Eternit treft schikking
met 'asbestweduwen'
'Hoe hebben mensen zichzelf kunnen redden?'
Binnenland
Andriessen: 'Uitkering
zit te dicht bij lonen'
Rechters Haarlem en
Den Haag het strengst
Erfenis van Inca's
Drenthe reageert met
spijt op vertrek Meijer
Verfbeurt voor Gijs
DONDERDAG 19 MAART 1992
Universiteiten Leiden en Amsterdam onderzoeken verwerking trauma 's
Friese plaatsnaamborden toegestaan
Leeuwarden De gemeente Tytsjerksteradiel mag de Friestalige
plaatsnaamborden in de gemeente handhaven. Dat heeft het ge
rechtshof in Leeuwarden gisteren bepaald. Het hof deed uit
spraak in een hoger beroepszaak tussen de gemeente en de
'Stichting tegen Friese plaatsnamen en voor het behoud van de
Friese taal'. Deze stichting won in oktober 1989 het kort geding
dat tegen het plaatsnamenbesluit van Tytsjerksteradiel was aan
gespannen. De stichting is van mening dat de borden in elk ge
val ook de Nederlandse plaatsnaam moeten vermelden. De
rechtbank oordeelde dat de Friestalige borden binnen drie
maanden moesten worden verwijderd. De gemeente ging echter
hoger beroep.
Werkomstandigheden bouw nog slecht
den haag» De arbeidsomstandigheden in de bouw laten nog
steeds te wensen over. Het effect van voorlichtingscampagnes
afspraken tussen sociale partners en voorlichtingscampagnes
om daar verbetering in te brengen, is gering. Minister De Vries
i sociale zaken en werkgelegenheid zei dat gisteren bij de pre
sentatie van een studie over de samenwerking tussen hoofd- en
onderaannemers. Volgens een studie van de Federatie van Aan-
riers in de Afbouw- en Nevenbedrijven worden onderaanne
mers te weinig bij de planning van het werk betrokken. Verder is
de prijs die zij kunnen bedingen vaak te laag, zeker als ze alleen
arbeidskracht inbrengen. Dat leidt er toe dat een te korte werk
tijd wordt gepland, met nadelige gevolgen voor de arbeidsom
standigheden. De bouw kent mede hierdoor een hoog ziektever-
n en een grote uitstroom in de wao.
Gabor eens met plan oormerken
den haag Staatssecretaris Gabor van Landbouw is het geheel
eens met het door het Landbouwschap opgestelde plan van
npak bij het oormerken van kalveren. In dat plan, dat Gabor
eind januari in de Tweede Kamer aankondigde, staat dat boeren
die problemen hebben met het oormerken van hun dieren wor
den begeleid. In elk geval blijft het oormerken van kalveren ver
plicht. De gezondheidsdienst voor dieren kan echter een boer
ntheffing verlenen indien de problemen op het bedrijf nog niet
zijn opgelost.
Bedrijf blijft schuld ontkennen, maar wilde van proces af
Het Amersfoortse asbestbedrijf Eternit betaalt drie vrou
wen, die na het overlijden van hun echtgenoten een pro
ces tegen het bedrijf hadden aangespannen, samen
45.000 gulden. In ruil daarvoor zien zij af van verder pro
cederen. De drie wijten de dood van hun echtgenoten
aan het werken met het kankerverwekkende asbest in de
Etemit-fabriek in Goor. Dat heeft de Socialistiese Partij,
die de weduwen begeleidt, gisteren bekendgemaakt.
goor-amersfoort gpd-anp
In de overeenkomst tussen
Etemit en de vrouwen staat dat
de schikking is getroffen „zon
der erkenning van aansprake
lijkheid van de kant van Eter
nit". De schikking kwam er op
praktische gronden. De fabriek
wilde af van de rechtszaak, die
al twee jaar loopt en zich moge
lijk nog jaren zou voortslepen.
Ook de weduwen wilden graag
een oplossing. De spanning van
het proces drukte zwaar op hen.
