Rabo vreest crisis BankenVS
bij falen GATT
gflHS
Bedrijven in de greep van ISO-norm
Boeing: Trend naar
grotere vliegtuigen
Economie
Nog snel even tuinieren
'Treuhand laat nogal
wat steken vallen'
DONDERDAG 12 MAART 1992
9
Saatchi and Saatchi in de rode cijfers
londen Het fameuze Britse reclamebureau Saatchi and Saatchi
is in de rode cijfers geraakt. Er was over de vijftien maanden tot
eind december een verlies voor belastingen van 63,6 miljoen
pond (205 miljoen gulden) tegen een winst van 35,6 miljoen
pond in het voorgaande jaar. De verslagperiode besloeg vijftien
maanden omdat is besloten het begin van het boekjaar te ver
schuiven van 1 oktober naar 1 januari. Daardoor is de omzet in
gunstige zin vertekend: Die groeide van 808,1 miljoen pond tot
915,2 miljoen pond (2,95 miljard gulden).
Hogere nettowinst voor Getronics
Amsterdam Het automatiseringsbedrijf Getronics heeft vorig
jaar zijn nettowinst zien toenemen met 14 procent tot 53 mil
joen gulden. De winst per aandeel steeg van 2,50 tot 2.71,
een groei van 8,4 procent. De directie stelt voor het dividend te
verhogen van 0,57 tot 0,62 per aandeel. De omzet is vorig
jaar met 25 procent toegenomen tot 827 miljoen gulden. De in
terne groei bedroeg 17 procent, de rest kwam erbij door overne
mingen. Het bedrijfsresultaat nam toe van 65 miljoen tot 72 mil
joen gulden.
Grolsch boekt 10,6 procent meer winst
enschede Bierbrouwer Grolsch heeft het afgelopen jaar 10,6
procent meer winst behaald dan in 1990. De winst na belasting
kwam uit op 41,9 miljoen gulden, tegen 37,9 miljoen hel jaar
daarvoor. De winst is onder meer te danken aan een uitbreiding
van het marktaandeel in Nederland en een stijging van de bier
consumptie. De netto-omzet nam toe van 472,5 tot 791,5 mil
joen gulden. Die stijging is vooral te verklaren door de inlijving
van de Duitse Wicküler Groep. Directievoorzitter P. Snoep
noemde de resultaten gisteren „zonder meer bevredigend
Buitenlands en alcoholvrij bier in lift
Amsterdam De consumptie van buitenlandse, alcoholvrije en -
arme bieren is vorig jaar opnieuw gestegen. Zowel de produktie
als export van Nederlands bier daalde in 1991 licht. Dit blijkt uit
cijfers van het Centraal Brouwerij Kantoor. In totaal werd vorig
jaar per hoofd van de bevolking 90,5 liter bier gedronken, een
halve liter meer dan in 1990. Daarvan was 6,9 liter alcoholarm of
-vrij. In 1990 was dft nog ongeveer vijf liter. De invoer van bui
tenlands bier steeg met 26 procent tot 770.604 hectoliter. Dat is
6 procent van het totale verbruik.
Recordoverschot handelsbalans Japan
Tokyo» Het overschot op de handelsbalans van Japan is in fe
bruari ten opzichte van dezelfde maand in 1991 verdubbeld: van
5,06 miljard dollar tot het recordbedrag van 10,23 miljard dollar.
Japan zegt al jaren naar vermindering van het handelsoverschot
te streven. In 1990 was er inderdaad een neergaande lijn, maar
vorig jaar groeide het surplus weer. Volgens de Japanse overheid
geven de cijfers aan dat de economie afhankelijker wordt van de
export. De eigen markt biedt door de afnemende groei minder
afzetmogelijkheden.
Bank of England berispt
londen De Britse Bank of England is in de omvangrijke fraude
zaak rond de internationale bank BCCI veel te laat in actie geko
men. Dat staat in een gisteren verschenen Brits parlementair
rapport. Volgens het raport was de Bank of England er al in de
jaren zeventig van op de hoogte dat BCCI zich inliet met de fi
nanciering van terroristen en het witwassen van drugsgelden in
de Verenigde Staten. Desondanks kwamen die praktijken pas
vorig jaar in de openbaarheid, waarnaar de bank haar deuren
moest sluiten. De parlementaire commissie voor financiën heeft
naar aanleiding van het rapport de centrale bank opgeroepen de
toezichthoudende maatregelen aan te scherpen.
