Leiden
famggj
Nu wordt Haarlemmerweg
bezocht door deze plaag'
Hi
r sn
Kantonrechter legt reder
toch parkeerboete op
Dinsdag «11 februari 1992
Redactie: 071-161418 KAREI BERKHOUT JANET VAN DUK EMIEL FANGMANN ROY KLOPPER LOMAN LEEFMANS ERNA STRAAT5MA GERT VISSER W1M WEGMAN Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving* RON VAN HAASTREGT
15
Gemeentelijk woonwagenbeleid onderzocht
De Leidse bevolking heeft zich altijd redelijk tolerant op
gesteld tegenover de woonwagenbewoners. Heel anders
ligt dat bij de plaatselijke gemeentebestuurders en poli
tie. Die keken neer op de 'kampers' en trachtten hen het
leven zo zuur mogelijk te maken. Sommigen hadden
echt fascistoïde trekjes.
Voor 1918 stonden de woonwagens over de hele stad verspreid. Dit leverde volgens onderzoeker Verburg amper problemen op. Hier een groepje
aan het Utrechtse Jaagpad omstreeks 1900. foto gemeentearchief
LEIDEN ROY KLOPPER
Dit concludeert Richard S. Ver
burg in zijn doctoraal scriptie
sociaal economische geschiede
nis 'De Leidse woonwagenbe
woners: 40 jaar geïsoleerd'. Ver
burg, die op 3 maart hoopt af te
studeren aan de rijksuniversiteit
Leiden, onderzocht de houding
van de lokale overheid jegens
de woonwagenbewoners in de
periode tussen 1918 en 1960.
Duidelijk wordt dat de Leidse
bestuurders eigenlijk niets heb
ben nagelaten om de woonwa
genbewoners weg te pesten.
Het is ze niet gelukt, maar de
behandeling van de kampers
vormt een zwarte bladzijde in
de Leids politieke en justitiële
geschiedenis. „Ik ben echt fas
cistoïde uitspraken tegengeko
men van burgemeesters, raads
leden en politiecommissaris
sen", aldus Verburg.
In het openbaar werden de
kampbewoners belasterd, bela
chelijk gemaakt en uitgemaakt
voor onontwikkelde lieden.
Mooi voorbeeld daarvan is een
uitspraak van het raadslid Itallie
van Embden, die in 1932 geld
voor verlichting op het kamp
liever wilde gebruiken voor de
bouw van een afdakje voor
paarden. „De mensen wordt
daardoor eerbied geleerd voor
het leven en nuttigheid van die
ren. Dat werkt beschavend en
het ligt op de weg van de over
heid om dit te bevorderen."
Last
De ellende begon eigenlijk in
1918 toen per wet werd gere
geld dat de woonwagens op
aparte plekken in de stad moes
ten komen en niet meer tussen
gewone huizen her en der in de
stad. In eerste instantie werd
gedacht aan een terrein langs
de Haarlemmertrekvaart.
Dat vond evenwel geen gena
de in de ogen van het gemeen
tebestuur. De woonwagens zou
den te dicht op de gewone wo
ningen komen te staan. Daarbij
konden bezoekers van de 3 Oc-
toberfeesten er last van hebben,
zo meende de gemeente. Daar
om werd een weilandje aange
kocht aan de Lage Morsweg.
Men was redelijk tevreden over
deze oplosssing. „Als de woon
wagens op willekeurige plaatsen
in de gemeente komen, levert
dat natuurlijk problemen op.
Wil men het toezicht op de be-
wofiers, die steeds bijzonder
toezicht vereisen, centraliseren
dan is aanwijzing van een be
paalde plaats geboden", sprak
burgemeester Sande-Bakhyzen.
De inrichting van het kamp
aan de Morsweg was niet om
over naar huis te schrijven. Dat
is overigens ook nooit de be
doeling geweest. „Dit kamp
hoeft niet luxueus te worden in
gericht, want in Den Haag ge
beurt dat ook niet", luidde de
simpele verklaring van de bur
gemeester. Maar op last van de
wethouders werden toch enkele
voorzieningen aangebracht.
Desondanks waren er veertig
jaar lang geen vuilnisbakken,
waardoor het wemelde van de
ratten op het kamp. Voor de
Tweede Wereldoorlog waren
slechts één kraan en één toilet
beschikbaar voor dertig wagens.
