Italië eist grote schoonmaak
Terrorist Abu Nidal: van patriot tot psychopaat
Feiten &Meningen
ZATERDAG 4 APRIL 1992
2
Italianen morgen naar stembus voor 'historische' verkiezingen
Italië staat aan de vooravond van wat
door alle politieke partijen de meest cru
ciale verkiezingen uit de geschiedenis
van de republiek worden genoemd. Het
communisme is niet meer en daarmee is
de belangrijkste pilaster onder het poli
tieke systeem weggevallen. De christen
democratische partij (DC), dankzij de
angst voor het communisme en de steun
van de kerk 45 jaar onafgebroken aan de
macht. is. net als haar trouwe partner
van de laatste decennia, de socialistische
PSI, uiterst nerveus. Door constant te re
geren is de DC in feite de staat gewor
den. En deze staat, die stoelt op het be
proefde, corruptie in de hand werkende
clientèle-systeem, wordt van alle kanten
uitgedaagd. De voormalige communisti
sche partij, maar ook een grote groep,
deels nieuwe, protestbewegingen trek
ken ten strijde tegen het oude regime en
eisen een grote schoonmaak. Morgen zal
blijken of deze partijen op steun van de
bevolking kan rekenen.
„Dit regime is op zijn eind
bestemming aangekomen.
Er bestaat geen enkel aJibi
meer voor instandhouding
van een systeem waarin
een paar politieke partijen,
met steun van maffia en
clientele's, alle overheids
macht in handen hebben.
De moraal moet terug in
de politiek en daarvoor wil
len wij strijden." Leoluca
Orlando buigt ver over de
tafel en werpt zijn handen
voor zich uit om deze
laatste woorden kracht bij
te zetten.
CORRESPONDENT
Dc 40-jarige Siciliaan is een van
de exponenten van de grote
poep die zich presenteert als
net nieuwe, eerlijke Italië. En hij
heeft recht van spreken. Als
burgemeester van Palermo wist
hij de maffia buiten de deur te
houden en de bewoners een ze
ker vertrouwen in de politiek te
rne ie neven. Doe 'Paiermi-
taanse Ixmte' werd echter in de
kiem gesmoord door een veto
van president Andreotti. Orlan
do stapte uit de christendemo
cratische partij en richtte Re-
te (Het Netwerk) op.
In korte tijd heeft Orlando in
heel Italië mensen weten te ver
zamelen die hun sporen heb
ben verdiend in de strijd tegen
maffia, wanbestuur en sociaal
onrecht. Wachtwoord is onder
linge solidariteit.
Orlando voert onder andere
campagne in het kiesdistrict Pa
lermo. waar hij bij de regionale
verkiezingen 90.000 stemmen
weghaalde. Hij houdt toespra
ken en deelt zijn folders uit op
de pleinen van de kleine
dorpjes, omringd door veilig
heidsagenten met pistool in de
aanslag. „Ia, dat is de andere
kant van de Italiaanse democra
tie. Maar we moeten de mensen
laten zien dat er een alternatief
In het hartje van Rome, op het
statige plein Farnese vindt een
meer", verzucht een oudere
heer. „De Italianen zijn nu voor
hun nieuwsvoorziening afhan
kelijk van watHai Uno, Rai Due
en de privé-kanalen van Berlus
coni brengen. Als hier in Italië
weer niets verandert na de ver
kiezingen, is dat voor een be
langrijk deel te danken aan de
media, die het Italiaanse volk
niet vertellen wat er in het land
speelt."