Etemit deed het schikkings
voorstel eind vorig jaar, met het
oog op de kosten die zijn ge-
mqpid met de procedure en de
energie die het bedrijf erin moet
steken. Bovendien was de af
koopsom betrekkelijk laag. Vol
gens F. Rutgers, advocaat van
Etemit, zijn de kosten die het
bedrijf tot nu toe maakte al ho
ger dan het overeengekomen
bedrag. Aanvankelijk eisten de
vrouwen ieder ongeveer hon
derdduizend gulden.
De directie van het asbestbe
drijf houdt vast aan het stand
punt dat het overlijden van de
mannen niets heeft te maken
met hun werk op de fabriek.
Rutgers meent dan ook dat er
geen aanleiding is nieuwe scha
declaims te verwachten.
„Mochten die toch komen, dan
zullen we ze bekijken en op hun
merites beoordelen."
De vrouwen echter zien de
schikking wel degelijk als een
erkenning. „Het ging ons niet
om het geld, maar om het prin
cipe", aldus B. Elfers, een van
de drie. „Dat Etemit betaalt,
zien wij als bewijs voor ons ge
lijk." Voor haar en de twee an
dere vrouwen is de zaak nu af
gedaan. Verder strijden vindt zij
niet haar taak. „Iedereen weet
inmiddels hoe gevaarlijk asbest
In bredere kring wordt er van
uit gegaan dat de schikking ge
volgen heeft voor de wijze waar
op bij bedrijven wordt omge
gaan met gevaarlijke stoffen en
werksituaties. De vakbonden
zijn positief. M. Siecker van de
Industriebond FNV meent dat
het bedrijf „niet voor niets" met
een schikkingsvoorstel is geko-
Bestuurder T. Schrijver van de
Bouw- en Houtbond FNV kent
Etemit goed. „Dit is geen direc
tie die gemakshalve overstag
gaat. Ik ben er zeker van dat ze
hun kansen hebben getaxeerd."
Hij legt het schikkingsvoorstel
van de directie'zonder terug
houdendheid uit als een „vorm
van erkenning" van schuld en
verantwoordelijkheid. „Ze wor
den nu vast een stuk zorgvuldi
ger met asbest."
Overigens mag met ingang
van volgend jaar in Nederland
geen asbest meer worden ge
produceerd. In de bouw-cao
staat nu al dat het niet mag
worden verwerkt. Een uitzonde
ring geldt voor het verwijderen
van het spul, dat in het verleden
veelvuldig werd gebruikt als iso
latiemateriaal.
den haag gpd
De afstand tussen uitkeringen
en lonen en tussen het mini
mumloon en het gemiddeld
verdiende loon moet groter
worden. Er moet ook meer ver
schil komen tussen de beloning
in bedrijven en bedrijfstakken.
Zo kan het aantal werkenden in
ons land worden vergroot.
Minister Andriessen (econo
mische zaken) zei dit gisteren
voor de Amerikaanse Kamer
van Koophandel in Den Haag.
De bewindsman noemde meer
verschil in beloning 'de sleutel'
bij een beleid om meer mensen
aan de slag te krijgen.
Andriessen zei niet hóe de af
stand tussen uitkeringen en mi
nimumloon ten opzichte van de
lonen groter moet worden. Be
kend is echter dat hij in de uit
keringen wil snijden. Hij heeft al
eerder verlaging van het mini
mumloon bepleit en de koppe
ling ter discussie gesteld.
De minister voorspelde een
toenemende negatieve druk op
het stelsel van sociale zekerheid
in ons land. In een Europese
Gemeenschap zonder bin
nengrenzen zullen prijzen naar
elkaar toetrekken. Het gaat dan
niet alleen om prijzen voor pro-
dukten, maar ook om de kosten
van kapitaal en arbeid.
Een toenemende concurren
tie in de EG zonder binnengren
zen zal ons land volgens An
driessen dwingen tot keuzen:
betere omstandigheden voor de
werkenden of het overeind hou
den van een on-Europees ni
veau van solidariteit.
Tegelijk zal in het verenigde
Europa de neiging van werken
den toenemen om te verhuizen
naar landen met de beste om
standigheden. „Dus zal ons so
ciaal systeem onder toenemen
de druk komen, ui M tu i Icil)
vinden of niet", concludeerde
Andriessen.