Onaantrekkelijk
Vlak voor de oorlog kwam een
discussie op gang om het kamp
aan de Lage Morsweg te ont
mantelen. Doordat de wijk zich
snel uitbreidde, kwam de be
bouwing volgens de gemeente
te dicht op het kamp, en dus
moesten de woonwagens wij
ken. Want de gemeente wilde
wel vasthouden aan haar basis
principes: het kamp moest een
afgezonderde ligging hebben,
zo onaantrekkelijk mogelijk zijn
en het mocht amper geld kos
ten.
De plannen gingen even in de
ijskast tijdens de bezettingstijd.
De Duitsers dwongen het Leid
se woonwagenvolk naar verza-
melkampen elders in het land te
gaan. Doel was om ze gedwon
gen op te nemen in de normale
bevolking. Ze maakten bij de
aanschrijvingen dankbaar ge
bruik van de uitgebereide regi
stratie die de Leidse overheid
had aangelegd van de bewo
ners. Opvallend is de overeen
komst tussen de Duitse en Leid
se aanpak. Ook het plaatselijke
beleid was er immers op gericht
de kampbewoners ervan te
overtuigen dat ze beter een ge
woon huis konden betrekken.
Overigens werden de Neder
landse woonwagenbewoners
niet gedeporteerd naar concen
tratiekampen, na de oorlog
keerden de meesten weer terug.
Plaag
In 1951 werd het kamp Lage
Morsweg gesloten en een nieuw
regionaal verzamelkamp ge
opend aan de Broekweg. Daar
kwamen ook woonwagens uit
Voorschoten, Warmond, Zoe-
terwoude, Leiderdorp, Oegst-
geest, Rijnsburg en Sassenheim
te staan. Al deze gemeenten be
taalden mee aan de inrichting
en het onderhoud. Met de ver
huizing kwam een eind aan een
jarenlange discussie, waarbij
stevige taal werd gesproken. De
commissaris van politie in de
jaren dertig: „Wordt de Lage
Morsweg bevrijd van deze
plaag, nu worden de Haarlem
merweg en omgeving door deze
plaag worden bezocht.
Dat viel nogal mee. Verburg
vond bij zijn onderzoeken geen
klachten van burgers over het
kamp langs de Haarlemmer
trekvaart. In al die jaren sinds
1918 is slechts één brief ver
stuurd door' bezorgde Leide-
naars; 84 bewoners van de Lage
Morsweg ondertekenden een
brief aan de gemeente. „Het ui
terlijk van dit kamp kan aller
minst bijdragen tot verhoging
van het aspect van de Lage
Morsweg. Onder de voortdu
rend wisselende bevolking ko
men elementen voor die door
hun gedrag, hetzij dat ze bede
len, hetzij dat ze onderlinge ve
tes ten aanschouwe van ieder
een uitvechten, de ergernis van
aan wonenden en voorbijgan
gers opwekken", aldus de brief
schrijvers.
Zij hadden het overigens bij
het verkeerde eind. Verburg is
geen voorbeelden tegengeko
men van bedelaars. De meeste
kampers werkten als machinist,
venter, arbeider in de wegen
bouw of filmhandelaar. Ook
hier trachtte de overheid de be
woners tegen te werken. Zo
werd in Leiden een ventverbod
afgekondigd, waardoor veel in
gezetenen van het kamp finan
ciële problemen kregen. Daarbij
moesten ze ook nog een kwartje
stageld per dag betalen, in de
jaren twintig een uitzonderlijk
hoog bedrag. Enkelen 'vlucht
ten' dan ook naar andere ste
den, die hierover op hun beurt
weer klaagden. Na enkele jaren
werd het stageld afgeschaft, om
de simpele reden dat incasso
van de gelden steeds moeilijker
werd door de armoede.
Het onderzoek van Verburg
gaat tot 1960, omdat de Wet op
woonwagens en woonschepen
van 1918 rond die tijd werd ver
anderd. Toch is er sindsdien
weinig verbeterd. In 1988 pro
moveerde sociaal wetenschap
per M. Penninx op een onder
zoek naar de minderdheidsvor-
ming en emancipatie van onder
anderen woonwagenbewoners
Het aantal bijstands- en uitke
ringsafhankelijken onder hen is
nog altijd groter dan bij welke
groep dan ook.