Napels biedt de gebruikelijke
troosteloze aanblik en van ver
kiezingskoorts valt weinig te be
speuren. De belangrijkste Na-
politaanse politici houden geen
grote bijeenkomsten. Ze reizen
langs dorpen en steden in hun
kiesdistrict en praten met groe
pen intimi; vragen om bevesti
ging van eerdere afspraken. Het
clientèle-syteem, met de ca-
morra als belangrijkste schakel,
staat garant voor
stemmen. In heel mm
Zuid-Italië contro
leert de georgani
seerde misdaad er 4
miljoen en is zo
theoretisch de vier
de partij van het
land. Geschat wordt
dat in Napels 60
procent van het
electoraat stemt op
kandidaten van de
manifestatie plaats ter nage
dachtenis van het door de
(christendemocratische) direc
teur van de RAI verboden Sa-
marcanda, een wekelijks live
uitgezonden tv-programma dat
'ongemakkelijke' thema's be
handelde als werkloosheid, ra
cisme en maffia. Een succesfor
mule, maar na de uitzending
over politiek en maffia, daags
na de moord op de Sicicliaanse
Europarlementariër Lima, viel
het doek.
„Na Samarcanda is er niets
Minister Scottl van binnenlandse zaken op verklezlngstoemee In Napels.
Vandaag spreekt de
Napolitaanse minis
ter Scotti, bij uit
zondering, de pers
toe. Behalve journa
listen blijken er veel
volgelingen in de
zaal. De mensen op
de eerste drie rijen
rennen naar voren
en schudden de mi
nister de hand. Een moeder met
een dochter, beiden zichtbaar
van een bescheiden komaf
maar gestoken in hun beste
goed, drentelen verlegen naar
Scotti. Ze buigen en overhandi
gen hem een beduimelde gele
envelop. Een hulpkreet, roep
om een baantje? De minister
stopt de brief met een sussende
grijns in zijn binnenzak.
Scotti praat. En hij is opvallend
openhartig. Onderkent dat de
georganiseerde misdaad de
grootste vijand is van de Itali
aanse democratie. Hij roemt de
winkeliers die het lef hebben
'nee' te zeggen tegen de maffio
se afpersers en bepleit een grote
schoonmaak.
Bliksemcarrière
Bij het afscheid krijgt Scotti een
groot boek aangeboden waarin
de resultaten staan van de we
deropbouw na de aardbeving
van 1980. Het lijkt een provoce
rende geste. De aardbeving
heeft miljarden naar Napels
doen stromen, waar ze in de
zakken van de maffia en lokale
politici zijn verdwenen. Scotti
en zijn christendemocratische
collega's Gava (voorzitter van
Napolitaanse
politici
houden geen
grote
bijeenkom
sten. Ze
reizen dorpen
af en praten
met intimi;
vragen om
bevestiging
van eerdere
afspraken.
de DC in de Tweede Kamer) en
Pomicino, minister van balans,
danken er hun bliksemcarrière
In de Spaanse Kwartieren van
Napels zijn de gevolgen van de
aardbeving nog overal te zien.
Half ingestorte huizen, steigers
die er al tien jaar staan en waar
voor de gemeente handenvol
huur betaalt. Het is het 'schil
derachtige' Napels: smalle
straatjes, wasgoed, slaapkamers
die direct achter de voordeur
liggen. Praten over politiek wil
niemand. Alleen Bruno, die
voor zijn miniscule winkeltje si
naasappels uitperst, is toegan
kelijk.
„Hier leef je met de dag. Houdt
iedereen de vriend, dat is het
credo. Aan politiek denk ik niet
meer. Als je in de stront zit,
maar dan ook echt in de stront,
wie houdt zich dan
nog met politiek be
zig? Ik stem 'ongel
dig', een protest
stem, het enige wat
je kunt doen."
Achille Occhetto
staat met zijn PDS
voor de nationale
electorale vuurdoop.
Na de afscheiding
van een groep over
tuigde communis
ten hoopt hij uit te
komen op 17 tot 20
procent van de
stemmen (tegen
26,6 procent in
1987) en de socialis
tische partij van de
gehate Craxi voor te
blijven. Op het San
Carloplein in Turijn
maakt de doorgaans
timide Occhetto
zich kwaad. Natuurlijk op de
'immorele en corrupte rege
ringspartijen' die elke hervor
ming in de weg staan en op An
dreotti, die voor Occhetto de
grootste vijand is van de demo
cratie. Hij hekelt de ministers
van financiën die geld over de
balk gooien en ruziën over de
werkelijke hoogte van het be-
grotingstkort.
