Feiten
Paradepaard EG rijp voor
slacht
Bruinrood-offensief
tegen Jeltsin mislukt
Verkiezingen in Iowa: waar is iedereen?
Na zeven maanden dansen om de
hete brij, is vandaag het uur van de
waarheid aangebroken voor de Eu
ropese boeren. De landbouwminis
ters van de EG onderhandelen in
Brussel serieus over een forse verla
ging van de graanprijzen, een be
perking van de melkquota en finan
ciële steun aan de armste boeren in
het zuiden van de Gemeenschap.
De voorstellen die vandaag worden be-
sproken, zijn van de hand van de EG-
commissaris voor de Landbouw, de Ier
Ray MacSharry. Landen met sterke agrari
sche lobby's als Nederland, Denemarken,
Groot-Brittannië en Frankrijk voelen wei
nig voor zijn ambitieuze plannen. Achter
de schermen werken de Portugezen aan
een compromis, waarin de plannen van
de Ier van hun scherpste kantjes zijn ont
daan. Maar de kans dat ze erin slagen de
verdeelde EG op één lijn te krijgen, is mi-
Het op de been houden van de landbouw,
het paradepaardje van de Europese sa
menwerking, kost de EG dit jaar 81 mil
jard gulden. De uitgaven stijgen al jaren
onstuitbaar. De overproduktie is enorm
en de pakhuizen liggen vol. Amerika en
Japan klagen over oneerlijke concurrentie
en de consument? Die betaalt.
Minder dure melk
Om een uitweg te bieden uit deze langza
merhand onwerkbare situatie, wil MacS
harry het landbouwbeleid flink omgooien
om te komen tot minder dure melk, brood
en vlees. De EG-commissaris ergert zich
eraan dat het grootste deel van de EG-
subsidies terecht komt bij de kleine groep
efficiënte bedrijven in het Noorden van de
Gemeenschap. Zijn plan: verlaag de prij
zen drastisch, laat grote hoeveelheden
grond braak liggen, geef de kleine boeren
in de arme streken een toeslag op hun in
komens en zorg dat boeren die er mee op
willen houden iets anders kunnen gaan
doen. Hét is een irtgrijpend en uiterst am
bitieus plan voor wat de grootste revolutie
Ier Ray MacSharry pakken ongunstig uit voor de grote, efficiënte boe
noorden van de EG. Zo zal een 31 hectaren metend akkerbouwbedrijf
De plannen
renbedrijven
in de Drents-Groningse veenkoloniën er jaarlijks
ten.
in de geschiedenis van de Europese
landbouw moet worden.
MacShany's plan heeft één erkend na
deel: de kosten van het landbouwbeleid
zullen er niet door dalen. Recente Brus
selse becijferingen tonen een extra reke
ning van bijna dertig miljard gulden over
vijf jaar. Volgens de Ier is dat de kost die
voor de baat uitgaat: alle maatregelen
om de produktie en het aantal boeren te
beperken, kosten nu eenmaal geld.
Geheel volgens de verwachtingen stuit
MacSharry's plan op verzet bij de landen
die nu het meest profiteren van het EG-
landbouwbeleid. De harde kem van het
verzet bevindt zich in Nederland, Frank
rijk, Denemarken en Engeland. Daar zul
len de boeren het meest te lijden hebben
onder een verlaging van de melkquota
met 4 procent en van de graanprijzen
met 35 procent. Berekeningen op de
achterkant van een sigarendoos wijzen
uit dat een 31 hectaren metend akker
bouwbedrijf in de Drents-Groningse
veenkoloniën er jaarlijks een slordige
35.000 gulden bij in zou schieten. Een
melkveehouder met 45 koeien zal zijn
netto-opbrengst met zo'n 14.000 gulden
zien dalen. In Nederland moet de geza
menlijke boerenstand als gevolg van
MacSharry's plannen zo'n 600 miljoeq
gulden inleveren. De boeren zijn voor
minder de straat op gegaan. De enigen
die quitte spelen, lijken de Ieren.