Uitstel Wet Toezicht Effectenverkeer
Amsterdam De invoering van de Wet Toezicht Effectenverkeer,
die het toezicht op de beurshandel opnieuw regelt, is vertraagd
tot 15 juni. De wet had op 1 april van kracht moeten worden.
Het ministerie van financiën heeft de wet opgeschort op verzoek
van de Stichting Toezicht Effectenverkeer, die momenteel de.
handen volheeft aan de uitvoering van de Wet Melding Zeggen
schap (wmz). Volgens de stichting, die toezicht houdt op het
beursverkeer, is uitstel nodig omdat de politiek traag is geweest
met de goedkeuring van de wetsvoorstellen. „Wij moesten daar
achteraan rollen", aldus een woordvoerster.
Slecht nieuws voor Fokker
SCHIPHOL» BILL meyer
Grote vliegtuigen hebben de
toekomst. Dat verwacht het
Amerikaanse concern Boeing, 's
werelds belangrijkste producent
van straalverkeersvliegtuigen.
De toenemende verkeersdrukte
in de lucht en de beperkte capa
citeit op de grond dwingen
luchtvaartmaatschappijen gro
tere vliegtuigen in te zetten.
Dat lijkt slecht nieuws voor
concurrent Fokker, die uitslui
tend kleine vliegtuigen produ
ceert. De Nederlandse vliegtuig
fabrikant hanteert echter ande
re cijfers dan Boeing en voorziet"
wel degelijk een markt voor zijn
produkten.
Boeing geeft elk jaar zijn visie
op de lange termijn ontwikke
lingen in de luchtvaart. Dick Ja
mes, vice-president marketing,
vertelde dinsdag in het Hilton
Hotel op Schiphol met welke
trends Boeing tot het jaar 2010
rekening houdt. Voor de Ameri
kaanse vliegtuigbouwer is
'groei' de komende twintig jaar
het sleutelwoord. Boeing gaat er
van uit dat het luchtvervoer in
deze periode zal verdrievoudi
gen. Dat betekent dat tussen nu
en 2010 de luchtvaartmaat
schappijen voor een bedrag van
857 miljard dollar 11.678 nieu
we straalvliegtuigen zullen be
stellen. Nu vliegen er wereld
wijd slechts 9.172 vliegtuigen
rond.
Groei luchtvervoer
Boeing verWacht dat de wereld
economie tot 2010 jaarlijks met
zo'n 3,4 procent zal groeien.
Dat resulteert volgens de bere
keningen van de vliegtuigfabri
kant in een jaarlijkse toename
van het luchtvervoer met 5,2
procent. Verreweg de grpotste
groei komt voor rekening van
de landen in het Verre Oosten
(8,5 procent). De vervoersgroei
in de VS en Europa blijft achter
met respectievelijk 4,4 en 4,6
procent. Op de voor de KLM
zeer belangrijke Noordatlanti-
sche route voorspelt Boeing een
groei van 5,1 procent.
Alle groei resulteert uiteinde
lijk in een verdrievoudiging van
het luchtvervoer in 2010. Om
die toename het hoofd te kun
nen bieden zullen de lucht
vaartmaatschappijen de ko
mende twintig jaar veel nieuwe
vliegtuigen nodig hebben. Een
deel, zo'n 4.200, zal ter vervan
ging van oudere vliegtuigen
zijn. Boeing voorspelt zelfs dat
46 procent van de huidige
luchtvloot tegen 2010 'met pen
sioen gaat'. Belangrijkste oor
zaak is niet zozeer slijtage als-
wel de strenger wordende ge-
luidseisen.
