Rapport kan waterwinning
in duinen niet afremmen
Lente-serenade
inkleur.
Over leven
Drukke
tijden
iztfratuin
Apotheek bindt strijd
aan met afvalberg
DONDERDAG 12 MAART 1992
11
REDACTIE MOMCA V\
Inktlint hergebruiken
leiden» Schrijfmachinelinten en inktlinten voor printers; wat doe
je ermee als ze op zijn? De prullenbak in dus. De Europese grote
en kleine schrijvers verbruiken jaarlijks zo'n 650 miljoen inktlin
ten dus de inktlint-afvalberg is aanzienlijk. Pelikan. producent
van inktlinten, wil aan deze afvalstroom een eind maken door
de linten te hergebruiken. De dealers van Pelikan kunnen een
ton bestellen waarin de consument gebruikte linten kan gooien.
Ook voor grootverbruikers zijn tonnen beschikbaar. Pelikan
haalt de tonnen op, sorteert het materiaal en hergebruikt het na
smelting. Het bedrijf verwacht niet dat de invoering van het sy-
steenm probleemloos zal verlopen. Het sorteren van kunststof
fen kost veel tijd en is moeilijk.
Regionaal symposium over milieu
den haag Speciaal voor gemeenten komen er drie regionale
symposia onder het motto 'Een beter milieu begint bij de ge
meente'. Voor Zuid-Holland, Noord-Holland, Utrecht en de Fle-
vopolder is dat symposium op 25 maart in het provinciehuis in
Den Haag. Organisator is de Milieu Educatie. Deze stichting gaat
er vanuit dat een succesvol gemeentelijk milieubeleid niet mo
gelijk is zonder medewerking van burgers en bedrijfsleven. Op
het symposium krijgen vertegenwoordigers van gemeenten een
training in het opzetten en vooral ook het overbrengen op de
burgers van een eigen milieubeleid.
Theezakjes zonder nietjes
joure» Milieubewuste theedrinkers kunnen opgelucht ademha
len. Binnenkort brengt Douwe Egberts thee op de markt waar
van het gebruikte zakje in de groene container mag. De twee
nietige nietjes, die zakje en label nu nog met elkaar verbinden,
verdwijnen: dat scheelt 80 miljoen nietjes per jaar. Dank zij vier
nieuwe theeverpakkingsmachines worden de theezakjes 'ge-
seald'. De investering is onderdeel van een aanzienlijke verster
king van de theefabriek in Joure. Deze is door de concemleiding
gebombardeerd tot de centrale produktievestiging, die heel
West-Europa van thee moet voorzien. De vier machines zullen
het grootste deel van het assortiment vruchtenthee verpakken.
Het zijn dan ook alleen deze theesoorten waaruil de nietjes ver
dwijnen. Met twee van de vier machines is de afgelopen weken
proefgedraaid. De machines verpakken 450 theezakjes per mi
nuut, drie keer zo veel als de oude machines en werken volauto
matisch.
Milieu-automatisering in opmars
breda Steeds meer gemeenten en industriële bedrijven maken
gebruik van automatisering om een beter inzicht te krijgen in
milieu-aspecten. Dat blijkt uit een onderzoek van het bureau
Heliview uit Breda. Driekwart van de gemeenten en tien procent
van de industriële bedrijven maakt al gebruik van milieu-softwa
re. Bedrijven hebben volgens Heliview voor de komende twee
jaar nog tussen de 280 en 380 miljoen gulden beschikbaar voor
milieu-automatisering. Overigens worden ze vaak uitgesteld we
gens gebrek aan duidelijkheid dooT de overheid, aldus Heliview.
Eigen kop smaakt beter
leiden Het plastic bekertje uit de automaat ondervindt steeds
meer weerstand. Meer en meer mensen nemen beker of kop
mee naar het werk om koffie of thee uit te drinken. Lekkerder en
milieuvrinedelijker. Het vereist wel de nodige behendigheid. Zo
dra het bekertje valt moet je het razendsnel eruit halen en de ei
gen kop onder de tapkraan zetten. De eerste keren ontkom je
niet aan vieze handen, maar het went. Deze milieu-actie heeft
overigens alleen zin als de bekertjes die uit de automaat worden
gehaald, er boven weer worden ingestopt.