De bewindsman hekelde ook
het belastingstelsel in Neder
land. Volgens hem zitten er on
Europese elementen in Hij
noemde de belasting op de uit
gifte van aandelen en de vermo
gensbelasting. Andriessen „Ne
derland moet oppassen dat het
geen land wordt om te verlaten
als je werkt, en terug te komen
als je oud en ziek bent."
De minister gaf aan dat het
kabinet een studie maakt naar
maatregelen in andere EG-lan
den om investeerders aan te
trekken. Hij constateert daarbij
oen 'fretaotfng'ConipeiW in
dien nodig zal het kabinet
dergelijke ontwikkelingen te
compenseren.
amsterdam louis burgers
Een onderzoek onder 10.000
ouderen van 62 tot 72 jaar deze
maand moet duidelijkheid
brengen over een aantal bran
dende vragen: hoe verwerken
mensen zonder hulp hun oor
logservaringen? Waarom lukt
dat de een wel en de ander niet?
En vooral: kunnen de 'verwer
kingstechnieken' van die eerste
groep helpen om de anderen uit
het hulpverleningscircuit te ha
len?
Leider van het onderzoek is
professor Van der Ploeg, hoog
leraar aan de Vrije Universiteit
van Amsterdam en bijzonder
hoogleraar psychotraumatolo-
gie aan de universiteit van Lei
den.
Nog steeds lijden tienduizen
den Nederlanders onder de ge
volgen van de oorlog. De mees
ten worden behandeld in spe
ciale klinieken, door Riaggs,
psychologen en door hun huis
arts. Toch zijn er ook tiendui
zenden mensen die even schok
kende ervaringen hebben, maar
die deze herinneringen hebben
verwerkt, of onderdrukken.
Maar hoe dan ook, ze kunnen
ermee leven.
Waarom? Hoe komt het dat
de ene persoon niet los kan ko
men van zijn herinneringen en
een ander ogenschijnlijk hele
maal geen negatieve gevolgen
van het verleden ondervindt.
Van der Ploeg: „Heel veel van
onze kennis is gebaseerd op er
varingen met mensen die bij
hulpverleners komen. Maar de
groep die weinig of geen hulp
verlening nodig heeft, missen
we op die manier. Wij willen
weten hoe die mensen het zo
lang hebben gered en waarom
en hoe ze het zelf konden op
lossen."
Hij ontkent fel dat de opzet is
om deze mensen opnieuw met
hun verleden te confronteren.
Als je je ervaringen zolang hebt
geïntegreerd, dan komt dat niet
los door een simpele vragenlijst
en - eventueel - een kort ge
sprek. Nee, we willen juist met
ze praten om andere mensen
uit het hulpverleningscircuit te
halen."
Van der Ploeg hield zich in
het verleden al eerder bezig met
traumaverwerking. Als deskun
dige was hij betrokken bij de
opvang van de slachtoffers van
de acht gijzelingen die Neder
land in de jaren '70 meemaakie,
waaronder de treinkapingen, de
school in Bovensmilde, het pro-
De vragenlijst toont tamelijk
onschuldig. Zo worden er vra
gen gesteld over oorlogservarin
gen, opgelopen ziekten, gevan
genschappen, de verwerking
van eventuele problemen en of
er nu nog problemen zijn. Op
zettelijk, zegt professor Van der
Ploeg, is ook besloten de brief
en vragenlijst begin maart, een
nog tamelijk 'veilige' periode, te
verzenden.
„We zijn nog ver van de
kwetsbare dagen Ie weet ge
woon dal rood i mal bij en
aantal mensen dingen tertigko
men. Toch hebben we vr>or-
zorgsmaatregclen genomen het
Icodo (Dienstverlening Oorlogs
getroffenen) is gewaarschuwd
en ook de Riaggs en huisartsen
weten van ons onderzoek.
„Toch zullen er gegarandeerd
mensen zijn die emotioneel re
ageren", aldus de onderzoeker.
