Economie
'Winst dsm
fors omlaag'
Poolse regering verslikt
zich in hervormingsdrift
Spanning en sensatie: hoe
hoog zal de bonus zijn?
Ondernemer neemt gecalculeerd
risico met Oostduits metaalbedrijf
Troebelen
rond roebel
Donderdag 5 maart 1992
Redactie: 023-150224 JANINEBOSMA Vormgeving: HENK GEJST
9
ARBEIDSOVEREENKOMSTEN tussen man en vrouw moeten
niet langer verboden zijn De motieven die in 1907, toen drt ver
bod werd ingevoerd, golden, zijn niet meer geldig. Dat staat in
een gisteren verschenen advies van de Sociaal-Economische
Raad (Ser) aan de ministers van justitie en sociale zaken In 1907
werd er nog van uit gegaan datgoede echtgenoten ten behoe
ve van elkaar gratis arbeid zullen verrichten".
ABN AMRO breidt haar activiteiten in Spanje flink
uit. De bank heeft enkele tientallen miljoenen guldens
gestoken in een belang van 90 procent in het Spaan
se effectenhuis Capital Markets Equities (CME) Na te
zijn omgedoopt tot ABN AMRO SVB zal het bednj'f
zich bezighouden met beurshandel, beleggingsfond
sen, vermogensbeheer en aandelenuitgiftes.
DE FRANSE oliemaatschappijen Elf Aquitaine en To
tal praten met de Iraakse regenng over de gezamen
lijke exploitatie van twee olievelden in Irak Dat heb
ben woordvoerders van beide concerns gisteren be
vestigd De Franse staat heeft in beide ondernemin
gen een controlerend belang
Beursanalisten somber over jaarcijfers
Effectenhandelaren op de Amsterdamse beurs verwach
ten dat het chemieconcern DSM aanstaande maandag
een aanzienlijke winstdaling van 33 tot 43 procent be
kend gaat maken. Zij baseren hun voorspelling op de
stagnerende economie. Daarvoor blijkt het Limburgse
chemiebedrijf veel gevoeliger dan aanvankelijk werd ge
dacht.
HEERLEN o CPD
Ondanks een koersverandering
richting harsen, hoogwaardige
kunststoffen en chemische spe
cialiteiten is DSM nog steeds
gespecialiseerd in basischemie,
een tak waar donkere wolken
boven hangen. Bovendien staan
de prijzen in de chemie sterk
onder druk. Ook de vorig jaar
begonnen ingrijpende reorgani
satie in Limburg kost het bedrijf
handenvol geld.
De effectenhandelaren zijn
eensgezind in hun opvattingen
dat DSM vorig jaar tenminste
eenderde van het resultaat heeft
ingeleverd. De cijfers die het
concern maandag publiceert
zullen volgens hen ongeveer
overeenkomen met de sombere
resultaten die DSM het afgelo
pen jaar al per kwartaal meldde.
In 1990 bedroeg de nettowinst
nog 811 miljoen gulden. De
handelaren verwachten dat de
winst over 1991 rond de 500
miljoen gulden zal liggen, een
halvering in vergelijking met
1989, het jaar dat de Staat DSM
naar de beurs bracht.
Dat de winst niet verder
wordt gedrukt is volgens de
analisten te danken aan de 'sta
biele inkomsten' van de aard
gasactiviteiten. Verder leveren
de gunstige resultaten van
dochter Curver-Rubbermaid
nog aanzienlijke inkomsten op.
De beursdeskundigen zijn
vooral nieuwsgierig naar het di
vidend (de winstuitkering per
aandeel). Gespannen wordt af
gewacht of DSM zich aan de
oude toezegging houdt dat na
een slecht jaar de winstuitke
ring niet meteen wordt aange
past. Het dividend was de afge
lopen jaren hoog, 8 gulden per
aandeel.
'Problemen los je niet op door geldpers te laten draaien
De olieproduktie in de neutrale zone tussen Kuwayt en Saudi-Arabië is weer hervat. Gedrieën draaiden
Texaco-topman Kinnear, en de Saudische en Kuwaytse olieministers Nazer en Al Rquoba de oliekraan dins
dag weer open. De oliewinnings-installaties in het gebied werden tijdens de Golfoorlog zwaar beschadigd.
foto ap gustavo ferrari
LONDEN PATRICK HOSKING
NIEUWSLIJN
Ford België op zoek naar personeel
De Belgische vestiging van het Amerikaanse autoconcern Ford
in Genk gaat vanaf volgende week 1.500 nieuwe werknemers
werven voorde nachtploeg. Het bedrijf heeft nieuwe mensen
nodig voor het bouwen van de zogeheten 'wereldwagen' die
Ford volgend jaar op de markt gaat brengen. De produktie van
de nieuwe auto, die voorlopig wordt aangeduid met de code
naam CDW-27, wordt geconcentreerd in Genk.