De Stichting Duinbehoud heeft grote bezwaren tegen waterwinning in de duinen. Verdroging, vervuiling en het inbrengen van vreemde stoffen lei
den tot afbraak van flora en fauna. foto wim dukman
De provincies Noord- en Zuid-
Holland hebben de gemeente
Amsterdam een vergunning
verleend voor de onttrekking
van 70 miljoen kubieke meter
water per jaar voor de drinkwa-
terproduktie in het duingebied
tussen Noordwijk en Zandvoort.
De vergunning wordt vandaag
officieel uitgereikt aan wethou
der P. jonker, die verantwoor
delijk is voor de nutsbedrijven.
De gemeente Amsterdam
diende ruim drie jaar geleden
een vergunningsaanvraag in
voor de onttrekking van 83 mil
joen kubieke meter. De aan
vraag is in overleg met de pro
vincies in twee delen gesplitst.
De vergunning voor de winning
van 70 miljoen kubieke meter
per jaar is nu verleend, op voor
waarde dat maximaal 13 mil
joen kubieke meter uit natuur
lijk duinwater (grondwater) be
staat.
Het onttrekken van grondwa
ter leidt tot verdroging van de
duinen en de overheid heeft
zich uitgesproken voor vermin
dering van deze manier van wa
ter winnen. Gemeentewaterlei
dingen Amsterdam werkt op dit
moment aan een zogeheten
eco-hydrologisch onderzoek.
Dat moet antwoord geven op de
vraag hoeveel schade grondwa
terwinning veroorzaakt en hoe
deze vorm van waterwinning te
vervangen is door andere ma
nieren.
De twee betrokken provincies
hebben verschillende voorwaar
den gesteld aan het verlenen
van de vergunning. Noord-Hol
land wil dat Amsterdam binnen
drie jaar het onderzoek afrondt,
Zuid-Holland geeft het waterbe
drijf hier maar één jaar voor.
De stichting Duinbehoud is
niet echt te spreken over de ver
leende vergunning. Ze vindt
drie jaar tijd voor onderzoek
veel te lang. „Aan de grondwa
terwinning moet snel een eind
komen", aldus beleidsmede
werker M. Janssen van Duinbe
houd. Het grootste deel van de
70 miljoen kuub mag worden
Milieutelefoon
beantwoordt
14.000 vragen
amsterdam rm
De Milieutelefoon van de Vere
niging Milieudefensie heeft vo
rig jaar meer dan 14.000 vragen
beantwoord. Het aantal bellers
sinds de oprichting van de
Milieutelefoon in 1987 is daar
mee gestegen tot boven de
50.000.
Niet alleen leden van milieu
groepen belden massaal de
Milieutelefoon voor een ant
woord op simpele en ingewik
kelde milieuvragen. Het gros
van de bellers bestond uit
milieubewuste consumenten.
Tien procent van de telefoontjes
kwam van mensen uit het be
drijfsleven.
Door de vele vragen is de
kans groot dat de beller een in-
gesprek-toon te horen krijgt.
„We zitten aan onze maximale
capaciteit", aldus Arjen van Ke
tel van de Milieutelefoon.
„Maar na een paar keer probe
ren lukt het meestal wel een van
de drie lijnen te pakken te krij
gen."
De Milieutelefoon maakt voor
de beantwoording van vragen
gebruik van een uitgebreid do
cumentatiesysteem. Als het
zoekwerk wat meer tijd vergt,
dan kan de vragensteller later
worden teruggebeld. De infor
matie kan ook per post worden
toegezonden.
Kritische bellers brachten
Milieudefensie op het spoor van
nieuwe milieuproblemen. Zo
werd de vereniging gewezen op
een nieuwe tennis-armband die
was gevuld met kwik. Milieude
fensie kwam daarop in actie,
hetgeen uiteindelijk leidde tot
het uit de handel nemen van
die armband.
De telefonisten schreven vo
rig jaar het boekje 'Groene raad
is niet duur', met antwoorden
op de meest gestelde milieuvra
gen. Het heeft nog niet geleid
tot een merkbare vermindering
van het aantal telefoontjes, zegt
Van Ketel. „Er bellen nog steeds
meer mensen op dan we
meteen kunnen helpen. En de
meesten willen toen een per
soonlijk advies over een speci
fiek probleem."