Occhetto krijgt het publiek mee
maar zal het niet makkelijk krij
gen. Verwacht wordt dat partij
en als La Rete, die een voorma
lig PCI-burgemeester al in haar
gelederen heeft, stemmen weg
zullen halen bij de wanhopig
naar een imago zoekende PDS.
Hetzelfde geldt voor de republi
keinse partij (PR1), die sinds vo
rige zomer een uiterst succes
volle no-nonsense oppositie
voert tegen haar voormalige co
alitie-partners.
Culminatiepunt
Maar de angst van iedereen, zo
wel regering als oppositie, is de
Lega Lombarda-Lega Nord van
Umberto Bossi. „Wij zijn de
echte oppositie, de echte vijan
den van Rome", schreeuwt Bos
si in de stampvolle bioscoop
•i
Op het San Carlo-plein in Turijn spreekt Achille Occhetto de kiezers toe.
van Monza, een stad niet ver
van Milaan. Het publiek breekt
bijkans de zaal af. Alle kritiek op
het Italiaanse systeem vindt
haar culminatiepunt in de Lega,
die echter het verst gaat van alle
oppositiepartijen en Italië wil
opdelen in drie federale staten.
De 50-jarige Bossi praat staande
achter een microfoon, routi
neus, zelfverzekerd, links en
rechts klappen uitdelend aan
het adres van de Italiaanse poli
tici. En elke klap is raak. Hij
haalt alle partijen over de kling,
inclusief de PDS, die, net als de
DC en de PSI, dezer dagen be
trokken is bij een steekpennin
genschandaal in de Noorditali-
aanse stad Pavia. „Moeten we
nog langer een systeem van die
ven tolereren?", vraagt Bossi re
torisch. „Nééé!', antwoordt de
zaal.
Het publiek is enthousiast.
Maar wie zijn de aanhangers
van de Lega? Het protest doet
denken aan dat van Mussolini,
maar met het fascisme willen ze
niets te maken hebben. „De Le
ga", zo zegt een 35-jarige on
derwijzer uit Milaan, „bestaat
uit mensen - arbeiders, mid
denstanders en industrieëlen -
die gewoon werken en belasting
betalen, maar hun buik vol heb
ben van het corrupte politieke
systeem. De Lega heeft niets uit
te staan met skinheads, Le Pen
(de lieveling van de fascistische
partij MSI), of racisme."
Vlak voor de verkiezingen' is Ita
lië een verscheurd land. De
kloof tussen noord en zuid lijkt
groter dan ooit. Het protest
richt zich tegen het 'regime',
maar is afkomstig van onderling
sterk verschillende partijen en
bewegingen, waardoor het vor
men van een alternatieve coali
tie onmogelijk zal zijn. Nie
mand wil, althans op dit mo
ment, regeren met de oude par
tijen.
De in het nauw gedreven chris
tendemocraten en socialisten
willen de oude coalitie - waar
ook de miniscule liberale en so
ciaaldemocratische partij toe
horen - voortzetten, maar het is
zeer twijfelachtig dat zij de 51
procent zullen halen. De socia
list Craxi, die graag premier wil
worden, hekelt alle protest en
presenteert de coalitie als ga
rantie voor stabiliteit. De chris
tendemocraten doen hetzelfde
en voeren, gesteund door de
Italiaanse bisschopen, een cam
pagne onder het motto 'ze wil
len Italië ontbinden; stem op de
hoeders van vrede en veilig
heid'. Beide partijen doen in de
verkiezingscampagne echter
hun uiterste best zich te ont
trekken aan de verantwoorde
lijkheid voor de chaos die ze zelf
hebben veroorzaakt.
