7
Immigr antenop vang
loopt uit op een ramp
zaterdag 14 maart 1992
ZATERDAGS
bijvoegsel
De groente- en fruitmarkt in Tel
Aviv tegen sluitingstijd. Veel
immigranten halen hier gratis
groenten en fruit op kosten van de
gemeente.
FOTO ANDRE BRUTMANN
Joodse Russen in Israël bevinden zich in uitzichtloze positie
De afgelopen twee
jaar vonden 340.000
Sovjet-emigranten
hun weg naar Israël. Volgens het
Joöds Agentschap, dat de land
verhuizing organiseert, was dat
nog maar het begin. Wekelijks
zijn er zestien rechtstreekse im-
migratievluchten uit negen ste
den in het nieuwe Gemenebest
van Onafhankelijke Staten
(GOS). Meer dan een miljoen
Russische^ joden hebben aanvra
gen ingediend voor 'familieher
eniging^
Met'hun emigratie-documen- j
ten op zak zitten de Russen op
hun koffers te wachten op het
herstef van de economie in Is
raël, waar de banen steeds
schaarser worden. Volgens offi
ciële gegevens is nu 11,7 procent
van de totale Israëlische bevol
king zonder werk en dat cijfer zal
volgens de schattingen oplopen
tot 17 procent tegen het eind van
dit jaar. Nieuwe immigranten
zijn er aanzienlijk slechter aan
toe: na een jaar heeft meer dan
de helft geen baan.
Wie jong is, goed gemotiveerd
en bereid is alles aan te pakken,
redt het wel in Israël. Maar de
immigrantengemeenschap telt
relatief veel ouderen en mensen
met een beroep waarop niemand
zit te wachten. Geen baan bete
kent geen normaal inkomen.
Geen normaal inkomen wil zeg
gen geen normale huisvesting.
En de combinatie van de twee
betekent geen integratie in de Is
raëlische samenleving. Een
steeds groter deel van de immi
grantenstroom valt tussen wal en
schip. Zij moeten in de rij staan
tegen sluitingstijd van de markt
of bij gemeentelijke gaarkeukens
om aan goedkoop voedsel te ko-
Hopeloos
„Ik ben te oud voor Israël",
schampert dr. Dmitri Basein. Hij
slentert met een dozijn lotgeno
ten doelloos heen en weer op de
stoep voor het immigratiebureau
in het centrum van Jeruzalem. Veel immigranten eten voor weinig geld in gemeentelijke gaarkeukens. Een kindermaaltijd kost een gulden, een volwassene betaalt twee gulden.
Aan de muur hangen adverten
ties voor immigranten. Woon
ruimte aangeboden: een kamer voor 500 en
een vier-kamerflat voor 1100 gulden. Een
koppelbaas vraagt verhuizers, die bereid zijn
15 procent van hun loon aan hem af te dra
gen.
en die verklaart op zijn beurt dat ideologie de basis vormt van een land, dan
hij het nooit heeft ontvangen, kunnen botsingen met de harde werkelijk-
Dan zegt de minister van finan- heid niet uitblijven. Kijk maar naar de Sov-
ciën weer dat zijn collega eerst jetunie."
maar eens met concrete projec- „Israël wil een speciale, unieke staat zijn.
ten moet komen. Dan krijgen ze Maar tegelijkertijd probeert het normale
ruzie en praten niet meer met maatstaven aan te leggen bij de beoordeling
elkaar. Samen praten ze niet met van wat er hier gebeurt. Dat kan niet. Als je
minister van volkshuisvesting ongeremde immigratie voorstaat, zul je de
Sharon en Sharon praat met he- rampzalige situatie die daaruit voortvloeit
lemaal niemand. Het gevolg is voor lief moeten nemen."
