Australiërs woedend lang niet verslagen
over racistische video
Wet kan wetenschap niet bijbenen
Feiten Meningen
A t Rode Khmer is nog
^2^
DINSDAG 17 MAART 1992
Politie-agenten spotten met overleden aborgines 1 T7-,
TOM FAWTHROP
Zwarte en blanke Australiërs hebben woedend gerea
geerd op video-opnames die vorige week op de Australi
sche televisie werden getoond. In de video spotten twee
zwart-geverfde politie-agenten met de dood van aborigi
nes in politiecellen.
sydnfy micmafi PFRRv justitie, Michael Tate, zei dat de
video Australië tot een risee
maakt wanneer het land zich
inzet voor overzeese slachtof
fers van mensenrechtenschen
dingen. „Schenders van men
senrechten zullen ons hiermee
om de oren slaan aldus Tate.
lensenrechtenorgani-
iboriginal leiders geeft
de video diepgeworteld racisme
weer. Ze eisen dat er stappen
worden ondernomen tegen de
twee agenten. „Dit is geen op
zichzelf staand incident", legt
Charles Perkins uit, een aborigi
ne en voormalig hoofd van het
departement voor aboriginal
aangelegenheden. Hij vindt dat
de twee agenten moeten wor
den ontslagen.
De Australische radio heeft in
middels een aantal praatpro
gramma's aan het probleem
van racisme gewijd en de mees
te luisteraars die naar de radio-
THE INDEPENDENT
De Australische premier Paul
Keating bestempelde de ama
teur-video als een nationale
schande en zei dat blanke
Australiërs hun 19e eeuwse
houding ten opzichte van abori- Volgens
gines, de oorspronkelijke bevol- saties
king van Australië, moeten ver
anderen.
„Het idee van iemand die zich
uitdost als een aborigine met
een touw om zijn nek is de
2 kan
stellen", zei Keating een dag m
de uitzending tijdens een pres
conferentie.
„Ik vraag alle Australiërs zich
voor te stellen hoe de aborigi
nes zich na deze belediging
moeten voelen en ik vraag alle
Australiërs hoe we onszelf ooit
kunnen respecteren wanneer
s onze waarden op een derge- stations belden, maakten hun
lijke manier met voeten treden.
We moeten het racisme uit alle
hoeken van dit land verban
nen."
De video werd in 1989 opgeno
men tijdens een liefdadigheids- ney en Gundy en heeft ervoor
feest in de plaats Eromanga in gezorgd dat ae twee agenten,
afschuw over de video kenbaar.
Tony Lauer, hoofd van de poli
tie van New South Wales, heeft
zijn verontschuldig
boden aan de farm
idy c
t ae
i1111 T 11 .i
de binnenlanden van Queens
land. Twee agenten uit de na
burige deelstaat New South
Wales stelden zichzelf in de vi
deo voor als Uoyd Boney en
David Gundy.
Boney, een 28-jarige aborigine,
verhing zich in 1987 in een poli
tiecel. Gundy werd in 1989 door wachten staat", aldus Lauer.
de politie doodgeschoten tij
dens een stuntelige inval in zijn
huis in Sydney. Beide agenten
in de video hadden een strop
om de nek. Eén agent trok aan
zijn strop en zei: „Ik ben LJoyd
wier naam nog niet bekend is
gemaakt, in amachting van de
uitkomst van een onderzoek al
leen bureaudienst mogen draai
en. „Ik geloof dat deze video
een voorproef geeft van de gro
tere raciale malaise die de
Australische samenleving te
Wangedrag
Een commissie die de dood van
aborigines in politiecellen heeft
onderzocht, kwam tot de con-
Boney". De andere deed Gundy clusie dat de 103 sterfgevallen
na. die ze onderzocht alle het ge
volg waren van sociale ongelijk-
Politiecellen held en wangedrag van de poli-
Ongeveer 1,5 procent van de 17 Een documentaire van het
miljoen Australiërs is aboriginal, Australische televisiestation
r aborigines vormen 29
Enkele beelden van de gewraakte video-opnamen.