Wegkwijnt
Boeing verwacht dat de lucht
vaartmaatschappijen er toe over
zullen gaan grotere vliegtuigen
te bestellen. De vliegtuigbouwer
denkt dat tegen het jaar 2010
vliegtuigen met meer dan 350
stoelen ruim 50 procent van alle
bestellingen zullen vertegen
woordigen. Nu is dat nog 14
procent. Het marktaandeel van
vliegtuigen mfet een capaciteit
van 70 tot 120 stoelen zal daar
entegen sterk afnemen, van 20
procent in 1991 tot 6 procent in
2010. Dat is de markt waarop
Fokker zich beweegt.
zoetermeer In de wetenschap dat er nog slechts een kleine maand rest voordat de Floriade 1992 van start gaat, wordt op het uitgestrekte Flo-
riade-terrein bij Zoetermeer nog druk gewerkt aan het gereed maken van de verschillende tuinen. De wereldtentoonstelling gaat op 9 april van
start en laat de bezoeker kennismaken met een groot aantal buitenlandse gewassen, gewoonten en culturen. foto nfp
Echte ondernemers nodig in ex-DDR
draaien weer
met winst
washington Rtr
Een mislukking van het GATT-overleg over de liberalise
ring van de wereldhandel, zou de aanzet kunnen vormen
voor een zeer ernstige economische crisis. Dat voorspelt
de Rabobank in haar economische bericht over het eer
ste kwartaal van dit jaar. Het overleg in de GATT (Alge
mene Overeenkomst Inzake Handel en Tarieven) moet
volgende maand worden afgerond.
niet eens kunnen worden over
de liberalisering van de handel
in landbouwprodukten. Hoog
geplaatste functionarissen van
de Europese Gemeenschap en
de VS probeerden gisteren een
doorbraak te forceren op basis
van nieuwe voorstellen van bei
de partijen. Na afloop werden
nauwelijks mededelingen ge
daan, maar volgens diverse
zegslieden staan de Amerikanen
nu meer open voor de EG-eis
„Een mislukking (van de GATT)
kan leiden tot een ernstige aan
tasting van het vertrouwen bij
het bedrijfsleven, met alle ge
volgen vandien voor investerin
gen, werkgelegenheid en wel
vaart", aldus het Rabo-rapport.
Het in 1986 begonnen overleg
sleept zich voort omdat vooral
de Verenigde Staten en de Eu
ropese Gemeenschap het maar
dat de voorgenomen inkomens
compensaties voor kleine boe
ren in GATT-verband zullen
worden aanvaard. In het ont-
werp-akkoord van GATT-direc-
teur Arthur Dunkel zijn die
compensaties uit den boze.
Naarmate de einddatum van
het overleg nadert, vermenig
vuldigen de onheilstijdingen
zich. Zo waarschuwde staatsse
cretaris Van Rooy van economi
sche zaken onlangs voor „een
explosie van protectionisme"
als de onderhandelingen mis
lukken. Als het inderdaad als
nog lukt de GATT succesvol af
te sluiten, dan voorziet de Ra
bobank een „voorzichtige ople
ving van de wereldconjunctuur
in de loop van dit jaar".
De banken in de Verenigde Sta
ten hebben vorig jaar 15 pro
cent meer winst gemaakt dan in
1990. Volgens veel deskundigen
wijzen de resultaten erop dat de
ergste problemen in de Ameri
kaanse banksectoj voorbij zijn.
Uit cijfers van de Federal I )r
posit Insurance Corporation
(FD1C), de Amerikaanse over
heidsinstelling die banktegoe
den verzeken, blijkt dat ruim 89
procent van de banken in 1991
met winst heeft gedraaid. Dat is
het hoogste aantal in negen jaar
tijd.
De laatste vijf jaar is er onge
veer zeventig miljard dollar
overheidsgeld besteed aan de
redding van banken die in ern
stige financiële problemen ver
keerden.
AMSTERDAM LAURENT HEERE
„In de voormalige DDR investe
ren heeft alleen maar zin als je
al plannen had om in Neder-
land een /elfde bedrag IÉ een
bedrijf te stoppen. Anders heeft
het geen nut. In de begeleiding
van speculanten hebben we
geen trek." Dat zegt P. Nederlof
van accountantskantoor Arthur
Andersen. Hij begeleidt Neder
landse bedrijven die een bod
willen doen op Oostduitse be
drijven.