Penninx schrijft dit onder
meer toe aan de beroerde loka-
tie van de standplaatsen en de
slechte omstandigheden die er
heersen. Zo ondervinden de
huidige kampers nog altijd de
naweeën van een wet in 1918
De gemeente Leiden heeft hen
sinds 1918 geïsoleerd van de
'gewone' bevolking, en gezien
de huidige lokatie aan het I rek
vaartplein is dat niet wezenlijk
veranderd.
VRIJE TIJD
Cursussen
Bij voldoende belangstelling
gaan binnenkort drie taalcur
sussen van start in buurthuis
Vogelvlucht. Deelnemers kun
nen zich inschrijven voor Frans,
Engels en Arabisch (voor begin
ners). Informatie: tel. 313648.
Gespreksgroepen
Verzorgers van dementerende
familieleden kunnen zich aan-»
melden voor "het deelnemen
aan een gespreksgroep van de
stichting Ouderenwerk. Infor
matie: tel. 123744.
Musical
Het musical-gezelschap OTIS
uit Leiden/Voorschoten brengt
vrijdag 14 en zaterdag 15 de
musical Calamity lane. De voor
stellingen beginnen om 20.15
uur in het Rijnlands Lyceum te
Oegstgeest. Kaarten kosten
17,50 gulden en zijn verkrijg
baar aan de zaal en bij de Leid
se VW aan het Stationsplein.
Vrije Lijn
De Vrije Lijn, de ziekenomroep
van het AZL, maakt zondag 16
februari radio- en tv-opnamen
in Antonius Clubhuis. Aan het
programma werken Marina
Metz, Crazy Henry en De Boe
merang mee. Publiek kan de
opnamen bijwonen, vanaf 13.45
uur. De toegangsprijs bedraagt
drie gulden.
Droomfabriek
'The Boppers' treden zondag 16
februari op in de Droomfabriek
(Oude Singel). De band speelt
jazz. Aanvang 21.00 uur.
Er is een begin ge
maakt met de sloop
van het voormalige
pand van Elascon,
dat enkele weken
geleden door brand
werd verwoest. Het
gebouw aan de
Zoeterwoudseweg
was toen al verlaten
door het gevelbe-
kledingsbedrijf. In
1990 verhuisde de
produktie-afdeling
naar Ridderkerk en
het kantoorperso
neel en de directie
volgden eind vorig
jaar. Het pand is nu
in handen van ma
kelaardij Romeyn
uit Lisse en van
Ouwehand Bouw
uit Katwijk. De Kat-
wijkse projectont
wikkelaar wil op
het terrein wonin
gen bouwen.
FOTO
HIELCO KUIPERS
eigenaresse van een
kwaadaardige viervoeter giste
ren voor de Leidse kantonrech
ter verschijnen. Feit was dat de
Sassenheimse vrouw 'uit lief
hebberij' een kennel met vier
honden bezat. Eén was er in au
gustus 1990 ontsnapt en had
zich daarbij in de Kagervoorde
te goed gedaan aan een zwak
ker ras. „Wat heeft u voor ras",
informeerde de rechter. Nou,
het waren Russische windhon
den. „Agressief?" Nee hoor.
De rechter hield de reusachtige
vrouw een verklaring voor, die
ze zou hebben afgelegd. Maar
dat ontkende ze. Niet zij, maar
haar zoon en een vriend had
den een verklaring afgelegd. „Ik
moest werken." Dus het kroost
had die dag de beesten aan de
riem uitgelaten en die vriend
was zo onervaren geweest met
honden dat er zich een had los
gerukt. Een vreemde hond had
de gevolgen ervan ondervon
den. „Ik heb de jongens als ge
tuige bij me", zei de vrouw,
„maar wilt u met de naam van
die vriend voorzichtig omsprin
gen, want hij wil een hondenbe-
drijf beginnen en dan zou dit
verhaal een slechte start zijn."
Getuigenissen werden echter
niet nodig geacht, dus een
i viel c
Dev
de
'Mijn honden agressief? Nee hoor'
paalde agent die niet kan uit
staan dat ik honden heb, dus
telkens als hij er een ziet denkt
hij: beet!", sprak ze verontwaar-
digd.
Die honden van haar denken
blijkbaar heel wat anders, al had
zo'n Russische windhond de
andere blaffer in iedere geval zo
toegetakeld dat er een dieren
arts aan te pas moest komen.
„En ik zie dat u de rekening van
de dokter hebt betaald", zei de
rechter. Nou, de vrouw zei hele
maal niets betaald te hebben.