Het probleem voor de EG-ministers is
extra ingewikkeld geworden, doordat de
discussies over landbouwhervorming
parallel lopen met de onderhandelingen
over versoepeling van de wereldhandel.
In dat zogenoemde GATT-overleg (alge
mene overéénkomst inzake handel en
tarieven) dringen de Amerikanen aan op
dramatische verlagingen van de EG-
landbouwsubsidies. Washington wil dat
de EG stopt met het kunstmatig stimule
ren van haar export en het belemmeren
van import uit de VS. Voor de Amerika
nen lijkt een bepaalde grens inmiddels
bereikt. De gebezigde taal wordt harder.
Zo waarschuwde vice-premier Quayle
afgelopen weekeinde in München dat de
wereldvrede op het spel staat als de
GATT niet snel tot een goed einde wordt
gebracht.
Lastig pokeren
Het GATT-overleg sukkelt al vijf jaar lang
van crisis naar crisis. Van de laatste
'deadline', 15 april, ligt dan ook niemand
echt wakker. Maar voor de landbouwmi
nisters is het lastig pokeren op twee ta
fels: wanneer eerst een GATT-akkoord
wordt afgewacht, dicteren de VS het
prijskaartje van de landbouwhervor
ming. Wanneer de EG-ministers het eens
worden en vervolgens een GATT-ak
koord afwachten, komt er van MacShar
ry's plannen een tijd lang niets terecht.
Aan de verleidingen van die laatste posi
tie hebben Nederland, Engeland en De
nemarken geen weerstand kunnen bie
den. Zij hebben niets te winnen bij
MacSharry's revolutie en zien in het we-
reldhandelsoverleg dan ook een goede
gelegenheid om de plannen te smoren.
Presidentskandidaten en journalisten mijden de staat van Tom Harkin
i de Amerikaan
se staat Iowa, die elke^vier jaar
in het brandpunt van de be
langstelling van land en wereld
staan als het circus van de pre
sidentsverkiezingen langskomt,
hebben één vraag: waar is ie
dereen?
Want ook dit jaar zijn er verkie
zingen, en ook deze keer is het
Iowa waar vandaag de eerste
stemmen zullen worden geteld
in de lange, lange procedure die
in november de naam van de
man zal opleveren die vier jaar
lang in het Witte Huis mag wo-
Maar anders dan bij vorige ver
kiezingen zijn er dit jaar geen
parkeerplaatsen vol tv-trucks
met schotelantennes, geen ze
nuwachtige Japanse cameralie-
den die alles dat beweegt vast
leggen, geen bars vol journalis
ten die allemaal al weten wie er
gaat winnen vóór zelfs maar
één stem is uitgebracht.
En vooral: er zijn geen presi
dentskandidaten. De argeloze
burger kan zijn boodschapjes
doen zonder dat hij het risico
loopt in de supermarkt tegen de
uitgestoken hand en de warme
smile van een kandidaat aan te
lopen.
Baby's mogen gewoon in hun
kinderwagen blijven en hoeven
zich niet te laten welgevallen
door vreemde mannen, omge
ven door fotografen, te worden
gekust. Zelfs Iowa's varkens
en dat zijn er wat hoeven
niet bang te zijn op hun spek-
schouders te worden geklopt
door heren van wie het haar
nooit in de war raakt.
Er is gewoon niemand. Er ge
beurt gewoon niets in Iowa, als
we de 37e Landbouwmachine-
beurs in Des Moines buiten be
schouwing laten. En dat is alle
maal het werk van één man: de
52-jarige Democratische politi
cus Tom Harkin, sinds 1985 een
van de twee afgevaardigden die
Iowa heeft in de Amerikaanse
Senaat.
Harkin, die als een van Iowa's
meest vooraanstaande inwo
ners elke vier jaar zag hoe zijn
staat de springplank was voor
sollicitanten naar 's lands hoog
ste baan, dacht vorig jaar: dat
kan ik ook. En daarom zei hij in
september te zullen meedoen
aan de race naar het Witte Huis.
