Jeltsin haalt bezem
door zijn regering
Buitenland
Rouw om slachtoffer intifadah
JÉifc
Russen kunnen niet omgaan met kernenergie'
Zeehonden sterven door radio-actief afval
Parlement China kleineert Li
Mujahedien willen bestand
Grote coalitie moet Polen uit crisis helpen
Alia, de erfgenaam van
Enver Hoxha, stapt op
ZATERDAG 4 APRIL 1992
In Iff PrwjSetVK*
<J Prrtt intwrubonjJ
President wil Russisch parlement wind uit de zeilen nemen
De Russische president Jeltsin heeft gisteren zijn eerste
vice-premier, Gennadi Boerboelis, ontslagen. Volgens het
persbureau Tass gebeurde dit op eigen verzoek van Boer
boelis. Donderdag benoemde Jeltsin al een nieuwe mi
nister van financiën in plaats van vice-premier Gajdar.
Boerboelis blijft lid van de Staatsraad, een adviescollege
van Jeltsin. Gajdar behield zijn post als vice-premier, ver
antwoordelijk voor de economische hervormingen.
moskou hans geleünse
correspondent
Beide besluiten worden in rege
ringskringen in Moskou becom
mentarieerd als manoeuvres
om het Russische parlement,
dat volgende week voltallig bij
eenkomt, de wind uit de zeilen
te nemen. Het Volkscongres zal
naar verwachting hevige kritiek
leveren op het economische
programma van de regering en
met eisen tot ontslag komen.
Er wordt in Moskou nog hevig
gespeculeerd over een mogelijk
aftreden van Jeltsin als premier.
De president aanvaarde na de
staatsgreep vorig jaar een dub
belfunctie omdat hij zich per
soonlijk verantwoordelijk wilde
stellen voor de door hem ge
wenste radicale economische
hervormingen.
Naar verwachting zal het
Volkscongres, waarin zich een
meerderheid van rechts-natio-
nalistische en communistische
krachten lijkt af te tekenen, ook
willen knabbelen aan Jeltsins
uitgebreide presidentiële be
voegdheden. Het Congres moet
namelijk discussiëren over een
Russische grondwet.
Wijziging van
sche politiek wordt echter het
hoofdthema van het Congres.
De vrije prijzen en beperkte pri
vatisering hebben volgens
Jeltsins critici een economische
chaos en armoede bij een groot
deel van de bevolking veroor
zaakt. Het hervormingspro
gramma van Gajdar heeft ech
ter wel de steun van westerse
landen en instellingen als het
Internationaal Monetair Fonds
en de Wereldbank.
Parlemenstvoorzitter Roeslan
Chasboelatov zette gisteren
echter vraagtekens bij het deze
week door de zeven grote in
dustriële landen (G-7) toegzeg-
de hulppaket van 24 miljard
dollar. „Ik geloof niet in die mil
jarden. In Amerika heerst een
ernstige economische crisis.
Het Westen, inclusief de Vere
nigde Staten, heeft domweg de
middelen niet voor zo'n massa
le steun.".
Jeruzalem Palestijnse vrouwen bidden bij het graf van een familielid dat tijdens de gewelddadige oprisping van de intifadah aan het einde
van de Ramadan is gedood. Gisteren werden op de door Israël bezette Gazastrook drie Palestijnse 'collaborateurs' door gemaskerde mannen
vermoord. foto afp
Mede-verdachte Winnie spoorloos
Johannesburg De voormalige huishoudster en mede-verdachte
van Winnie Mandela in de beruchte Stompie-moordzaak is on
der verdachte omstandigheden spoorloos verdwenen. Xoliswa
Falati vroeg donderdag de redactie van de zwarte krant de Sowe-
tan telefonisch om hulp. „Er gebeurt iets ergs", zei ze. Toen een
verslaggever aankwam bij het huis van de Mandeia's, waar Falati
woonde, hoorde hij van buren dat zij door een aantal mannen
was afgehaald en in een auto was meegenomen. Winnie en
Falati zijn vorig jaar tot zes jaar gevangenisstraf veroordeeld we
gens hun aandeel in de moord op de toen 14-jarige activist
Stompie Moeketsie in december 1988. Zij zijn tegen dit vonnis
in hoger beroep gegaan en in afwachting daarvan op vrije voe
ten gesteld.
