding toe. Het was
een goed stuk. heel leuk en we
hebben er erg om moeten la
chen", aldus de Nieuwkoopse
uit
Programma Beckett-festival
Een aantal voorstellingen tijdens het Beckett Festival:
'Wachten op Godot'. Regie: Franz Marijnen. Groep: Het Natio
nale Toneel. Te zien: 8 april, 13, 14 en 18 t/m 22 apr, Koninklijke
Schouwburg. Daarna tournee door het land.
'Eindspel'. Duitstalig toneel van Schauspielhaus Bochum. Re
gie Jürgen Gosch. 9 april. Koninklijke Schouwburg.
'Oh les beau jours'. Franstalig toneel van topactrice Denisc
Gence. 16 en 17 april, Koninklijke Schouwburg.
'La Zattera di Babele'. Italiaanse uitvoering van korte eenak
ters van Beckett in de regie van Carlo Quartucci. 11 en 12 april,
Koninklijke Schouwburg.
'I'll go on'. Beckett-vertolking van de Ier Barry McGovem. 10
april, Koninklijke Schouwburg.
'Eerste liefde'. Monoloog met Bart Kiene. 13. 14, en 15 april.
Catacomben Koninklijke Schouwburg.
Alphen, gisteravond
eerst in het Parktheater, beves
tigt deze mening: „Ik voel me
niet bekocht. Het stuk had
spanning en ik vond het Vlaam
se taalgebruik ook heel leuk. Die
rollen waren de acteurs echt op
het lijf geschreven en ik denk ei
genlijk dat ik binnenkort nog
maar eens naar het Parktheater
Gitaarsolo
Onder auspiciën van het Neder
lands Gitaarduo zal de Britse gi
tarist Stephen Gordon een solo
recital geven in het Groene
Kerkje in Oegstgeest. Gordon
zal op vrijdag 10 april werken
uitvoeren van Piazzolla, Debus
sy. Merts, Albéniz en Rach-
maninov. Aanvang 20.15 uur.
Het Egyptisch
trappiramide van Djoser, de
tempel van Karnak, de As-
wandam en de tempel van Phi-
lae. Deze oudheidkundige be
zienswaardigheden zijn onder
werp van een dialezing van P.
de Pater op 8 april bij K O,
aanvang 20.15 uur.
Een opvallende 'kunstzinnige documentaire' is de film Travelling Light't
Lindsay Kemp.
i Theo Eshutu, een filmisch portret v
De tijd dat de kunstzinnige vi
deo slechts een klein groepje
'kenners' aansprak, is voorgoed
voorbij. Dat bewijst het breed
opgezette World Wide Video
Festival dat van 7 tot en met 12
april in Den Haag plaatsheeft.
Bijna honderd eigenzinnige en
opvallende videoprodukties zul
len worden vertoond tijdens de
tiende editie van dit festival.
Een jubileumeditie dus, en dat
feit wordt gevierd met tal van
activiteiten. Lezingen, een vi
deomarkt voor makers, distri
buteurs en producers, en open
bare gesprekken met de aanwe
zige kunstenaars completeren
het festival-programma
Directeur Tom van Vliet, te
vens oprichter van het festival,
kijkt tevreden terug op de afge
lopen tien jaar. In die periode
ontwikkelde 'ziin' festival zich
immers tot een belangrijk en in
ternationaal gewaardeerd podi
um voor videokunst. Een kunst
vorm die zelf ook sterke ontwik
kelingen heeft doorgemaakt, zo
vertelt hij. „De technische mo
gelijkheden worden groter en
groter, en dat leidt tot veelzij
digheid. Aanvankelijk werd vi
deokunst vooral beoefend door
kunstenaars uit de performan
ce-hoek, het was erg abstract en
experimenteel. Tegenwoordig
hebben videokunstenaars de
meest uiteenlopende achter
gronden, en dat zie je aan de
variatie in de vertoonde wer
ken."
Die variatie biedt de moge
lijkheid tot een visuele ontdek
kingsreis. Documentaires, ^vi
deo installaties, filmische ge
dichten en reisverslagen vor
men de hoofdmoot van het fes
tival. Daarnaast zijn, in het ka
der van het tienjarig bestaan,
twee bijprogramma s georgani
seerd. Een speciaal Samuel Bec
kett programma haakt in op het
'grote Haagse festival dat tege
lijkertijd aan deze beiangnjke
auteur is gewijd. Tijdens dit on
derdeel zijn twintig videopro
dukties te zien, variërend van
theatenegistraties van door
Beckett geschreven toneelstuk
ken. tot door Beckett geïnspi
reerde filmische experimenten
Het programma OUdüiÜud
'Face the music' belicht het ver
schijnsel muziekvideo's.
Documentaires
Een opvallende 'kunstzinnige
documentaire' is de film
Travelling light' van Theo Es
hutu, een filmisch portret van
de Britse mime-kunstenaar
Lindsay Kemp C»esprckken met
vrienden, familie en Kemp zelf
worden afgewisseld met vaak
prachtig beeldmateriaal.
De verschillende video-instal
laties zijn voorbeelden van de
'echte' videokunst Zo zijn er
werken te zien van Jem Cohen.
Alexander Hahn en de Neder
landers Jaap de Jonge, Welt
Hoogeveen cn Marcel Hermans.
De Britse kunstenaar Cfcorge
Snow, bekend van zijn videoclip
voor de band Art of Noise, voert
de kijkers in zijn werk Motor
way' in een bloedstollende au
torit over snelwegen en door
donkere tunnels. I)e opstelling
van zijn werk: vier grote video
schermen in het rond geven het
gevoel dat de kijker op de ach
terbank meerijdt. Van Vliet
„We willen door al deze ver
schillende werken laten zien dat
de mogelijkheden op het gebied
van videokunst bijna onbe
grensd ziin Er ligt niets vast.
zoals dat bij televisie of film wél
het geval is. De kunstenaar kan
spelen met techniek, met leng
te. met kleuren en thema's Juist
die artistieke vrijheid maakt vi
deokunst zo interessant."
Het World Wide Video Festival
speelt zich af op verschillende
lokaties In Den Haag. De ren
trale plek Is liet Kljkhuls,
Noordein de 140. Vla het tele
foonnummer 070-3644805 is
uitgebreide informatie te ver
krijgen over overige lo ka ties,
prijzen, e.d.
