Kunst
Nog 8 dagen, dan laat ik
over me lopen in Delft.
'We willen beste zijn
Maskers Trenshaw
maken gevoelens los
19 februari opent het IKEA woonwarenhuis in Delft.
Dinsdag 11 februari 1992
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOELINGA Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: RON VAN HAASTREGT
9
NIEUWSLIJN
Auteur 'Roots' overleden
SEATTLE De Amerikaanse zwarte auteur AJex Haley, die met
zijn verfilmde roman 'Roots' over een zoektocht naar voorou
ders in Afrika wereldberoemd werd, is gisteren overleden. Haley
werd 70 jaar oud. Hij was in 1954 met zijn onderzoek naar de ge
schiedenis en de wortels van het leven van Kunta Kinte en zijn
familie begonnen. Na twaaf jaar schrijfwerk publiceerde hij in
1976 Roots, de saga van een Amerikaanse familie'. Het boek
ontwikkelde zich binnen korte tijd tot een soort nationaal epos
van de zwarte Amerikanen. Het werd in meer dan veertig talen
vertaald en leverde de auteur de Pulitzerprijs op.
Kritiek op Fonds Podiumkunsten
AMSTERDAM De Federatie van Kunstenaarsverenigingen
heeft in een brief aan de Raad voor de Kunst kritiek geuit op de
voorstellen van minister D'Ancona van wvc over het op te rich
ten Fonds voor de Podiumkunsten. Hoewel de federatie in be
ginsel voorstander is van een dergelijk fonds, heeft zij vooral
groot bezwaar tegen het voorstel de huidige groepsbudgetten
voor de jazz en de geïmproviseerde muziek over te hevelen naar
het fonds. Die subsidies worden nu nog verstrekt door de Stich
ting lazzen Geïmproviseerde Muziek in Nederland (SJ1N). Over
heveling zou volgens de federatie betekenen dat een belangrijk
deel van de subsidies voor deze muzieksector hun directe be
stemming missen.
Exportprijs Candy Dulfer
AMSTERDAM Candy Dulfer (22) heeft gisteren de Exportprijs
1991 gekregen. De prijs is ingesteld door de stichting Conamus
en wordt elk jaar uitgereikt e.an de Nederlandse artiest die de
lichte muziek het meest heeft gepromoot in het buitenland.
Candv Dulfer krijgt de prijs voor het tweede achtereenvolgende
jaar. De saxofoniste heeft vorig jaar 700.000 exemplaren van
haar album 'Saxuality' verkocht in landen over de gehele wereld.
"Het gekke is dat ik eigenlijk nooit platen wilde maken omdat ik
het live-optreden belangrijkeren leuker vond", reageerde Candy
Dulfer na afloop. „Dit was eigenlijk een tussendoortje."
Harpen voor Eshuys en Drs.P.
HILVERSUM „Talent op zich is één ding, maar talent uitbou
wen, vraagt veel meer", aldus Willem van Beusekom, directeur
Radio van de NOS gisteravond bij de uitreiking van de gouden
en zilveren harpen van Conamus in Studio 22 in Hilversum.
Daar kreeg Drs. P. de honderdste gouden harp als „rijmkoning,
die op onnavolgbare wijze levensbeschouwelijke zaken vertolkt.
Al of niet samengevat tot koolrapen, lof, schorseneren en prei of
troika hier, troika daar". Ook Margriet*Eshuys kreeg een gouden
harp voor „vastberadenheid en twijfel met als rode draad de lief
de voor de zang".
Margriet Eshuys kreeg een gouden harp voor „vastberadenheid en
twijfel met als rode draad de liefde voor de zang". Drs. P. kreeg hem
als „rijmkoning". »fotoanp
BEELDENDE KUNST
king the Silence" van Katheryn Trenshaw
Te zien: t/m 29 februan Galerie Zóne.