Vandaar dat er dagelijks twee
mensen achter de telefoon van
het instituut zitten. Overdreven
lijkt dat allerminst: alleen al
door de publiciteit rond het on
derzoek kwamen verontruste
telefoontjes binnen.
zegt Van der Ploeg. Dat gold
overigens niet alleen voor oor
logsgeweld, maar ook voor ge
weld tegen vrouwen. In de jaren
tachtig nam die belangstelling
verder toe, onder meer omdat
steeds meer Vietnam-veteranen
in de VS moesten worden be
handeld. Toch was de bijzonde
re leerstoel in Leiden, die Van
der Ploeg vanaf 1989 bekleedt,
de eerste ter wereld die voor het
onderzoek naar traumatische
ervaringen door oorlog en ge
weld werd ingesteld.
Van der Ploeg legt er de na
druk op dat het onderzoek vol
strekt anoniem plaatsvindt. De
bevolkingsregisters van negen
grote steden (Amsterdam, Rot
terdam. Utrecht, Den Haag,
Leeuwarden. Maastricht, Eind-
hoven, Arnhem en Enschede)
kozen willekeurig elke twintig
ste inwoner in de leeftijd van 62
tot 72 uit. Zij knjgen een bege
leidende brief en een vragenlijst
van vier kantjes.
Niemand van het onder
zoeksteam beschikt over de na
menlijst. Utrecht ging nog ver
der: de burgerlijke stand zelf
verstuurt de brieven. Pas in de
tweede ronde kunhen deelne
mers op vrijwillige basis hun
naam en adres opgeven.
Boer gooit melk op het land
casteren Veehouder J. Swaans (36) uit het Brabantse Casteren
rijdt deze maand met zijn mestton alle melk die zijn vijftig koei
en produceren uit over zijn land. Swaans heeft hiertoe besloten
omdat hij zijn toegestane quotum heeft bereikt. Melkweggooien
is goedkoper dan het betalen van de superheffing. Bovendien wil
Swaans op deze manier protesteren tegen het hanteren van een
absolute grens bij het bepalen van het melkquotum.
arthur maandag
De Haarlemse rechtbank en de
rechtbank in Den Haag leggen
de zwaarste straffen op. Dit
blijkt uit een onderzoek van drs.
A.C. Berghuis, verbonden aan
het ministerie van justitie. Berg
huis heeft een statistische ana
lyse gemaakt, die is gepubli
ceerd in het jongste nummer
van het tijdschrift voor de rech
terlijke macht Trema.
De onderzoeker heeft geke
ken naar een deel (105.000) van
alle misdrijfzaken (156.000) die
de Nederlandse rechtbanken in
1989 hebben afgedaan. „Het is
niet onwaarschijnlijk dat crimi
nelen soms bij de ene recht
bank beter af zijn dan bij de an
dere", aldus de redactie van het
tijdschrift.
De onderzochte delicten zijn
mishandeling, vernieling, dief
stal, diefstal met braak, valsheid
in geschrifte, rijden onder in
vloed en misdrijven waarbij
harddrugs in het spel zijn.
Uit het onderzoek blijkt dat
verdachten door de rechtbank
in Den Haag gemiddeld tot de
hoogste straffen worden veroor
deeld. ^en goede tweede is de
rechtbank in Haarlem, op de
voet gevolgd door Den Bosch,
Dordrecht en Alkmaar. In Rot
terdam blijken rechters de
mildste straffen op te leggen.
De grootste verschillen tussen
de rechtbanken werden gevon
den bij harddrug-delicten en bij
valsheid in geschrifte. De recht
bank in Haarlem blijkt de hoog
ste straffen op te leggen voor
drugsdelicten. Bepalende factor
is hier vermoedelijk de aanwe
zigheid van de luchthaven
Schiphol, waardoor een stroom
drugszaken op de Haarlemse
rechtbank afkomt.
Berghuis constateert tevens
duidelijke verschillen in bestraf
fing ten aanzien van diverse
soorten personen. De verschil
len tussen mannen en vrouwen
en tussen Nederlanders en bui
tenlanders zijn 'aanzienlijk', al
dus Berghuis. Vooral buiten
landse volwassen mannen krij
gen zware sancties toegemeten.
Minderjarige vrouwen worden
niet of nauwelijks bestraft.
De grootste gelijkgezindheid
blijkt zich voor te doen in het
bestraffen van rijden onder in
vloed. Deze harmonie is ver
moedelijk te danken aan het feit
dat het Openbaar Ministerie
richtlijnen hanteert in dit soort
zaken.