De Treuhandanstalt, de over
heidsinstantie die de verkoop
van voormalige DDR-bedrijven
moet regelen, heeft een beroep
gedaan op buitenlandse hulp
om bedrijven te slijten. Voor het
eind van volgend jaar wil Treu
hand alles kwijt zijn en zichzelf
opheffen. Ireuhand advert eed
tegenwoordig ook in Nederland,
waar Arthur Andersen als verte
genwoordiger van Treuhand
optreedt.
Het aanbod in de voormalige
DDR is nogal divers. Van forse
landgoederen (625 hectare) tot
complete vleesverwerkende fa
brieken met tweehonderd man
personeel. De prijs? ..Globaal
ergens tussen één en vijftig mil
joen Duitse marken. Dat laatste
bedrag is dan wel inclusief de
investeringen die nodig zijn om
het bedrijf helemaal te laten
voldoen aan de modeme pro-
duktie-eisenzegt Nederlof
Hij maakt er geen geheim van
dat Treuhand in het recente
verleden nogal wat steken heeft
laten vallen. En blijkbaar nog
steeds doet. „Ze zijn met een
paar man begonnen en intus
sen zijn er meer dan 3.000 me
dewerkers. De meesten zijn nog
geen dertig en zitten er vooral te
loeren op een kans om zelf voor
een prikje aan een bedrijf te ko
men". zegt de Amsterdammer.
Op de vraag of er sprake is van
comjptie. zegt Nederlof: „Dat
zeg ik niet. maar ik zou me kun
nen voorstellen dat een ander
wel tot die conclusie komt."
Maar zonder de Treuhand
zijn er geen zaken te doen in de
voormalige DDR. ..De Treuhand
bepaalt of een bod redelijk is.
Daarbij gaat het vooral om het
behoud van de werkgelegen
heid.
Grofweg komt het er volgens
de accountant echter op neer
dat ongeveer de helft van het
personeel moet worden ontsla
gen. „Lang niet alles dat Treu
hand aanbiedt, is echt interes
sant. Er zijn veel bedrijven bij
waar niets meer mee valt te
doen. Onmiskenbaar is dat de
Westduilsers een enorme voor
sprong hebben opgebouwd.
Voor een deel zijn de krenten al
uit de pap gehaald. Maar er lig
gen nog goede mogelijkheden
voor ondernemers uit het mid
den- en kleinbedrijf. En dan be
doel ik echte ondernemers,
mensen die snel besluiten kun
nen en durven nemen", zegt
Nederlof.
Volgens Nederlof is de Neder
landse belangstelling voor Oost-
Duitsland fors toegenomen.
„Intussen is Nederland op een
na de belangrijkste buitenland
se investeerder geworden in
Oost-Duitsland- De Zwitsers
hebben het meest gedaan De
mentaliteit van Nederlander en
Oostduitser sluit goed op elkaar
aan. Met Oostduitsers valt goed
te werken, maar het kost tijd. Ze
moeten bij de hand worden ge
nomen, moeten naar Nederland
worden gehaald om hier te zien
hoe hier wordt gewerkt. Maar ze
willen wel. als ze serieus worden
genomenzegt Nederlof.
P. Nederlof: „Intussen is Nederland op een na de belangrijkste buiten-
landse investeerder geworden in Oost-Duitsland." toro cpo u.
zorn
Grote concerns stellen steeds vaker keiharde eisen aan kwaliteit
HENGELO SASKIA VAN WESTHREENEN
Het Wolmerk en het vignetje
van de Nederlandse Vereniging
van Huisvrouwen hebben nu
een zusje van formaat: het ISO-
certificaat. ISO is de afkorting
van International Standardisa
tion Organisation, een drielette-
rig begrip dat borg staat voor
kwaliteit. Het hangt als een
zwaard boven het hoofd van
een groot aantal Nederlandse
bedrijven. Want wie geen ISO-
certificaat heeft, kan het straks
wel vergeten.
Kwaliteitskeuring is in een
stroomversnelling geraakt. Keu
ringsinstellingen schieten als
paddestoelen uit de grond en
verdienen een goed belegde bo
terham. Vooral toeleveringsbe
drijven voor de petrochemie
kunnen nauwelijks meer zonder
het begeerde ISO-certificaat.