Brown wil Jackson als running-mate
nfw york In de aanloop naar de voorverkiezingen in New York,
dinsdag, liet de Democratische presidentskandidaat Jerry Brown
deze week weten veel te voelen voor de zwarte dominee Jesse
Jackson als running-mate. Dat is hem niet in dank afgenomen.
Jackson, die vier jaar geleden vergeefs een gooi deed naar de De
mocratische kandidatuur maar deze keer afzag van de race om
het Witte Huis, weigerde resoluut. De joodse lobby wees Brown
bovendien op een pijnlijke vergissing. De joden herinneren zich
Jackson vooral als de man die PLO-leider Yasser Arafat in de ar
men sloot en New York in 1984 omschreef als 'Schmouzenstad'.
Met hem aan zijn zijde kan Brown de joodse kiezers wel verge-
Jezuïeten: Paradijs is niet vervelend
rome» In het paradijs is het niet vervelend. Met die boodschap
probeert het vooraanstaande jezuïetentijdschrift 'Civilta Cattoli-
ca' bezorgde rooms-katholieken gerust te stellen. Het blad
schrijft dat men in de hemel niet zoals op aarde „in het zweet
uwes aanschijns" hoeft te werken. „Maar dat betekent geenszins
dat het eeuwige leven een leven is van eenvoudig nietsdoen, van
passiviteit. Omdat het om leven gaat zal ook het eeuwige leven
actief zijn."
Professor Aleksej Jablokov ziet niets in energieplan Lubbers
moskou hans geleünse
Professor Aleksej Jablokov valt
even uit zijn rol als geleerd ad
viseur van de Russische presi
dent Jeltsin en respectabel be
woner van een ruim werkver
trek in het Kremlin. Hij slaat
met zijn vuist op tafel, kijkt
ons doordringend aan. „Jullie
willen met dat Europees Ener
gie Handvest maar één ding:
profiteren van onze economi
sche problemen, Russische olie
en gas binnenslepen. Jullie
werken eraan mee dat Rusland
steeds afhankelijker wordt van
kernenergie. En jullie vergeten
het belangrijkste; dat wij Rus
sen niet rijp zijn voor kern
energie, dat driekwart van alle
ongelukken in kerncentrales
worden veroorzaakt door
menselijk falen."
Jablokov geldt als de 'vader' van
de groene beweging in Rusland.
Een half jaar geleden haalde
president Jeltsin hem in het se
lecte gezelschap van de Staats
raad, een tien leden tellend pre
sidentieel adviescollege. Jablok
ov ziet zijn ijveren voor een
schoon milieu thans niet alleen
bemoeilijkt door de gigantische
economische crisis in Rusland,
maar ook door de westerse
jacht op Russische grondstof
fen. Het Europees Energie
Handvest, geboren uit een ini
tiatief van de Nederlandse pre
mier Lubbers, is er volgens
Staatsraad Jablokov het perfecte
voorbeeld van. Het gaat, kort
gezegd, uit van Russische gas-
en olieleveranties aan West-Eu
ropa. De opbrengst in harde va
luta moet worden gestoken in
modernisering van de Russische
energiesector, inclusief het aan
wenden van westerse technolo
gie in de olie- en gasindustrie.
Volgens Jablokov zal die uitver
koop van grondstoffen alleen
maar leiden tot meer afhanke
lijkheid van kernenergie voor de
elektriciteitsproduktie. Dat
vindt hij levensgevaarlijk.
Jeltsins 'ecologie- en volksge-
zondheidadviseur' heeft al eer
der opzien gebaard door zich
achter de conclusie van de
milieuorganisatie Greenpeace
te stellen, dat de 'Sovjet'-kern
centrales honderd maal gevaar
lijker zijn dan westerse. Het
alarmerende zit, zo zegt hij, niet
in het materieel. „Als ik de offi
ciële gegevens en resultaten van
eigen onderzoek analyseer, is de
conclusie dat ruwweg driekwart
van alle ongelukken met kernre
actoren wordt veroorzaakt door
menselijk handelen."
