David Levy wil graag meetellen
Feiten Meningen
Bij Aeroflot kan tegenwoordig een glimlach af
Kurden nog altijd niet
ontdekt als mensen
SiÖ
A4MTf2£KmO£V V
V TE
V'H£^eeJ"'y
Grootste stuwdam ter wereld
in aardbeving-gevoelig gebied
DINSDAG 31 MAART 1992
2
mmis op I
7mk)bs»'- J
mi&jNiBT wev- J
têwZjj we ze.
wATuu#2i.)D>ic eao (?p
^AITÖWIEFT'
.074
#Tt3M9^ua
W3pMl|W9oM3S
Aeroflot pro
beert haar
imago te ver
beteren met
glimlachen en
koud bier.
FOTO UNITED
PHOTOS DE BOER
MOSKOU PETER PRINGLE
THE INDEPENDENT
Droomde ik? Ik bevond me op een
paar duizend meter ergens boven de
steppe, ten oosten van de Oeral. De
stewardess van Aeroflot stond voor me
met een blad vol pilsjes uit Milwaukee.
Ik reikte er naar en raakte er een aan.
Het was zelfs koud.
.,1 loe veel?", stamelde ik, vol ongeloof
dat de onvriendelijkste luchtvaart
maatschappij ter wereld, die altijd al
leen maar prikwatei had geserveerd
waarvan ooit eèn keer mijn whisky
zwart werd, nu koud Amerikaans bier
aanbood. „Zestig roebel",'antwoordde
ze. Dat is zestig dollarcent (een gulden
tien),
I'wee graag", 'd ik. cn toen ze mij dc
blikjes gaf, hief ik ze op om te proos
ten. „Op dc gezondheid van Aeroflot.
Gefeliciteerd." Zij dwong zich zelfs tot
een glimlach een gezichtsuitdruk
king die tot nu toe verboden was voor
medewerkers van Aeroflot.
Het deed er niet toe dat het bier van
het merk Milwaukee Best was een
van de treurigste soorten. Aeroflot
deed haar best haar imago van 's we
relds meest onconfortabele manier van
vliegen gebruikersvijandig, noem
den wij die te verbeteren.
Nu is dan het moment gekomen om
geen aandacht meer te schenken aan
die ellendcverhalen van in de watten
gelegde diplomaten en buitenlandse
correspondenten in Moskou, die er
voortdurend over klagen dat hun reis
plannen door Aeroflot in de war wor
den gestuurd. Ik bedoel, wat geeft het
als een vliegtuig niet landt op het op
bet ticket genoemde vliegveld?
diplomaat die een vlucht nam van Vla-
divostock naarTasjkent. Dat dacht hij
tenminste. Tegen de tijd dat zij zouden
moeten gaan landen, vroeg hij langs
zijn neus weg aan een stewardess hoe
lang het nog zou duren voordat zij gin
gen dalen. „Wij landen niet in Tasj-
kent", antwoordde zij, „omdat er daar
maar een passagier uit wil. Wij gaan
verder naar Moskou." „Maar ik ben die
passagier", bracht de diplomaat hape
rend uit.
In het Westen is reizen per vliegtuig in
wezen vervelend. Zo niet met Aeroflot.
Bij welke andere maatschappij kun je
er, zoals ik, getuige van zijn dat een
man een komkommer uit zijn zak trekt
alsof het een wapen is en die dreigt in
de mond van een dronken passagier te
stoppen als die zich niet rustig houdt?
En heeft u ooit tijdens een vlucht mee
gemaakt dat een hond zijn poot optilt
en uw been aanziet voor een boom?
Kunt u uw hond meenemen aan boord
van een vliegtuig van British Airways of
de KLM en hem zich aan uw voeten la
ten nestelen? Kunt u uw parkieten
meenemen en ze op uw knieën laten
balanceren?
De nieuwe progressieve regering van
Rusland gaat een deel van dit plezier
uit de goede oude tijd bederven. Er
gaan al orders uit voor het vastmaken
van de veiligheidsriemen en het wordt
verboden meer dan tien eieren tegelij
kertijd te dragen.
Het moet worden gezegd dat er altijd
een fundamenteel nadeel bestond. Zo
hard de passagiers probeerden er de
moed in te houden, zo hard probeerde
het grondpersoneel van Aeroflot altijd
die moed weer te laten zinken. Zonder
uitzondering zijn zij onbeschoft en
nors en zeggen zij zelfs niets terug
wanneer zij worden aangesproken.