VS moeten roer flink omgooien
De Verenigde Staten moeten ingrijpende veranderingen op eco
nomisch, sociaal en politiek terrein doorvoeren, willen ze blijven
concurreren met landen als Duitsland en Japan. Dat is de be
langrijkste conclusie van een rapport dat gisteren door de Ame
rikaanse Raad voor het Concurrentiebeleid in Washington is ge
presenteerd. Volgens het rapport is de ernst van de situatie nog
steeds niet tot de regering en het Congres doorgedrongen. De
raad vindt dat er een algemene concurrentiestrategie moet wor
den ontwikkeld. Daartoe dient er een nieuwe overheidsinstantie
te komen of moeten de bevoegdheden van het ministerie van
handel aanzienlijk worden uitgebreid.
ING praat over groter belang in BBL
De Internationale Nederlanden Groep (ING) staat op het punt
haar belang in de Belgische Bank Brussel Lambert fors uit te
breiden. Dat heeft de Belgische krant Le Soir gisteren gemeld.
Volgens de krant voert ING momenteel besprekingen met Albert
Frère, grootaandeelhouder van BBL, over de overname van zijn
aandelen. Een woordvoerder van ING erkende gisteren dat er in
derdaad gesprekken worden gevoerd. Een eerdere poging van
ING om meer greep te krijgen op BBL mislukte vorig jaar.
THE INDEPENDENT
Om half tien vanochtend hebben 34:000 Britten
geduimd, hun adem ingehouden en een schietge
bedje gedaan. De bedrijfsleider van een van de
250 winkels, kantoren, boerderijen en fabrieken
van het John Lewis Partnership (voornamelijk le
vensmiddelen) zal hen vervolgens óf hebben ge
rustgesteld óf teleurgesteld. Hoe? Simpelweg door
het openscheuren van een envelop en het be
kendmaken van de jaarlijkse bonus.
John Lewis Partnership, de grootste coöperatie
van Groot-Brittannië, geeft haar werknemers
sinds mensenheugenis jaarlijks een bonus voor
de verleende diensten. Voor veel laagbetaalde
werknemers bepaalt de bonus of ze van de zomer
met vakantie kunnen of een nieuwe auto kunnen
kopen. Voor anderen die worstelen met hun hy
potheek kan de winstuitkering het verschil uitma
ken tussen inbeslagname van de woning of erin
kunnen blijven.
Het gaat nooit om een klein bedragje. De 'lage
re echelons' kunnen al gauw rekenen op zo'n
1.500 pond (5.000 gulden). Leidinggevenden krij
gen een veelvoud daarvan. Iedereen profiteert
dus mee van de winst bij John Lewis. Dit systeem
van 'industriële democratie' leek lange tijd een
garantie voor succes. Iedereen wil wel werken
voor zo'n groot extraatje en dat legde de coöpera
tief natuurlijk geen windeieren.
Goede zorgen
Maar ook John Lewis voelt de gevolgen van de
voortsukkelende Britse recessie. Voorzitter Peter
Lewis kondigde afgelopen september in tussen
tijdse winstberekeningen al een verlaging van de
winst voor belastingen aan van 28 procent tot
23,8 miljoen pond (78,6 miljoen gulden). Hij
waarschuwde het personeel toen rekening te
houden met een verlaging van de winstuitkering
met 12 procent vergeleken met vorig jaar. Van
daar al dat ingehouden adem.
John Lewis is beslist een apart concern. De me
dewerkers zijn tevens eigenaren en die zorgen
goed voor zichzelf. Het bedrijf subsidieert opera
bezoek en houdt er een medische staf van zeven-
ia. Vijf van de twaalf directeuren
worden door het personeel gekozen.
De directeuren zijn vorige week donderdag op
de twaalfde verdieping van het hoofdkantoor van
John Lewis in Londen bij elkaar gekomen en heb
ben onder uiterste geheimhouding de hoogte van
de bonussen bepaald. Het was niet de gelukkige
bijeenkomst van andere jaren.
Dat het een sombere bedoening zou zijn, was
al lang van tevoren bekend. Zodra het onderwerp
winstuitkering ter sprake kwam, lieten leidingge
vende functionarissen de afgelopen maanden
steevast geluiden horen van: „Als er al een bonus
komt."