Daarom vindt Jablokov het ook
grote onzin als het Westen heel
veel geld zou steken in ontwik
keling van de kemenergiesector.
Assistentie bij het veiliger ma
ken van bestaande kerncentra
les ziet hij als een beperkte op
lossing, iets voor de korte ter
mijn. Jablokov: „Ik ben Rus en
als Rus verzeker ik u dat Russen
niet kunnen omgaan met kern
energie. Het zit nu eenmaal niet
in ons karakter om strikte veilig
heidsvoorschriften ook strikt na
te leven".
Jeltsins milieu-adviseur is ervan
overtuigd dat het Energiehand
vest „onzichtbare steun" voor
de machtige kemlobby in zijn
eigen land betekent. „Japan en
Duitsland zijn bereid veel geld
in die sector te investeren, jullie
militairen en jullie industrie
steunen die plannen. Jullie wil
len kerncentrales renoveren en
uitbouwen. Ik wil ze sluiten en
vernietigen", zegt hij.
Maar hoeveel invloed heeft Ja
blokov eigenlijk op het rege
ringsbeleid? Heeft hij Jeltsin ge
sproken na het ongeluk in de
kerncentrale bij St. Petersburg?
„Nee. Jeltsin is een zeer dnik
MOSKOU Rtr-C
Duizenden zeehonden aan de Russische noord
kust sterven aan kanker dat wordt veroorzaakt
door radio-actief afval dat de zeebodem vervuilt,
zo hebben wetenschappers gisteren gezegd. Ze
riepen op het giftige en radio-actieve afval zo snel
mogelijk te verwijderen uit de Barentszzee en
Witte Zee.
Volgens Joeri Timosjenko van het Noordpool-
instituut in Archangelsk sterven de zeehonden
ook als gevolg van atoomproeven op het eiland
Nova Zembla. Hij spreekt van een „dreigende
milieu-ramp". De autoriteiten van de voormalige
Sovjetunie hebben de proeven vorig jaar opge
schort, maar volgens de wetenschappers is dat
niet voldoende. Zij wijzen erop dat op de zeebo
dem 10.000 ton vloeibaar en 16.000 ton vast ra
dio-actief afval ligt, afkomstig uit door atoom
kracht voortgedreven Sovjetschepen.
mens. Maar hij staat heel erg
open voor milieu-argumenten."
Waar blijkt dat dan uit, staat het
milieu hoog op de prioriteiten
lijst? Jablokov. kijkt ons meewa
rig aan. „We hebben heus ver
antwoordelijke mensen in de
regering. Maar de hoogste prio
riteit heeft de economische her
vorming. Dan worden de ogen
vaak dichtgedaan voor de pro
blemen met het milieu."
Het heeft geen zin, zegt Jablok
ov, te pleiten voor sluiting van
alle kerncentrales. „Je moet rea
list zijn. We hebben kernenergie
nodig, het voorziet voor 13 pro
cent in onze elektriciteitsbe
hoefte."
Maar is het dan niet mogelijk
om bijvoorbeeld sluiting van de
meest gevaarlijke centrales, die
van het Tsjemobyl-type, te be
pleiten? Opnieuw een meewari
ge blik. „Wat zou het helpen? Ik
zou niet weten hoe ik die kwes
tie daar aan de orde zou moe
ten stellen. De opinies zijn toch
bekend: Sosnovy Bor (bij St. Pe
tersburg.) was een klein onge
lukje, niet echt serieus. Iedereen
kent de situatie in ons land. On
ze kerncentrales zijn onveilig,
maar er blijft nu eenmaal een
tegenstelling tussen politiek en
ecologie."
