Cultuur Kunst
Op expeditie in
Nederlands-Indie
WEEK
Band U2 zit weer vol nieuwe inspiratie
'Inkrimping Concertgebouworkest onaanvaardbaar'
Edisons
Nieuw programma Nederlandse Opera
Pianist Quartet in De Waag
~70EKEN
tEEB
DONDERDAG 19 MAART 1992
23
'Artistiek niveau komt in gevaar'
AMSTERDAM FRAN^OISE LEDEBOER
Het Koninklijk Concertgebouworkest
(KCO) is teleurgesteld over het advies
van de Raad voor de Kunst aan minister
d'Ancona (WVC) om de subsidiëring
van het aantal musici op 107 te houden
in plaats van de gevraagde 115. „Dat is
onverstandig voor het artistieke niveau
van het orkest, dat net als belangrijke
buitenlandse orkesten voor het totale
symfonische repertoire nu eenmaal een
grote bezetting nodig heeft. Wij zullen
dan ook een beroep doen op de minis
ter dit advies niet te volgenaldus be
stuursvoorzitter Scherpenhuijsen Rom
bij de presentatie van het komende vei
zoen.
Een speciale commissie onder leiding
van vice-voorzitter Glasz gaat de ko
mende maanden op zoek naar opvol
gers voor zakelijk directeur Hagenbeek
en de vorig jaar overleden artistiek di
recteur Van Royen. De Amsterdamse
Kunstraad heeft in het advies over het
Amsterdamse Kunstenplan onlangs op
gemerkt "dat verder uitstel van ae be
noeming van een artistiek directeur niet
meer verantwoord is."
De programmering van het komende
seizoen heeft dit keer een Italiaans ac
cent gekregen In zijn eerste lus-
trumscizoen dirigeert Chaillv als hoog
tepunten werken van Stravinsky (Pulct-
nella), Bruckner (Eerste symfonie),
Zemlinsky (Lyrische symfonie) en Verdi
(Requiem en Quattro pezzi sacri).
Bernard Haitink keert na een jaren
lang slepende ruzie eindelijk tenig bij
zijn oude orkest met uitvoeringen van
Berlioz (Ouverture Benvenutn Cellini),
Ravel (Ma mere l'Oye) en Mahler (Eer
ste symfonie) op 24, 25 en 26 februari.
Als andere gastdirigenten zijn onder an
deren Nikolans Hamoncourt. Wolfgang
Sawallisch, Klaus Tcnnstcdt, -arïo Ma
ria Giulini, Georg Solti en Ton Koopman
(Matthaus Passion) uitgenodigd.
Als bijzonder evenement voert het or
kest op 18 maart de wereldpremière van
een nieuwe werk voor orgel en orkest
van de Italiaanse componist Donatoni
uit Donatoni schreef het werk ter gele
genheid van de ingebruikname van liet
gerestaureerde Maarschalkerwecrd-or
gel in de Grote Zaal van hel Cxmcertge
bouw.
texel De Noordhollandse kunststichting Cargo gaat in beroep
tegen het verbod van minister Maij-Weggen (verkeer en water
staat) om een hoogspanningsmast gevuld met 20.000 broden bij
Texel in zee te laten zinken. De minister heeft het kunstproject
van Cargo om het met broden gevulde beeld 'als nationaal ge
schenk aan de zee te offeren' afgewezen op grond van de Wet
verontreiniging zeewater.
Film over Goeie Mie
leiden Het leven van de Leidse gifmengster, Goeie Mie, wordt
verfilmd. Leidenaar Han Prins, die hiermee zijn regiedebuut
maakt, hoopt de film volgend jaar in roulatie te brengen. De
speelfilm zal zoveel mogelijk worden gebaseerd op de histori
sche gegevens zoals die onder meer in het Gemeentearchief te
vinden zijn. Het historisch onderzoek voor de film werd verricht
door Ineke van der Sar, die samen met Prins het i
schreef.
De Edisons 1991 zijn gisteren
uitgereikt. Zangeres Patty Tros-
sèl (La Pat) krijgt er een in de
sector kleinkunst/luisterlied. Ja
mes Brown (voor Star Time)
krijgt de platenonderscheiding
in de categorie Extra. Edisons
kregen ook Ben Cramer voor Al
les wordt anders, Laura Fygi
voor Introducing en Urban
Dance Squad voor Life 'n Pres-
pectives of a Genuine Crossover
(pop/rock).
