Gangster ontmoet femme fatale
Cultuur Kunst Films
Woody Allen refereert
lichtvoetig aan Kafka
Met Freddy Krueger de diepte in
'Horror is dienstbaar aan psychologie'
DONDERDAG 26 MAART 1992
25
Shadows and Fog stilistisch sterk
Dat Woody Allen twee kanten
heeft is genoegzaam bekend.
De absurdistische grappen uit
z'n vroegste films vinden hun
contrapunt in het sombere
wereldbeeld uit onder meer
Interiors, September en Ano
ther woman. Die 'serieuze'
films werden niet altijd even
goed gewaardeerd, maar
sinds enige tijd (denk aan Cri
mes and Misdemeanors)
slaagt Allen er steeds beter in
deze twee kanten te combine
ren. Zijn nieuwste (21ste) en
duurste film tot nog toe,
Shadows and Fog, is een ster
ke melange van zwarte hu
mor, speelse scenariowendin
gen en serieus drama.
De thematiek van Shadows
and Fog refereert duidelijk
aan Kafka. Allen speelt zelf
een hypochondrische en
bang uitgevallen klerk, die
ook nog eens Kleinman heet,
en zo in alle opzichten een
variant is op Kafka's Josef K.
uit Het Proces. Deze Kleinman
woont in een niet nader aan
geduid stadje in de jaren
twintig. Aan de rand van de
stad heeft een circus z'n ten
ten opgeslagen. Sinds de
komst van het circus waart er
ook een moordenaar rond die
veel slachtoffers maakt. De
verontruste inwoners richten
waakzaamheidscomités en
burgerwachten op. Kleinman
maakt ook deel uit van de or
ganisatie, maar hij weet niet
wat er precies van hem ver
langd wordt. Zo doolt hij
angstig door de immer misti
ge stegen, op zoek naar z'n
'opdracht' in 'het Plan'.
Kafkaesker kan je het bijna
niet verzinnen, ook al omdat
Woody Allen snel duidelijk
maakt dat de speurtocht van
Kleinman in wezen over de
grote vragen van het leven
handelt. Religieuze kwesties,
de jodenvervolging, dood,
liefde, existentiële angst
het passeert allemaal de re
vue. De kracht van Shadows
and Fog is echter dat Woody
Allen in al z'n twijfels over het
bestaan heel subtiel en licht
voetig blijft. Kleinman ver
woordt z'n eigen nietigheid
met een kwinkslag: ,,Ik ben zo
sterk als een kind met po
lio."
De onzekerheid spreekt
niet alleen uit de niet aflaten
de monologen van de tegen
wil en dank voortsukkelende
Kleinman, maar is ook stilis
tisch fraai verwerkt. Shadows
and Fog speelt zich af gedu
rende een etmaal, waarin de
dag door de dichte mist niet
van de nacht verschilt. Om
dat vorm te kunnen geven is
de film opgenomen op sets,
waar in zwart-wit een uiterst
gestileerd spel met licht en
schaduw wordt opgevoerd,
dat sterk doet denken aan de
'angst-films' uit het Duits ex
pressionisme en de vroege
films van Mumau.
Toch is Woody Allen's toon
milder dan die films waar hij
naar verwijst; Kleinman's
speurtocht naar zijn opdracht
voert hem naar het circus,
waar hij een levensvervulling
zal vinden. In datzelfde circus
komt het ook weer goed tus
sen degenslikster Mia Farrow
en clown John Malkovich, na
dat Malkovich vreemd is ge
gaan met Madonna. Wat wil
je ook; Madonna lispelt tegen
Malkovich dat ze enorme trek
heeft en dat ze 'alles eet wat
hij haar voorzet'. Het blijft bij
eeu klein rolletje voor Ameri-
ka's seksymbool, want de sa
menwerking met Woody Al
len verliep bepaald niet opti
maal. Dat mag niet deren,
want in andere bijrollen zien
we onder anderen Jodie Fos
ter, Kathy Bates en John Cus-
ack iedereen staat in de rij
om met Woody Allen te wer
ken. Shadows and Fog maakt
duidelijk waarom.
