Economie
Winstval
Siemens
Nederland
Signaal blijft op defensiemarkt mikken
"«ar
'De metaal', dat is toch prachtig?
'Japans racisme' wekt woede VS
Donderdag 6 februari 1992 Redactie: 023-150224 JANINE BOSMA Vormgeving: MITZIE MEUERHOF
NIEUWSLIJN
Fors verlies voor Eastman Kodak
Het Amerikaanse Totografie- en chemieconcern Eastman Kodak
heeft in het vierde kwartaal van vorig jaar een verlies geleden
van 400 miljoen dollar (ongeveer 720 miljoen gulden) tegen een
nettowinst van 326 miljoen dollar in dezelfde periode van 1990.
Eastman wil, zo werd dinsdag bekendgemaakt, 1 miljard gulden
investeren in een nieuwe vestiging die in Rotterdam moet ko-
Omzetrecords op effectenbeurs
De Amsterdamse effectenbeurs kende vorige maand een vlie
gende start met meteen een record-dagomzet van 4,3 miljard
gulden. Onder invloed van stijgende koersen op buitenlandse
beurzen, een dalende rente op de geld- en kapitaalmarkt en een
oplopende dollarkoers stegen aandelen- en obligatiekoersen
over een breed front.
Parretti-getrouwen op non-actief
De elf functionarissen bij Pathé Communications in Los Ange
les, die door de omstreden Italiaanse zakenman Giancarlo Par-
retti zijn aangesteld, zijn deze week op non-actief gesteld, terwijl
de omstreden Italiaanse zakenman zelf is geschorst. Deze ont
wikkeling is het gevolg van een uitspraak van de rechter in de
Amerikaanse staat Delaware eind januari, ten gunste van de
Franse bank en ex-geldschieter Crédit Lyonnais.
Geen proces tegen Rodamco
Een groep internationale beleggers in Rodamco ziet af van juri
dische procedures tegen Rodamco, het vastgoedfonds van de
Robeco Groep. De beleggers voelden zich gedupeerd door het
besluit van het vastgoedfonds, eind 1990, om de eigen aandelen
niet meer tegen de intrinsieke waarde (theoretische waarde van
een aandeel, gebaseerd op waarde van de bezittingen van een
onderneming minus de schulden, red.) in te kopen.
Unisys boekt recordwinst
Unisys Nederland, de Nederlandse dochteronderneming van
het Amerikaanse computerconcem Unisys, heeft vorig jaar een
recordwinst van 31 miljoen gulden geboekt, een stijging van 288
procent in vergelijking met 1990. De winstgroei is te danken aan
een reorganisatie waarbij de bedrijfskosten met 23 miljoen gul
den zijn verlaagd en de vestigingen in Rotterdam en Hoofddorp
fors zijn ingekrompen.
Kosten Rusland stijgen 350 procent
De kosten van levensonderhoud in Rusland zijn vorige maand
met 300 tot 350 procent gestegen. Vlak voordat de prijsliberalise-
ring begin januari inging, werd nog uitgegaan van een prijsstij
ging van 250 procent. Volgens Moskou zijn de prijsexplosies de
schuld van producenten en distributeurs die de voedselschaar
ste misbruiken om extra winst te maken.
Samenvoeging computerdivisies oorzaak
Het inlijven van de zwaar verliesgevende activiteiten van
het Nixdorf computerconcern heeft de winstcijfers van
Siemens Nederland NV vorig jaar zwaar onder druk ge
zet. De nettowinst daalde van ruim 46 miljoen gulden
naar 26,5 miljoen gulden.
DEN HAAG MARIEN VAN DEN BOS
Algemeen-directeur F. von
Witzleben van Siemens Neder
land noemt de problemen rond
de samenvoeging van de com
puter-divisie van Siemens met
die van Nixdorf als belangrijkste
reden voor de terugval. Daar
naast blijkt uit de jaarstukken
onder meer een forse toename
van de afschrijvingen op be
drijfsgebouwen, machines en
installaties. Afgelopen jaar nam
Siemens Nederland een nieuw,
modern bedrijvencomplex in
Zoetermeer in gebruik. Ook
wordt het hoofdkantoor in Den
Haag uitgebreid.
