'Af en toe over de rand gaan'
Leerlingen Rembrandt van Rijn leveren kwaliteit
Rotterdamse Dansgroep
toont veelzijdigheid
Cultuur&Kunst
Punkverleden
Eton Crop
nog voelbaar
Extra voorstellingen De Appel
den haag Alle voorstellingen die de Haagse toneelgroep De Ap
pel geeft van 'Omtrent de vloedlijn' zijn nog voor de première,
op 8 april, uitverkocht. Het gezelschap heeft daarom besloten
zeven extra voorstellingen te geven. 'Omtrent de vloedlijn' is nu
ook nog te zien op 14, 21, 28, 29 en 30 april en op 1 en 2 mei.
'Omtrent de vloedlijn' is samengesteld door regisseur Carol
Unssen en wordt uitgevoerd in het kader van het Beckett Festi
val, dat van 8 tot en met 18 april in Den Haag wordt gehouden.
Maastricht heeft nieuw theater
Maastricht Met een concert van het bijna 110 jaar oude Lim
burgs Symphonie Orkest (LSO) en een optreden van het Konink
lijk Ballet van Vlaanderen heeft Maastricht vrijdagavond zijn
nieuwe theater aan het Vrijthof officieel in gebruik genomen.
Minister d'Ancona van wvc was niet aanwezig. Wel had zij een
gelukstelegram gestuurd aan het stadsbestuur van Maastricht
voor de concert- en schouwburgzaal „aan het mooiste plein van
Nederland". Zij stelde tevens een kunstwerk in het vooruitzicht
waarin de meervoudige functie van het theater tot uitdrukking
moet komen.
Haye van der Heyden debuteert als romanschrijver
Succesvol toneel- en scriptschrijver Haye van der Heyden
debuteerde deze maand als romanschrijver. 'Jij bent
steeds een ander' is zijn meest gedurfde werk tot nu toe.
De constructie van het boek is misschien wat 'loszand-
erig', maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door
de fascinerende, ongecensureerde eerlijkheid waarmee
de jongensachtige ik-figuur het fenomeen van de seksua
liteit te lijf gaat. In hoeverre is de roman autobiografisch?
Have van der Heyden: „Een romanschrijver moet het achterste van zijn tong laten zien." foto anncnt vlug
MAANDAG 30 MAART 1992
RECENSIE MAARTEN BAANDERS
Dne choreografieën door De Rotterdamse
Dansgroep. Gezien 28/3 Leidse
Schouwburg
Zoals we gewend zijn van De
Rotterdamse Dansgroep, toont
dit gezelschap in zijn nieuwe
programma een grote veelzij
digheid. De drie choreografieën
zijn gemaakt door mensen die
al eerder met deze groep werk
ten.
De muziek bij 'Meine Sehn-
sucht zu vergessen ist ver-
schwunden' van Rick Kam is
van Henri Torgue en bestaat uit
lange, ijle tonen, gecombineerd
met een druk ritme. Deze te
genstelling komt prachtig terug
in de dans. Door het koele licht
waaronder de zeven dansers
met een grote bedrijvigheid hun
bewegingen maken, wordt een
bijzondere sfeer opgeroepen.
De dans heeft een grote rijkdom
aan ruime bewegingen, die
meeslepend en met veel vaart
worden uitgevoerd. Hier en
daar breekt humor door, wan
neer de dansers iets lakonieks
uitstralen. Hun dans wordt
evenwel door een grote overga
ve gekenmerkt.
Een andere tegenstelling ver
tonen de combinaties: er wordt
veel in tweetallen gedanst, maar
zo nu en dan beweegt één dan
ser zich op een zoekende ma
nier er alleen tussendoor, totdat
uiteindelijk een drietal ontsjaat.
Zo is er naast de gezamenlijk
opgebouwde dans ook iets in
zichzelf gekeerds merkbaar. Aan
het eind blijft er in het wegeb
bende licht één danseres over.