Warren Beatty geeft Bugsy een menselijk gezicht
BIOSCOPEN
Studio, Leiden
Warren Beatty is al jarenlang
een van Hollywoods meest ge
liefde vrijgezellen. Zijn carrière
lijkt meer op zijn uiterlijk en
zijn avontuurtjes gebaseerd
zijn laatste verorvering was Ma
donna dan op een indruk
wekkende reeks speelfilms.
Maar met Bugsy laat hij zien dat
de mooie jongen met de blauwe
ogen wel degelijk ook kan acte
ren. Sterker nog, naast de
hoofdrol tekende hij bij Bugsy
ook voor de regie en de produk-
tie van de film.
Beatty speelt de rol van Ben
jamin ('Bugsy') Siegel, de gang
ster die samen met Charlie
('Lucky') Luciano, Meijer lansky
en Frank Costello, de top van de
onderwereld vormden in het
Amerika van de jaren veertig.
Bugsy is een goed geklede, be
schaafd ogende, keurig ge
trouwde gangster, maar wie
hem bedriegt wordt zonder
meer neergeknald.
Bij een werkbezoek aan
Hollywood raakt Bugsy in de
ban van het glamourland van
de film. Hij wil opeens acteur
worden en laat bovendien zijn
oog laten vallen op de beeld
schone actrice Virginia Hall. Ge
wend als hij is om in alles zijn
zin te krijgen, raakt hij geïrri
teerd als dit met Virginia riiet
direct lukt. Zij wil dat hij zijn ge
zin voor haar in de steek laat en
houdt hem zolang keurig aan
het lijntje. Bugsy is stinkend ja
loers op elke man die in haar
beurt komt en hij laat haar per
manent schaduwen. Intussen
heeft hij na een 'visioen' het
idee gekregen om een legaal
gokpaleis neer te zetten midden
in de Nevada-woestijn. Hij
wordt voor gek verklaard, maar
het idee laat hem niet meer los,
ook als de kosten de pan uit
vliegen. Maar uiteindelijk krijgt
hij de rekening gepresenteerd
uit de gangsterwereld als blijkt
dat Virginia twee miljoen dollar
Wordt Freddy dan eindelijk rust gegund?
RECENSIE MARK VAN DEN TEMPEL
Freddy's Dead: The Final Nightmare. Te zien vanaf vrijdag 27
maart: Odeori 3, Den Haag
Veel van de bezoekers van het negende Weekend
of Terror waren afgelopen vrijdagnacht speciaal
naar het Tuschinski-theater getogen om daar de
definitieve teraardebestelling van cult-idool Fred
dy Krueger mee te maken. Het tekent de immen
se populariteit van deze verminkte kindermoor
denaar, die gedurende de jaren tachtig als geen
ander het horrorgenre aan een nieuw gezicht
hielp. Maar na vijf uiterst succesvolle afleveringen
kondigde de makers het vorig jaar al aan: de zes
de editie zou absoluut de laatste worden. Met
nieuwe griezelhelden als Hannibal Lecter is er
geen plaats meer voor Krueger's grappen en grol
len.
Freddy's Dead: The Final Nightmare luidt de
volledige titel van wat de laatste aflevering uit de
Nightmare on Elm Street-reeks lijkt te zijn. In 1984
gestart door horror-pionier Wes Craven, groeide
de serie uit tot één van de best lopende zoge
noemde franchises van Hollywood. Waar de Ja
mes Bondsen Star Treks niet altijd even goed
presteerden, brak in de VS elke nieuwe 'Freddy'
z'n eigen record. Producent New Line Cinema fi
nancierde met de opbrengsten haar huidige in
vloed in Hollywood, en de Freddy Krueger-mer-
chandise (maskers, poppen etc.) nam groteske
Het karakter zelf consequent vertolkt door
acteur Robert Englund onderging ook de nodi
ge veranderingen. Trad Freddy in de oorspronke
lijke creatie alleen bruut op in de dromen van tie
ners, reeds in het tweede deel vermoordde Freddy
ook slachtoffers in waaktoestand,.en in de volgen
de afleveringen was zijn verschijning vaak niet
meer dan een excuus voor het opvoeren van de
laatste special effects-technieken
In deel zes voorziet Krueger een dove jongen
van een monsterlijk gehoororgaan, om hem ver
volgens te kwellen door met zijn messen over een
schoolbord te krassen. De meest opvallende bij
drage aan The Final Nightmare is echter puur
nostalgisch: Freddy's dood is namelijk te zien in
3-D. Zet het bijgeleverde brilletje niet gelijk op,
want dat betekent slechts hoofdpijn. Krueger gaat
pas in het laatste kwartier 'de diepte in'.