Zelfs nu 22.000 man vredestroe
pen van de Verenigde Naties
Cambodja binnendruppelen
blijft de schaduw van Rode Kh
merleider Pol Pot over het land
hangen. Diplomaten in Phnom
Penh vrezen dat ook de ambi
tieuze VN-operatie niet zal kun
nen voorkomen dat de Rode
Khmer, die in de jaren zeventig
een terreurbewind uitoefende,
in de Cambodjaanse politiek zal
terugkeren.
Tijdens het regime van Pol Pot
(1975-1979) kwamen meer dan
een miljoen Cambodjanen om.
In 1979 verdreef Vietnam de
Rode Khmer uit Phnom Penh,
maar deze bleef als guerrilla-or
ganisatie voortbestaan. On
danks zijn bloedige verleden
heeft de Rode Khmer volgens
het in oktober 1991 overeenge
komen vredesakkoord evenveel
rechten als de andere partijen
in Cambodja.
De Rode Khmer wordt in de
Hoge Nationale Raad (SNC)
een soort interim-regering
vertegenwoordigd door de
vriendelijk ogende Khieu Samp-
han, die de mond vol heeft van
een „nationale verzoening".
Samphan is ontevreden over
het nog steeds niet functione
ren van de United Nations
Transitional Authority in Cam
bodja (Untac), het voorlopig be
stuur van de VN. Cambodja zal
tot aan de verkiezingen in april
1993 feitelijk worden geregeerd
door de Untac, die onder lei
ding staat van de Japanse diplo
maat Yasushi Akashi.
Strategie
Een ambassadeur in Phnom
Penh is echter van mening dat
de goed verzorgde 'public rela
tions' van de Rode Khmer en de
oproepen tot snelle stationering
van de VN-vredestroepen on
derdeel zijn van een weldoor
dachte strategie. De Rode Kh
mer wil volgens hem het vre
desproces gebruiken om de
macht in Cambodja te herove-
De vrees bestaat dat de hele
vredesoperatie zal worden ge
torpedeerd door de zeer com
plexe bepalingen in het vredes
verdrag over de ontwapening
van de verschillende partije/i in
de burgeroorlog. Het totaal aan
tal strijders van de vier actieve
legers wordt geschat op
400.000. Hiervan moet volgens
het vredesakkoord 70 procent
worden ontwapend.
„Het probleem is: 70 procent
van wat?", merkt een diplomaat
op. De geheimzinninge Rode
Khmer heeft nooit cijfers be
kendgemaakt over de grootte
van het guerrillaleger. De rege
ring van premier Hun Sen be
twijfelt of het Untac in staat zal
Diamanten
Liatschev Loukhianov, adviseur
op de Russische ambassade in
Phnom Penh, heeft geheime
militaire documenten van de
Rode Khmer onder ogen gehad.
„Zij zijn goed voorbereid en van
plan 30 procent van hun wa
pens en militair personeel te
verbergen. De Untac is niet in
staat de dichtbegroeide Cam
bodjaanse jungle af te stropen
op zoek naar verborgen wa
penarsenalen. Hoe kan de VN-
vredesmacht dit dan controle
ren?", zo vraagt de Russische
diplomaat zich af.
De VN-vredestroepen hebben
zelfs geen toegang tot het door
de Rode Khmer gecontroleerde
gebied nabij de Thaise grens.
Kwartiermakers van de VN-vre
desmacht hebben geklaagd dat
zij in hun werk door de Rode
Khmer worden belemmerd. Het
hoofdkwartier van Pol Pot ligt in
de buurt van Pailin, in een win-
gebied van diamanten en robij
nen. Dit is een formidabele
bron van inkomsten voor de
Rode Khmer.