Maar nu is zelfs dèt aan het verande-
De medewerkers aan de in-checkbalie
begroeten de vermoeide reiziger met
een glimlach, zelfs wanneer zij het
slechte nieuws moeten vertellen dat
het vliegtuig vertraging heeft wat
bijna altijd het gevaJ is. Zij hebben zelfs
de veelgebruikte westerse zinsnede
'het vliegtuig is om technische redenen
vertraagd' overgenomen, heel wat ac
ceptabeler dan 'er is geen informatie'.
Overwegende dat men nog steeds voor
een paar dollar het hele land door kan
vliegen, moet het onderbetaalde, over
werkte, veelgeplaagde personeel van
Aeroflot een kans krijgen. Nog een Mil
waukee Best, alstublieft, stewardess.
pie. \jang\obs &£-
noe/mem WE IN haPEN
(7AN KAN VE gU^BWEeSrÊP-
VAN HA2-^ NMP.
ALPHEN
LEIDERDORP JAN PREENEN
Minister Van den Broek van buitenland
se zaken heeft „begrip" voor de bombar
dementen van Turkije op de Kurden.
Volgens CDA'er Van Vlijmen en PvdA'er
Vos, die pas een bliksembezoek hebben
gebracht aan Turkije, „verdient Ankara
juist alle steun in de strijd tegen terroris
tische splintergroepen van de Kurden".
Kortom, van Nederland mag Turkije rus
tig doorgaan met zijn acties. Dat daarbij
hele dorpen worden bestookt en veel on
schuldige slachtoffers vallen, moet ken
nelijk als prijs voor de 'zuivering' worden
betaald. Het doel heiligt weer eens de
middelen.
Nederland zal Turkije dan ook in tegen
stelling tot Duitsland niet voor de voeten
lopen met een wapenembargo. 'Den
Haag' stelt meer prijs op de complimen
ten van de Turkse premier Demirel en de
belangen van de Navo, dan op de men
senrechten van de Kurden. Demirel
prees het afgelopen weekeinde Neder
land, de Verenigde Staten en Groot-Brit-
tannië voor hun „begripvolle houding".
Nederland toont eens te meer aan een
trouw en uiterst volgzaam lid te zijn van
de Navo. Voor het bondgenootschap is
het uiterst belangrijk dat Turkije een par
keer- en uitvalsbasis blijft voor geallieer
de bommenwerpers. Dat was het geval
tijdens de Golfoorlog en moet ook moge
lijk zijn als een nieuwe 'Desert Storm'
opsteekt. Bovendien is Turkije als uit
kijkpost over de onrustige zuidelijke
GOS-staten van onschatbare waarde.
Gezien die grote belangen wordt het als
riskant ervaren om Turkije als collega-lid
in de Navo de les te lezen.
Van die houding worden cte Kurden weer
eens de dupe. Ze zijn vóór en tijdens de
Golfoorlog al van het kastje naar de
muur gebombardeerd, ze moesten zelf
(overigens zonder resultaat) onderhan
delen met de Iraakse dictator Saddam
Hussein en zien zich nu voor een Turks
vuurpeloton geplaatst.
Natuurlijk is sprake van terroristische ac
ties van de zijde van de Kurdische Arbei
derspartij PKK. De leden van deze groe
pering plegen bloedige aanslagen, maar
dat mag geen argument voor de Turken
zijn om zich op grote schaal af te reage
ren op weerloze burgers. Deze reactie
doet denken aan de wrede manier waar
op de Israëliërs steeds wraak plegen te
nemen op acties van Palestijnen. Hoe
zeer het terrorisme van Kurden en Pales
tijnen ook moet worden veroordeeld,
niet vergeten mag worden dat hun acties
voortvloeien uit hun verlangen om ook
een stukje eigen land te hebben.
De Palestijnen hebben het voordeel dat
over hun toekomst nu eindelijk wordt
gesproken, al mag worden betwijfeld of
met de huidige Israëlische regering van
premier Shamir ooit op een bevredigen
de manier zaken kunnen worden ge
daan. De Kurden zijn echter nog niet als
mensen ontdekt, laat staan dat naar hen
wordt geluisterd. Het ligt echter voor de
hand dat ook voor de kwestie van de
Kurden een conferentie met alle betrok
ken landen wordt belegd. Het zou Ne
derland sieren als het daarvoor het ini
tiatief neemt. Voor zo'n aanpak valt heel
wat gemakkelijker begrip op te brengen.
