Respect voor Ghanezen in Bijlmer
Een jarige met 4,3
miljoen vrienden
Een man van verzoening
NS: auto blijft te goedkoop
Binnenland
Rome moet kleur bekennen bij
keuze nieuwe bisschop Breda
ZATERDAG 4 APRIL 1992
5
Van leesgezelschap tot bibliotheek
De openbare bibliotheek be
staat dit jaar een eeuw. Op 29
april is het daarom groot feest
in de Utrechtse Domkerk. De
plaats is geen toeval, want in
1892 werd in de Utrechtse Loeff
Berchmakerstraat de eerste
openbare leeszaal geopend. Nu,
honderd jaar later, zijn er in
1200 bibliotheken aan boeken,
platen, cd's en video's 44,5 mil
joen stuks te leen. Ze worden
per jaar 185 miljoen keer mee
genomen door de 4,3 miljoen
leden.
Alsof dat er nog niet genoeg
zijn, begint het Nederlands Bi
bliotheek en Lektuur Centrum
(NBLC) op 1 mei met een lan
delijke reclamecampagne voor
de bibliotheek. Daarnaast wil de
jarige geld inzamelen voor de
bibliotheek in de Nicaraguaanse
stad Leon.
De bibliotheek heeft zoals zo
veel instellingen zijn voorlopers.
Nadat in de tweede helft van de
18e eeuw lezen meer algemeen
was geworden, ontstond in die-
tijd de eerste voorloper van de
huidige bibliotheek, het zoge
noemde leesgezelschap. Er
heersten vaak strenge regels, die
in de tegenwoordige tijd ook
geen kwaad zouden kunnen. Zo
moest er bij sommige gezel
schappen betaald worden voor
een in een geleend boek ge
maakte vlek.
In 1784 werd de Maatschappij
tot Nut van het Algemeen opge
richt, met als doel ontwikkeling
en verheffing van het volk. Nog
geen honderd jaar later waren
er 300 Nutsbibliotheken met ge
middeld 400 boeken. Ondertus
sen begon ook iedere zuil aan
eigen bibliotheekwerk.
Als opmaat voor de openbare
leeszaal werden van hogerhand
'volkshuizen' in het leven ge
roepen voor de mensen uit de
lagere sociale milieus. Behalve
een potje dammen kon de be
zoeker er ook lezen. Er was de
volkshuizen geen lang leven be
schoren, want de arbeiders
kwamen niet opdagen. De
volkshuizen verdwenen weer,
maar dat in Utrecht maakte de
historische* sprong naar open
bare bibliotheek.
Hoewel de openbare biblio
theek in het leven was geroepen
om een ieder van informatie en
cultuur te voorzien, moeten
veel belangstellenden tot ver in
deze eeuw drempelvrees heb
ben gevoeld. De bibliotheek was
zeer serieus: geen gekwebbel,
geen gelach, het onverbiddelijke
bordje „stilte" werd bijna een
symbool. De bibliotheek was
ook nogal eens betuttelend en
bepaalde wat de bezoekers
mochten lezen en wat niet. In
de roerige jaren zestig kwam
daar verandering in.
De bibliotheken staan sinds
vijf jaar geheel onder verant
woordelijkheid van de gemeen
ten en hebben zich aangepast
aan de tijd. Zo haken ze in op
de 'sociale vernieuwing' door
informatie te verschaffen waar
mee de bezoekers allerlei dage
lijkse problemen kunnen aan
pakken. Community informa
tion heet dat in eigentijdse taal.
Steeds meer bibliotheken bie
den verder de mogelijkheid om
externe databanken te raadple
gen. De meeste houden ook re
kening met migranten en bie
den boeken in diverse talen
aan. Ook voor mensen met een
leesachterstand is er aandacht:
bijna iedere bibliotheek heeft
boeken met het 'makkelijk le-
zen'-vignet. wat betekent dat er
gemakkelijk leesbaar maar niet
kinderachtig werk beschikbaar
is. Verder spelen de bibliothe
ken hun rol op het gebied van
de volwasseneneducatie en
worden ouderen bediend met
bibliotheken-aan huis. doorbrengt. Door voorlichting stempel krijgen voor elk boek
Op het verlanglijstje van de en gerichte activiteiten hoopt dat ze hebben gelezen. Bij vijf
jarige prijkt vooral leesbevorde- het bibliotheekwezen dat aan te stempels krijgen ze een verras-
ring bij de jeugd, die vandaag pakken. Zo is er bij een 'lees- sing,
de dag zo veel tijd voor de buis paspoort' waarin kinderen een
Politiechef Dietz van Bijlmer schrikt van 'onthullingover drugsnetwerk
Na koud tien minuten val
len de termen 'zorgenka-
der\ 'achterstandsgroe
pen', en 'leefbaarheid'.