Diplomaten en Cambodjaanse
ambtenaren zijn van mening
dat Pol Pot niet zozeer de VN-
operatie in de war wil schop
pen, maar wel van plan is de
Soldaten van de Rode Khmer drinken in de jungle water uit vers afge
sneden bamboestengels. foto afp
verkiezingen in het voorjaar van kans op een politieke rehabilita-
1993 te manipuleren. Door en- tie", aldus Loukhianov. „De
kele zetels in het parlement te ontwapening zal de regerings-
behalen zal de Rode Khmer zich troepen van Hun Sen ernstig
ieder geval van enige politie- verzwakken. Als de Rode Khmer
ke macht weten te verzekeren.
De regering van premier Hun
Sen is ervan overtuigd dat de
Rode Khmer het staakt-het-vu-
ren heeft gebruikt om meer ge
bied in te nemen voordat het
VN-vredesleger op volle sterkte
Een Westers diplomaat waar
schuwt: „De mogelijkheid dat
de Rode Khmer op den duur de
macht weer overneemt, moet
niet worden onderschat. Zij
hebben de tijd aan hun kant.
Als de ongebreidelde economi
sche groei in de Cambodjaanse
steden niet leidt tot de ontwik
keling van het platteland, dan
zal de Rode Khmer goede resul
taten boeken onder de platte
landsbevolking. Pol Pot vindt
duidelijk steun onder de arme
boerenbevolking in afgelegen,
onvruchtbare streken."
Volgens Loukhianov zou de Ro
de Khmer het wel eens heel
goed kunnen doen bij de ko
mende verkiezingen. „De vre
desoperatie geeft Pol Pot de
slaagt zijn wapenvoorraden
goed te verbergen, dan zal het
niet lang duren voordat Pol Pot
wederom militaire overmacht
heeft, met alle vreselijke gevol
gen vandien", aldus Loukhia-
Pol Pot
Pol Pot, de geheimzinninge Ro
de Khmer-leider, is de onzicht
bare speler in de vredesregeling.
Geen van de VN-medewerkers
heeft hem ooit gezien, maar
achter de schermen speelt hij
een belangrijke rol. Pol Pot geeft
zijn bevelen vanuit 'Commando
87', de codenaam van zijn
hoofdkwartier ergens in de
jungle bij de Cambodjaans-
Thaise grens.
Mochten de verkiezingen in
1993 uitmonden in chaos, dan
zullen ook de VN niet kunnen
voorkomen dat de hoofdverant-
woördelijke voor Cambodja's
'Killing Fields' terugkeert in de
Cambodjaanse politièk.
procent van de gevangenen en
20 procent van degenen die
sinds 1980 in politiecellen zijn
gestorven.
De Australische minister van
ABC liet vorige week zien hoe
politie-agenten in het hoofdza
kelijk aboriginal Redfem district
in Sydney (de hoofdstad van
New South Wales) aborigines
uitscholden voor 'roetmop' en
tegen hen vloekten.
Ondertussen heeft een functio
naris van de politiebond, Tony
Day, de knuppel in het hoen
derhok gegooid door te zeggen
dat verontschuldigingen welis
waar op hun plaats waren, maar
dat de mensen zich nodeloos
opwonden over een misplaatste
grap.
„Kijk maar naar mensen zoals
ikzelf. Ik ben een racist", vertel
de Day een radioverslaggever.
„Ik ben niet zo geboren. Net als
iedere politie-agent wilde ik an
dere mensen helpen. Maar
wanneer je in verschillende ge
bieden hebt gewerkt, word je
jammer genoeg racistisch en
ik bedoel niet alleen racistisch
jegens aborigines."
i, specia
r Hun S
i premier Hun Sen,
vindt dat de Rode Khmer een
dubbelzinnige politiek voert.
„Hun ideologie is nog steeds
dezelfde: zij willen absolute
macht. Maar hun tactiek is om
te werken binnen het kader van
het VN-vredesplan", zegt Kha-
narith. Hij voegt er aan toe dat
de Rode Khmer zijn wapens
verbergt.