Maar ze sloeg nadenkend haar
hand voor de mond, toen de
rechter haar de rekening liet
zien. Er begon haar zogenaamd
iets te dagen. „Het is lang gele
den, ik moet het vergeten zijn",
zo begon ze haar geloofwaar
digheid nog verder te ondermij
nen. Ach, het was maar een
beet.
Kip
In onzekerheid kreeg de vrouw
nog iets te horen van de rechter.
„U zegt geen verklaring te heb
ben afgelegd. Maar wat is dit
dan? U hebt gezegd dat de klink
van de deur van de schutting
niet goed zou hebben gezeten?"
„O. maar voor die zaak ben ik al
voor veroordeeld", sprak ze als
of het de gewoonste zaak ter
wereld was. Ik dacht dat ik hier
voor een andere zaak stond."
„Ja", zei de rechter, ik dacht al:
waar zijn die getuigen voor?" In
de chaos bracht de officier van
justitie gisteren enig licht. Hij
vertelde de rechter dat de hon
den van mevrouw al verschil
lende malen waren losgebro
ken, en dat was ook met bijten
gepaard gegaan, justitie had de
vrouw sinds 1987 al zes keer
zien langskomen vanwege haar
honden. Agressief waren de
beesten niet. nee. nee. Maar als
ze ontsnapten deden ze wel
eens iets. Een Sassenheimse kat
en een kip uit het dorp konden
hun ontmoeting met de ont
snapte schatjes
BEGANE GROND
Zittingzaal rechts
Wachtkamer links
EERSTE ETAGE
Griffie k 4
Inlichtincen k 4
Voogdij zaken k 4
KINDERRECHTER
Str*fz«keHwachtmm„
OUDERVEHHOREN
inmiddels niet meer navertel
len. Bij een andere gelegenheid
had een van haar huisdieren
een aanrijding veroorzaakt. Nu
was een willekeurige hond het
slachtoffer.
Spijt toonde de vrouw niet. De
ene keer was het een vriend die
het beest niet begreep, dan
weer had een dochter de deur
van de schutting niet goed
dichtgedaan, een volgende keer
lag het aan het mechaniek van
de schpttingdeur. Zo'n mens
heeft dan een keer een stok
achter de deur nodig, vond ook
de officier. Hij eiste daarom vijf
honderd gulden,
honderd voorwaardelijk. De
rechter was het er mee eens.
„Nu honderd gulden betalen en
als het binnen twee jaar weer
gebeurt de rest." De vrouw
vond het nog fors ook. Want ze
beweerde natuurlijk ondertus
sen een ander soort schutting
rond die kennel te hebben.
Honderd gulden. Die Sassen
heimse agent moet dus voorlo
pig nog maar zijn ronde in de
buurt van de Kagervoorde blij
ven doen. En dan maar hopen
dat hij zijn blaffer op zak kan
houden tegen de bijter.
Vertrouwen
„Ik kom
hield een parmantige jongen
met een rossige stekelkop even
later de rechter voor. „Maar is
meneer er dan zelf niet?" Ja, die
was er wel, maar die kon zich
niet zo goed verwoorden. Maar
hij moest ook maar even naar
voren komen.
Zodat er toch twee keurige jon
gens voor de rechter stonden.
De een had anderhalf jaar terug
's avonds zonder fietslicht op de
Leidse I logewoerd gereden en
zijn vriend een rechtenstu
dent zou hem verdedigen.
De fietser stotterde en mompel
de wat, zodat zijn vriend maar
gretig van wal stak.
„Edelachtbare, als je in de Bree-
straat zonder licht Fietst word je
nooit bekeurd. Sowieso niet. En
dan bij toeval op de Hogewoerd
plotseling een keertje wel. Dat is
in strijd met het vertrouwensbe
ginsel. want je rekent er nfet op.
Art. 24 wetboek van strafrecht.
U hebt zelf eerder gezegd dat
het Leiden aan een behoorlijk
opsporingsbeleid ontbreekt,
omdat er geen agenten zijn om
alle fietsers te controleren." „Ja,
maar u vertelt het vervolg niet,
want u ziet dat ik wel degelijk
tot veroordelingen kom", zo
had de rechter er grijnzend van
terug. Na wat gegrinnik kwam
de officier van justitie aan het
woord, die goed aanvoelde dat
deze advocaat-in-spe net zijn
strafrechttentamen met goed
gevolg had afgelegd. „Maar me
neer, tachtig procent van de in
braken blijft onopgelost. Toch
heb ik nog nooit een inbreker
gehoord, die zei dat hij er op
kon vertrouwen om te mogen
inbreken." Het feit was wel ge
pleegd, dus voor het mooie ver
haal toch maar 35 gulden.