Daarmee schrapte hij Iowa van
de politieke kalender, want alle
kandidaten begrepen direct dat
het voor hen geen zin had tegen
Harkin in diens thuisstaat te
concurreren, en dus concen
treerden zij zich allemaal op de
volgende electorale gebeurtenis:
de voorverkiezing in New
Hampshire.
Dat de voorverkiezing of lie
ven de caucusin Iowa be
langrijk kan zijn, werd in 1976
voor het eerst bewezen door
Jimmy Carter, de tot dan toe
onbekende gouverneur van Ge
orgia. Carter schreef in dat jaar
de verkiezing in Iowa op zijn
naam met 27,6 procent van de
stemmen.
Die overwinning zorgde er voor
dat hij direct in het middelpunt
van de belangstelling kwam te
staan. Hij kreeg grote stukken in
de krant, werd opgezocht door
de omroepen, trok zo geldschie
ters, kon daarmee reclametijd
op de tv kopen, en werd presi
dent.
Sindsdien heeft Iowa vergelijk
bare politieke aardverschuivin
gen opgeleverd. In 1980 bijvoor
beeld kreeg George Bush 2 pro
cent meer stemmen dan Ronald
Reagan. Daardoor schoot hij in
New Hampshire in de peilingen
in vijf dagen tijds met 25 pro
cent omhoog.
Bij voorgaande verkiezingen
brachten kandidaten soms
maanden in deze kille staat
door en zochten ze ongeveer al
le kiezers persoonlijk op. Dank
zij Harkin is dat dit jaar niet zo,
en sommige inwoners van Iowa
spijt dat oprecht.
De afwezigheid van een echte
race kost Iowa ook geld. Vier
jaar geleden, toen elf kandida
ten, gadegeslagen door jneer
dan 3000 journalisten, om de«
stemmen vochten, bracht dat
25 miljoen dollar in het laatje,
geld dat vooral naar hotels en
restaurants ging.
Niet stemmen
Dit jaar zijn iets meer dan 200
vertegenwoordigers van de me
dia geaccrediteerd. Alleen Har
kin heeft in de staat campagne
gevoerd, en verder heeft slechts
oud-senator Tsongas in Des
Moines een kantoortje ge
opend. De overige Democraten
hebben zich sinds oktober niet
meer in Iowa laten zien.
Van de drie Republikeinse kan
didaten (Bush, Buchanan en
Duke is ook niets vernomen. De
Republikeinse partij in Iowa
heeft zelfs besloten dit jaar niet
te laten stemmen, om te voor
komen dat Bush in verlegen
heid zou worden gebracht door
grote aantallen niet-stemmers.
Maar toch. Helemaal zonder
belang is Iowa toch ook weer
niet. Harkin moet om te begin
nen echt met grote cijfers win
nen, want anders kan hij het
verder wel schudden.
Daarbij heeft de senator het
voordeel dat in Iowa volgens
het caucus-systeem wordt ge
kozen. Dat betekent dat kiezers
niet een stembiljet in een stem
bus werpen, maar tijdens verga
deringen middels handopste
ken hun voorkeur bekend ma
ken. Vandaag worden in heel
Iowa meer dan 2000 van deze
bijeenkomsten gehouden. En
bij veel van die bijeenkomsten
zal de sociale druk om op Har
kin te stemmen („Wat? Stem jij
niet op onze Tom?") ongetwij
feld groot zijn.
Bovendien tellen de stemmen
pas voor een kandidaat, als hij
meer dan 15 procent haalt. Die
drempel zal voor de meeste ge
gadigden te hoog zijn. Mis-
schfen dat senator Kerrey (uit
de buurstaat Nebraska) het
haalt, misschien gouverneur
Clinton.
Ais Clinton of Kerrey als tweede
na Harkin zou eindigen, helpt
hen dat ongetwijfeld in New
Hampshire, waar volgende
week dinsdag wordt gestemd.