WIM STEVENHAGEN
Aftreden minister heeft niets te maken met idealen
Er is in Israël wat afgelachen over David Levy, de bouw
vakker uit Beit Shean die minister van buitenlandse za
ken werd. Een Israëlische krant schreef dat het met zijn
talenkennis hij spreekt alleen Hebreeuws en Frans
best meeviel. Voor de televisiecamera's was immers te
horen hoe hij Baker in het Engels een vraag stelde: 'Okay,
Jim?'.
Levy is inmiddels gewend ge
raakt aan dit soort vernederin
gen. Toen hij afgelopen zondag
avond zijn aftreden aankondig
de, herinnerde hij zijn aanhang
er aan dat Likud-partijgenoten
hem ooit aanduidden als 'een
uit de boom gevallen aap'.
Het aftreden van Levy brengt
een slag toe aan de kansen van
Likud bij de parlementsverkie
zingen op 23 juni. Veel aanhan
gers van Levy kunnen dit keer
wel eens kiezen voor Arbeid, dat
in de recente opiniepeilingen
een minieme voorsprong (41 te
gen 37 procent) heeft op Likud.
Een overstap van de zogenaam
de sefardische kiezers de na
tuurlijke achterban van Levy
kan de doorslag geven. En daar
mee ook het vredesproces in
het Midden-Oosten beslissend
beïnvloeden.
Levy staat bekend als een politi
cus die zich teveel door zijn
emoties laat leiden. Maar ge
zien zijn levensloop kan dat ook
nauwelijks anders. Hij was ne
gentien toen hij in 1957 vanuit
Marokko in Israël aankwam. De
familie liet in Rabat een betrek
kelijk welvarend bestaan in de
middenklasse achter. In Israël
wachtte hen armoede, werk
loosheid en bovenal vernede
ring.
Een paar jaar na zijn aankomst
werd David Levy gearresteerd
en twaalf dagen vastgehouden
op het politiebureau van het
noordelijke Beit Shean, nadat
hij samen met een paar al even
gefrustreerde maten het ar
beidsbureau in de stad grondig
had 'verbouwd'.
Hij vertelde zijn biograaf, Aryeh
Avneri, dat die straf een keer
punt betekende in zijn leven.
„Ik keek naar mezelf in spiegel
en de tranen stroomden langs
mijn wangen. Ik besefte dat ik
iets moest doen om mijn situa
tie te veranderen en dat het
ooien met tafels en stoelen in
et arbeidsbureau daarvoor niet
de manier was. Ik moest de weg
naar het machtscentrum vin
den, de spelregels leren en het
spel volgens de regels spelen".
Begin
Als geschoold bouwvakarbeider
vond Levy die weg in de His-
tadrut, het Israëlische verbond
van vakverenigingen. Daarin
speelde de Herut, de partij van
Menachem Begin, vanaf het be
gin van de jaren zestig een be
scheiden rol. Levy toonde zich
een fervent activist, met een
grote aanhang in de Noordafri-
kaanse gemeenschap. Begin,
die onmiddellijk begreep wat de
toen 31-jarige vakbondsman
aan politieke mogelijkheden
bood, hielp hem vanuit de ge
meenteraad van Beit Shean in
de Knesset, het Israëlische par
lement.
Toen Begin in 1977 premier
werd, wilde hij een vertegen
woordiger van de sefardische
gemeenschap in het kabinet.
Eenmaal minister van immi-
grantenopvang dacht Levy dat
hij de weg naar het centrum van
de macht had afgelegd, maar al
gauw kwam hij er achter dat het
door Oosteuropese joden gedo
mineerde Likud-leiderschap
hem niet voor vol aanzag. In het
David Levy: eerzuchtig.
land deden de eerste 'David-Le-
vymoppen de ronde, waarin de
nieuwe minister werd voorge
steld als een ongeletterde botte
rik.
Als minister van volkshuisves
ting, ziin volgende baan in het
Likud-lcabinet, was Levy mis
schien het best op zijn plaats.