„En wat vindt u van die eis?", zo
keek de rechter ten slotte vra
gend naar de fietser. „Nou, ik
ben het er wel mee eens",
schutterde die heel onhandig,
waarop de rechter conform
vonniste. Was dat nou de dank
van de verdachte voor de woor
den van zijn vriend? Welnee,
plotselinge spijt van het toneel
stukje.
LEIDEN EMIEL FANGMANN
De Leidse reder jac. M. Slinger
land is gisteren door de kanton
rechter tot een geldboete van 35
gulden veroordeeld omdat hij
twee jaar geleden een busje
voor personenvervoer op het
trottoir op de Beestenmarkt
parkeerde. De reder werd voor
één bon veroordeeld, maar ver
telde dat hij twee jaar geleden
in totaal tien tot twaalf keer is
bekeurd voor dezelfde overtre-
ding.
Slingerland liet de zaak voor
komen omdat hem in het verle
den een parkeerregeling zou
zijn toegezegd. De reder had
daartoe contact gezocht met de
net aangetreden wethouder
Walenkamp (economische za
ken, toerisme). „Ik ben al twin
tig jaar met wethouders in de
weer, eerst Kret, toen Waal. Pe
ters. Fase, Marietje van de Mo
len. Nu zou het geregeld wor
den." Walenkamp stuurde
daarop de dienst parkeerbeheer
naar de reder. Die hoorde daar
na echter niets meer. Slinger
land ging er echter vanuit dat
hij de boetes die hij in die tijd
kreeg niet zonder meer hoefde
te betalen.
Slingerland was tot twee jaar
geleden eigenaar van de rond-
vaartdienst aan de Beesten
markt. Nu beperkt hij zich tot
cruises vanaf de Haven. Hij zei
dat 'de gemeente zijn bedrijf in
drieën heeft gekloofd'. Omdat
bij de rondvaartboot aan de
Beestenmarkt vroeger ook re
clame voor die cruises werd ge
maakt, haalde Slingerland toe
risten, overwegend ouderen',
met een busje aan de Beesten
markt op.
Hij verklaarde gisteren tegen
de kantonrechter dat hij op/et
telijk geen geld in de parkeer
meters van de Beestenmarkt
deed. omdat dat te duur werd
en hij vaak maar een of twee
minuten met het busje stil
stond. „Ik stond er niemand in
de weg."
Volgens rechter Morshuis kon
een veroordeling nu geen
kwaad. Slingerland zou er zelfs
sterker mee staan ten op zichte
van de gemeentelijke autoritei
ten. „Dan kun u laten zien dat u
een keer veroordeeld bent. an
ders denken ze dat u telkens
wordt vrijgesproken en laten ze
het zo, als het is zoals u zegt."
Wethouder Walenkamp aegi
in een reactie niet te weten wat
de dienst parkeerbeheer met
Slingerland heeft afgesproken
„Ik heb van hen ook niets men
gehoord. Maar ik heb nooit wil
len goedpraten dat reder Slin
gerland daar zomaar kon staan
Wel was ik van mening dat er
daar gelegenheid tot in- en uit
stappen moest zijn. maar niet
voor Slingerland alleen. Ik zal
het uitzoeken.".
Bijeenkomst voor freelancers
Speciaal voor freelancers houdt de Stichting Werkgelegenheid Ijc\
den donderdag 13 februari een bijeenkomst. De verschillende as
pecten van het werken als freelancer worden behandeld (nevenin
komsten, inkomsten uit de onderneming, btw-plichtig of niet). De
bijeenkomst begint om 20.00 uur (Evertsenstraat 99) en de toe
gangsprijs is 15 gulden. Informatie: 071-219811
AGENDA
dinsoag 11 februari
Letden
Stoeten txi Speeltuinvereniging Steventi
C ran B'uggeoad 2. aanvang 20 00 uur
UenOegVgeett m Gemeentecent'um Ly"
DeCrect* Ba»*j,r
m Gymraai De B»i< Y
m 16 00 tce 17 00 uv
«t Gemeemcttappedi»
20. van 20
EMIEL FANGMANN woensoag 12 februari
'i .11'