AMSTERDAM
ALFA 1 tel. 6278806
Raise the red lantern 16 dag 14.
18 45,21 30. za zo 13. 15 30.
18.45.21.30
ALFA 2
My own private Idaho 16). dag 14
19 30, 22. za zo 13 30. 16. 19 30.
Beeldschone actrice (Annette Bening) windt Bugsy (Warren Beatty) om haar vinger.
voor zichzelf achterover heeft
gedrukt.
Bugsy is de zoveelste in de bij
na eindeloze rij films die sinds
de jaren veertig in Hollywood
zijn gemaakt over het illustere
kwartet Lansky, Luciano, Siegel
en Costello. Ook in Bugsy ko
men de beruchte maffiosi af en
toe even om de hoek kijken,
maar het accent ligt in deze film
volledig op Bugsy Siegel. Deze
wordt enerzijds neergezet als
een harde gangster, maar aan
de andere kant is het een mens
met zijn zwakheden. Hij is ijdel,
hopeloos verliefd, jaloers, poli
tiek naïef hij wil Mussolini la
ten vermoorden en een on
verbeterlijke dagdromer. Een
gangster van vlees en bloed dus
en niet de stereotiepe 'diehard'
met gleufhoed en mitrailleur in
de aanslag. Nee, deze gangster
neemt 's avonds een gipsmas-
kertje om er beter uit te zien, of
maakt een heerlijke taart voor
de verjaardag van zijn dochter.
Tegenover Bugsy staat de
klassieke fatale vrouw, zoals we
die kennen uit de 'film noir'.
Een vrouw die zich niet verslin
gerd aan een man, maar met
hem speelt als met een mario
net. Niet op haar mondje geval
len, eigenzinnig en veeleisend.
Annette Bening speelt die
vrouw als een Hollywood-ve
dette uit de jaren veertig. Koel,
superieur, beeldschoon.
Het centrale thema van de
film is het psychologisch drama
dat zich voltrekt tussen Virginia
en Bugsy, naast diens obsessie
tot het bouwen van hotel De
Flamingo, het eerste legale casi
no in Amerika. De film eindigt
ook met de mededeling dat De
Flamingo de basis geweest is
voor de huidige gokstad Las Ve
gas. Een waar gebeurd verhaal
dus, maar zeker niet letterlijk
naverteld. Wel is regisseur Beat
ty er op een perfecte manier in
geslaagd om de sfeer van de ja
ren veertig op te roepen. De tijd
van de Andrew Sisters herleeft
in prachtige ballrooms eii je zou
willen dal je zo n mooie villa of
auto had in Hollywoodland.
Bugsy is een sfeervolle gangster
film, waarin de nadruk nu eens
niet ligt op machogedrag en
eindeloze schietpartijen, maar
op het balanceren tussen da
dendrang en dagdromerij, tus
sen hoop en wanhoop, tussen
idealisme en realiteit. De eerste
gangsterfilm met een menselijk
gezicht.
m FILMS IN LEIDEN
Regisseur Rudolf van den Berg over De Johnsons:
INTERVIEW WILFRED SIMONS
De Johnsons. Te zien vanaf vrijdag 27/3
t/m 2/4: Kijkhuis, Leiden
„De recensies heb ik wel gele
zen, ja.'Of ik me iets aantrek
van wat de kranten van mijn
film vinden? Nee, niet werkelijk,
want wat moet ik ermee aan? Ik
film vanuit mijn eigen intuïtie
en als ik mij iets aantrek van de
filmrecensenten of van het pu
bliek, zou ik beslist mijn spoor
kwijtraken." Regisseur Rudolf
van den Berg wenst zich duide-
Jijk niet in allerlei bochten te
wringen om het de bioscoopbe
zoeker naar de zin te makert.