Zijn afkomst getrouw bouwde
hij een aanzienlijk aantal wo
ningwetwoningen, maar boven
al bouwde hij aan een vaste
aanhang binnen de partij.
Zijn groeiende supportersscha-
re zou hem op den duur moe
ten verzekeren van het premier-
FOTO AFP
schap. In 1986 was Levy's zelf
vertrouwen zo zeer gegroeid dat
hij zich durfde opwerpen als de
nieuwe leider. „Meneer Begin, u
heeft een opvolger!", kondigde
hij nogal potsierlijk aan op de
eerste dag van de Likud-partij-
Kaakslag
Maar wat hij aan kansen had,
verdween de volgende dag, toen
een van zijn aanhangers tijdens
wanordelijkheden op het podi
um een kaakslag verkocht aan
Roni Milo, een beschermeling
van Shamir. Levy's ster daalde.
Hij begreep dat hij alleen nog
een kans zou maken op het pre
mierschap als hij zou kunnen
afrekenen met zijn reputatie als
leider van een ethnische groep.
Hij wilde zich bewijzen in een
functie die volstrekt is vereen
zelvigd met de gevestigde orde.
Zijn kans kwam in 1990, toen
hij na de val van de regering van
nationale eenheid minister van
buitenlandse zaken mocht wor
den.
Maar nog altijd wordt hij niet
voor vol aangezien. Hoe de ver
houdingen liggen, kwam nogal
zichtbaar in het nieuws toen
Shamir vorig jaar oktober zelf
de delegatie naar het vredes
overleg in Madrid leidde. Levy
bleef uit protest in Jeruzalem.
Vooral in het buitenland wordt
Levy afgeschilderd als een soort
duif binnen de Likud, omdat hij
zich minder negatief opstelt in
het vredesproces dan Shamir.
Maar in 1990 vormde Levy sa
men met Ariel Sharon en Yitzak
Modai het 'afwijzingsfront' in
de partij tegen het toch zeer ge
matigde Israëlische vredesplan.
Machtspolitieke factoren Le
vy wilde via de val van het een
heidskabinet zijn positie verbe
teren wogen toen zwaarder
dan ideologische.
Dat Levy nu zijn positie op het
spel heeft gezet, heeft opnieuw
niets te maken met idealen. Hij
treedt niet af uit verzet tegen
Shamirs houding in het vredes
proces, maar uit ongenoegen
over zijn machtsverlies na de
jongste interne partijverkiezing.
Er zijn nu in de Likud minder
posities beschikbaar voor de Le-
vy-clan in de regering, het par
lement en de partij-instituten.
Het volk van Beit Shean en an
dere ontwikkelingssteden mort
en David Levy voelde zich ge
dwongen een gebaar maken. Of
het bij een gebaar zal blijven,
zullen de komende dagen leren.
Premier Shamir heeft nog even
de tijd om zijn ontevreden mi
nister de hand te reiken.
Dam dwingt een miljoen Chinezen te verhuizen
CORRESPONDENT
In het midden van China is een
grootscheepse volksverhuizing
op handen. Meer dan één mil
joen mensen moet wijken voor
de bouw van 's werelds grootste
en duurste stuwdam in de rivier
de Yangtze. Volgens een voor
zichtige raming belopen de
bouwkosten 20 miljard gulden.
De bouw van de Drie-kloven-
dam zal 18 jaar duren. China zal
dan de grootste waterkracht
centrale op aarde herbergen.
Een van de meest bewonderde
landschappen in het dal van de
langste rivier in China zal zijn
adembenemende trekken kwijt
raken. Deskundigen in China en
daarbuiten hebben zware kri
tiek geuit op de voorgenomen
bouw van de dam, die drie
bergkloven zal afsluiten en die
kan leiden tot de grootste door
mensenhanden veroorzaakte
ramp in de geschiedenis.
Voordelen
De regering geeft in haar rap
porten opmerkelijk weinig in
formatie over de negatieve kan
ten van het project. Zij laat het
bij algemeenheden zoals: „Her
huisvesting en belasting van het
milieu zijn vitale onderwer
pen". Peking benadrukt de gro-
STUWDAM IN RIVIER DE YANGZTE
RUSLAfto
gpd
de wand het begeeft, ontstaat
een ramp die zijn weerga niet
kent. In het gebied waar het
project moet worden uitge
voerd, is de aardkorst onrustig
en bestaat de kans op aardbe
vingen.