Bosnië brandt;
Osijek opnieuw
onder vuur
belgrado/zagreb afp-ap
Bij gevechten in noord-Bosnië
zijn gisteren zeker 50 doden ge
vallen. De strijd laaide op rond
de stad Bjeljina, die donderdag
door Servische eenheden werd
ingenomen. De burgeroorlog in
Bosnië is begonnen, aldus de tv
in de Bosnische hoofdstad Sara
jevo.
Een groep die zich het Servi
sche Bevrijdingsleger noemt
blokkeerde gisteren de wegen
naar de Bosnische stad Banja
Luka. Daardoor komt de statio
nering van de VN-vredesmacht
mogelijk in gevaar. In Banja
Luka moet een Brits bataljon
komen. Volgens schema moet
stationering van de totaal
14.000 VN-militairen dit week
einde beginnen en rond 25 april
voltooid zijn.
Een groep Nederlandse
blauwhelmen, die gisteren in de
Kroatische hoofdstad Zagreb ar
riveerde, zou vandaag via Banja
Luka naar Sarajevo moeten rei
zen. De andere Nederlandse
militairen gaan naar de Kroati
sche streken Krajina en Slavo-
nië.
De gevechten in Bosnië bra
ken uit nadat de Servische De
mocratische Partij maandag het
gezag van de Bosnische autori
teiten in viif „autonome Servi
sche regio's" buiten werking
had gesteld. Bjeljina is nu in
handen van Servische nationa
listen onder leiding van 'com
mandant' Arkan, die een half
jaar geleden in Oost-Kroatië ac
tief was.
De Oostkroatische regio Ba-
ranja was gisteren eveneens het
toneel van felle gevechten. Osij
ek, de laatste stad in Baranja die
stevig in handen is van de
Kroaten, was gisteren weer
doelwit van federale en Servi
sche beschietingen. Er zouden
12 doden en 16 gewonden zijn
gevallen.
Noodtoestand
wegens droogte
in Namibia
WINDHOEK DPA
Namibia heeft gisteren de
noodtoestand voor het hele
land afgekondigd wegens de
grootste droogte in Zuidelijk
Afrika sinds 30 jaar. President
Sam Nujoma riep het buiten
land op „de jonge republiek in
haar huidige crisissituatie te
steunen". Als gevolg van de
droogte is de oogst mislukt, met
name die van mais, een basis
voedingsmiddel. Daardoor
moeten Zuid-Afrika en Zimbab
we, landen die doorgaans mais
uitvoeren, nu grote hoeveelhe
den importeren.
Het parlement in China heeft
geschiedenis geschreven. Het
dwong de conservatieve pre
mier Li Peng tot een wezenlijke
aanpassing van zijn verslag over
het voorgenomen beleid voor
dit jaar. De tekst is nu meer in
lijn met de opvattingen van de
hervormingsgezinden, die de
strijd hebben aangebonden met
de extreem conservatieve com
munisten in Peking.
Het is volgens waarnemers de
eerste keer sinds de stichting
van de Volksrepubliek in 1949
dat een premier op deze manier
het hoofd heeft moeten buigen
voor een parlement dat een 'ja-
knik'-functie heeft. De 150 ver
anderingen in de tekst van wat
in Nederland de 'Troonrede'
zou heten, betekenen voor Li
een enorm gezichtsverlies en
een verdere ondermijning van
zijn gezag als regeringsleider.
Dit geldt eens te meer omdat
de partijleiding zich niet verzet
tegen de wijzigingen. Daarmee
wekken de 'echte' machtheb
bers op zijn zachtst gezegd de
indruk dat in de oorspronkelijke
versie te weinig doorklonk van
de zogenaamde 'Deng Xiao-
ping'-lijn: bestrijding van het
conservatisme ofwel de maoiïti-
sche invloeden, en nadruk op
radicale economische hervor
mingen.
Li kreeg tijdens de jaarlijkse
zitting van het Volkscongres
(het Chinese parlement) die gis
teren is beëindigd, ongezouten
kritiek te slikken. Veel parle
mentsleden maakten gebruik
van de door de 87-jarige Deng
Xiaoping geschapen sfeer van
toumlngdu, de Chinese glas
nost. Zij gaven openlijk gehoor
aan de oproep om 'de hoofdze
tel van verkalkt denken te bom
barderen'.