Nieuwstraat 17b. Leiden. Openingstijden
di. t/m vr. van 11-18 uur. Do.avond van
19-21 uur Za. van 10-17 uur en zo. van
13-16 uur
ik nu erkennen dat
Trenshaw zijn uit-
Maskers kunnen gebruikt
worden voor rituele doeleinden,
in het theater, of in luchtiger si
tuaties, bij feesten om het ware
gezicht te verbergen. Zij verhul
len de echte, diepe emoties
voor de buitenwereld. In "Brea
king the Silence" van de Ameri
kaanse Katheryn Trenshaw zijn moedstoestanden. "Suspended
Toch moe
het werk v
werking ni
De kleine selectie maskers uit
"Breaking the Silence" brengt
grote dilemma's in beeld. Een
masker biedt bescherming en
de mogelijkheid om anderen te
misleiden - te doen of er niets
aan de hand is, maar tegelijk
roept alles om begrip of mede
leven. Het titelstuk van de expo
sitie is een voorbeeld hiervan.
Het gezicht is vertrokken in een
luide schreeuw, in weerwil van
het ijzérdraad dat de mond ver
zegeld hield. Nog sterker dan
gelaatsuitdrukkingen zeggen de
titels iets over gedachten en ge-
maskers bedoeld om het tegen
deel te bereiken; niet het i
keren, maar juist het losmaken
animation" (gespeelde
wektheid) en een wrang "Not
Again" (niet weer) confronteren
i gevoelens, in dit geval bij de je werkelijk met het onrecht
bezoeker van de
expositie.
De bij Zóne
geëxposeerde
werken zijn ke
ramiek maskers
in de Japanse ra-
ku-techniek uit
gevoerd die deel
uitmaken van
een grote rond
reizende ten
toonstelling, die
voorts schilderij
en en sculptuur
toont.
In "Breaking
the Silence"
brengt Trenshaw
persoonlijke er
varingen tot uit
drukking om
slachtoffers van
seksueel mis
bruik te helpen
en de buitenwereld bewust te
maken. Over seksueel misbruik
van kinderen is veel te doen.
Vergrijpen worden niet langer
verzwegen en professionele
hulpverlening biedt slachtoffers
steun om de traumatische erva
ringen te verwerken. Niemand
zal het bestaan van seksueel
misbruik bij kinderen ontken
nen, maar buitenstaanders rea
liseren zich nauwelijks wat dit
voor de betrokkenen betekent.
Bij het bekijken van de maskers
word je ineens met je neus op
betrokken
te maken. Toch
is het educatie
ve karakter van
het project
"Breaking the
Silence" geen allesoverheersend
gegeven. Naast de emotionele
lading vragen ook de expressie
middelen aandacht. Door pa
tronen, met diagonale banen of
spitse vormen, krijgen sommige
stukken het aanzien van een ri
tueel masker. De ovale vorm en
de holle ogen keren in verschil
lende werken terug. Naast de le
vendigheid van kleurrijk gegla
zuurde werken zijn er enkele in
gehouden donkere maskers. In
"Dance of Nothingness" (dans
der leegheid) is op het matte,
had ik mijn reserves tegenover
kunst rond een zo beladen on
derwerp en dacht uitsluitend
aan een zuiver therapeutische
vorm van expressie, die vooral
voor betrokkenen zin heeft.
'Beurs van
Berlage voor
instituut
Vormgeving
AMSTERDAM ANP
De Raad voor de Kunst heeft
minister d'Ancona vandaag ge
adviseerd om Amsterdam aan
te wijzen als vestigingsplaats
voor het binnenkort op te rich
ten vormgevingsinstituut. Als
voorwaarde wordt genoemd dat
de hoofdstad binnenkort met
•een duidelijk financieel aanbod
over de brug komt. Wanneer dit
onder de maat blijft komt het
nieuwe instituut wat de raad
betreft in Rotterdam.