Niet alleen natuurgeweld zou
de dam kunnen breken. De wa
terkrachtcentrale is in geval van
oorlog een ideaal doelwit voor
een militaire aanval. Een drei
ging van de vijand met vernieti
ging van het complex zou al ge
noeg zijn om 300 miljoen men
sen aan de benedenloop van de
river in opperste paniek te bren
gen en het land te verlammen.
Overstromingen
De discussies over het bedwin
gen van de 6.300 kilometer lan
ge rivier op twee na de lang
ste op aarde zijn niet nieuw.
Na dramatische overstromin
gen in 1954 ging de communis
tische regering van Mao Zedong
in zee met Sovjet-Russische wa
terbouwkundigen. -Tienduizend
technici waren begin jaren '60
druk met rekenen en tekenen.
Sinds die tijd is het project de
ijskast ingegaan en eruit ge
haald naar gelang het poütici in
Peking goeddunkte.
De zware overstromingen vorig
jaar zomer kwamen voor de
voorstanders van de bouw op
een uitgelezen moment. Er
moest nu eindelijk iets worden
ondernomen tegen de elk jaar
terugkerende verwoestende ac
tiviteiten van de Yangtze-river.
Rapporten van deskundigen,
ook die op verzoek van de rege
ring zijn geschreven en die de
negatieve kanten van de Drie-
klovendam aangeven, zijn ge
makshalve in de kast gelaten.
Alternatieven om met de bouw
van een aantal kleinere goedko
pere dammen de schade voor
mens en milieu te beperken,
hebben geen gehoor gevonden.
Of zal de start van de bouw om
welke reden dan ook misschien
toch nog verhinderd worden?
Berichten uit de stad Wanxian
melden inplaats van nerveuze
inpakactiviteiten van haar
260.000 bewoners, gebouwen
die in de steigers staan en in
aanbouw zijn. De bewoners zijn
er op dit moment in ieder geval
nog niet van overtuigd dat ze na
veertig jaar discussies ver weg
in Peking, nu hals over kop hun
biezen moeten pakken.
Record-tekort
China krijgt echter alleen al dit
jaar een record financieringste
kort van 7,5 miljard gulden te
behappen. Bovendien heeft
zelfs de gouverneur van de pro
vincie Hubei waar de dam
komt te liggen al gezegd dat
de kosten uiteindelijk best het
dubbele kunnen zijn van het
geraamde bedrag. Economen
hebben gesuggereerd dat het
geld beter kan worden besteed
aan verdere economische her
vormingen. Het duurt twaalf
jaar voordat de elektriciteitscen
trale stroom kan leveren en zal
kunnen bijdragen aan de eco
nomische groei.
De grootste bezorgdheid van
waterbouwkundigen geldt de
duurzaamheid van de dam die
40 miljard liter water 650
keer de inhoud van het IJssel-
meer moet tegenhouden. Als
te voordelen: miljoenen men
sen zullen beter beschermd zijn
tegen de jaarlijkse overstromin
gen en de waterkrachtcentrale
zal miljarden kilowatt-uren
stroom gaan leveren.
Door de bijna twee kilometer
lange dam in de Yangtze-rivier
zal een kunstmatig meer ont
staan dat 600 kilometer lang is;
grofweg de afstand van Amster
dam tot aan de Zwitserse grens.
Het waterbassin jaagt meer dan
één miljoen mensen uit hun
huizen en van hun land naar
gebieden hogerop in de heu
vels. Hen is een verhuispremie
van 7.000 yuan (bijna 2.500 gul
den), een stukje landbouw
grond en aanplant van nieuwe
sinaasappelbomen in het voor
uitzicht gesteld. Op het eerste
gezicht een rijke beloning voor
een boer die in een van de
armste gebieden van China
gemiddeld 200 yuan (70 gulden)
per jaar verdient.
Maar nog afgezien of de over
heid haar belofte nakomt, des
kundigen vrezen dat de bouw
van de dam onherstelbare scha
de zal aanrichten aan het
milieu. Duizenden bomen moe
ten worden geveld en tiendui
zenden hectares landbouw
grond komen onder water te
staan. De vraag is ook gerezen
of China, nog altijd een ontwik
kelingsland, zich het uitermate
kostbare project financieel wel
kan veroorloven. Want waar
moet het land de 20 miljard gul
den vandaag halen?