dat er niks gebeurt." Kuznetsov doorbreekt een Israëlische con-
Dinitz: „Op een gegeven mo- sensus als hij pleit voor een indamming van
ment ben ik naar de minister- de immigratiestroom. „Een pragmatische be-
president gestapt. Zorg dat er nadering is alleen mogelijk als we de wet zo-
banen komen, zei ik, want dat danig wijzigen dat het toelatingsbeleid kan
bepaalt of we succes zullen heb- worden verscherpt. Quota dus, zoals in ande
ben met het naar Israël brengen re immigratielanden. Ik geloof niet dat zoiets
van joden. U moet zelf de lei- onze legitimiteit zou ondermijnen. Integen-
ding nemen en niet de zaakdeel. Het zou beter zijn, zowel voor de indivi-
overdragen aan anderen. Hij duele immigranten als voor de toekomst van
antwoordde: misschien kan ik de staat. Tegelijkertijd moeten er natuurlijk
wel iemand vinden met gezag maatregelen worden voorbereid voor noodsi-
r iedereen. Toen zei ik: als u tuaties, zoals pogroms."
zo iemand tegenkomt, maak
hem dan minister-president."
De snelst groeiende krant in
Israël is het Russisch-talige
weekblad Vremja' ('Tijd'), met
een betaalde oplage van 40.000.
„Elke maand verkopen we dui
zend exemplaren meer", stelt
hoofdredacteur Eduard Kuznets-
Uitzichtloze werkloosheid en armoede
plaatsen een steeds grotere groep Russische
immigranten, zonder enige zionistische ba
gage, volkomen buiten de Israëlische samen
leving. Kuznetsov noemt dat een gevaar voor
de staat. „De Russen die hier komen, vormen
een speciale groep. Sommigen zijn zonder
meer anti-Israëlisch. Het is moeilijk een per
centage te noemen, maar ik kan wel zeggen
ov tevreden vast. De in Tel Aviv dat ik er door mijn werk heel wat ontmoet."
gevestigde redactie telt veertig Alles bij elkaar genomen, is het opmerke-
joumalisten. Vremja' is volgens
Kuznetsov de enige Russische
krant in Israël die wordt ge
maakt aan de hand van westerse
journalistieke maatstaven. Het
weekblad, tot voor kort een uit
gave van de Mirror-groep, ziet er
in ieder geval indrukwekkender
uit dan de twee in Israël ver
schijnende Russische dagbla
den.
Anders dan het gros van de nu
binnenstromende Russen heeft
de hoofdredacteur van Vremja'
Leven in
bittere armoe
en zonder werk
lijk genoeg dat in het afgelopen jaar 142.000
Russen op het vliegtuig naar Tel Aviv zijn ge
stapt. Ze moeten toch hebben geweten dat
Israël niet alleen een land van melk en ho
ning is? Kuznetsov, net terug van een bezoek
ffij n Pn anpn pikt alleen de informatie op die hem goed
uitkomt. Als hij eenmaal heeft besloten te
vertrekken, leest hij alles wat hem in dat be
sluit kan sterken. Hij zet een roze bril op,
maar als hij eenmaal hier is, begint hij moord
en brand te schreeuwen. Dat ze hem erin
hebben laten lopen en dat hij is bedrogen.
Als je dan zegt dat hij in de kranten had kun
nen lezen hoe het in Israël is gesteld, ant
woordt hij: ja, maar ik dacht dat het niet waar
Met zijn 54 jaar is de wiskundige Basein
voor de immigratiedienst een hopeloos geval.
Het ziet er naar uit dat hij tot zijn dood zal
zijn aangewezen op een sociale uitkering, en
dat staat in Israël gelijk aan bittere armoede.
Veertien maanden geleden vertrok hij vanuit
Siberië naar Israël, samen met zijn dochter
van 13.
„Mijn vrouw zou later komen, met mijn
andere dochter, als ik werk en een huis zou
hebben gevonden. Het eerste jaar ging het
nog wel. Van de opvangpremie kon ik de
huur betalen en mijn levensonderhoud.
Maar sinds twee maanden moeten we probe
ren rond te komen van een bijstandsuitke
ring van 745 shekel (650 gulden) in de
maand. We eten brood, margarine, suiker,
pasta en pap. Alleen op sjabbat is er kip. Mijn
dochter is erg depressief, want ze mist haar
zusje."
Basein zegt dat het Israëlische consulaat
zijn vrouw een visum heeft geweigerd omdat
haar documenten niet in orde zouden zijn.
Hij wil nu naar Rusland om zijn huwelijk
„opnieuw te laten registreren". Maar de Is
raëlische autoriteiten willen hem niet laten
gaan. tenzij hij eerst een opvanglening van
7000 shekel (6000 gulden) terugbetaalt.