De Nederlandse Opera (DNO) heeft in Amster
dam haar programma voor het seizoen '92-'93
gepresenteerd. In totaal gaat het om dertien pro-
dukties: tien operaprodukties, waarvan zes nieu
we, geconcentreerd in het Muziektheater in Am
sterdam. Voorts een dubbelproduktie met Loe-
vendiè's 'Gassir' en Monteverdi's 'II Combatti-
mento' (reprise van de Holland Festivalproduktie
1991) in de Amsterdam Studio's. Daarnaast een
reisproduktie, Brittens 'A Midsummemight's
Dream', die zeven verschillende steden aandoet
in concertante uitvoeringen in Den Haag en Rot
terdam van Berlioz' 'Roméo et Juliette'.
In totaal gaat het om 120 voorstellingen. Daar
mee is het dieptepunt van 1988, toen DNO na tal
van organisatorische en financiële strubbelingen
maar nauwelijks tachtig voorstellingen wist te or
ganiseren, royaal te boven gekomen. De prijzen
van de toegangskaarten in Amsterdam gaan met
12,5 procent omhoog.
en Het Dutch Pianist Quartet geeft morgen om 20.15 uur een concert in De Waag in Leiden. Het
kwartet bestaat uit vier pianisten aan twee piano's: Niek de Vente, Marian Bolt, Lodewijk Colette en Ro
bert Nasveld. Het gezelschap speelt zowel klassiek als eigentijds repertoire. Op het programma staan wer
ken van Theo Loevendie ('Voor Jan, Piet en Klaas'), Ton Bruynèl ('Rain'), Graham Fitkin ('Untitled 2'), Ro
bert Nasveld ('Drei Stücke fur acht Hande zu zwei Klaviere') en FrancoisBernard Mache ('Lethe').
foto PR
Filmfestival
yt q Speciaal voor een
I O filmfestival in de
open lucht heeft Jan Boer
van het Leidse Kijkhuis een
projectiescherm van 6.000 en hete saus.
gulden gekocht.
Boekenweek
/- De laatste gongslag
2 O voor de Boeken
week heeft geklonken:
Kousbroek, 't Hart, reizen
Jezus' wederkomst in Denemarken
kopenhagen De omstreden film 'De wederkomst' van de Deen
se regisseur Jens Joergen Thorsen heeft onlangs in Kopenhagen
haar wereldpremière beleefd. Het gaat om een rolprent waarin
Jezus naar de aarde terugkeert, gemeenschap heeft met een
vrouwelijke terrorist en een orgie aanricht in het Vaticaan. De
film mocht van de Deense autoriteiten 22 jaar lang niet worden
vertoond. Vorige week ging het sein op groen. De rol van Jezus
wordt gespeeld door Marco di Stefano, een Italiaans acteur. Do
minee Lars Tjalve schreef in een Christelijk Deens dagblad over
de film dat deze „nergens naar ketterij riekt, laat staan naar
godslastering. Daarvoor is ze eenvoudig te slaapverwekkend."
Lou Reed op Pinkpop '92
Amsterdam De Amerikaanse popster Lou Reed treedt op 8 juni
op tijdens de 23ste editie van het openluchtfestival Pinkpop. Het
bureau Pinkpop heeft dit gisteren bekend gemaakt. Naast Reed,
die nummers uit zijn hele oeuvre zal vertolken, staan optredens
gepland van ex-Talking Head-voorman David Byrne, Pearl Jam
en Rowwen Heze.
Concert vermoorde vioolbouwer
Amsterdam In het Concertgebouw in Amsterdam heeft op 3 mei
een concert plaats ter nagedachtenis van de in 1989 vermoorde
Amsterdamse vioolbouwer Berend Möller. De familie Möller
schenkt de opbrengst van het concert, dat op 6 mei door de
TROS wordt uitgezonden, aan het Foster Parents Plan.
De violisten Jaap van Zweden, Emmy Verhey, Frank Peter Zim-
mermann en Jenö Landvai werken belangeloos mee aan het
concert, evenals het Concertgebouw Kamerorkest en het Rotter
dams Philharmonisch Orkest. In de dubbelrol van solist en diri
gent doen daarnaast de Israëlische violist Shlomo Mintz en de
Oostenrijkse vioolcellist Heinrich Schiff mee. Op het programma
staan werken van Bach, Mozart, Haydn en Beethoven.
Weer films in Leidse Rex
leiden In Centrum X, het voormalige Rex-theater aan de Leidse
Haarlemmerstraat, worden zondag vier films vertoond. Het gaat
hier om 16-mm zwartwitfilms die in de jaren twintig en de be
ginjaren dertig zijn gemaakt. Een ragtime-pianist begeleidt de
beelden. In de films komen de volgende onderwerpen aan bod:
de brand van het Leidse stadhuis in 1929, de kaasmarkt en De
Waag, Leiden als zetel van kunst en wetenschap, en de viering
van 3 oktober 1930. De voorstellingen zijn onderverdeeld in
twee blokken. De eerste voorstelling begint om 15.30 uur en de
twee om 19.30 uur.