Toch is De Johnsons, zijn
nieuwste film, zowel bij het pu
bliek als bij de vaderlandse re
censenten goed ontvangen.
Tot nu toe heeft Van den Berg
vier films gemaakt in zeven jaar
BastilleZoeken naar Eileen W.,
De Avonden en De Johnsons).
Deze laatste film is heel anders
dan Van den Bergs eerdere film
De Avonden. De Johnsons leunt
sterk tegen het horror-genre
aan, terwijl De Avonden vooral
een psychologisch portret was
van de hoofdpersoon Frits van
"Egters. Toch benadrukt Van den
Berg vooral de overeenkomsten.
De Johnsons is volgens hem óók
een psychologisch portret,
vooral van de hoofdpersoon
Emalee (Esmée de la Bretoniè-
re).
Van den Berg vindt De John
sons zelfs niet werkelijk een
griezelfilm. „Voordat ik eraan
begon, heb ik wel een paar grie
zelfilms gezien, maar ik heb me
er niet al te zeer in verdiept. De
horror dient de psychologie, als
aanjager voor de psychologi
sche ontwikkeling van Emalee.
Ik wilde die vrijheid van de pro
ducenten hebben, anders was ik
er nooit aan begonnen. Het was
ook niet werkelijk een pro
bleem, ik heb die vrijheid echt
wel gekregen."
De> Johnsons gaat over dc
vloek van de god Xangadix, die
in de vorm van een foetus door
een indianenstam in het Ama
zonegebied wordt bewaakt. Vol
gens een mythe van de india
nen zouden vreselijke rampen
over de aarde komen als de god
ontsnapte. Het onvermijdelijke
gebeurt echter: door de kwaad
aardige arts Dr. Johnson wordt
de foetus gestolen, maar die
verdwijnt daarop snel. Uitein
delijk komt de antropoloog Dr.
Keller (Kenneth Herdigein)
Xangadix op het spoor, maar
het kwaad is dan al bijna ge
schied. Zes uit de reageerbuis
verschenen en moorddadige
mannen, de Johnsons, zijn op
weg om de geslachtsdaad te be
drijven met hun zusje Emalee,
opdat het kwaad de wereld in
zal kunnen komen. Een adem
benemende strijd tussen de zes
aan de ene kant en Emalee's
moeder (Monique van de Ven)
en Dr. Keiler aan de andere kant
is het gevolg.
De film speelt zich voor een
groot deel af in Rotterdam, waar
een conflict tussen de gemeen
tereiniging en de gemeente
heeft geleid tot een crisisachtige
sfeer. Vuilniszakken hopen zich
op in pleinen en straten. Een
vondst van Van den Berg? „Nee.
Het zat al in het oorspronkelijke
script, maar omdat Leon de
Winter (die het script bewerkte,
WS) en ik het leuk vonden, heb
ben we het erin gelaten. Tijdens
het filmen was het een heel ge
doe; al die weken heeft er een
vuilniswagen achter ons aange
reden."
De vuilniszakken moeten de
kijker het gevoel geven dat hier
'iets vreemds kan gaan gebeu
ren'. Van den Berg zegt hier
over: „De kijker moet een cine-
22
13,30, 16. 19.30, 22
ALFA 4
Les amants du pont neuf 12 j dag
14. 18 45.21.30. ra ro 13. 15 30.
1845.21 30
ALHAMBRA 1 tel. 6233192
The prince of tides 12 j dag 13 45,
19.21 45
ALHAMBRA2
Thelma Louise 12 j dag. 18 45.
21.30. vr ma di do ook 14
BELLEVUE CINERAMA ic 6234876
Cape Fear 16 j dag 14,19 15.22.
zo 13 30. 16.15, 19.15. 22
CINERAMA
At Play in the Fields of the Lord a
dag. 13.45. 20
CALYPSO 1 tel 6266227
Bugsy 12 j.. dag 13.45. 18 45.