MUieutelefoon: 020-6262620
(bereikbaar op werkdagen tus
sen 9.00 en 14.00 uur.
De aanhoudend hoge tempera
turen zorgt voor topdrukte bij
de watervogels. Er moet voor
het nageslacht worden ge
zorgd. Op plassen en vaarten
voeren futen met veel kop-
schudden en vleugelfladderen
hun schitterende baltsceremo-
nie op. Op uiterst eenvoudige
nesten worden vier eieren ge
legd. Na weken van broeden
en nog eens broeden klauteren
de piepkleine gestreepte
fuutjes uit het ei.
foto martijn de /once
Groene Gids soms beetje belerend
vakliteratuur
recensie monica wesseung
De Groene Consumentengids Uitgave
van uitgeverij Bosch Keuning samen
met de Consumentenbond Prijs voor le
den 19,50 gulden (niet-leden 24,90)
De koelkast vervangen of laten
doordraaien tot ze van misère
uit elkaar valt? Melk in een pak
of in herbruikbaar glas? De af
wasmachine of het alom beken
de teiltje, een wc-blok of de wc-
eend? De milieubewuste consu
ment stelt zich tientallen keren
de vraag wat nou beter is voor
het milieu.
Velen zijn zich inmiddels be
wust van de voortschrijdende
aantasting en vervuiling van
lucht, bodem en water, en vra
gen zich af wat je er als burger
nou tegen kunt doen. Het ont
breekt aan gegevens om een ge
fundeerde keuze te kunnen ma
ken.
De onlangs verschenen De
Groene Consumentengids geeft
op een groot aantal van deze
vra6en antwoord. Zo blijkt het
beter de oude koelkast maar te
houden, kunnen ruiten het
milieuvriendelijkst worden ge
reinigd met normaal afwasmid-
del, moeten geverfde bloemen
worden gemeden en zijn spaar
lampen echt prima.
De bond heeft zich voor deze
bundel laten bijstaan door de
Stichting Natuur en Milieu en
de Vereniging Milieudefensie.
Wellicht dat daardoor de toon
nu en dan wat belerend is. Ook
de invloed van de consumen
tenbond is goed merkbaar. Zo
wordt fijntjes opgemerkt dat
strijkijzer A echt beter strijkt
dan 'ijzer' B en dat nachtgoed
van acryl brandgevaarlijker is.
Fascinerend en schokkend is
de beschrijving van 'de wereld
gezien door de groene bril', ein
digend met de constatering dat
de radicale trendbreuk in ons
gedrag uit het Nationaal Milieu-
beleids Plan niets meer is dan
een loze kreet als niet concreet
wordt aangegeven wat de con
sument kan doen en laten. De
Groene Consumentengids geeft
dat aan, beginnend met gezond
eten'en eindigend met geld be
leggen bij een 'groen' beleg
gingsfonds. Naast kritisch con
sumeren dus ook kritisch ban
kieren.
Een uiterst nuttig en leesbaar
boek. Omdat er erg veel infor
matie in staat, kost het even tijd
wegwijs te worden.
i
MM?.
Bak met 24 violen in
diverse gemengde kleuren.
Voor de eerste kleur in uw tuin.
Aanbel gek* na vwschfwjwdHflMrtol ïotang dnxrraad sfre«
m-
Nu O.
gewonnen door oppervlakte-in
filtratie. Rivierwater wordt in de
duinen gepompt en na enige
tijd weer opgepompt. Duinbe
houd heeft tegen dit systeem
ook bezwaren. Het rivierwater
bevat voedingsstoffen en is ver
vuild. Die stoffen blijvcen in het
duin achter en verstoren het na
tuurlijk milieu.
„Het is stuitend dat er wèèr
meer water mag worden ge
wonnen. De schade aan het
idic
ngel
te water worden gesteld, veel en
veel te laag", zegt Janssen. De
stichting had zo'n vergunning
in elk geval nooit verstrekt, con
cludeert hij.
LB DERDORP MONICA WESSEUNG
Pillen in doordrukstrips. drie
strips in een aluminiumfolietje.
daar omheen een papiertje en
het geheel in een doosje. Pleis
ters per stuk verpakt, grootver
pakkingen medicijnen, weg-
werpspuiten en plastic doosjes
die niemand open krijgt. Ook in
de farmaceutische industrie we
ten /e van verpakken. De nieili
cijnen en andere middelen die
jaarlijks door de apothekers
worden uitgereikt gaan verge
zeld van een enorme hoop af
val.