In 'Expect to Flower' van
Amanda Miller valt op dat er in
de bewegingen steeds een
spanning is tussen gebaren in
BEELDENDE KUNST
FRANCHISE LEDEBOER
Expositie „Rembrandt's Academy" bij
Hoogsteder Hoogsteder (Lange Vijver-
berg 15) duurt tot en met 2 mei De ope-
j ningstijden zijn van dinsdag tpt en met za
terdag van 11.00 tot 17.00 uur
Den Haag
De Haagse kunsthandel Hoog
steder Hoogsteder heeft voor
zijn jaarlijkse thema-tentoon
stelling dit keer 42 werken van
leerlingen van Rembrandt bij
een gebracht. Ook op de grote
Rembrandt-expositie in het
Rijksmuseum waren werken
van leerlingen te zien, maar
daarmee wilden de samenstel
lers vooral de werkwijze van het
Rembrandt Research Project il
lustreren. Pas bij Hoogsteder
komen de kwaliteiten van de
meest talentvolle leerlingen
goed uit de verf: de kunsthandel
heeft zo voor een bijzondere
bijdrage aan fiet Rembrandt-
jaar gezorgd.
Het is niet precies bekend
hoeveel leerlingen onze grootste
meester uit de Gouden Eeuw
(1606-1669) heeft gehad, maar
tenminste 40 namen zijn gedo
cumenteerd. We weten wel dat
hij in zijn „academie" drie groe
pen met een verschillende sta
tus onderscheidde: assistenten
die hem hielpen met het geven
van onderricht, leerlingen die
van plan waren zich tenslotte
zelfstandig te vestigen en ama
teurs die alleen les namen om
dat dit goed was voor hun alge
mene ontwikkeling. Kunsthisto
rici noemen verder nog als
aparte categorie de schilders die
alleen werden beïnvloed door
Rembrandts stijl maar verder
geen direct contact met hem
onderhielden. De meest trouwe
leerling is Arent de Gelder
(1645-1727) geweest. Zelfs toen
Rembrandts ruwe penseelstreek
in de loop van de 17e eeuw uit
de mode raakte, is De Gelder in
zijn stijl blijven werken. Als ver-
de hoogte en een verstoring van
het evenwicht, een toegeven
aan de zwaartekracht, met als
uiterste een danseres die zich
volkomen slap laat optillen. In
de drie delen van deze choreo
grafie is een ontwikkeling te
zien. Het begin is dramatisch.
In twee duetten gaan de dan
sers prachtig op in hun gepas
sioneerde bewegingen. Ze heb
ben de soepelheid van vlam
men. Dan volgen enkele soli op
muziek van Scarlatti. De tegen
stelling hoog/laag krijgt hier een
ingetogen vorm. Het derde deel
is licht van karakter. De vier
dansers voeren een groepsdans
uit, met soms gymnastische be
wegingen, waarbij subtiele ver
schuivingen te zien zijn en tel
kens één van de dansers zich uit
de groep losmaakt om het pa
troon te wijzigen.
In 'Pantheon Pace' van Ton
Simons staat de structuur voor-
op~.De bewegingen zijn welis
waar afwisselend, maar bieden
weinig verrassing. Op het
laatste strijkkwartet van Mozart
zijn de bewegingen gestileerd,
gracieus, zoals past bij deze
muziek. Maar deze gratie botst
nogal eens met felle, zwierige
bewegingen, voornamelijk
vanuit de heupen. In het lang
zame deel wordt de dans traag
en krijgt iets geposeerds. De
structuren zijn erg ingewikkeld,
zodat het voor de toeschouwer
vaak moeilijk is overzicht te krij
gen, vooral als alle acht dansers
op het toneel zijn. Het is zicht
baar dat de dansers veel denk
werk moeten verrichten. Dyna
misch en ritmisch gaat de dans
gelijk op met de muziek, maar
deze rationele aanpak doet
geen recht aan de fragiel intie
me sfeer die Mozarts werken
kenmerkt.
klaring wordt gewoonlijk gege
ven dat de schilder uit een wel
gestelde familie kwam en daar
om geen artistieke compromis
sen hoefde te sluiten.
Hoogsteder toont onder meer
'Judah en Tamar', een schilderij
amsterdam eric van der velden
„Wel veel seks hè", begint Haye
van der Heyden. „Ik heb nog
overwogen om er wat uit te ha
len, maar het meisje van de uit
gever dat me - zal ik maar zeg
gen - 'deed', zei: 'Niet doen. niet
grijzer en beschaafder maken.