Justitie worstelt met onaantastbaarheid lichaam
De Amsterdamse rechtbankpre
sident mr. B. Asscher had een
19-jarige verkrachter niet mo
gen verplichten een aids-test te
ondergaan. Het gerechtshof in
Amsterdam draaide afgelopen
week die beslissing van de
rechtbankpresident terug, al
had de man inmiddels de test
ondergaan. Volgens het hof
staat de Grondwet, die de on
aantastbaarheid van het li
chaam waarborgt, niet toe dat
iemand zo'n verplichting wordt
opgelegd.
De onaantastbaarheid van het
lichaam is een groot goed en
daarom speciaal in de Grond
wet vastgelegd. Alleen bij wet
zijn beperkingen mogelijk op
dit grondrecht. Het gerechtshot
in Amsterdam constateerde dat
de beslissing van de rechtbank
president niet op een wet is ge
baseerd en dus Kon het besluit
niet door de beugel.
Het ging er in de Amsterdamse
zaak om dat drie slachtoffers
van de man, die veertien vrou
wen verkrachtte, zeker wilden
weten dat ze niet besmet waren
met het aids-virus. Een van de
vrouwen had zich al laten tes
ten, maar kon een noodzakelij
ke tweede test geestelijk niet
aan. Om die te vermijden, vroeg
ze samen met de twee andere
vrouwen de rechtbankpresident
in kort geding om de verkrach
ter een aids-test te laten onder
gaan. Als de man niet besmet
was. zouden zijzelf ook niet be
smet zijn. luidde de redenering.
Asscher tilde zwaar aan het be
lang van de vrouwen. Hij kwam
tot de conclusie dat een beetje
bloed afnemen bij de verkrach
ter wel opwoog tegen de schade
die hij bij de vrouwen had aan
gericht. Bovendien zouden zij
anders zelf (weer) bloed moeten
afstaan ten behoeve van een
test en daar voelden de vrou
wen ook niet voor. In dat laatste
zag de rechtbankpresident een
botsing van twee grondrechten,
die\
i de
i diev
de verkrachter. Een van de par
tijen zou immers ongewild
bloed moeten afstaan voor de
test.
De oplossing die Asscher vond,
lijkt aantrekkelijk. De verkrach
ter moest bloed afstaan, maar
zou niet belast worden met de
uitslag van de test. Maar het hof
verwierp de oplossing. Er was
geen sprake van een botsing
van grondrechten, zo werd ge
redeneerd. luridisch gezien
noemt het hof de aids-test voor
de verkrachte vrouwen 'een ge
volg' van de schending van hun
grondrecht. „Maar op grond
van deze omstandigheden kan
niet worden geconcludeerd dat
de schending na de verkrach
ting voorduurt", zo stond in de
uitspraak.
Overigens hield het hof ook re
kening met de praktische over
weging dat alleen een gunstige
uitslag de vrouwen een aids test
zou besparen. Zou de man wel
besmet zijn - wat overigens niet
het geval bleek, toen hij uitein
delijk zelf de uitslag ook wilde
weten - dan betekent dat nog
niet automatisch dat de vrou
wen geïnfecteerd zijn en zou
den ze zelf alsnog een test moe
ten ondergaan.
Los daarvan tekent prof. H.
Leenen, emeritus-hoogleraar
gezondheidsrecht, aan dat aids-
tests nog altijd niet voor de volle
honderd procent zekerheid bie
den. Hij wijst erop dat bloed
banken mensen uit risico-groe
pen - homoseksuelen, drugsge
bruikers en mensen met seksu
ele contacten in grote delen van
Afrika - vragen zich terug te
trekken. „Zo weten ze het risico
op fouten behoorlijk te reduce
ren. Maar hier gaat het erom of
iemand de gevangenis in moet,
en het is toch behoorlijk lelijk
als er dan fouten worden ge
maakt".