Aanslagen spelen Israël al jaren in de kaart
PREENEN
Abu Nidal is even verslaafd aan
moorden als aan whisky. Ooit was
hij een patriot en zette ook hij zich
in voor een vrij Palestina. Dat verle
den heeft de psychopaat van nu,
zoals de Britse schrijver Patrick Seale
hem noemt, al lang begraven. Sa
men met zijn vele slachtoffers.
Zelf vindt Nidal het als leider van
een van de crimineelste onder
grondse bewegingen ter wereld nog
veel te vroeg om onder de aarde te
verdwjjnen. Weliswaar meldde het
Britse televisie station Channel 4 in
1984 al zijn overlijden, maar met
bloedige aanslagen heeft Nidal daar
na vaak aangetoond dat hij nog
springlevend is. Tot grote tevreden
heid van de Israëliërs.
Die laatste opmerkelijke conclusie
valt te trekken uit het boek Met bloed
geschreven van Seale. Zoals zoveel
Palestijnen zegt Nidal de vernieti
ging van Israël na te streven. In wer
kelijkheid heeft hij de Israëliërs ech
ter meestal met rust gelaten en in
plaats van hen tal van gematigde Pa
lestijnen uit de weg laten ruimen.
Mensen die als 'softies' werden be
schouwd, omdat zij wilden onder
handelen met Israël.
Seale had graag willen aantonen dat
Nidal werkt voor de Israëlische ge
heime dienst Mossad. Harde bewij
zen daarvoor heeft de oud-joumalist
van Reuter en The Observer echter
niet kunnen vinden. Seale geeft dat
ook volmondig toe. Maar dat bete
kent niet dat zijn speurtocht, die in
420 pagina's te gedetailleerd wordt
beschreven, zinloos is geweest. Hij
heeft immers genoeg stof aangedra
gen om te kunnen vaststellen dat Ni
dal de Palestijnse zaak als geheim
agent van de Mossad niet meer
schade had kunnen berokkenen dan
hij nu al heeft gedaan.
Volgens Seale is Nidal al in zijn
jeugd gefrustreerd geraakt. Hij werd
in 1937 geboren als Sabri al-Banna
in Jaffa, een oude Arabische haven
stad aan de Middellandse Zee. Door
zijn omgeving werd hij met de nek
aangekeken omdat hij de zoon was
van.een dienstmeisje, met wie zijn
vader (eigenaar van omvangrijke si
naasappelplantages) trouwde na bij
zijn eerste vrouw elf kinderen te
hebben verwekt.
Nog veel grotere littekens liep Sabri
op door de manier waarop de fami
lie door de Israëliërs in 1948 werd
verjaagd. Terwijl duizenden Palestij
nen om het leven werden gebracht,
zochten de Banna's hun toevlucht in
een vluchtelingenkamp in de Gaza-
strook. Later vertrokken ze naar de
Westelijke lordaanoever waar Sabri
zich na verloop van tijd aansloot bij
de verzetsbeweging al-Fatah van
Yasser Arafat, de huidige leider van
de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie
(PLO). Daarbij had Sabri maar één
doel: wraak nemen voor het onrecht
dat de Israëliërs hem en zijn familie
hadden aangedaan.
Waar Arafat in 1974 het terrorisme
afzwoer, daar koos Sabri - die inmi-
dels de schuilnaam Abu Nidal had
aangenomen - nog nadrukkelijker
voor het geweld. Daarmee heeft hij
Israëlische leiders als Begin en Sha
mir constant in de kaart gespeeld.
Zij zijn nooit geïnteresseerd geweest
in overleg met de Palestijnen, omdat
die in de ogen van de Israëliërs al
leen maar hun wapens laten spre
ken. Nidal heeft er steeds voor ge
zorgd dat dat beeld in stand kan
worden gehouden. Met zijn volksle
ger van ongeveer duizend huur
moordenaars heeft hij op die manier
het werk afgebroken van de samen-
werkingsgezin de Arafat.
Een van degenen, die Seale daarop
wezen, was Abu Iyad, chef van de in
lichtingendienst van de PLO. „Ik
voel me erg schuldig, omdat ik er
voor verantwoordelijk ben dat we
niet eerder de dreiging van Abu Ni
dal hebben onderkend. Ik had hem
vijftien jaar geleden moeten doden.