De grotere openheid in China
bleek ook in de discussies over
de geplande bouw van 's we
relds grootste stuwdam met wa-
terkrachtcentale in de rivier de
Yangtze. Het parlement stemde
wel in met de bouw, maar op
merkelijk veel afgevaardigden
kritiseerden onomwonden de
miljarden verslindende 'Drie
Kloven'-dam. Ze kregen bijval
van economen en waterbouw
kundigen.
Verder heeft een academicus
tienduizend handtekeningen
verzameld om de regering on
der druk te zetten bij Japan een
schadevergoeding af te dwingen
voor Chinese oorlogsslachtof
fers.
Deng Xiaoping liet zich tij
dens de parlementszitting niet
zien. Maar achter de schermen
voerde hij actie om zich ervan
te verzekeren dat zijn hervor
mingsplannen hem zullen over
leven. Zo stuurde hij zijn zoon
en twee dochters het land in om
de jongere kaderleden van de
partij, de generatie veertigers, te
informeren en een netwerk op
te bouwen van politici die Chi
na de 21e eeuw in moeten lei
den.
Deng's opvallendste zet was
het inschakelen van de media
om zijn boodschap direct tot
het Chinese volk te brengen.
Het conservatieve machtsbol-
werk op het gebied van infor
matievoorziening had tot vorige
week geen publiciteit toege
staan over de geruchtmakende
trip die Deng begin dit jaar naar
het zuiden van China maakte
en waar hij de noodzaak van
hervormingen benadrukte.
Maar maandagavond begon
het nieuws op de Chinese staat
stelevisie met een gedetailleerd
verslag van bijna tien minuten
Deng Xiaoping is weer helemaal terug. Het staatspersbureau China News publiceerde gisteren e
de Chinese leider met zijn dochters en kleinzoon tijdens hun bezoek aan Sjensjen in januari.
van het bezoek aan Sjenzjen, de
kapitalistische tweelingstad van
Hongkong. De officiële kranten
plaatsten de tekst van Deng's
toespraken. Ook de man in de
straat weet nu dat Deng vindt
dat de hervormingen gedurfd
moeten worden doorgevoerd
zonder angst voor experimen
ten. 'Wees niet als een vrouw
met gebonden voeten. Als de
richting juist is, moet je, niet
aarzelen', aldus de aanmoedi-
ging van Deng.
Verder heeft de machtigste
man in China zijn oude vriend
Bo Yibo (83) in stelling gebracht
om de benoemingen voor te be
reiden die aan het eind van het
jaar op het veertiende partij
congres gedaan zullen worden.
De verwachting is dat pas op
het congres dat eens in de
vijf jaar wordt gehouden de
klappen zullen vallen en dat de
linkse maoïsten het veld moe
ten ruimen. De meeste waarne
mers houden het erop dat dat
ook het lot van premier Li Peng
zal zijn.
islamabad ap
Fundamentalistische Afghaanse
moslim-rebellen hebben giste
ren bekendgemaakt hun wa
pens te zullen neerleggen, als
president Najibullah de macht
van zijn communistische rege
ring overdraagt aan een neutra
le interim-regering.
Het is de eerste keer dat de
mujahedien, een staakt-het-vu-
ren voorstellen sinds de voor
malige Sovjetunie in 1979 Af
ghanistan binnenviel en een
communistische regering in Ka-
bul installeerde. Begin 1989 trok
de Sovjetunie haar troepen te
rug uit Afghanistan.
Op initiatief van de Verenigde
Naties zullen aan het eind van
deze maand afgevaardigden
van alle Afghaanse groeperin
gen elkaar in Wenen of Geneve
ontmoeten om te proberen de
13 jaar oude burgeroorlog te be
ëindigen.
budapest runa hellinga
correspondent oost-europa
Na weken van moeizaam onderhandelin
gen zijn tien van de achttien partijen in het
Poolse parlement in principe de vorming
van een grote coalitie overeengekomen. De
breed opgezette regering moet het minder
heidskabinet van premier Olszewski ver
vangen, dat slechts drie maanden na zijn
aantreden volkomen is vastgelopen.