Want, benadrukte de Am
sterdamse commissaris
Dietz, met wapenstok en
handboeien valt de Bijl
mer niet meer te ordenen.
Bredase bisschop Ernst op 8 april met 'pensioen
Hoe staat Rome momenteel tegenover de kerk
van Nederland? Het antwoord komt nog dit
jaar, als de paus een opvolger benoemt voor
bisschop Ernst van Bredad Bestaat in Rome
nog steeds het idee dat er in katholiek Neder
land van alles mis is. dan kunnen de Nederland
se katholieken en speciaal die van Breda reke
nen op een nieuw staaltje van onbarmhartige
machtspolitiek.
Het kerkelijk wetboek schrijft bij de benoe
ming van een bisschop een geheimzinnige rou
te voor met geheime voordrachten, waarop
controle van buitenaf niet mogelijk is en waarbij
de wensen bisdommen en kerkprovincies ge
makkelijk kunnen worden gepasseerd.
Volgens de procedure draagt het kathedraal
kapittel (de naaste medewerkers van de bis
schop) drie kandidaten voor bij de bisschop
penconferentie. Die kan deze veranderen of er
namen aan toevoegen, waarna de voordracht
doorgaat naar de pauselijke nuntius (Vzc
maakt op basis van gesprekken met de bis
schoppen, dekens en priesters en ook leken een
voordracht voor de Congregatie voor de bis
schoppen in Rome. die deze normaal gesproken
overneemt. De paus heeft dan het laatste
woord.
Uit een rondje bellen in het bisdom Breda
blijkt een groot vertrouwen in het kapittel, maar
een groot wantrouwen richting Rome. Velen
vrezen de benoeming van een conservatieve
bisschop, in elk geval van iemand die niet op de
Bredase lijst voorkomt. De voorgaande benoe
mingen. met als |mM§ Mfl UHCllQp I «-r
Schure in het nabunge Den Bosch, zijn nog niet
vergeten. Recentere benoemingen in Wenen,
Namen en Chur geven al evenmin veel hoop
voor de progressievere gelovigen
Anderzijds was er nog niet zo lang geleden lof
uit Rome voor de pnesteropleiding nieuwe stijl
op Bovendonk in het bisdom Breda en hebben
de seksuele perikelen op het conservatieve se-
minane Rolduc in het bisdom Roermond de
conservatieven een belangrijke troef uit handen
geslagen. Maar of dat voldoende zaJ blijven, is
voor de Bredase katholieken voorlopig nog een
bange vraag.
Daarvoor is de chaos veel
te groot: „Het enige dat de
politie kan doen is probe
ren greep te houden op de
situatie en excessen tegen
te gaan".
,Je geweten volgen is kerkleer.
Ik heb daarvoor altijd ruimte
willen scheppen, ook binnen
de kerk. luist dan geef je min
der aanleiding daar uit te stap
pen".
De uitspraak typeert bis
schop Ernst van Bréda als geen
andere. Op 8 april wordt hij 75
jaar. de leeftijd waarop bis
schoppen aan de paus hun
ontslag moeten vragen. Met
Emst verdwijnt de bisschop
die tegen de stroom in altijd de
deur heeft opengehouden voor
vernieuwingen in de kerk. Hij
was degene die samen met de
Rotterdamse bisschop Bar al
tijd in gesprek is gebleven met
de 'dissidente' 8-mei-bewe-
ging binnen de katholieke
kerk.
Respect voor andere menin
gen heeft altijd centraal ge
staan in zijn beleid. Respect
dat voortvloeide uit een andere
fundamentele opvatting: lei
draad voor een gelovige kan al
leen diens eigen geweten zijn.
De vraag of daardoor de pola
risatie in zijn bisdom minder
heeft toegeslagen dan elders,
bevestigt hij maar ten dele. „Ik
denk", zegt hij „dat de Zeeu
wen en West-Brabanders een
wat relativerender vermogen
hebben dan de mensen in an
dere delen van het land".