Apothekers kunnen aan de
verpaJddngswijze niet écht veel
veranderen. Er bestaat geen ge
regeld overleg tussen apotin
kers en de farmaceuten, de ma
kers èn verpalckers van de mid
delen. Bov endien is voor de far
maceutische industrie gebruiks
gemak en natuurlijk veiligheid
het allerbelangrijkst: aan
milieuzorg komen ze niet toe.
Steeds meer apothekers vin
den het milieu ook 'hun pakkie
an' en proberen in hun eigen
winkel milieubewuster te wer
ken. ..Lr valt. als je goed ki|ki.
nog heel veel te doen", zegt
Wim van der Laan, een van ae
groene' apothekers van de Lei-
derdorpse apotheek Boehmer.
Voor hetzelfde medicijn be
staan veelal verschillende ver-
pakkingenvormen. De goed-
kQopste is vaak ook de simpelst
verpakte en dus slaat Van der
Lam met zijn keuze voor de
eenvoudig verpakte twee vlie
gen in een klap. Ook door spe
ciale verpakkingen alleen te ver
strekken aan patiënten die dat
echt nodig hebben, kan de af
valberg worden afgetopt. „Er
bestaan bijvoorbeeld pijnstillers
die ook voor reumapatiënten
Wim van der Laan.
foto jan holvast
geschikt zijn. Reumapatientên
hebben veelal een vermindercfc
handfunctie en dus maakt (je
fabrikant een eenvoudig te ope
nen. maar zeer omslachtige ver
pakking. Doosjes van plastic
met schuifjes en papiertjes,
goed voor de patient maar
slecht voor het milieu. Iemang
die niets aan zijn handen man?
keen. kan echter best de mimici
ingewikkelde verpakking knji
gen
Zolang het medicijn goedko
per is. even goed werkt en niet
meet bi|\BTSCIiiiiimIcii geeft,
de verpakking er van de meeste
mensen niets interesseren. Ze
lopen niet warm voor de
milieuvriendelijkheid van een
nieuwe verpakking, maar heb
ben er ook niks tegen. De rul
van de apotheker is in dit geval
vrij beperkt. Het gaat niet altijd
zo makkelijk. Zo is er een nieuw
systeem voor het inspuiten van
insuline op de markt gebracht.
Geen eenmalige wegvverpspui
ten meer. maar een herbruikba
re spuit met vloeistof voor enke
Ie dagen. Suikerpatiënten mot
ten leren met zo'n nieuwe spuit
om te gaan. „Daar moet je dus
even de tijd voor nemen. Iedere
patiënt die overschakelt scheelt
een enorme hoeveelheid afval
Verpakking is één ding: de
enorme stroom onnodig ver
strekte medicijnen een ander
De apothekers worden in hun
streven deze stroom te beper
ken. 'toevalUgerwtts' gesteund
door de overheid die uit finan
ciële overwegingen een rcstric
tief verstrekkingsbeleid voor
staat. Er worden niet meer zó
maar voor maanden en maan
den medicijnen verstrekt. Toch
blijven er geregeld medicijnen
over. Door de wc spoelen is echt
uit den boze. „Niet alleen uit
milieuoogpunt, het is nog ge
vaarlijk ook. Als er veel antibio
tica in het water komt kunnen
bacteriën resistent worden. Een
ziekte wordt daarmee veel
moeilijker te bestrijden. Tot nu
toe wordt er op een, zoals Van
der Laan zegt. wat vreemdsoor
tig discrete manier met inleve
ren van niet-gebruiktc medici)
nen omgegaan. „Het verdwijnt
meteen onder de toonbank. Dat
stimuleert niet." De apotheker
gaal een dezer weken middenin
de zaak een enorme oranje ton
neerzetten.
Milieubewustzijn in het klein
„En toch maakt dat wat uit. Te
genwoordig vragen we eerst of
mensen een plastic zakje willen
Het afstappen van het automa
tisme scheelt duizenden zakjes
op jaarbasis."