Ondanks aarzelend investe
ringsgedrag op de terreinen die
Siemens tot haar kernactivitei
ten rekent (communicatie-,
energie- en automatiserings
techniek), groeide de omzet van
de Nederlandse dochter licht
van 1.249 miljoen gulden naar
1.299 miljoen gulden. De overi
ge divisies van het Duitse elek
tronicaconcern melden goede
ontwikkelingen van omzet en
winst. Het Duitse moederbedrijf
Siemens AG wist in het afgelo
pen boekjaar de verliezen op de
computeractiviteiten van maar
liefst 781 miljoen D-mark te
compenseren met rente-op
brengsten van het enorme ei
gen vermogen.
Naar de moderne technieken
op het gebied van elektriciteits
opwekking en afvalverwerking
is bijzonder veel vraag, zo blijkt
uit het jaarverslag. De divisie
die zich hiermee bezighoudt,
heeft voor meer dan 500 mil
joen gulden aan opdrachten in
portefeuille. Aan de andere kant
verwacht de divisie medische
technieken dat de beschikbaar
heid van medische apparatuur
en hulpmiddelen de komende
jaren onder druk zullen komen
te staan vanwege de herstructu
rering van de Nederlandse ge
zondheidszorg.
Waar Siemens Nederland zich
grotendeels op andere terreinen
begeeft dan het Nederlandse
elektronica-concem Philips,
geldt dat niet voor Siemens-
dochter Osram. Op het gebied
van verlichting geldt vanouds
een nek-aan-nek-race tussen de
beide concerns. Informatie over
Osram-activiteiten wordt in het
jaarverslag misschien daarom
wel heel summier gehouden.
Nieuw in het Siemens produk-
tenpakket is een forse uitbrei
ding op het gebied van de klei
ne huishoudelijke apparaten als
koffiezetmachines. Ook een ge
bied waar Philips een sterke po
sitie heeft.
Het RSV-drama mondde in 1984 uit in een onderzoek naar de wanpraktijken bij de scheepswerf. Een parle
mentair enquêtecommissie onder leiding van de latere minister van binnenlandse zaken Van Dijk (voorgrond)
hoorde allerlei betrokkenen, waaronder de voorzitter van de Raad van Commissarissen, dr. J. de Vries. foto
Bedrijfstak gooit de poorten open voor het publiek
Hieronder een lijst van een
aantal metaalbedrijven dat
morgen en zaterdag meedoet
aan de Nationale Open Dagen
Metaal en Elektrotechniek.
Dietvorst Machinefabriek,
Bronsstraat 4 in IJmuiden.
Metzelaar Staalbouw, Com-
wallstraat 7 in IJmuiden.
Haarlem:
Figee/Hembrug, H. Figeeweg
1 in Haarlem.
Nife. Zijlweg 156 in Haarlem.
Vanko. Beynesweg 9 in Haar
lem.
Haarlemmermeer
Vermeer Holland. Grafter-
meerstraat 29 in Hoofddorp-
Slootweg Machinefabriek. I C.
Beetslaan 167 in Hoofddorp.
Waterland, Zaanstreek:
Machinefabriek De Gouw.
an Beekstraat 98 in Lands-
ROTTERDAM NICO DE VRIES
Roestig. Sjouwen in de regen. Zwaar en hard wer
ken. Zo wordt er in het algemeen tegen metaalbe
drijven aangekeken. Het negatieve beeld van een
bedrijfstak waar je je verre van moet houden,
werd in de jaren tachtig nog eens versterkt na het
debacle met Rijn-Schelde-Verolme, het giganti
sche scheepsbouwconcem dat ondanks miljar
den overheidssteun als een kaartenhuis in elkaar
stortte.
Morgen en overmorgen gooit een groot aantal
metaalbedrijven voor het derde achtereenvolgen
de jaar de poorten open voor het publiek tijdens
de Nationale Open Dagen Metaal en Elektrotech
niek die de werkgeversorganisatie FME organi
seert.
Eerst (morgen) is het de beurt aan de scholie
ren om langs te komen. „Dat we de deuren van
de bedrijven opnieuw openzetten, heeft niets
meer te maken met dat negatieve imago. Dat is
verleden tijd", vertelt bedrijfsadviseur D. van Dijk
van de FME. „Nu zijn we op zoek zijn naar jonge
mensen die voor de techniek kiezen. Voor de be
drijven is de visvijver van schoolverlaters krap. De
vraag is groter dan het aanbod en dus hengelen
andere bedrijfstakken als de detailhandel en de
gezondheidszorg naar dezelfde groep vissen. Zo
doende is het ook voor ons zaak om
te blijven timmeren", zegt hij.