De politiek in Drenthe heeft
met spijt en begrip gereageerd
op het voorgenomen vertrek
van Commissaris der Koningin
Wim Meijer (52). Meijer liet gis
teren weten dat hij een functie
heeft aanvaard bij de Rabo
bank. De Raad van Toezicht van
de bank heeft hem voorgedra
gen als lid van de Raad van Be
stuur. Naar verwachting wordt
hij volgend jaar benoemd tot
voorzitter van deze raad.
„Ik heb er alle begrip voor,
maar wij zullen Meijer en zijn
stimulerende invloed op het he
le noorden erg missen",' aldus
H. Koning, fractievoorzitter voor
het CDA in de Drentse Provinci
ale Staten. PvdA'er Weggemans
vindt het jammer dat Meijer
vertrekt. „Maar zijn afscheid is
geen bedreiging voor wat de po
litieke kleur van zijn opvolger
betreft."
Meijer zal bij zijn vertrek,
eind dit jaar, vier jaar commis
saris zijn geweest. „Ik ging er
van uit dat ik tot mijn pensioen
in Drenthe zou blijven", zei hij
gisteren. „Objectief is er ook
geen reden om te vertrekken."
Volgens Meijer is de functie bij
de Rabo-bank echtef „een aan
bod dat je maar eens in je leven
krijgt".
Meijer werd in 1971 benoemd
tot lid van de PvdA-fractie in de
Tweede Kamer waar hij zich al
snel ontpopte tot een par
tijstrateeg. In 1973 werd hij
staatssecretaris van (toen nog)
cultuur, recreatie en maat
schappelijk werk, onder PPR-
ministerVan Doom.
Na een (verloren) strijd om
het voorzitterschap van de PvdA
in 1979 was Meijer onder het
'rampkabinet' Van Agt in 1981 -
'82 fractievoorzitter in de Twee
de Kamer. Van 1984 tot 1988
was hij voorzitter van de Novib.
Op 1 januari 1989 werd hij
Commissaris der Koningin in
Drenthe.
De Rabobank staat bekend als
een CDA-bolwerk. Topman H.
Wijffels wordt gerekend tot een
van de grote denkers binnen het
CDA. Hij was directeur van het
wetenschappelijk bureau van
het CDA en een van de samen
stellers van het verkiezingspro-
gamma. Daarom is het verras
send dat een PvdA'er voorzitter
van de Raad van Bestuur wordt.
Een Rabo-woordvoerder
meent echter dat hier sprake is
van een gedateerd beeld. „We
hadden en hebben nog steeds
sterke banden in de christende
mocratische richting, maar te
genwoordig willen we een bank
voor iedereen zijn. De politieke
kleur van Meijer is dan ook
geen prominent criterium ge
weest. Meijer is aangezocht om
dat hij volgens de Rabo over
zeer grote bestuurlijke kwalitei
ten beschikt"
Rotterdam In het museum voor volkenkun
de in Rotterdam wordt de laatste hand gelegd
aan de tentoonstelling 'De erfenis van de In
ca's'. In het kader van het Columbusjaar zijn er
in het museum drie tentoonstellingen over
Peru. De eerste is te bezichtigen vanaf aan
staande zaterdag tot en met 16 augustus, foto
anp paul stolk
kaatsheuvel Holle Bolle Gijs krijgt een verfje. De slokop is een van
de attracties in 'De Efteling' die volgend maand voor de veertigste
keer de deuren opent voor het publiek. foto anp kofn suyk
Professor Van der Ploeg: „Over de groep die weinig of geen hulpverle
ning nodig heeft weten we weinig." foto nieuw anlfo robcroes
vinciehuis in Assen en het zang
koor in de Scheveningse gevan
genis. Later werden de opgeda
ne ervaringen gebruikt voor de
begeleiding van het Amerikaan
se ambassadepersoneel in Te
heran en de door Saddam Hus
sein gegijzelde buitenlanders.
Pas de laatste twintig jaar
groeit in wetenschappelijke en
medische kring de belangstel
ling voor de slachtoffers van ge
weld. Tot bijvoorbeeld 1970 wa
ren slechts enkelen geïnteres
seerd, pas daarna groeide de
aandacht voor de slachtoffers,