Durf ongepolijst te zijn'. Daar
kon ik in meegaan. Zelf vind ik
eigenlijk ook wel dat een ro
manschrijver het achterste van
zijn tong moet laten zien."
Liever praat Van der Heyden
over één van zijn andere activi
teiten uit zijn volgepropte
schrijversbestaan. Over het to
neelstuk Goed/fout' bijvoor
beeld, of over de door hem be
dachte televisiecomedy In De
Vlaamsche Pot. Of over de nieu
we soap die hij in opdracht van
John de Mol jr. aan het schrij
ven is. Of over zijn eerste musi
cal Roze Krokodillen die in ok
tober in première gaat. Of over
het Schrijverstoneeldat hij heeft
opgericht, en waarvoor hij met
ingang van volgend seizoen
waarschijnlijk subsidie krijgt
van WVC. Het boek staat nog te
dicht bij hem, hij voelt zich er
uitgesproken onzeker over.
Maar het is het boek waar de
verslaggever het vooral over wil
hebben.
Bytes
„Ik heb het in het boek vooral
tegen mezelf. Ik wou dat ik in
staat was, om wat meer onge
compliceerd te genieten. Om
plezier te hebben van de luxe
die ik nu heb. Ik heb weinig
rust. Altijd al gehad. Ik kan ab
soluut niet tegen vakantie. Na
één dag strand begint de pc al
weer te trekken. Per dag moet ik
een vast aantal bytes produce
ren, zo heb ik met mezelf afge
sproken. Ook op zondag werk
ik. Meestal scoor ik meer bytes.
Dat geeft me wel een lekker ge
voel. Voor een producent of uit
gever ben ik een ideale schrij-
waarop zijn vaardige gebruik
van de ruwe penseelstreek dui
delijk zichtbaar is. Een teder ge
schilderd 'tweeluik' van een
man en vrouw laat zien dat De
Gelder Rembrandt bovendien
evenaarde in zijn vermogen 'de
ver. Vrijwel altijd lever ik een
script eerder in dan is overeen
gekomen."
Citaat uit 'Jij bent steeds een
ander': „Ziek ben ik geweest.
Bijna twintig jaar. Dat weet ik
nu. Een psychische ziekte. Zoals
zovele mensen om me heen
hebben en doen alsof er niets
aan de hand is. Ik dacht dat er
ook niets aan de hand was. Ik
wist niet beter of het was nor
maal dat ik was zoals ik was. Nu
het gestopt is weet ik het.
Seksuele hysterie veroorzaakt
door een beklemmende moe
derbinding zal ik het maar noe
men. Klinkt wel wetenschappe
lijk."
Van der Heyden: „Let wel: er
zitten autobiografische elemen
ten in, maar puur autobiogra
fisch mag je de roman niet noe
men. Een aanleiding tot schrij
ven is een uitspraak van een
vriend van me geweest, George
Groot. In een gezelschap van
bedaagde heren liet hij zich
ontvallen: 'Elke man moet in
zijn leven zien klaar te komen
met seksualiteit'. Dat is waar,
dacht ik toen, wij mannen doen
vreselijk moeilijk over seks.
Vrouwen natuurlijk ook, maar
toch anders, minder gefixeerd.
Met dit boek heb ik er gewoon
maar eens alles uitgegooid wat
in mijn fantasie over dit onder
werp opkwam."
In de roman laat Van der
Heyden de ik persoon aan een
nieuwe vlam ae passages lezen
waarin hij behoorlijk erotomaan
terugblikt op vorige relaties.
Van een andere orde is een ont
roerende afscheidsbrief die de
ik-persoon aan de vrouw
schrijft, met wie hij zeven jaar
getrouwd is geweest. De roman
is hoofdzakelijk in dialoogvorm
geschreven.
Van der Heyden: „Uit pure
luiheid. Prozazinnen moet ik
construeren, daar moet ik gi
gantisch op zwoegen. Dialoog
spuit eruit. De personages ne
men bezit van me - sorry voor
het cliché. Ik tik bijna net zo
ziel' van een geportretteerde te
treffen.