De scholen hebben massaal de uitnodiging
aangenomen. Landelijk rekent de FME en mede
organisator Metaalunie (de branchevereniging
voor de kleinmetaal) op 40.000 scholieren. Van
Dijk: „De kinderen vinden het prachtig. Maar we
kunnen dan ook mooie produkten laten zien,
zoals schepen in wording bij de verschillende
werven. Oudere scholieren vinden het vaak ook
machtig bij de elektrotechnische bedrijven. Het
gaat tenslotte om verfijnd, hoogwaardig werk,
waar heel wat voor om de hoek komt kijken. Het
is toch prachtig om bijvoorbeeld een zeeschip of
een raffinaderij van moderne apparatuur te voor
zien?"
Hoewel de interesse voor de metaal groeit is er
nog overal plaats. „Het is nu eenmaal een gege
ven dat we nu te maken hebben met een tijd
waarin relatief weinig jongeren van de scholen
komen. De daling in het aantal schoolverlaters
stabiliseert nu, maar zal de komende jaren op
hetzelfde lage niveau blijven. Van de schoolverla
ters van de lbo, die specifieke technische vakken
hebben gevolgd, halen we 75 procent naar de be-
drijfsscholen, maar het is trekken om de resteren
de 25 procent bij elkaar te krijgen."
Nijdra, Insulindeweg 35 in
Midden -Beemster.
Muller en Parsons. Kadijker-
koogweg 16 in Purmerend.
aan de weg Constructiebedrijf Steur. Pa
rallelweg 7 in Volendam.
Bedrijfsschool Eurometaal,
Hemkade 18 in Zaandam.
Hagglunds Kenz, Zuiddijk 400
in Zaandam.
Leiden, Bollenstreek. Alphen:
Machinefabriek West End,
Meer en Duin 291 in Lisse.
Evers Staalconstructie, Horst
ten Daallaan 5 in Hillegom.
DMN Machinefabriek, 's-Gra-
vendamseweg 16 in Noordwij-
kerhout.
Grimbergen, Bedrijfsweg 23 in
Alphen aan den Rijn.
Tekoma, Koperweg 3 in Alp
hen aan den Rijn.
Car Industrie. Valkenburgse-
weg 50 in Katwijk.
Plaatwerkerij Slotboom, Am-
bachtsweg 6 in Katwijk.
Oostingh Staalbouw, Lageweg
36 in Katwijk.
NEM, Vijf Meilaan 5 in Leiden
Nieuwe directeur hoopt op orders uit Taiwan
HENGELO JAN REUSINK
Hollandse Signaalapparaten
(HSA) in Hengelo dreigt de eni
ge belangrijke activiteit buiten
de militaire sector te verliezen.
Als de order voor de luchtver
keersgeleiding op Schiphol niet
aan de vestiging Apeldoorn
wordt gegund, zullen in de toe
komst dit soort civiele activitei
ten in Parijs worden geconcen
treerd, zegt topman Eric A. van
Amerongen. Bij Signaal Apel
doorn werken 160 mensen.
Sinds de Koude Oorlog ge
streden is, kampt HSA met pro
blemen als gevolg van een
krimpende defensie-markt. Een
uitweg uit deze situatie is vol
gens sommige groeperingen
'conversie', ombouw van de wa
penindustrie naar civiele pro-
duktie. Ook vorige Signaal-di
recties streefden naar uitbouw
van de burgerlijke produktie.
Dat is er nooit echt van geko
men, want de civiele markt is
goed voor gemiddeld 10 pro
cent van de Signaal-omzet, ter
wijl het dubbele ooit is ge
noemd als streven.
Van Amerongen zegt onom
wonden niets te zien in pogin
gen om dat aandeel alsnog fors
uit te breiden. Zelfs niet met de
ruim zevenhonderd ideeën die
vorig jaar op verzoek van de di
rectie door het personeel op pa
pier zijn gezet. Er bleven er na
verdere studie slechts vier van
over, waarvan er weer drie af
vielen omdat ze te veel investe
ringen zouden vergen. De mas
sale zoektocht leverde dus zeg
ge en schrijve één bruikbaar
plan op.
„Ik geloof niet in substantiële
groei van nieuwe civiele activi
teiten. Dat is niet de panacee
voor deze onderneming. We
moeten alle aandacht richten
op de activiteiten die we al heb
ben. Dat is onze sterke kant: de
klanten zijn tevreden over onze
leveranties. We moeten die
goodwill niet beschadigen met
andere activiteiten, die de aan
dacht afleiden en het kwaliteits
niveau naar beneden halen.