Ook andere branches, kennen
vormen van kwaliteitscertifica-
tie. In de computerwerld wordt
er hard aan gewerkt.
Jarenlang was het de overheid
die bedrijven doorlichtte. Ze zag
toe hoe het gesteld was met de
kwaliteit van een produkt. Of
bedrijven wel oog hadden voor
hygiëne, kwaliteitscontroles en
steekproeven tijdens het pro-
duktieproces. De Navo-landen
hebben eind jaren zestig als
eerste een systeem bedacht dat
normen stelt waaraan een kwa-
liteitsprodukt moet voldoen.
„Bedrijven konden in aan
merking komen voor de AQAP-
norm: Allied Quality Assurance
Publications. In de defensie-in
dustrie was dat heel gewild. Ie
moest zeker weten dat een be
drijf onderdelen leverde van eeu
goede kwaliteit. Het AQAP-cer-
tificaat garandeerde dat het
produkt, dienst of kwaliteitssys
teem voldeed aan een groot
aantal eisen. Hollandse Signaal
Apparaten (HSA) in Hengelo
was het eerste bedrijf in Neder
land dat de norm haalde."
Ifljgü
"r ;i x
Een werknemer van de Phllipsfabriek in Hoorn werkt aan bedrijfs-com-
municatiesystemen. De Nederlandse elektronica-gigant werkt vrijwel
alleen nog met onderdelen van toeleveranciers die een ISO-certificaat
kunnen laten zien. foto philips
Aan het woord is P. Blankes-
tijn, voormalig 'kwaliteitsbe-
waarder' bij HSA in Hengelo, te
genwoordig docent van allerlei
kwaliteitscursussen en adviseur
voor bedrijven die de ISO-norm
proberen te bemachtigen. Fen
gat in de markt. Zo'n 550 bedrij
ven bezitten op dit moment het
begeerde papiertje. Volgens de
Raad voor Certificatie in Drie
bergen zullen dat er eind dit
laar al ruim duizend zijn.
De civiele industrie in Neder
land kreeg, in navolging van de
defensie-industrie, ook behoef
te aan predikaten die kwaliteit
garandeerden. Eind jaren ze
ventig werd de NEN-norm ten
doop gehouden. Wie de NEN-
norm in zijn vaandel voerde,
kon meedingen naar belangrij
ke orders. Zo kwam het in elk
land tot
een eigen normering;
ernationaal opererende
bedrijven uiterst omslachtig en
Met Europa '92 in het
schoven de bedenkers van keur
merken als I >l\. ASA en M in
1987 om de tafel. Overal ter we
reld moest voortaan één norm
worden gehanteerd: de 1SO-
norm. Elk land werd verplicht
gesteld de ISO-norm te vertalen
in de eigen taal en tegelijkertijd
de nationale norm in te trekken.
„Sindsdien is de kwaliteitsbe
waking in Nederland in een
stroomversnelling geraakt. Gro
te afnemers stellen keiharde ei
sen. Fokker, DAF. RDM lls\
zonder ISO-certificaat kom je er
niet binnen", zegt Biankestijn.
De ISO-norm is er in vier vari
anten: 9000, 90019002 en 9003.
ISO-9001 is het meest complete
pakket. Als een bedrijf dat certi
ficaat in handen heeft, is het
van begin tot eind bewust bezig
met de kwaliteitsbeheersing.
Tijdens het produktieproces
moet het bedrijf diverse contro
lepunten inbouwen. Te denken
veilt aan regelmatige kwaliteits
controles als de grondstoffen ar
riveren, steekproeven tijdens
het werk en controle op juiste
en tijdige aflevering.
Heeft een bedrijf eenmaal het
ISO-certificaat in de wacht ge
sleept, dan kan het rekenen op
regelmatige controles van de
Raad voor Certificatie. Dat is
een instituut van het ministerie
van economische zaken en het
bedrijfsleven. De raad houdt
toezicht op naleving van de
ISO-norm en op de commissies
die de certificaten verstrekken.
In Nederland zijn dat er onge
veer twintig. De bekendste
daarvan zijn Kema en Lloyd's
Register Quality Assurance uit
Londen.