Afleren
Govaert Flinck (1615 1660)
staat model voor de leerlingen
snel als hun woorden in mij op
komen. Pas later ga ik er aan
schaven, haal ik eruit wat niet
goed is. Goede dialoog welt
spontaan op. Als je over dialoog
moet nadenken wordt het
die zich veel moeite moesten
getroosten zijn stiil af te leren
toen volgens schilder/schrijver
Houbraken in 1718 'helder
schilderen weer op de baan
kwam'. Op de expositie hangt
van hem onder meer een mooi
niks."
„Binnen de norm blijven,
maar dan wel aan de uiterste
rand. Ja, daar voel ik me wel
lekker bij. Zeker, als ik af en toe
ook eens over de rand kan gaan,
portret van een oude man. Een
dergelijke ontwikkeling signale
ren we ook bij Ferdinand Bol
(1616-1680). Hoogsteder toont
'De filosoof uit rond 1641, een
schilderij dat door de grote
licht-donker contrasten nog
sterk aan de aanpak van Rem
brandt herinnert. Een topstuk is
zijn 'Parelsnoer' uit 1649, waar
op een vrouw met welbehagen
haar parelkettingen bekijkt ter
wijl haar man op de achter
grond tevreden glimlacht. Bol
had toen al voor helderder kleu
ren en een gelijkmatiger belich
ting dan zijn leermeester geko-
Hoogsteder exposeert verder
een schilderij van Jan Lievens
(1607-1674). 'Christus en de
Hönderdman' was in 1911 sim
pelweg vergeten in een Franse
publikatie van kunstverkopen,
maar kunsthistorici ontdekten
het recent op een veiling. Het
prachtige mansportret van Wil
lem Drost (van wie we alleen
weten dat hij na 1663 stierf)
werd ter gelegenheid van deze
expositie geleend van het Me
tropolitan Museum in New York
en na negentig jaar tijdelijk ver
enigd met het Portret van een
Vrouw' uit het Bredius Muse-
Dat de leerlingen van Rem
brandt niet allemaal even ta
lentvol waren, tonen werken
van onder meer Karei van de
Pluym (1625-1672) en Isaac
louderville (1613-1648 0 De
zalen in het statige pand van
Hoogsteder bieden eenter over
wegend veel eigen' persoonlijk
heid en kwaliteit. De expositie is
tegelijk een eerbetoon aan de
grote invloed van Rembrandt
op vele schilders van zijn tijd
Wie een goedgevulde beurs
meeneemt kan Dij Hoogsteder
bovendien een keus maken uit
20 schilderijen die te koop wor
den aangeboden.
zoals ik met 'Jij bent steeds een
ander' heb gedaan."
Jij bent steeds een ander.
Uitgeverij Contact. 283 blz,
ƒ24.90.
eor
RECENSIE HANS KEUZERS
Eton Crop. Comé Bos, zang. Spike Daal
der. toetsen. Erwm Blom, zang en gitaar,
Leonieke Daalder, zang Gezien 28/3
eid LVC
De wortels van Eton Crop liggen
in de punk. Een tweetal jaar ge
leden verraste de groep met
nieuwe elektronische dansmu
ziek. Met het door Comé Bos
geschreven nummer Anarchy,
get the motherfuckers' was za
terdag in het LVC, het punkver
leden nog duidelijk voelbaar,
maar ook het nieuwe werk
grijpt in elk geval gedeeltelijk te
rug op hun punkroots.
Zanger Erwin Blom blijft met
zijn beperkt bereik en zijn rond
uit iele vocalen een vervelende
dissonant, de ook zeker niet
vlekkeloze hMpOBdH|
maakt door de meerstemmige
aanvulling echter weer veel
goed. Een aantal nummers,
waaronder Hey Hey' en "What
the point" zijn sterk Manches-
tergericht. maar missen echte
orginaliteit om zich te onder
scheiden in dit genre. Beter
komt Eton Crop naar voren als
er geflirt moet worden met de
meer nadrukkelijke dansritmes.
Bij het hypnotiserende Puzzle
House' en On the move' wor
den zware snelle basisbeats In
aanraking gebracht met de on
gemeen felle gitaaraanslag van
Erwin Blom. Elementen van
house, hip hop en git aart rash
worden hier orgineel geclusterd.
Natuurlijk is er heel wat aan
te merken op de zeer schuchte
re presentatie van zanger Erwin
Blom en de ronduit als een hou
ten klaas dansende Comé Bos.