Dan gooien we het kind met het
badwater weg", zegt Van
Amerongen resoluut.
Meer heil ziet Van Ameron-
Directeur Van Amerongen: „Voor 1992 en 1993 maak ik me weinig zorgen." foto charel van tendeloo
gen in het benutten van de re
cente doorbraak in het Verre
Oosten, een hechtere samen
werking met het Franse moe
derbedrijf Thomson-CSF en de
lobby naar de politiek. Want
Signaal staat te popelen om te
mogen leveren aan Taiwan.
Dat neemt niet weg dat Van
Amerongen wel wil blijven in
vesteren om het civiele aandeel
in stand te houden. Zelfs enige
uitbreiding acht hij mogelijk.
„Spoorwegen bijvoorbeeld zijn
sterk vergelijkbaar met militaire
operaties. Er gelden dezelfde
zware kwaliteits- en veiligheids
eisen en dat sluit aan bij onze
activiteiten."
Een van de civiele orders
Signaal momenteel in
is de luchtverkeersge
leiding voor Schiphol. Signaal
moet deze order volgens Van
Amerongen binnenhalen „om
dat ze de vestiging Apeldoorn
een basis verschaft voor de con
tinuïteit in de komende jaren.
Als die Nederlandse basis er
niet is, zullen deze activiteiten
in Parijs geconcentreerd wor
den, waardoor de enige belang
rijke civiele activiteit van Sig
naal zou komen te vervallen."
Turbulente jaren
Signaal heeft twee turbulente
jaren achter de rug. In 1990 ging
het bedrijf over van Philips naar
Thomson en kondigde de direc
tie een zware ingreep aan,
waarbij 900 banen moesten ver
vallen. Afgelopen jaar verdween
zo ongeveer de halve top en
moest opnieuw het mes in de
organisatie. De nieuwe direc
teur Van Amerongen liet in de
cember weten dat de teruglo
pende defensie-uitgaven Sig
naal noopten tot het schrappen
van nog eens 700 arbeidsplaat
sen, waarbij gedwongen ontsla
gen niet te vermijden zijn. Het
aantal werknemers in de vesti
gingen Hengelo, Huizen, Apel
doorn, Den Haag en Eindhoven
zal daardoor teruglopen van
4000 eind 1991 naar 3050 dit
jaar.
Onder meer dankzij de forse
reorganisaties kloppen de prog
noses* tegenwoordig echter veel
beter, stelt Van Amerongen te
vreden vast. „Over 1991 hebben
we al onze doelstellingen waar
gemaakt, zowel wat betreft acti
viteitenniveau, order-intake als
omzet. Ik zie het als een belang
rijke mijlpaal dat we nu progno
ses hebben die meer op realiteit
zijn gebaseerd. We verwerven
ons daarmee een betere positie
om plannen te maken voor de
toekomst."
Naar Taiwan toe
Op de defensie-markt boekte
Signaal onlangs een doorbraak
in Zuid-Korea. Het bedrijf mag
er twee Goalkeeper-systemen
voor de marine leveren, met de
kans later vervolgorders binnen
te halen. „Het was buitenge
woon moeilijk om die opdracht
op eigen kracht te verwerven,
gezien de grote Amerikaanse
druk op de Zuid-Koreanen",
stelt Van Amerongen vast.
Hij hoopt dat dit het begin is
van meer orders uit Aziatische
landen als Maleisië, Thailand,
Indonesië en Taiwan. Zo gaat
een delegatie van HSA in de
eerste helft van dit jaar naar
Taiwan om te onderzoeken wel
ke orders de onderneming kan
verwachten als Nederland het
embargo tegen dit land opheft.
Eerder al gaf Signaal aan dat
'nationalistisch China' goed is
voor een miljard aan potentiële
opdrachten. Potentieel, want
Signaal mag geen militair mate
rieel leveren aan dat land.
Kamerleden gaven onlangs
aan dat Signaal zelf zou moeten
vragen om opheffing van, het
embargo, voordat de politiek
een dergelijke stap neemt. Van
Amerongen: „In de eerste plaats
gaat het er om wat de regering
wil. Mijn indruk is dat er wel be
weging in haar standpunt
komt.'