Bedrijfscultuur
Als de werknemers vandaag inderdaad geen cent
mochten krijgen, zal het niet de eerste keer zijn.
In 1940 en tussen 1948 en 1953 moesten de werk
nemers/eigenaren het ook al zonder stellen.
De beter geïnformeerde medewerkers specule
ren op een bonus van 5 tot 10 procent. Sommige
winkels hebben zelfs een pool georganiseerd over
de uitkomst.
Er zijn sterke krachten aan het werk voor de in
standhouding van de bonus. Maar het is gevaar
lijk om, in de hoop dat de handel weer aantrekt,
meer te betalen dan het afgelopen jaar rechtvaar
digt. De trots van de leiding speelt daarbij een be
slissende rol. Volgens de klassieke economische
theorie zullen coöperaties van werknemers uit
eindelijk altijd mislukken, omdat zij de discipline
missen die wordt opgelegd door investeerders
van buiten. In moeilijke tijden zal, aldus de theo
rie, het personeel zichzelf teveel uitbetalen en te
weinig herinvesteren.
De bedrijfscultuur bij John Lewis - ingeboe
zemd door de toenmalige eigenaar. Spedan Lewis
die in 1920 de winstuitkering introduceerde - is
grotendeels gebaseerd op de vastbeslotenheid te
bewijzen dat deze economen het bij het verkeer
de eind hebben. Spedan heeft de zaak in twee
machtigingen - in 1929 en 1953 - aan zijn perso
neel overgedaan. Het 'hoogste doel' van de co-
operatie was, zo zei hij, het geluk van de leden.
VERTAUNG LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
DEN HAAG ANP-The Independent
Het nieuwe pakket economi
sche hervormingen waarmee
Polen de economie wil stimule
ren en tegelijkertijd de inflatie
(geldontwaarding) te lijf wil
gaan, is gedoemd tot misluk
ken. Poolse economen roepen
dat in koor. Gisteren kregen ze
bijval van het Internationaal
Monetair Fonds die Warschau
waarschuwde voor de 'gevaren'
van het nieuwe economische
plan voor de stimulering van de
economie.
De waarschuwing van het
IMF was vervat in een brief van
IMF-directeur Michael Cam
dessus aan president Walesa en
premier Olszewski. Volgens
waarnemers heeft Walesa de in
houd van de brief opzettelijk
naar buiten laten lekken om de
regering onder druk te zetten.
De Sejm (het parlement) moet
zich deze week namelijk over de
hervormingsplannen uitspre
ken.
Scepsis
De scepsis over de haalbaarheid
van het ingrijjjende economi
sche programma dat de cen
trumrechtse regering van pre
mier Olszewski vorige week pre
senteerde, is groot. Kemmaatre-
gelen zijn de verdere terugdrin
ging van de inflatie en belas
tingverlaging. Ook moet de kr^
dietverlening worden vergroot
om de consumptie te stimule
ren en moeten noodlijdende
staatsbedrijven met geldinjec
ties op de been worden gehou
den totdat een particuliere ko
per is gevonden.
Het plan was voor i
van financiën Lutkowski vorige
week al aanleiding om op te
Stappen. HIJ beschuldigde de
regering ervan de problemen op
te willen lossen door het 'laten
draaien van de geldpers'.
Volgens de economen, maar
ook IMF-topman Michael Cam
dessus, staan de 'stimulerende'
maatregelen en de inflatiebe-
strijding haaks op elkaar en
moet dan ook worden gevreesd
dat de geldontwaarding weer
zal gaan stijgen. Camdessus
vreest daarnaast voor een ver
der oplopen van het begrotings
tekort. dat naar venivachtiitg in
het eerste kwartaal van dit jaar
'Walesa lieefl
brief IMF
expres laten
uitlekken
zal oplopen tot 17,6 biljoen zlo
ty (ongeveer drie miljard gul
den).
Direct na de val van het com
munistische bewind steeg de
inflatie in Polen tot ongekende
hoogte, maar door een streng
monetaristisch beleid, gemo
delleerd naar het voorbeeld van
de Britse ex-premier Margaret
Thatcher, liep de geldontwaar
ding vorig jaar terug tot 60 pro
cent.