Cargo in beroep
Tentoonstelling in Natuurhistorisch Museum
Ierse band gaat twee jaar op wereldtournee
Het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Leiden is
geen echt publieksmuseum. Het is dan ook uitzonderlijk
dat deze instelling ter gelegenheid van de Indische boe
kenweek de deuren voor twee weken heeft opengezet.
Tot en met volgende week vrijdag is er op werkdagen de
tentoonstelling 'Op ontdekkingsreis' te zien.
Door C. Smeenk, conservator
zoogdieren van het museum
aan de Doezastraat, is een klei
ne maar uiterst interessante ex
positie ingericht met 19de
eeuwse boekwerken en ongepu
bliceerde tekeningen over expe
dities naar Nederlands Indië.
Wel eens gehoord van de nevel-
panter of de zeemeerman? Nee?
Rept u zich dan als de wiede
weerga naar deze expositie.
Smeenk heeft met weinig
middelen iets moois weten te
maken in de de kleine exposi
tieruimte naast de bibliotheek.
We lopen naar een vitrine waar
in werk is te zien van Rumphius
(16271702), een natuurhisto
risch onderzoeker. Zijn bekende
werk 'd'Amboinsche Rariteiten
kamer' ligt opengeslagen en laat
twee prachtige krabben zien.
Smeenk: „Rumphius' bijnaam
is de 'blinde ziener van Ambon'.
Hij werd als militair naar Am-
bon gezonden, maar raakte
daar zo betoverd door de na-
tuur, dat hij op onderzoek uit
trok. Later is hij bij de VOC in
dienst getreden. Hij moest in
kaart brengen welke gewassen
er allemaal groeiden op Ambon.
Dat was een geheime missie. De
VOC wilde namelijk weten of er
misschien ook gewassen of
kruiden bij waren die verhan
deld zouden kunnen worden en
die kennis kon je maar beter
niet laten uitlekken naar de
concurrent. Zijn beschrijvingen
van de flora en fauna zijn zeer
nauwkeurig en goed gedocu
menteerd. En dat mag echt een
kunststukje heten als je beseft
dat hij in 1670 blind werd. Hij
moest werken op de tast."
POP
Perspremière wereldtournee U2 Gezien
Boston Garden, USA. 17 maart 1992 Sa
menstelling band: Bono (zang). The Edge
(gitaar, toetsen, zang), Adam Clayton
(bas), Larry Mullen (drums). Te zien eind
mei/begin juni in Ahoy' Rotterdam
Er is geen stad in Amerika die
zo'n Iers karakter heeft als Bos
ton. De Kennedy's komen er
vandaan, het vermaarde basket
balteam luistert er naar de
naam Boston Celtics en op St.
Patrick's Day afgelopen dins
dag werd de naamdag van de
Ierse schutspatroon weer on
stuimig gevierd gaat de stad
overwegend in groen gehuld.
Het kan geen toeval zijn dat
U2 juist op die dag in Boston
speelde en daar de perspremiè
re van een vermoedelijk twee
jaar durende wereldtournee
plande. Buiten de thuisbasis
Dublin kan 's werelds populair
ste live-band op geen beter de
cor rekenen.
Het weerzien met Bono en de
zijnen levert een show op die
een nieuwe fase inluidt in de
dertienjarige carrière van het
viertal. Uiteraard speelt daarbij
ook de omstandigheid mee dat
U2 twee jaar lang het contact
met het publiek heeft gemeden.
Zelden zag ik de, band frisser
van de lever spelen en was Bo
no beter bij stem.
Gedurende de zelf gekozen
impasse van twee jaar heeft U2
gewerkt aan 'Achtung Baby', het
achtste album. De thematiek
van 'Achtung Baby' doet grim
mig aan. De plaat is opgeno
men in de Berlijnse Hansa Ton
Studio's. Die lokatie ademt het
verleden van het Duitse rijk en
Naast de vitrine van Rumphius
is werk te zien van de predikant
Francois Valentyn, die van 1686
tot 1707 op Ambon verbleef.
Smeenk: „Valentyn werkte niet
naar het leven, zoals wij dat
noemen. Hij verzamelde allerlei
afbeeldingen van planten en
dieren en met behulp daarvan
stelde hij zijn beschrijvingen op.
Hij was niet erg kritisch. Zijn
verhandeling over waterdieren
begint met een beschrijving van
verschillende 'zeemenschen',
waarin hij waarschijnlijk een
zeekoe aanziet voor een zee-
Smeenk is een aanstekelijk
verteller. Bij elk boek en elke te
kening heeft hij een verhaal. Zo
ook bij de 'Verhandelingen over
de Natuurlijke Geschiedenis der
Nederlandsche overzeesche be
zittingen', een achtdelige we
tenschappelijke serie die in de
periode 18391847 tot stand is
gekomen. „In 1820, net na de
oprichting van dit museum,
werden er 17 onderzoekers naar
Nederlandsch-Indië uitgezon
den om daar de natuur te be
C. Smeenk, conservator zoogdieren: Ja, ik ben ook in het regenwoud geweest Een droevige ervaring."
FOTO WIM DIJKMAN
studeren en waarnemingen te
verrichten op het gebied van
landen volkenkunde. Van die
17 onderzoekers keerden er
slechts vier in Nederland terug.