Uit zijn verhaal wordt duidelijk dat hij zich
voor zijn vertrek uit Siberië van zijn vrouw
heeft laten scheiden, zodat ze in Israël in
aanmerking zouden komen voor twee uitke
ringen. Een niet ongebruikelijke handelwijze
onder immigranten, maar in het geval van de
familie Basein kennelijk verijdeld door wan
trouwige Israëlische ambtenaren.
Dmitri en zijn dochter hebben iedere hoop
op een betere toekomst opgegeven. Contac-
Elke dag vertrekken er joodse
immigranten uit het GOS (de
voormalige Sovjetunie) richting
Israël. Op weg naar het Beloof
de Land. Een jaar worden ze
opgevangen, dan moeten ze op
eigen benen staan. Wie jong is,
goed gemotiveerd en bereid is
alles aan te pakken, redt het
wel. Maar de meeste immi
granten zijn oud of hebben een
beroep waarop niemand zit te
wachten. Geen baan betekent
geen normaal inkomen en geen
normale huisvesting. Zo valt
een steeds groter deel van de
immigrantenstroom tussen wal
en schip. Een waarnemer: „Is
raël vindt dat het alle joden uit
de wereld moet opvangen. Dan
zul je de rampzalige situatie die
daaridt voortvloeit voor lief
moeten nemen.
ten met gevestigde Israëliërs heeft de wiskun
dige niet, ook al omdat hij maar een paar
woorden Hebreeuws spreekt, en hij kent
maar weinig mede-Russen. In zo'n situatie
slaan verbittering
genloos toe.
Geen Werk
Voor de meeste immigranten verloopt het
eerste jaar betrekkelijk zorgeloos. Zes maan
den lang worden ze geacht een 'ulpan', een
dagschool voor taalonderwijs, te volgen.
Daarna hebben ze nog een half jaar de tijd
om naar werk uit te kijken. De financiële
hulp is in die periode toereikend.
„In het tweede jaar beginnen de proble
men", zegt dr. Aliza Tamir, hoofd van de af
deling werkloosheid en vrouwenemancipatie
van de Histadrut, het Israëlische verbond van
vakverenigingen. „Wie dan nog geen baan
heeft, is aangewezen op de bijstand, en dat
betekent een uitkering van ruim 800 shekel
(700 gulden) voor een gezin met twee kinde
ren. Er zijn te weinig flats beschikbaar in de
sociale woningbouw en de huren in de vrije
sector zijn hoog, zodat twee of drie gezinnen
een appartement moeten delen."
In een poging de bevolking evenrediger
over het land te verdelen, heeft minister
Sharon van volkshuisvesting vooral in dun
bevolkte streken (en in de bezette gebieden)
laten bouwen. Met een triest resultaat. Dr.
Tamir: „In het zuiden en noorden van het
land staan veel flatgebouwen leeg. Niemand
wil er wonen, want er is geen werk. De rege
ring heeft de aannemers garanties gegeven
en moet nu betalen voor al die lege flats. Wij
in de Histadrut hebben steeds gezegd dat er
banen moeten worden gecreëerd. We waren
economisch niet voorbereid op de massale
immigratie en de regering heeft niets ge
daan."
Premier Shamir beweert dat de opvang van
de Russische immigranten de hoogste voor
rang heeft, meer nog dan het vredesproces.
Maar vooral op het gebied van de werkver
schaffing blijft actie uit. „Er is geen gebrek
aan plannen, maar het schort aan een geco
ördineerde uitvoering ervan," vat Simcha Di-
nitz het regeringsbeleid samen. Hij is hoofd
van het Joods Agentschap, de onafhankelijke
instantie die de joden naar Israël brengt.
„Laat ik voorop stellen dat het veel moeilijker
is banen te scheppen dan huizen te bouwen.
Zinvolle banen moeten het resultaat zijn van
economische groei en daarvoor is geld no
dig."
Het meest effectief is volgens hem het sti
muleren van kleine, particuliere industrieën,
in combinatie met een snelle start van grote
overheidsprojecten. Dinitz: „Tegen 1995
komt hier een miljoen joden bij en dat bete
kent dat we een andere infrastructuur nodig
zullen hebben: meer wegen, spoorlijnen en
riolering. Onder de immigranten zijn meer
dan genoeg architecten, ingenieurs en tech
nici."