Het college van B en W van
Amsterdam heeft minister
D'Arfcona van cultuur de
hoofdstedelijke Beurs van Ber
lage aangeboden als gratis huis
vesting voor het nieuw op te
richten Nederlands Instituut
voor de Vormgeving. De beurs
is „zo niet permanent, dan toch
bij de start van het instituut een
zeer goede lokatie", aldus de
brief. Voor hoeveel jaren het
aanbod geldt, en hoeveel vier
kante meters ermee zijn ge
moeid, is vooralsnog onduide
lijk.
Fleur Cieben, directeur van
de Stichting Amsterdam Kun-
stenstad, is er niet zeker van dat
het aanbod van de gemeente
voldoende is om de minister te
doen besluiten de hoofdstad als
vestigingsplaats te kiezen. De
gemeente Den Haag, die ook in
de race is, heeft al aangekon
digd drie miljoen gulden te wil
len uittrekken om het instituut
van de grond te krijgen. Rotter
dam heeft een stuk grond aan
geboden.
ACHTERGROND
UTRECHT ROB VAN DER H
De apeliefde van Nederlandse orkesten
de tijd (a 50.000 gulden per week) voor 'zijn' or
kest.
Valt de keuze van buitenlandse chef-dirigenten
voor Nederlandse orkesten te verklaren uit over
wegingen van orkestdirecties dat, afgezien van er
varen Nederlandse orkestleiders die niet beschik
baar zouden zijn, er in dit land geen overtuigend
jong dirigeertalent zou rondlopen?
Om een sarcastische uitspraak van de Engelse di
rigent sir Thomas Beecham vrijelijk te citeren: is
het in het uiterste geval niet beter dan maar een
middelmatige buitenlander aan te stellen in
plaats van een slechte landgenoot?
Afgezien van de vraag of de huidige generatie
jonge Nederlandse dirigenten 'slecht' zou zijn, is
het merkwaardig dat Nederlandse orkesten zelf
de situatie in de hand werken. Het is voor jonge
Nederlandse dirigenten onmogelijk om zelfs
maar enige ervaring op te doen met het leiden
van professionele symfonieorkesten.
Nederlandse symfonieorkesten lijden aan een
soort buitenlander-gekte. Want op drie na (Radio
Filharmonisch, Noordholland Philharmonisch en
het Ballet Orkest) zijn Nederlandse orkesten be
mand door buitenlandse chef-dirigenten.
Al die Chailly's, Tate's, Svetlanovs, Haenchens,
Benzi's, Joo's, Bellini's, Masconde's en Kaspszyks
lijken de conclusie te wettigen dat hier te lande
geen potentiële, hoogst gekwalificeerde chef-diri
genten voorhanden zouden zijn. De basiswerk
zaamheid van een chef-dirigent is een podium
vol muziek-individuen omsmeden tot een homo
geen muziekensemblè met eigen klankkarakteris-
tieken. Dat kunnen Nederlanders niet, zo lijkt het
wel.
De feiten wijzen anders uit. Een greep: het ko
ninklijk operahuis Covent Garden in Londen
wordt geleid door een Nederlander (Haitink), in
Keulen leidt een Nederlander het plaatselijke or
kest (Vonk), over de opera van Parma in Italië
zwaait een andere Nederlander (Soudant) de
scepter.
Vraag die vervolgens rijst: wat vermag Nederland
se orkestdirecties TE bewegen om in geval van
een vacature chef-dirigent, het ver buiten de ei
gen deur te zoeken?
Directies willen tegenwoordig met een 'grote'
chef-dirigent op de bok vóór alles 'scoren'. Kost
wat het kost. Het aantrekken van de Rus Jevgeni
Svetlanov bij het Residentie Orkest in Den Haag
is een typisch voorbeeld van een benoeming die
in de eerste plaats door strategische motieven
lijkt te zijn ingegeven.
Svetlanov - die terecht als een Heel Grote valt te
kwalificeren - neemt namelijk platencontracten
met zich mee. Dat levert voor het orkest in elk ge
val extra geld op en ook. op voorwaarde van over
tuigende artistieke prestaties, internationale
naamsbekendheid.