Eton Crop laat echter de muziek
voor zichzelf spreken en de Ne
derlandse act kan met deze
sound de buitenlandse concur
rentie behoorlijk wat tegengas
geven.
Perfect samenspel
Lebbis en Jansen
THEATER
RECENSIE CONNY VAN DER ZANDE
Twee keef neleloen voor één geW caba
ret door Lebbts en Jansen Gezien 28/3
Muzen hof
Leiderdorp
'Gebeurt er nog wel eens wat in
Leiderdorp? Nee...? Dus het is
niet zo dat je zegt: we trekken
hier een extra snelle trein door
en ik spring ervoor?'
Een beetje beschaamd moes
ten de toeschouwers in de Lei-
derdorpse Muzenhof aan Leb
bis én lansen bekennen dat er
de afgelopen tijd niets specta
culairs in hun woonplaats was
gebeurd. En het cabaretduo zat
met de handen in het haar. Het
eerste deel van het programma
hadden ze met succes gespeeld.
Het tweede deel echter, dat in
hun computer was opgeslagen,
was opgevreten door net Michel
AagBÈO virus. Voor de voortgang
van het programma was dus
hulp van het publiek gewenst.
Natuurlijk ging de voorstelling
gewoon verder, ook zonder die
hulp, en het leverde een span
nende situatie op. Lebbis en
lansen verstaan namelijk de
kunst je mee te nemen in hun
theaterwerkelijkheid
Het element van de spanning
was overigens ook tekenend
voor het eerste deel van de
voorstelling. In de eerste twintig
minuten behandelde het duo de
actualiteiten van de afgelopen
week. zoals we dat op tv ge
wend zijn van Van Kooten en
De Bie. Dat vergt veel improvi
satietalent en een perfect sa
menspel, en als toeschouwer
denk je: Gaat dit wel goed?
Maar het is de heren wel toever
trouwd. Hier geen thlfWlWB-
righeid en drukdoenerij die zo
tekenend is voor de huidige ca
baretgeneratie, maar een kalm
te die weldadig aandoet. Lebbis
en Jansen nemen rust om grap
pen te plaatsen, zonder dat het
traag of slepend wordt.
Visueel is vooral Lebbis erg
sterk, met zijn clowneske kon
heeft hij de zaal op de hana.
Vooral in het nummer waarin
hij de buikspreekpop is en lan
sen de buikspreker zorgt hij er
met een enkele blik voor dat bij
menig toeschouwer de tranen
over ae wangen lopen. En ook
als echte Chippendale, met zijn
magere lijf gestoken in slechts
een gouden slipje, boekt hij suc
ces. Jansen eenter kan zijn be
wegingen beter achterwege la
ten. rijn gedans en gespring
voegen niets toe en worden eer
der als hinderlijk ervaren.
Ze slaan de plank ook wel
eens mis, met grapjes die het
niveau van de kleuterschool
niet ontstijgen. Als Iebbis een
overigens perfecte imitatie van
Jules Deelder ten beste geeft,
moet het publiek raden om wie
het gaat. lansen loopt dan rond
met bordjes waarop hij 6M6
flauwe gissingen als .Koos Al
beits voor zijn ongeluk' heeft
gezet. Zulke missers rijn geluk
kig niet bepalend voor de avond
waarop je met spitse en actuele
vindingen uitstekend wordt ver
maakt.
MAASTRICHT - De provincies
Limburg, Noord-Brnbant en
Zeeland zijn hoopvol gestemd
dat Opera Zuid en het Limburgs
Symfonie Orkest toch blijven
bestaan. GS van de zuidelijke
provincies putten deze hoop uit
gesprekken die vrijdag zijn ge
voerd met leden van de Vaste
Kamercommissie voor welzijn
en cultuur in Maastricht
Over
10 dagen
In Den Haag
SIMONE KLEINSMA
vanal 9 april
CONGRESGEBOUW
dagelqks 2015 uur
RESERVEREN:
Kaaaa 070-354 80 00
Larv3ati|k« R«*rvf*»rli)n
070-361 77 10 (daq 10-22 uur)
Bmprbur Haagacha Courant
070-36566 06
Jacob, La ban en Leah, een doek van Johannes Spilberg (1619-1690). foto»CPD