21.30.ro 13.15. 16. 18 45.21.30
CALYPSO 2
Frankie Johnny a i dag 14,
19.15.22.ro 13.30. 16.15. 19.15.
22
CINECENTER-CINEMA CORALINE
Li|nbaansgracht 236 ld 6236615
Europa 16 i dag 14 30. 17. 19 30.
22.15
CINECENTER-CINEMA PEPPE NAPPA
Delicatessen a i dag 14.30. 17
19 30. 22 15
CINECENTER-PIERROT
Boom Boom 16;. dag 14,30. 1 7,
dag. 14.30. 17.15. 19.45.22
CINEMA 1 INTERN, tel 6151243
The last boy scout 16 jdag 19.30.
21 30. ra ro ook 14 30
CINEMA OSCAR
De Johnsons 12 i vr ra wo 20
The reflecting skin 16 j., ma di 20
CITY 1 tel. 6234579
The last boy scout 16 j dag 14. 19.
21 30,ro 13.15. 1545. 19.21 30
CITY 2
L.A. Story a l dag 13 45. 19.
21.30.ro 13.15. 15 45. 19.21 30
CITY 3
Don't tell mom a 1 dag 19. 21 30.
vr ma d. do ook 14.15
CITY 4
The Addams family a I dag 14 15.
19,21.30. zo 13 15. 15 45. 19
Silence of the lambs 16). dag
21 30
CITY 5
Deceived 12 dag 19.21.30. vr
ma di do ook 14.15
CITY 6
Freddys Dead 16 dag 13 45.19.
21 30.ro 13,15. 15.45. 19.21.30
CITY 7
De Johnsons 1 j dag 14 15, 19,
21 30.7013 15. 1545. 19.21 30
DESMET tel 6273434
La belle noiseuse. dag. 19.45, zo ook
12
De ontkenning, dag 19.20 30.
21.45.ro ook 12 30. 14
Late night movie, dag 23
KRITERION 1 tel 6231708
La grande bouffe dag 1 7 30
20.3
ir lechafaud. -:ag
Rudolf van den Berg: „Het gaat In
gaat in een absurd conflict."
matografïsch gevoel krijgen; je
moet voelen dat je- iets bijzon
ders gaat bekijken en het decor
versterkt dat effect. Ik wilde per
se overbrengen dat het in De
Johnsons om gewone mensen
gaat in een absurd conflict en
het decor moest daaraan bijdra
gen."
De vuilniszakken zaten er dus
al in, maar voor het overige
FILMTIPS VOOR VOLGENDE WEEK
oslecht oomatig oooredelijk oooogoed ooooouitstekend
THE SHELTERING SKY PARKFILMHUIS OOOOO
Verfilming van het gelijknamige boek van Paul Bowles door Bernardo Bertolucci
Port en Kit Moresby (John Malkovich en Debra Winger) brengen vlak na de Tweede
Wereldoorlog een bezoek aan Afrika. Zi) krijgen te maken met George Tunner (Camp
bell Scott), die Kit verleidt. De film begint zeer boeiend, maar na een tijdje wordt het
vooral 'mooie plaatjes kijken'
DELICATESSEN FILMHUIS LISSE. KIJKHUIS OOOO
In een halfverwoeste stad heerst hongersnood, maar een slager weet zijn schappen
toch te vullen met het vlees van onschuldige voorbijgangers Als een meuwe huurder
in de buurt komt wonen, wrijven de bewoners zich in de handen. Binnenkort iser
JFK .VuxÖR OOOO
Jim Garrison (Kevin Costner) vertrouwt de officiële versie van de moord op president
John F. Kennedy niet en besluit tot een justitieel onderzoek Hij toont aan dat die ie
zing van de toedracht twijfelachtig is en dat er in werkelijkheid sprake is van een
complot. Razend knappe en dwingende film van Oliver Stone
THE LAST BOYSCOUT. EURO 1, LIDO 2 OOO
Weinig subtiele, maar overtuigende actiefilm van regisseur Tony Scott. De in zichzelf
gekeerde privédetective Joe Hailenbeck (Bruce Willis) komt een duistere moord op
een nachtclubdanseres op het spoor Samen met zijn maatje (Damon Wayans) vtx
men zi| een wrekend duo dat de schuldigen hardhandig terecht wijst.