De overigen zijn bezweken aan
malaria, gele koorts en andere
tropische ziekten."
„Vroeger waren dat soort ex
pedities behoorlijk riskant. Je
kon je niet laten inenten tegen
tropische ziekten. Nu is het heel
wat makkelijker Ik ben zelf
meermalen op expeditie ge
weest. Een hele aparte ervaring
om door zo'n oerwoud te lopen.
Donker is het er en doodstil.
Het leven speelt zich af in de
kruinen van de bomen. Op de
grond zie je bijna geen bewe
ging. Voor het onderzoek maak
ten wij gebruik van inheemse
klimmers. Die kapten bloeiende
boomtakken los, die we in een
zeil opvingen. Dan krioelde het
van de meest wonderlijke insek-
ten. Apen leven echt bovenop
de kruinen. Op het dak van het
oerwoud, zogezegd. Ja, ik ben
ook in het regenwoud geweest
Een droevige ervaring. Terwijl
de kappers bezig zijn met het
neerhalen van weer een paar
hectaren oerwoud, sta jij daar
de meest wonderlijke dieren te
bestuderen. Dieren* waarvan fq
weet dat ze er binnenkort niet
meer zullen zijn."
Leadzanger Bono aan het werk.
het dito failliet van het Oost-
duitse communisme. Anders
echter dan Bowie en Iggy Pop,
die daar ook platen opnamen,
werkten de Ieren er vorig jaar te
midden van de chaos van het
huidige Berlijn. Een vacuüm-si-
tuatie die wordt geïllustreerd
door een Trabantje dat samen
met een Mercedes de hoes van
de plaat siert.
De sfeer van 'Achtung Baby'
domineert dit concert vooral in
het begin sterk. De weemoed
over het ouder worden en de te
leurstelling over verraad als een
onvermijdelijk element in het
leven (zoals in de verwijzing
FOTO» AP
'Until the end of the world', dat
is opgedragen a&n de Duitse
filmregisseur Wim Wenders)
spreken boekdelen. U2 mag dan
willens en wetens een rockband
zijn, dit gezelschap wil wat te
zeggen blijven houden.
De vormgeving van de plaat
heeft veel te danken aan het
werk van Brian Eno. Zijn video
regie drukt soms een heel licht
abstract beeld, dan weer een ui
terst expressief stempel op het
concert. In Mysterious ways"
duikt bijvoorbeeld een buikdan
seres op vanuit het niets om 'de
vrouw' in dat lied te verper
soonlijken. In het prachtige
'One' dartelen bisons over de
tv-schermen. En in 'The end of
the world', nadert Bono, trage
passen nemend la P.J. Probv.
de catwalk die naar het tweede
dium in het hart van de zaal
Het concert heeft vooral een
groots karakter omdat het een
semi-akoestisch intermezzo
kent vanaf dat mini-podiumpje
Het ontroert, Bono daar. bege
leid door conga's, 'Angel of I Jar
lem' te horen zingen De band
wijst vervolgens feilloos naar
haar Ierse wortels (met de
Christy Moore-klassieker 'Dirty
old town') en een fraaie versie
van Lou Reed's Satellite of Ir»
ve'. Tijdens dat ingetogen num
mertje worden Bono en The Ed
ge fraai belicht door de, met
glazen diamantspiegeltjes ver
sierde. Trabant die boven hun
hoofd hangt. Een dergelijk
grootse samenwerking tussen
geluid en beeld maakt ook 'Bul
let the sky' tot een hoogtepunt
De finale van deze concertreis
is subliem door de geconcen
treerde wijze waarop de band
zich aan haar eigen klassiekers
zet. "Where the streets have no
name', 'In the name of love'.
Still haven't found what I'm
looking for', DeÉt' Ml With <>t
whithout you'. Een nieuwe in
tieme song met een intimiteit
The Doors waardig, 'Love is
blindness', sluit deze avond vol
toewijding af. U2 is ook In de ja
ren negentig een act vol power.
Het liefst een SieMatic keuken van Goedhart Bouwhuis
Bezoek onze showroom met de meest komplete SieMatic presentatie von de hele regio.
Goedhart Bouwhuis, Hoorn 126a (tegenover Avifouno), Alphen a/d Rijn, of mook een afspraak: tel. 01720-2^100