Aangezien Den Haag ligt ingeklemd tussen Rot
terdam en Amsterdam en het Kunstenplan 1993-
1996 van wvc in staat van wording verkeert
(waarin toekenning van overheidssubsidie wordt
geregeld), heeft het Residentie Orkest het zekere
voor het onzekere genomen: er moest en zou een
Heel Grote aan het orkest verbonden dienen te
worden. En heel gauw. Dat werd dus Svetlanov.
Ook al treech de beste man pas in 1993 aan, geldt
zijn contract slechts voor de (te) korte periode
van vier jaren en staat hij slechts een kwart van
i Tim kondigde zich eigenlijk a
Neil Finn van Crowded House:
de feiten gedrukt. Aanvankelijk donkere oppervlak een enkele
glanzende zwarte traan aange
bracht, waardoor het masker,
bij uitzondering, een overdre
ven pathetische indruk maakt.
Katheryn Trenshaw's werk
maskeert niet, het onthult.
Neil Finn heeft net zijn diner verorberd en zit achter een
kop thee. De onbetwiste muzikaal leider van de Australi
sche popgroep Crowded House heeft heel wat uit te leg
gen. Afgelopen najaar tourde hij met groot succes met
zijn band door Europa ter ondersteuning van 'Wood-
face', de alom met gejuich ontvangen derde cd van de
groep. Komende dagen is Crowded House weer in Ne
derland.
MELBOURNE THEO HAKKERT
Alsof er niets is gebeurd. Alsof
niet Neils broer Tim opeens de
groep weer verlaten heeft, zoals
de broers ook in hun vorige mu
zikale leven als Split Enz al eens
uit elkaar gingen. Neil Finn kan
er niet mee zitten. Hij kondigt
doodleuk nog meer veranderin
gen aan. Hij blijkt een punt te
willen zetten achter de samen
werking met producer Mitchell
Froom, die de drie cd's van
Crowded House en ook de
laatste platen van Elvis Costello
en Richard Thompson van zo'n
heerlijk helder geluid voorzag.
Neil Finn: „Het vertrek van
Tim kondigde zich eigenlijk aan
meteen na onze vorige tournee
door Nederland. We voelden
ons niet comfortabel bij hoe het
ging op de bühne. Tim vond dat
hij niet genoeg te doen had. Hij
'is gewend zelf als frontman op
te treden en voelde zich gefrus
treerd. En wij voelden dat wat
wij normaliter deden, te zwaar
beïnvloed werd door nog een
sterke persoonlijkheid op het
podium."
„We hebben er voor het eerst
open over gepraat in Glasgow.
De discussie sleepte zich een
maand voort. Uiteindelijk kwa
men we alle vier tot de conclu
sie dat het het beste zou zijn dat
Tim zijn eigen weg zou gaan.
Wat gebeurde was goed, maar
Tim hoorde niet in Crowded
House."
Invloed
„Hij was bij de groep gekomen
omdat met hem erbij de songs
op 'Woodfacc' het beste uit de
verf zouden komen. We dach
ten dat het zou werken. We be
gonnen er aan met de beste in
tenties, maar hadden onder
schat welke invloed een perso
neelswisseling zou hebben op
de samenwerking in de band.
Een andere persoonlijkheid,
hoe sterk of zwak ook. heeft al
tijd invloed op zoiets kwets
baars als het creatieve proces in
de groep."
„Op het album ging het pri
ma. Maar Crowded House is
voor tenminste de helft een li
ve-band. Live voelde het niet
goed. Bovendien schrijft Hm
zelf veel songs. Er waren te veel
voor één plaat en het frustreer
de hem dat hij zijn songs niet
kwijt kon. De splitsing was voor
iedereen het best. Niemand
heeft het als negatief ervaren.
Wij gaan door met optreden,
want we vinden de plaat nog
steeds goed. We hobbelen ver
der."
„Het zal inderdaad wel ver
warrend zijn geweest voor onze
fans. Aan de andere kant: ver-
warrend zijn we altijd al ge
weest. Niemand weet de juiste
manier om ons te omschrijven.