Groeiend onvrede
Na twee jaar van wachten en
hemen neemt de onvrede onder
de Polen echter toe over het uit
blijven van een stijging van de
welvaart. De regering staat on
der sterke druk van de vakbon
den om met stimulerende
maatregelen voor de economie
te bomen OlswwM dat nu
kennelijk geen andere uitweg
dan het opgeven van de 'krap
geldpolitiek
Na twee jaar drastische her
vormingen door de vorige rege
ring is een „kritieke situatie"
ontstaan, aldus een rapport van
de regering. Daaruit blijkt onder
meer dat het Bruto Binnenlands
Produkt (bbp - het geld dat bin
nen de Poolse landsgrenzen
wordt verdiend vorig jaar mei
bijna 10 procent is gedaald. In
1990 daalde het bbp al met 12
procent. Daarnaast hebben de
ingrijpende hervormingen ge
leid tot een werklozenleger van
2,2 miljoen mensen.
Nu meer dan 10 procent van
de beroepsbevolking geen werk
heeft, is het de vraag of de rege
ring erin zal slagen de staatsbe
drijven sneller te privatiseren.
Vorig jaar gingen slechts iets
meer dan 200 van de circa 7.000
staatsbedrijven in particuliere
handen over I >e kosten van de
'overblijvers' (40 procent lijdt
verlies) drukken zwaar op de
overheidsbegroting.
Een spoedige val van de rege
ring. die steunt op een minder
heid in het parlement, is niet
onwaarschijnlijk. De twee vori
ge niet-communistische rege
ringen bleven in Polen niet lan
ger dan een jaar aan de macht.
Olszewski stelde in een vraagge
sprek vast: „Het lijkt bijna een
traditie te worden dat iedere re
gering het slechts een jaar vol
houdt".
L EN RODENRIJS
De overneming van bedrijven
van de Duitse Treuhandanstalt
is niet alleen afhankelijk van de
geboden prijs. Zaken als garan
tie voor behoud van arbeids
plaatsen, investeringsprogram
ma's en milieu-overeenkom
sten blijken vaak veel meer de
doorslag te geven. Dat merkte
Rotterdammer Paul van Ass
(31), die sinds kort eigenaar is
van metaalbewerkingsbedrijf
Mebia in Ossendorf, vlakbij de
Poolse grens.
De Treuhandanstalt privati
seert en saneert het voormalige
Oostduitse staatsbezit. Van Ass
stapte vorig jaar ongevraagd
binnen om te praten over Me
bia. Hij diende een onderne
mingsplan in en gaf een bod af.
Er was ook een serieuze Duitse
kandidaat, maar later bleek dat
die staal boven de marktprijs
aan Mebia te leveren. Exit Duit
se kandidaat. Van Ass en de
Treuhand waren vlak voor kerst
rond.
Mebia kostte Van Ass enkele
tonnen. Verder moet hij de
werkgelegenheid van ten min
ste 40 van de 72 werknemers
garanderen. Elke toch ontslagen
werknemer kost hem 30.000
mark. De Treuhand nam de
Paul van Ass: 'Mebia moet binnen
korte tijd een succesvol voorbeeld
voor andere bedrijven kunnen
worden.'
foto anp frans vanderunde
schuld van 1,3 miljoen mark
over, terwijl Van Ass zich ver
plichtte de ernstig vervuilde
grond bij het bedrijf schoon te
maken.
Contragewichten
Eind vorig jaar wist de Rotter
dammer zich dus eigenaar van
een bedrijf, dat geen enkele er
varing had met marktgericht
produceren en in 1991 ruim
acht ton verlies draaide. Een
onbezonnen avontuur of een
doordachte stap? Van Ass
meent dat van enige onbezon
nenheid geen sprake is, maar
dat een doordachte stap toch
niet geheel ontbloot is van risi-
Ondanks zijn leeftijd bezit
Van Ass al het metaalbedrijfje
Sideron in Berkel en Rodenrijs,
waar met 19 mensen contrage
wichten voor liften worden ge
produceerd. „Een zo beperkte
markt dat wij de op één na
grootste producent in Europa
zijn", zegt Van Ass. Bovendien
zette hij vorig jaar een bedrijf in
Antwerpen op, dat zich bezig
houdt met steel-trade, het bij el
kaar brengen van vraag en aan
bod op de staalmarkt. Er wer
ken nu al zeven mensen.
Om de risico's beter te sprei
den, besloot van Ass uit te kij
ken naar andere mogelijkheden.
Eerst richtte hij zijn blik op Po
len, maar taalproblemen en po
litieke risico's deden hem be
sluiten dichter bij huis te kijken.
„Ik heb bij een Duits staalbe
drijf gewerkt en spreek de taal
vloeiend. Het lag voor de hand
in het oosten van Duitsland
rond te kijken."