In New Hampshire vallen de
échte beslissingen. Wie daar
wint, krijgt de publiciteit en de
dollars die hem door de volgen
de ronden helpen. Wie daar ver
liest, is uitgespeeld.
Het is niet voor niets dat zelfs
senator Harkin sinds september
44 dagen in New Hampshire
campagne heeft gevoerd, en
maar 9 in Iowa...
Senator Tom Harkin In een geanimeerd gesprek met Hillary Clinton, de echtgenote van de Democratische
koploper Bill Clinton. foto ap
CORRESPONDENT
Galina Starovojtova schudt het
hoofd. „In elk beschaafd land
zou zo'n vice-president zijn af
gezet. Hier niet; we hebben er
niet eens de legale procedures
voor." We staan zaterdag met
de adviseuse van president Jelt
sin voor de Rossia-bioscoop aan
het Poesjkin-plein, hartje Mos
kou. In het immense filmthea
ter bevinden zich de 'echte Rus
sische patriotten': Kozakken
met hoge bontmutsen, jonge en
oude mannen in tsaristische
uniformen en mannen en vrou
wen in hun gewone klofje. Zo
juist is dit bonte gezelschap toe
gesproken door de Russische
vice-president Roetskoj.
Starovoitova windt zich op. 's
Morgens kwam de Pravda al uit
met twee pagina's Roetskoj. De
vice-president schrijft zich de
laatste weken leeg. Nu pleit hij
voor het uitroepen van de 'eco
nomische noodtoestand', om
dat een regering van onbenul
len en aspirant-economen het
geliefde Rusland naar de knop
pen helpt.
In de bioscoop doet hij het nog
eens dunnetjes over. Een warri
ge toespraak waarin het begrip
'economische volkerenmoord'
een centrale plaats heeft. „De
regering is bereid de gepensio
neerden te laten sterven in de
rijen voor melk. Schoolkinderen
vallen flauw van de honger",
zegt hij.
Roetskoj weent om de culturele
teloorgang van het Russische
volk: „Mn ogen schieten vol
tranen als ik m'n landgenoten
in de rij zie staan bij McDo
nald's". Achter het bestuursta-
feltje op het podium knikt
priester en parlementslid
Vjatjeslav Polosin instemmend.
De dollars die een collega hem
betaalde om documenten te
kunnen inzien over de KGB-
agenten in de orthodoxe kerk,
branden kennelijk niet in de
zak.
Roetskoj hanteert dezelfde tak-
tiek als parlementsvoorzitter
Chasboelatov. De regering, lees
de vice-premiers Boerboelis en
Gajdar, wordt afgebrand, presi
dent Jeltsin zorgvuldig buiten
schot gehouden. Toch leidt die
zelfde Jeltsin deze regering.
Starovojtova: „Dit kan niet lan
ger. Ik ga Boris Nikolajevitsj ad
viseren Roetskoj-te ontslaan".
De Russische politiek is onna
volgbaar. Een dag later spreekt
Starovojtova bij het Witte Huis,
vorig jaar augustus het bastion
van het verzet tegen de staats
greep, enkele tienduizenden de
mocratische betogers toe. Ze
zegt vergoelijkend: „We.moeten
Roetskoj weer terughalen in het
democratische kamp". Klaar
blijkelijk heeft ze zich gereali
seerd dat je van een 'onbelang
rijke man' geen martelaar moet
maken.
Voornamelijk bejaarde Moskovieten gingen gisteren de straat op o
getogen tegen Jeltin en zijn economische beleid. FOl
Starovojtova zaterdag: „Die arti
kelen en redevoeringen zijn
door anderen geschreven. De
conservatieve auteur Bondarev
is heel aktief voor onze vice-
president. Niet Roetskoj is ge
vaarlijk, maar de bruin- en
roodhemden die zich in deze
bioscoopzaal bevinden". Mis
schien. Het 'Congres van bur
gerlijke en patriottische krach
ten' is een poging van kleine
rechtse partijen, de Constitutio
nele Democraten, de Christen-
Democraten, de Russische Na
tionale Unie, om een 'brede
centrum-rechtse beweging' op
te zetten.