Het prijskaartje dat de ISO-
commissie aan een bezoekje
hangt is niet gering. Als één
controleur een dagje komt kij
ken, moet daar al gauw /ƒ1600
voor worden neergeteld Voor
een complete keuring door de
Kema moet een bedrijf van
honderd medewerkers rekenen
op twintig- tot dertigduizend
gulden: de kosten van vier da
gen keuren en een herkeuring.
Het certificaat wordt verleend
voor drie jaar. Dan volgt een iets
goedkopere herkeuring.
Het bedrijf moet er heel voor
over hebben om het certificaat
te behalen. Biankestijn: „De
motivatie om het produktiepro
ces te verbeteren moet groot
zijn. Een goed budget is belang
rijk. er moet lange tijd een man
netje voor worden vrijgehou
den." Ondanks de financiën
wordt er op honderden plaatsen
in Nederland koortsachtig ge
werkt aan een verbetering van
het kwaliteitssysteem. Duizen
den guldens worden erin gesto
ken, tientallen werknemers
worden op cursussen gestuurd.
De meeste bedrijven móeten
wel, om de concurrentieslag
met anderen niet te verliezen
Biankestijn: „Concerns uit de
petrochemie stellen tegenwoor
dig keiharde eisen. Zo van: van
af 1992 kopen wij alleen onder
delen bij gecertificeerde leve
ranciers Philips zegt dat ook.
d|c
het
Op de lange duur kt
bedrijven hun kop niet in
and Heken als het gaat otn
kwaliteitsbeheersing. Dan prij
zen ze zichzelf uit de markt.
ISO is een begrip in Europa
en wat minder de A'S. Lan-
den elders ter wereld lijken zich
er nog weinig van aan te trek-
ken i té lepirai buign vvflen
delijk-lachend naar iedere di
recteur die wappert met zijn
certificaat, maar denken er het
hunne van. VènwOIMUBf
..Ach. sommigen denken dat
het ISO-certificaat een garantie
is voor een goed produkt. Dat is
niet waar. Het betekent alleen
dat de kans op een 'fout' pro
dukt kleiner is. Het is een bewijs
dat je iets kunt Of je het ook
doet is een tweede."
Sjanghai krijgt
meer geld
en autonomie
PEKING AP-1PS
De Chinese regenng heeft be
sloten de oostelijke havenstad
Sjanghai meer autonomie en fi
nanciële middelen te geven om
de stad tot economische bloei
te brengen. 'Sjanghai (12 mil
joen inwoners) was ooit een
bloeiend handelscentrum, maar
is in de loop van 40 jaar com
munisme vervallen tot een
overbevolkte, vooral op techno
logisch gebied onderontwikkel
de stad.
De Volksrepubliek hoopt
Sjanghai met dit nieuwe voor
keursbeleid in staat te stellen
buitenlandse investeringen aan
te trekken in het stadsdistrict
Pudong. In Pudong wordt een
vrije handelszone gecreëerd, de
Waigaoqiao zone, en de stad zal
in veel gevallen zelfstandig be
slissingen kunnen nemen waar
het buitenlandse projecten en
de im- en export van zijn bedrij
ven betreft.
Het Volksdagblad (de partij
krant) citeerde gisteren burgr
meester Huang |u van Sjanghai,
die zei dat de stad jaarlijks voor
een bedrag van 500 miljoen
yuan (ongeveer 170 miljoen gul
den) aan obligaties mag uiige
ven, alsmede voor ruim 375
miljoen gulden aan leningen
mag afsluiten, om de ontwikke
ling van Pudong te financieren
Ook verhoogt Peking de subs:
die van 200 miljoen naar 300
miljoen yuan per jaar.
Inmiddels is het politieke kli
maat, sinds de bejaarde leider
Deng Xiaoping begin dit jaar
persoonlek poolshoogte kwam
nemen in Kanton. Sjenzjen en
Sjanghai, veranderd ten gunste
van economische experimen
ten. Volgens Deng is het heel
goed mogelijk om gebruik te
maken van kapitalistische werk
wijzen op economisch terrein
zonder de socialistische leer te
verloochenen.