De keuze van Mebia is het ge
volg van de ligging bij de grote
staalfabriek EKO Stahl. Die kan
zonder transportproblemen le
veren. Bovendien is geschoolde
mankracht aanwezig: EKO staat
op het punt geprivatiseerd te
worden. Dat zal onherroepelijk
met een golf ontslagen gepaard
gaan. „Maar uiteraard moeten
we eerst Mebia op poten hou
den, voor we over uitbreiding
gaan denken."
Zandstraler
Mebia heeft de aanblik die zo
kenmerkend is voor bedrijven
in het oosten van Duitsland.
Vervallen gebouwen, ouderwet
se machines en sterk vervuilde
grond bepalen het beeld. Er is al
zeker twintig jaar niet meer ge-
investeerd. Op het terrein staat
een nooit gebruikte zandstraal-
machine. Onder het oude regi
me kreeg het bedrijf de machi
ne toegewezen, ook al kon Me
bia het ding niet gebruiken.
Tóch werd de zandstraler geac
cepteerd, in de hoop hem ooit
te kunnen ruilen tegen brood
nodige lasapparatuur.
Al snel na de hereniging werd
de toenmalige directeur, die te
veel contacten met de Stasi had.
de laan uitgestuurd. Zijn opvol
ger had al zoveel van bedrijfs
Mebia in Ossendorf biedt nog een typische Oostblok-aanblik. Trabantjes voor de deur. slecht onderhouden
gebouwen en zwaar verontreinigde grond. foto anp
voering begrepen dat hij de pro
duktie concentreerde op contai-
nerbouw. „Maar zaken als
break-eeen-punt (het punt
waarop kosten en inkomsten
mei d&aar fn evetiwfciü zijn.
red.) en produktiviteit zijn nog
volkomen onbekende begrip
pen", zegt Van Ass.
Hij berekende dat het break
even-punt op 48 containers per
maand ligt. terwijl met de hui
dige logistiek en techniek een
produktie van 55 stuks mogelijk
moet zijn. De bedrijfsleiding zei
maar tot 30 stuks te kunnen ko
men, maar dan bleken 2000 ar
beidsuren min of meer in de
lucht te hangen.
Mebia haalde in januari een
produktie van 42 stuks. „We
gaan de goede kant op", con
cludeerde Van Ass toen. In de
eerste drie weken van februari
blijkt de produktie zelfs op veer
tig stuks te liggen. „We gaan hel
break-even-punt halen aldus
Van Ass nu. Hij rekent op winst
over februari. Mebia heeft een
orderportefeuille van 140 stuks,
waardoor de produktie tut hall'
april is gegarandeerd.
Heo Van Ass
Van Ass weet bijna zeker dat de
zaak gaat lopen. Investeringen
moeten Mebia in korte tijd tot
een succes maken, dat als voor
beeld voor andere bedrijven in
de regio kan dienen. Alleen het
personeel staat wat argwanend
tegenover de ondernemende
Nederlander. Staal bouwmeester
Bemhard Menzel constateert
dat er nog grote problemen be
staan bij de produktieverho-
ging. Bovendien heeft Van Ass
een prestatieloon ingevoerd,
waardoor de meeste werkne
mers er op achteruit gaan. „Het
vertrouwen in Herr Van Ass
moet zich nog ontwikkelen al
dus Menzel.
LONDEN PETER TOODAV
THE INDEPENDENT
De Russische Federatie zal de
roebel deze zomer op de we
reldvalutamarkt in vrije omloop
brengen, zo heeft Moskou deze
week bekendgemaakt. De
munteenheid zaJ een zwevende
koers volgen, totdat een mark
tevenwicht is gevonden en een
vaste koers kan worden vastgc
steld.
Zolang de roebel zweeft, zal
echter wel een vaste koers wor
den gehanteerd voor in veste-
rinfKtodahxfco i >.«t dm
voorkomen (lat buitenlandse
investeerden misbruik maken
van een zwakke roebel door
Russische bedrijfsmiddelen
voor een appel en een ei op te
kopen.
Inmiddels heeft de Russische
regering een Amerikaans finan
cieel onderzoekbureau in de
arm genomen voor de ops po
rihg van de harde valuta s die
op grote schaal illegaal naar het
buitenland zijn gesluisd. De
meest algemene vorm van kapt
taalvlucht is de winst die Russi
sche ondernemingen in het bui
tenland maken. De Russische
regenng heft daarover 40 pro
cent wisselkoersbelasting, met
als gevolg dat het geld op we*
terse bankrekeningen belandt
of op de zwarte markt in om
loop wordt gebracht.