Roetskoj's eigen partij, de Vrije
Russische Volkspartij, heeft de
bui al zien hangen en doet niet
mee aan de organisatie. Roet
skoj vindt dat een 'onverstandig
besluit'. Maar al tijdens zijn toe
spraak blijkt dgt de vice-presi
dent politieke oogkleppen voor
heeft.
In de zaal roeren zich de zwar-
themden van de 'volksbeweging
Pamjat', die officieel niet zijn
uitgenodigd en dus ook het
Congres niet mogen toespre
ken. Hun leider Dmitri Vasiliev,
een regelrechte fascist, krijgt die
kans later op de dag toch. Dat is
de nekslag voor de Congres-or
ganisatie en voor Roetskoj. Hun
poging om een 'fatsoenlijke
rechtse, vaderlandslievende op
positiebeweging' te formeren,
loopt stuk op politieke straat
vechters.
Dmitri Vasiliev haalt uit naar de
joden, het zionistische wereld
complot om Rusland om zeep
te helpen, met zijn agenten in
de Russische regering. Dé vol
gepakte zaal juicht hem toe.
Zondag, als de 'Werkers van
Moskou' hun pro-communisti
sche betoging houden, sluit het
halve Congres zich bij deze an-
ti-Jeltsindémonstratie aan.
Stalinisten en hele en halve fas
cisten verenigd op het Manege
plein bij het Kremlin. Eensge
zind klappén ze voor een pries
ter die vertelt dat Gleb Jakoenin,
priester en progressief parle
mentslid, wordt gefinancierd
door de Israëlische inlichtin
gendiens Mossad en de Ameri
kaanse CIA.
De communisten weten meer
volk op de been te brengen dan
de 'democraten', die het Witte
Huis beschermen tegen een
mogelijke aanval van de 'bruin
en roodhemden'. Maar de voor
spelde incidenten blijven uit.
Boris Jeltsin kan opgelucht
ademhalen. De zwijgende
meerderheid is, ondanks de
economische rampspoed, ge
woon thuisgebleven.
Amerikanen willen Bush niet meer als president
De Amerikaanse kiezers verkiezen een Demo
craat als bewoner van het Witte Huis boven een
nieuwe termijn voor de Republikein George
Bush. Dit blijkt uit een peiling die het weekblad
U.S. News and World Report zaterdag heeft ge
publiceerd.
Ongeveer 44 procent van de ondervraagden
gaf de voorkeur aan een Democraat als presi
dent, terwijl maar 39 procent voorstander is van
de herverkiezing van Bush. De zittende presi
dent krijgt vooral kritiek vanwege zijn onmacht
om de economie in de VS op te krikken.
Over welke Democraat de plaats van Bush zou
moeten innemen, zijn de kiezers het behoorlijke
oneens. De gouverneur van Arkansas, Bill Clin
ton, is in de opiniepeilingen van New Hampshi
re fors gekelderd na de commotie over zijn bui
tenechtelijke escapades en het al dan niet ont
duiken van de dienstplicht tijdens de oorlog in
Vietnam.
In New Hampshire, waar volgende week be
langrijke voorverkiezingen worden gehouden,
heeft de oud-senator van Massachusetts, Paul
Tsongas, met 28 procent de kop genomen bij de
Democraten. Clinton kreeg afgelopen vrijdag
nog maar 19 procent.
Maandag 10 februari 1992 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRJSART (chef) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
EN MENINGEN
Nederland verzet zich tegen landbouwhervormingen MacSharry
ZELFS IOWA'S varkens
en dat zijn er wat
hoeven niet bang te zijn
op hun spekschouders te
worden geklopt door he
ren van wie het haar nooit
in de war raakt.
TOM JANSSEN