Tijdens het 'bewind' van
Emst heeft katholiek Neder
land roerige tijden gekend. Na
het Tweede Vaticaans Concilie,
dat grote veranderingen leek in
te luiden in het katholicisme,
kwam de reactie. De jaren '70
en '80 brachten conservatieve
pausen, die meermalen hun
pijlen op het als vrijzinnig te
boek staande Nederland richt
ten. Dat uitte zich in omstre
den benoemingen als die van
de bisschoppen Gijssen in
Roermond en Ter Schure in
Den Bosch en de benoeming
van bisschop Simonis van Rot
terdam tot kardinaal. Emst
kwam langzaam maar zeker
steeds meer alleen te staan
met zijn open opvattingen.
Maar. zegt Emst, hij heeft
daar niet al te zwaar onder ge
leden. „De kunst is de verschil
len in opvatting strikt te schei
den van persoonlijke verhou
dingen. Dat is altijd gelukt, ook
bij diepgaande verschillen van
In vergelijking met de trein blijft
de auto te goedkoop. Als de
overheid niet oppast komt er
van het terugdringen van de au
to ten gunste van het openbaar
vervoer niets terecht. Dat stelt
NS-hoofddirecteur Portheine in
het bedrijfsblad Koppeling.
Maatregelen uit de Tussenba
lans, de bezuinigingsoperatie
van het kabinet, staan ter dis
cussie, constateert Portheine.
Vorige week lekte uit dat het ka
binet waarschijnlijk afziet van
een verhoging van de benzine
accijns met vijf cent. Door het
voorlopig niet doorgaan van de
combikaart voor automobilisten
zal bovendien de wegenbelas
ting waarschijnlijk aanzienlijk
minder stijgen dan voorzien De
combikaart zou gedeeltelijk
worden betaald uit verhoging
van de wegenbelasting.
Portheine wijst erop dat in de
Tussenbalans is afgespoken dat
de zogeheten variabele auto
kosten (de prijs van de benzine)
gelijke tred zouden houden met
de stijging van de tarieven van
het openbaar vervoer. Dat
openbaar vervoer wordt jaarlijks
zes procent duurder, maar zoals
het er nu naar uitziet lopen de
autokosten de komende jaren
zelfs iets terug. Alleen vorig jaar
zijn de autokosten gestegen met
12 procent door de verhoging
van de benzineaccijns met een
kwartje.
Portheine waarschuwt dat de
uitgangspunten van het minis
terie van verkeer en waterstaat
in gevaar komen wanneer het
autogebruik niet zwaarder
wordt belast. In het Structuur
schema Verkeer en Vervoer is
vastgelegd dat het aantal auto
kilometers met 35 procent mag
DtWWWl tot het jaar 2010.
Daarvan is nu al 15 procent ver
wezenlijkt.
.Als ik de voornemens van de
regering seneus neem. blijft de
auto te goedkoop. Automobilis
ten vergelijken de prijs van een
treinkaart)c met de prijs voor
benzine Wegenbelasting en
verzekering laten ze buiten be
schouwing omdat de auto toch
al voor de deur staat. Op dit
moment kost de trein, normaal
tarief, ongeveer 20 cent per rei-
ripnUOMlV en benzine
rond 14 cent. Die ongunstige
verhouding dreigt alleen maar
De 'onthulling' van een wijdver
takt Ghanees drugsnetwerk in
de Bijlmer zorgde vorige maand
voor opschudding, niet in het
minst op het districtsbureau
aan de Flierbosdreef in de Bijl
mer. Tienduizend illegalen...hoe
kwamen ze daar in godsnaam
bij op het hoofdbureau? Die
drugsbende, dat was een mooi
succes. Maar door de crimine
len in één adem te noemen met
de andere Ghanezen werd bu
reau Flierbosdreef opgezadeld
met de gevolgen.
Dietz: „Die publiciteit heeft
ons handenvol werk gekost. Ik
denk dat Schultz de laatste we
ken zeker zeventig procent van
zijn tijd druk is geweest met de
Ghanezen". Schultz is recher
cheur en de Afrika-expert van
het district. Hij knikt instem
mend: „Er moest veel geschon
den vertrouwen worden her
steld".