menlevmg. Nadat de loodse saxofonist Ljosia (Piotr Mam
taaid, krijgt hij een harde heropvoeding van chauffeur W
ko). Als Ljosja later ri|k en beroemd wordt, wil hij mets m
ontsteekt daarop in woede.
hebben Van den Berg en De
Winter veel invloed gehad op de
aanpassing van het Amerikaan
se script. Vooral nadat Herdi
gein was aangetrokken om de
rol van Dr. Keiler te vervullen,
besloten zij het script ingrijpend
aan te passen. Zo kwam de win-
ti-magie erin en werd de vader
van Dr. Keller (Otto Sterman)
erin geschreven, een loekoeman
die de indiaanse magie goed
kent. „Ton we Kenneth een
maal hadden, is de film snel tot
stand gekomen. We wisten toen
hoe we het hebben wilden", al
dus Van den Berg. Dé ontdek
king van de film is echter Esmée
de la Bretonière. Van den Berg
benadrukt dat hij haar niet zelf
heeft ontdekt. „Ze was al bena
derd door Chris Brouwer, (één
van de producenten. WS) die
haar had gezien in een klein
filmpje. Ik heb haar talenten
tastbaar gemaakt, maar ik moet
zeggen dat haar acteerprestaties
helemaal haar eigen verdien
sten zijn! 'Over zij n toekomst-
plannen wil Van oen Berg niet
veel kwijt. Wel begint hij ko
mend najaar aan een verfilming
van de Orvsteia, een kostuum
stuk met Agamemnon. KJytaim-
nestra en alle andere Griekse
helden. „Ik werk hiervoor nu sa
men met een Bnt.se scenario
schrijver en in de herfst begin
nen we met filmen in T unesië."
Studio K
Barton Fink, dag 17 45,2
Rambling Rose dag 20
RIALTO 1 fel 6623488
Secret Wedding dag 18
Het rode korenveld dag 2C
13
Walhalla a I zo wo 15
RIALTO 2
Ingmar Bergman daR 18
Roy Rogers, king of the cowboys, dag
1945
La vie de Bohème dag 22 1!
Kinderfilm; De molenaarsknecht en
het katje al. zi 13
Walhalla a I .zowo 15
THE MOVIES 1 tel 6245790
Raise the red lantern, dag 17
21 30,22,zo ook 1? 15. 1445
THE MOVIES 2
Shadows Fog, dag 18. 20. 22. zo
ook 13. 15
THE MOVIES 3
Indian Runner, dag 17.2145
Europa, dag 19 45. roook 15
TUSCHINSKI 1 tel 6262633
JFK 12 j.. dag 14.20
TUSCHINSKI 2
Little man tate a l dag 14,18.45.
21 30.ro 13 15. 16. 18 45.21 30
TUSCHINSKI 3
Cape Fear 16j .dag 14 18 45.
21 30.ro 13 15. 16. 1845.21 30
TUSCHINSKI 4
Hot Shots a i dag 14. 18 45.
21 30 ro 13 15. 16. 1845.21 30
TUSCHINSKI 5
The commitments a I dag 14
18 45.21 30.ro 13 15. 16. 18 45.
21 30
TUSCHINSKI 6
Dead again i 6 j dag 18 45.21 30.
v ma di do ook 14
Babar al zawol4.zol3 15.16
TUSCHINSKI CINEAC
Robin Hood a i dag 18 4 5. 21 30.
vr ma d. 00 ook 14
De notekraker a i za wo 14. zo
13 15.16
DE UITKIJK fel 6237460
Shadows and »og dag 18 45.
20 30. 22 15
Daant je de wereldkampioen a i za
zo 13
Jungle Book a I., za 70 wo 15
Het programma van Leidse en
Haagse bioscopen staat op de
pagina 'Info'.