Hoewel de coalitie met weerzin van alle
betrokkenen tot stand is gekomen, is zij vol
gens de partijwoordvoerders onvermijde
lijk, omdat Polen zich aan de rand van een
catastrofe bevindt.
In de nieuwe regering zullen, naast de
huidige centrum-rechtse regeringscoalitie
en de vroegere Bierpartij (nu het Poolse
Progam voor de Economie), ook de Demo
cratische Unie van oud-premier Mazo-
wiecki en de Liberaal-Democratische Unie
van oud-premier Bielecki deelnemen.
Hun deelname is onvermijdelijk om het
kabinet een meerderheid te geven, maar in
de ogen van de andere coalitiepartners niet
zonder problemen. Zowel Mazowiecki als
Bielecki zijn voorstanders van de radicale
aanpak van de economische problemen
zoals die werd bepleit door de vroegere mi
nister van financien Balcerowicz. Hun pro
gramma gaat uit van forse overheidsbezui
nigingen. inflatiebeperking en snelle priva
tisering.
Dat wordt door de huidige regeringspar
tijen als te weinig sociaal gezien. Toen Ols
zewski aantrad maakte hij duidelijk met de
economische politiek van Balcerowicz te
willen breken.
Berisha wordt nieuwe president Albanië
budapest runa helunga
De Albanese president Ramiz
Alia heeft gisteren zijn aftreden
bekend gemaakt. Alia is daar
mee het Albanese parlement
een dag voor. Vandaag komt de
volksvertegenwoordiging voor
het eerst na de verkiezingen in
zijn nieuwe samenstelling bij-
kend dat de Democratische Par
tij haar tweederde meerderheid
gebruiken om de president
Als directe opvolger van En-
ver Hoxha en als laatste com
munistische leider van Albanië
Alia de laatste maanden
van geliefd bij het volk.
Sinds twee weken geleden na de
eerste verkiezingsronde duide
lijk werd dat de Democraten
overweldigend hadden gewon
nen, werd steeds harder op ont
slag van de president aange
drongen.
De 67-jarige president kwam
in 1985 na de dood van Enver
Hoxha aan de macht. Enkele ja
ren eerder was hij door de com
munistische partijleider per
soonlijk benoemd tot zijn poli
tieke erfgenaam. Alia had toen
aJ een lange carrière in de partij
achter zijn rug. Hij werd kort na
de Tweede Wereldoorlog op 23-
jarige leeftijd lid van het Cen
traal Comité en wist in de loop
der jaren alle politieke stormen
en zuiveringen te overleven.
Na de dood van Hoxha voer
de Alia geleidelijk kleine hervor
mingen door. Maar de echt gro
te veranderingen kwamen pas
in 1990 op gang. Enerzijds
groeide de dnik van de opposi
tie en hadden de Albanese com
munisten het dreigende beeld
van de Roemeense omwentelin-
Ramlz Alia. foto fpa
gen voor ogen. Anderzijds werd
steeds duidelijker dat de isola
tionistische politiek van Albanië
niet langer was vol te houden,
omdat het land economisch
volkomen aan de grond zat.
Aha knoopte uiteindelijk tü
plomatieke betrekkingen aan
met de Vflllkak StafiH) I nul
1990 stemde hij onder druk van
demonstraties in met de officië
le erkenning van de Democrati
sche Partij, de eerste oppositie
partij. Hoewel de Communisti
sche Partij steeds verder in dis-
crediet raakte, werd de presi
dent lange tijd gezien als de eni
ge man die in staat was Albanië
in relatieve vrede uit de crisis te
leiden. Bij de parlcmentsverkie
zingen vorig jaar genoot hij met
name op het platteland nog
grote populariteit.
Naar alle verwachting zal Alia
worden opgevolgd door de hul
dige voorzitter van de Demo
cratische Partij, de hartspecia
list en gewezen lijfarts van En
ver Horna, Sali Berisha.