Met de Ghanezen een door
de politie hogelijk gerespecteer
de groep had Schultz na ja
renlang geduldig toenadering
zoeken en overleg een goede
verhouding opgebouwd. Die
werd door de „sensatieverhalen
en verdachtmakingen" zwaar
beschadigd. Maar langzaam
wint de rechercheur het ver
trouwen van de Ghanezen te
rug. „Niet makkelijk, want
vanuit hun achtergrond kennen
die mensen autoriteiten en poli
tie alleen maar als een instituut
waar je gevaar van te duchten
hebt. Daar werden ze vorige
maand nog eens in bevestigd".
Door zich vaak te laten zien op
vergaderingen, feesten en par
tijen komt de loop weer in de
winkel van 'Nana Poku', zoals
Schultz zich graag laat noemen
door zijn Ghanese vrienden,
naar de leider van de Ghanese
Ashanti-stam.
De Bijlmermeer „Waar maak je met zo veel uiteenlopende achtergronden en culturen zo veel tolerantie en begrip mee?". archieffoto
Een brandhaard wil Dietz zijn
Bijlmer met vijftig nationali
teiten de grootste culturele
hutspot van Nederland niet
noemen. Integendeel: waar
maak je met zo veel uiteenlo
pende achtergronden en cultu
ren zo veel tolerantie en begrip
mee? „Er is hier nog nooit aan
gifte gedaan van discrimina
tie..."
Ja, dat er duizenden illegale
Ghanezen in de Bijlmer rondlo
pen was al lang en breed be
kend. Erop jagen is wat anders.
Dat valt helemaal buiten het be
leid van de~politie, die zijn aan
dacht alleen op criminele illega
len richt. En crimineel kon je de
Ghanezen niet noemen. Schultz
heeft „er nog nooit een op het
bureau gezien".
Dietz: „Er is geen relatie tus
sen illegaliteit en criminaliteit.
In de Bijlmer", voegt hij er na
drukkelijk aan toe. Op de Wal
len en bij Centraal Station ligt
het anders. Maar in de Bijlmer
hebben ze gelukkig geen last
van Noordafrikanen uit
Marokko en Algerije die in de
binnenstad en West berucht
zijn. Dietz: „Criminaliteit in de
Bijlmer komt bijna uitsluitend
voor rekening van legalen. Dat
geldt zeker voor agressieve mis
drijven". Waarbij de commissa
ris nog eens uitlegt dat je 'niet
alles op één hoop mag gooien'
en dus Nederlanders van Suri
naamse en Antilliaanse afkomst
en de vele genaturaliseerde bui
tenlanders niet mag meereke
nen „binnen het vreemdelin
genbeleid".
Spanning
Het verband tussen criminali
teit en illegaliteit blijkt gecom
pliceerd. „Lang niet alle illega
len zijn criminelen, maar aan de
andere kant zijn wel veel crimi
nelen illegaal in Nederland".
Dietz formuleert het heel om
zichtig: „Daar waar de natuurlij
ke spanningen in de Bijlmer
worden overschreden vinden
we veel buitenlanders. Daar
moeten we dan natuurlijk ook
iets aan doen".
Maar wat? Dietz: „Nederland
is een toevluchtsland, maar dat
is door de politiek helaas nog te
weinig erkend. Het enige aan
knopingspunt voor de politie in
het illegalenbeleid is eigenlijk
het Wetboek van Strafrecht: de
criminaliteit. Dat is op zich niet
goed. Nu is de wereld van de il
legalen een schimmig terrein
waar duistere dingen gebeuren.
Als illegalen geen dader zijn,
zijn ze wel het slachtoffer van
profiteurs".
Schultz: „Er zijn hier groepen
ik ken een Surinaamse bende
die zich hebben gespeciali
seerd in het overvallen en bero
ven van illegalen. Die doen toch
geen aangifte, weten ze. Of ze
verkopen ze een auto met valse
papieren, laten ze voor zich
werken en dreigen ze aan te ge
ven bij de politie als ze niet
doen wat ze zeggen. Dat mis
bruik maken van de situatie zie
je erg veel gebeuren. Soms lijkt
het een vorm van moderne sla
vernij".
Dietz: „Zo krijg je een subcul
tuur waarin wetteloosheid
heerst. Om daar greep op te
krijgen zou de politiek de moge
lijkheden moeten afbakenen
van wat kan en wat niet kan: op
het gebied van scholing, onder
wijs, huisvesting, gezondheids
zorg..."