Niet dat we een radicale avant-
gardeband zijn, maar wat wij
doen is wel uniek. En daarom
zijn we moeilijk vast te pinnen.
We zijn geen 'rock' en ook geen
'pop'. We doen wat we doen. Ik
heb altijd gevonden dat de ma
nier waarop de muzikant juist
niet correct speelt, bepalend is
voor het eigen, unieke aspect
van een groep. Zoals Paul (Hes
ter) en Nick (Seymour) spelen is
technisch gezien bepaald niet
verbazingwekkend. Er zit wel de
schwung in die karakteristiek is
voor een goede band. Zelf ben
ik ook geen flashy gitarist. Maar
als we samen spelen, verbazen
we onszelf."
Doorgebroken
„We hebben Europa lang gene
geerd, maar met "Woodface'
zijn we doorgebroken. We voe
len dat er iets gebeurt en willen
daarom graag in Europa spelen
voor de mensen die onze plaat
hebben gekocht. Er komt nu
weer een tournee aan. Tegen
het eind van het jaar willen we
de beste band ter wereld zijn.
Niet noodzakelijkerwijs de
grootste, maar wel de beste."
„We zijn ons mentaal al aan
het voorbereiden op een nieu
we plaat. De tour is voorlopig
het belangrijkst, maar daarna
willen we snel de studio in. We
zoeken nog naar een producer.
Met Mitchell Froom hebben we
drie platen gemaakt, ledereen
heeft veel van de samenwerking
genoten, maar het is ook voor
iedereen goed dat er nu een
verandering komt, zodat we al
lemaal onze positie kunnen
herbepalen. Je moet blijven
zoeken naar dat ene extra ingre-
diëntje."
„Toen ik een tiener was, was
de melodie in muziek 80 pro
cent en teksten 20 procent. Nu
ik zelf schrijf, al ben ik lang niet
altijd tevreden over mijn tek
sten, is dat fifty-fifty geworden.
Al staat de muziek nog wel
voorop, want als je mensen niet
kunt verleiden te luisteren,
heeft wat je zingt geen beteke-
Tournee: 17/2 Enschede Mu
ziekcentrum, 19/2 Utrecht
Vredenburg, 20/2 Maastricht
MECC, 21/2 Tilburg Noorder-
ligt, 22/2 Groningen Ooster
poort.
Toegangspoort
Voor zover bekend hebben alle orkesten de func
tie van de assistent-dirigent, 'de' toegangspoort
tot het vak, van het prioriteitenlijstje geschrapt.
Tussen het latente dirigéertalent aan de ene kant
en het praktische werkterrein aan de andere kant
bestaat derhalve geen verbinding. Erger, de nood
zaak van orkestdirectie-opleidingen aan (door de
overheid gefinancierde) conservatoria, wordt
door het (wan)beleid van Nederlandse orkestdi
recties via de achterdeur ter discussie gesteld.
Want waarom eigen vakopleidingen financieren
als de overstap naar het arbeidsterrein in eigen
land onmogelijk valt te maken?
Maar ook de overheid zelf. het ministerie van
wvc, valt in dit opzicht veel te verwijten. Daar in
Rijswijk worden namelijk de subsidievoorwaar
den aan de orkesten vastgesteld. Maar het laat
WVC vooralsnog volstrekt koud of Nederlandse
orkesten wel structureel kansen bieden aan jonge
Nederlandse musici wanneer die 'de bok' van ei
gen orkesten wensen te beklimmen, maar daar
toe absoluut geen kansen krijgen.
In de huidige situatie zouden Bernard Haitink.
Edo de Waart en Hans Vonk, als zij nog beginne
lingen waren, nooit kansén krijgen om zich te
ontwikkelen tot wie zij thans zijn.
Die apeliefde onder orkesten voor alles wat van
maar ver komt, leidt op den duur dus tot bloedar
moede in het eigen lijf.