Dat geef ik nu toe. Ik wilde geloven
dat hij een patriot was die van het
rechte pad was afgeraakt en dat ik
hem kon terugwinnen. Al veel te
Ongedateerde archiefopname van Abu Nidal.
lang heb ik me verzet tegen de ge
dachte dat hij een verrader was. Ni
dal heeft zelf toegegeven dat er Is
raëlische agenten in zijn organisatie
zaten."
Seale vond het verhaal van Iyad aan
vankelijk belachelijk en „waarschijn
lijk gekleurd". Ook al ontbrak het
bewijs, Seale stelde zijn mening tij
dens zijn onderzoekingen bij. Zeker
toen Iyad vorig jaar werd vermoord,
vermoedelijk door medewerkers van
Nidal.
Iyad is jarenlang de vriend en be
schermer geweest van Nidal. Totdat
Nidal in 1974 besloot om de bekeer
de Arafat, „de verrader van de Pales
tijnse zaak", de rug toe te keren. Ni
dal zette achtereenvolgens in Irak,
Syrië en Libië een netwerk op van
terroristen en perste landen als Ku-
wayt, de Verenigde Arabische Emira
ten en Saudi-Arabië af om aan geld
te komen. „Met mijn steun bent u
gevrijwaard van operaties", zo luid
de zijn 'aanbod'. Steeds als hij een
land moest verlaten omdat hij er
zich onmogelijk had gemaakt, liet hij
een zuivering uitvoeren in de eigen
gelederen om te voorkomen dat hij
de greep op zijn organisatie zou ver
liezen. Momenteel opereert hij
vanuit de Libische hoofdstad Tripoli.,
Moorden is een synoniem voor Ni
dal. Behalve op Israëlisch grondge
bied, terwijl hij toch volop kansen
heeft gehad om ook hier zijn bloede
rige visitekaartjes achter te laten.
Wel heeft hij aanslagen laten plegen
op de balies van de Israëlische lucht
vaartmaatschappij EI Al in Rome en
Wenen en op enkele synagoges in
Europa. Na die acties heeft Israël
nooit wraak genomen. Dat is opmer
kelijk, omdat Israël aanslagen anders
altijd beantwoordt. Of zoals een
Duitse deskundige in het bestrijden
van terrorisme stelt: „Nidal doet
denken aan een beschermde dier
soort, die de Mossad in leven wil
houden."
De verdenking van Seale dat Nidal
samenwerkt met de Mossad wordt
nog versterkt doordat hij Israël in
1982 het argument in handen gaf
om Libanon binnen te vallen. Nidal
liet een moordaanslag plegen op de
Israëlische ambassadeur in Londen,
die zwaar gewond raakte. Drie da
gen later trokken 76.000 Israëlische
militairen Libanon binnen en wer
den duizenden Palestijnen in de
vluchtelingenkampen gedood. Vol
gens Isam Sartawi. een naaste me
dewerker van Arafat die een jaar la
ter werd vermoord, zou de Israëli
sche minister van defensie Sharon
opdracht voor de aanslag hebben
gegeven.
Dat Nidal al dan niet bewust zijn
oorspronkelijke doel voorbijschoot,
onderstreepten twee van zijn voor
aanstaande ex-medewerkers in 1989
nog eens in een verklaring: „Onze
martelaren zijn in de verkeerde oor
logen gesneuveld. Operaties in Ro
me, Wenen. Athene, Parijs en Kara
chi waren zinloos en hebben ons Pa
lestijnen onmetelijke schade berok
kend. Onze martelaren hadden in
Palestina moeten vechten. Maar Abu
Nidal keerde deze gerechtvaardigde
strijd de rug toe."
Patrick Seale: Met bloed geschreven,
de geschiedenis van Abu Nidal
Prijs f39,90. ISBN 90-6012-931-8.