Geld
De sleutelwoorden zijn geld en initiatief. De
joodse gemeenschappen in de wereld dragen
nu een miljard dollar per jaar bij aan de im-
migrantenopvang. Dinitz noemt dat opmer
kelijk in een tijd van economische crisis.
Maar hij toont zich teleurgesteld over het uit
stel van de door Israël gevraagde Amerikaan
se kredietgaranties. „Ik ben zes jaar lang am
bassadeur geweest in Washington en ik wei
ger te geloven dat juist deze regering en juist
deze president, die ons zo hebben geholpen
bij het redden van joden uit de Sovjetunie en
Etiopië, zullen zeggen: dit is niet onze zaak.
Dinitz lijkt de hoop te hebben opgegeven
dat de huidige Israëlische regering een actief
opvangbeleid kan voeren. Met een cynische
ondertoon beschrijft hij de chaos in het kabi
net en de zwakke leiding van Jitschak Sha
mir. „Hoe gaat het? De minister van financi
en zegt dat hij geld ter beschikking heeft ge
steld aan de minister van handel en industrié
met bloed, zweet en tranen be
vochten. In totaal zestien jaar
heeft Kuznetsov doorgebracht in
werkkampen. Eerst wegens 'an
ti-sovjetactiviteiten', ofwel het
publiceren van ondergrondse
kranten, en daarna als straf voor
zijn aandeel in een verijdelde
vliegtuigkaping in Leningrad.
In 1979 wisselden de Sovjets
hem uit tegen twee in Amerika
gearresteerde spionnen. Hij
woonde vier jaar in Israël en ver
trok toen naar Mlinchen, waar
hij eindredacteur was van de
Russischtalige uitzendingen van Radio Liber
ty totdat wijlen Robert Maxwell hem vorig
jaar vroeg Vremja' op poten te zetten.
Ideologie
„Het is net zo slecht als mocht worden ver
wacht", kwalificeert Kuznetsov de integratie
van de immigranten in de Israëlische samen
leving. „Er komen zoveel mensen binnen dat
niemand ze naar behoren kan opvangen. De
nieuwkomers gaan een sombere tijd tege
moet. De mogelijkheden van dit land zijn nu
eenmaal beperkt. De oorzaak van de proble
men is dat Israël zich laat leiden door een
ideologie, namelijk dat alle joden ter wereld
moeten worden opgenomen. En als een
Hoofdredacteur Kuznetsov van het Russisch-talige weekblad Vremja':
„Er komen zoveel mensen binnen dat niemand ze naar behoren kan op
vangen. De nieuwkomers gaan een sombere tijd tegemoet"
FOTO ANDRE BRUTMANN
Ramp
Bij de parlementsverkiezingen van dit jaar
zullen de Russische immigranten acht pro
cent van het electoraat vormen. Als groep
zouden ze de politieke balans beslissend
kunnen beïnvloeden, maar er is geen sprake
van eensgezindheid. De vijf of zes immigran
tenpartijtjes, opgericht door ondernemende
Russen, zijn nauwelijks serieus te nemen. De
meeste immigranten zullen op een van de
grote partijen stemmen en de overheersende
opinie wil dat vooral de Likud zal profiteren.
De ex-Sovjetburgers zouden immers niets
meer te maken willen hebben met alles wat
naar socialisme zweemt.
Eduard Kuznetsov beweert het tegendeel.
„De zogenaamde rechtse opstelling van Rus
sische immigranten heeft niets te maken met
hun overtuiging. Hun afkeer richt zich alleen
tegen symbolen,
zoals de rode vlag en
de Internationale. In
hun hart zijn ze
links, want ze willen
maar wat graag af
hankelijk zijn van de
staat. Ze zijn bang
eigen baas te zijn en
niet gewend een ei
gen bedrijf te run
nen. Russen eisen
alles van de overheid
en dat is typisch
voor socialistisch ge
oriënteerde mensen.
De immigrantenop-
vang is uitgelopen
op een ramp en als
de linkse partijen
met goede leuzen
komen, zullen ze
heel wat Russische
stemmen krijgen."
•1