IN'T VELD
Ik heb een privé-uil. Hij woont nog net niet bij mij in de tuin.
hoewel hij daar regelmatig rondspookt Maar hij heeft wel
zijn vaste stek in een roestboom op nog geen vijftig meter v an
ons huis, Bij toeval ontdekte ik de bosuil een tijdje geleden dooi
opttandigB merels en kooimanen die hem h« t leven zuu
Want als andere vogels overdag een ui) ontdekken is hij nog niet ja
ng
Onder de boom ontdekte ik wat grijze dotten. Met behulp van
een pincet viste ik er lichte botjes en veertjes uit Braakballen dus
Ik keek omhoog, maar het duurde nog een hele tijd voor ik hem
ook werkelijk zag. Hij zat dicht tegen ae stam aan en in zijn grijs
bruine pak was het net een oneffenheid op de bast van de booiti
Daarvoor was ik er al honderden keren langs gelopen had ik hem
nooit gezien. Maar vanaf dit moment, keek ik hem elke keer even
in de half geloken ogen. Het moest zijn vaste roestboom zijn Al
kon ik hem nooit betrappen op hel knippen van een ufltfe bare
voor is zijn gehoor veel te verfijnd. Want op zijn nachtelijke rond
zwervingen, heeft hij wel iets aan die grote ronde kijkers» maar
prooi ontdekt hij voornamelijk op het gehoor. Het fijnste geritsel
van een muizepootje of het opschudden van het veren kleed van
een vogel is al voldoende om de bosuil te laten ontdekken waar hi|
zijn avondmaal moet zoeken. Door het verschil in geluid dat zijn
linker- en rechteroor opvangen, weet hij hoogte en afstand in het
stikkedonker feilloos in te schatten.
Uit de inhoud van zijn braakballen kon ik opmaken dat mijn
bosuil gespecialiseerd is in vogels. En dus is het een typisc he stads
of parkuil, die Ls overgestapt van muizen op mussen, merels en
spreeuwen. De bosuil lijkt het de laatste jaren niet slecht te doen
dOOI sirrris meer van hel pkttlnd DMB do gn >cnr bulMUWtyfcQO
van steden te trekken. Maar ook in de duinen is de bosuil in op
mars. in tegenstelling tot de ransuil (slanker met kleine 'oortjes') cn
ook het kleine steenuiltje. De overstap van muizen naar vogels
door de bosuil heeft daar vermoedelijk alles mee te maken
Het zou nog beter kunnen gaan met de bosuil als hij geen last
had van enorme woningnood. Ransuilen nemen genoegen met een
gekraakt kraaie- of ekstemest. Maar een bosuil staat op een holle
boom. En die zijn in ons opgeruimde landje vol boomchirurgen nu
eenmaal niet in overvloed aanwezig. Maar gelukkig ziin er nestkas
ten. speciaal voor bosuilen, en daar wordt aardig gebruik van ge
maakt
Ook in de keuze van zijn jachtplek is de bosuil redelijk honkvast.
Hij heeft vaste jachtposten op een lage tak aan de rand van een
open plek. Van daaruit localiscert hij een muis of vogel om er dan
met enkele onhoorbare vleugelslagen op af te glijden
Ik kan mij nog de eerste nacht in ons nieuwe huis herinneren
Dwars door mijn eerste slaap heen hoorde ik het 'oehfn- oehoe Ik
veerde overeind en hoorde het opnieuw. In mijn enthousiasme
maakte ik mijn gade wakker: „Ik hoor een bosuil, ik hoor een bos
uil." Ze antwoordde verontwaardigd „Al komt er een olifant langs,
wil je me daar niet wakker voor maken."
In het vroege voorjaar zijn bosuilen opmerkelijk stil. Regin maart
beginnen ze al te broeden en waar ze dat doen. proberen ze angst
vallig geheim te houden. Zodra het eerste ronde, witte ei is gelegd,
begint het echte broeden Uit tl.it errstr ei kmijit <l.m ook eerder
een kuiken dan uit het laatst gelegde exemplaar Het grootste jong
eist het meeste voedsel op. En Ls de aanvoer van muizen of vogels
door slecht weer gering, dan leggen de kleinste uilskuikens vaak net
loodje. Dat lijkt nard. Maar de natuur springt nu eenmaal niet
zachtzinnig om met geboortebeperking.
TON INT VELD