Schultz: „Zoals de Ghanezen
hier zijn gekomen, zo verwach
ten we binnenkort de Nigeria-
nen. Van Nigeria en Ghana
loopt een vaste route naar het
noorden. Via Libië landen ze in
Italië: Palermo, Napels en trek
ken ze verder als daar de oogst
tijd voorbij is. Zo zag je vanuit
de Bijlmer een paar jaar geleden
opeens busjes vol met Sikhs
naar België rijden: in de aard-
beientijd Een paar weken later
waren ze weg. Zitten die jon
gens in Engeland of Scandina
vië".
Dietz: „Dat verhaal is illustra
tief. Die mensen willen toch een
stukje welvaart meepakken om
in leven te blijven. Na de Nigeri-
anen verwachten we de Oost-
Europeanen. In Oost Europa zit
een enorm reservoir aan men
sen die de armoede willen ont
vluchten".
Op landelijk niveau wil het
nog niet erg vlotten met werk
gelegenheidsprojecten voor al
lochtonen, dus daarom pro
beert Dietz het in zijn Bijlmer
maar „kleinschalig voor elkaar
te krijgen". En dat lukt, in over
leg met het bedrijfsleven, straat
hoekwerk en stadsbestuur, zegt
hij: „Wij zijn een soort frontlijn
organisatie. Je weet wat er
speelt. Vanuit je gevoel kun je al
veel bereiken Heb je een stuk
maatschappelijk gevoel of niet
daar gaat het bij ons om".
Bisschop Emst „De kunst is de verschillen in opvatting strikt te
scheiden van persoonlijke verhoudingen. Dat is altijd gelukt
FOTO ANP
te verslechteren", zo zegt Port-
hnnc
De autobranche is bij monde
van Bovag en Rai Mi
baasd'. NS worden njkelijk met
overheidsgeld bedeeld en heb
ben miljarden gekregen om het
kostbare meerjarenplan Rail 21
uit te voeren De T wrrde Kamer
heeft zelfs goedgekeurd dat dat
plan versneld wordt uitgevoerd.
Tevens wijzen Bovag en Rai er
op dat NS nu al met capaciteits
problemen worstelt Het reizi-
■iWiOM pm mki li «ir
laatste jaren zo sterk gestegen
dat NS het vervoer nauwelijks
nog aart kan.
KANTOORUNITS
VERKOOP/ VERMUUR
aanleiding uit de kerk te stap
pen".
Als voorzitter van de katho
lieke vredesbeweging Pax
Christi heeft hij die gewetens
ruimte ook alujd voorgehou
den aan het Interkerkelijk Co
mité Tweezijdige Ontwape
ning (ICTO), dat in de jaren
tachtig de grote tegenspeler
was van de vredesbeweging.
„Ik ben tegen geweld, ook als
die van 'medestanders' komt.
Ik heb me indertijd verzet te
gen de komst van de kruisra
ketten. maar ook tegen een
studie van het Interkerkelijk
Vredesberaad over de vraag of
blokkade een actiemiddel
moest zijn. Ik vind dat je een
standpunt met argumenten
moet verdedigen, maar ook
dat je de keuze van een ander
moet eeibiedigen. Bij actie
voeren dient geweldloosheid
voorop te staan'
inzicht. Geschillen hebben al
tijd betrekking op de pastorale
aanpak in een ontkerkelijken-
de wereld. Het spanningsveld
ligt daarbij tussen traditie en
behoud enerzijds en vernieu
wing en openheid anderzijds.
Mijn standpunt is altijd ge
weest dat deze polen nodig
zijn en dat heeft het me moge
lijk gemaakt in diverse situaties
mezelf te blijven".
In een tiental boekjes over
geloof benadrukt de bisschop
vaak dat het geweten van de
mens norm is van denken en
handelen. „Ie geweten volgen
is kerkleer, zelfs als je meent
dat je niet langer in de Kerk
kunt blijven. Ik ben voorstan
der van ruimte scheppen voor
het geweten, óók binnen de
kerk. Juist dan geef je minder
mensen tot lezen te bewegen. Vooral de tv-verslaving van de
FOTO'
Een campagne van de bibliotheken
jeugd baart de bibliotheken zorgen.