De onaantastbaarheid van het
lichaam is betrekkelijk nieuwen
werd in 1983 als artikel 11 in de
Grondwet is opgenomen. Dat
gebeurde na veel discussie. De
regering Van Agt-Wiegel voelde
er niet veel voor. ze ging er
vanuit dat de bescherming van
de persoonlijke levenssfeer, ook
een nieuw grondrecht, zou vol
staan. Afzonderlijke vermelding
zou bovendien de betekenis van
het artikel ter bescherming van
de persoonlijke levenssfeer uit
hollen, zo werd geredeneerd.
Maar de Tweede Kamer, die
unaniem een WD-motie aan
vaardde, hield voet bij stuk en
het 'recht op het lijf kwam er.
Een absoluut recht is het echter
niet. Er zijn beperkingen moge
lijk, maar alleen als ze wettelijk
geregeld zijn. Zo wordt voorko
men dat al te lichtvaardig ge
knabbeld wordt aan het grond
recht. In het belang van ae
volksgezondheid kan vaccinatie
tegen besmettelijke ziekten wet
telijk worden opgelegd, net als
het toevoegen van fluor aan
drinkwater. Hoe goed de over
heid dit ook bedoelt, het gaat
hier wel om aantasting van het
lichaam van de individuele bur
ger.
Middel en doel moeten met el
kaar in overeenstemming zijn.
Daarom bevat ook het water in
Staphorst fluor, maar kunnen
de inwoners zich wel verzetten
tegen verplichte vaccinatie. Uit
gebreid besprak de Tweede Ka
mer de grenzen van de bescher
ming van het lichaam. Aan van
alles werd gedacht. Aan fouille
ring aan de buitenkant van het
lichaam en in de lichaamshol
ten, aan medische experimen
ten, aan de medische keuring
voor de dienstplicht, maar ook
aan het dragen van bromfiets
helm en autogordels en het
wegnemen van organen van
overledenen voor transplanta
tie.
Uiteindelijk werd besloten geen
uitputtende lijst op te stellen.
Dat bleek gewoon te moeilijk.
Alleen al de vraag wat er moest
gebeuren als ziektekostenverze
keraars hun verzekerden wilden
dwingen zich te laten inenten.
was niet te beantwoorden.
In het debat in 1979 werd met
geen woord gerept over zaken
als het afstaan van bloed of li
chaamsweefsel om schuld of
onschuld aan te tonen bij mis
drijven. Logisch, want technisch
was het toen nog niet mogelijk
aan de hand van DNA een
moordenaar of verkrachter aan
te wijzen. Bloedonderzoek in
verband met aids was enven-
eens ondenkbaar, omdat de
ziekte toen nog niet bekend
Dat is nu anders. En daarom wil
minister Hirsch Ballin (justitie)
een wet die het mogelijk maakt
verdachten van zware misdrij
ven te dwingen lichaamsmateri
aal af te staan. In het kort komt
zijn voorstel erop neer dat de
inbreuk op de onaantastbaar
heid van het lichaam alleen ge
rechtvaardigd is bij misdrijven
die bestraft worden met ten
hoogste acht jaar cel. Het gaat
dan om moord, doodslag en
verkrachting.
De woordvoerster van het mi
nisterie van justitie wijst erop
dat de nieuwe wet nog geen op
lossing is voor alle problemen.
En zij betwijfelt of het probleem
waar rechtbankpresident As
scher zich voor gesteld zag, er
mee kan worden opgelost. In
het geval van de 19-jarige man
stond namelijk al onomstotelijk
vast dat hij de verkrachter was.
Dat hoefde niet meer te worden
bewezen.
De overheid kan de grondrech
ten van een burger beperken.
En het is maar de vraag of bur
gers. al is het via de rechter, in
breuk kunnen maken op grond
rechten van een medeburger,
zelfs als dat iemand is die hen
veel leed heeft berokkend. De
woordvoerster: „Het zou anders
zijn als je zegt: ik ben met aids
besmet en hij heeft het ge
daan".
VREDESOPERATIES
VERENIGDE NATIES
WIM STEVENHAGEN