De exportinspanningen in het
Verre Oosten moeten de ko
mende jaren helpen de jaarlijk
se orderportefeuille van onge
veer 550 miljoen gulden te vul
len. Momenteel is via geboekte
orders al 90 procent van de om
zet van dit jaar verzekerd en
voor volgend jaar zit Signaal al
voor 80 procent vol ..liet reste
rende deel vullen we doorgaans
met kortlopende opdrachten.
Voor 1992 en 1993 maak ik me
daarom weinig zorgen
David Helffrich uit Greensburg, Pennsylvania, slaat met een voorhamer een fikse deuk in de Japanse Honda
die een auto-dealer voor dit doel op zijn parkeerterrein heeft neergezet. foto ap»cene i pu^a-
AMSTERDAM PETER KROON
Voor een dollar eens lekker met een voorhamer
uithalen op een Japanse auto. Dat is slechts één
van de Amerikaanse reacties op de woorden van
premier Miyazawa, die hegin deze week voor het
Japanse parlement verklaarde dat de Amerikanen
over te weinig arbeidsethos beschikken en niet
bereid zijn zich in het zweet te werken.
Hoewel Miyazawa zich de volgende dag naar de
tv-studio spoedde om daar uit te leggen dat zijn
woorden verkeerd waren begrepen en nogal over
dreven in de buitenlandse pers terecht waren ge
komen, was het kwaad al geschied. De woord
voerder van de Democraten in het Huis van Afge
vaardigden, Richard Gephardt, reageerde woe
dend en noemde Miyazawa's opmerkingen „een
naïeve blijk van Japans racisme".
De autodealer die dinsdag in de stad Latrobe,
Pennsylvania, een Honda midden op een par
keerplaats neerzette om iedereen voor een dollar
de kans de geven er een klap op te geven, zegt
uitsluitend positieve reacties te horen. Hij weet
niet dat elke hamerslag werknemers in andere
delen van de VS ineen doet krimpen. Havenwer
ker Ron Thornberrv uit Seattle bijvoorbeeld vreest
voor zijn baan. „Iedere deuk in een Japanse auto
is een deuk in onze relatie met de Japanners." Hij
weet waar hij het over heeft, want Japan is voor
de haven van Seattle de belangrijkste klant.
Nee, het botert niet meer tussen Japan en de
Verenigde Staten. De VS reageren op kritiek uit
Japan als een geslagen hond. terwijl de toon in Ja
panse kranten niet beter kan worden verwoord
dan door de kop van het dagblad Sankei: 'Ameri
kaanse reactie op woorden premier overgevoelig.'
De achteloosheid waarmee de Amerikaanse re
acties in Japan worden ontvangen is een teken
aan de wand van de grote verandering in de Ja
panse houding ten opzichte van hun naoorlogse
beschermheer. Zij demonstreert het nieuwe
groeiende zelfbewustzijn en de onafhankelijkheid
van Japan.
Naast de irritatie over de toenemende Japanse
„arrogantie" zorgt het groeiende handelstekort
van de VS in de handel met lapan voor een zich
snel verwijdende kloof. De VS menen dat Japan
oneerlijke concurrentie bedrijft door de import
van Amerikaanse goederen te bemoeilijken J.i
panse functionarissen daarentegen beweren dat
het de eigen schuld van de Amerikanen is dat ze
niet met Japan kunnen concurreren. De reis die
president Bush onlangs aan Japan bracht, werd
door veel Japanse politici als beschamende bede
larij beschouwd en bevestigde de overtuiging dat
de VS als supermacht op hun retour zijn.
De voormalige Japanse minister Kabun Muto
wreef begin deze week nog eens extra zout in de
wonden door te twijfelen aan de arbeidsmentali
teit van de Amerikanen. Hij zei dat Amerikaanse
werknemers maar drie dagen van de week goed
werken. Volgens Muto zijn Amerikanen op vrij
dag teveel bezig met het komende weekeinde en
kunnen ze zich maandag niet geheel op hun werk
storten, omdat ze zich „te heftig hebben ver
maakt".
Amerikaanse regcringsstatistieken tonen echtei
aan dat de productiviteit van Amerikaanse arbet
ders hoger ligt dan die van hun Japanse collega s.
hoewel Japan snel aan het inlopen is. „De Japan
ners proberen ons te zeggen dat we harder moe
ten werken als we met hen willen concurreren. In
die zin hebben ze gelijk", zo meent econoom
Audrey Freedman. Economen en zaken mensen
in de VS reageren nu eenmaal niet zo heetgeba
kerd als de politiek en de gewone man
