'n 'Sla-kom'
vol magie en
sentimenten
DAVIS CUP
Zilversmeden in Boston maakten in het begin van deze eeuw een
schaal die de vergelijking met een sla-kom kon doorstaan. Het als
trofee bedoelde kunstwerk werd door Dwight Filley Davis ter
beschikking gesteld als Cup voorde winnaar van de
landenwedstrijden die vanaf1900 zouden beginnen. Davis zelf -
een begenadigd linkshander - zou later president van de
Amerikaanse tennisbond worden en Minister van Oorlog van de
VS. Hij overleed in 1945.
De Davis Cup was een halve meter breed en zo'n 30 centimeter
diep. Hij woog origineel 6,5 kilo en de waarde was toen 700
dollar. De huidige Davis Cup is vele malen groter. Twee keer werd
de schaal letterlijk op een groot voetstuk geplaatst:De ruimte op
het voetstuk werd volgegraveérd met de namen van de winnaars.
De huidige waarde en gewicht van de beker zijn onbekend. Toen
Davis echter veertig jaar na de produktie van de Cup zijn
'geesteskind'terugzag sloeg hij de handen voor de ogen. De 'sla-
kom' stond natuurlijk in geen enkele verhouding meer tot het
evenement dat was uitgegroeid tot een prestigestrijd waar veel
geld in omging. Davis schaamde zich een beetje voor de Davis
cup...
De Nederlander Hans van Swol. Huisarts van
professie en succesvol op Wimbledon en in de
Davis Cup in de jaren veertig en vijftig.
In de Davis Cup betekent de tennisser als individu niets
ZATERDAGS
z
BIJVOEGSEL
Van de uitstraling die de Davis Cup geniet in de
sportwereld heeft Nederland nooit meer dan een
glimp opgevangen. Davis Cup, dat was voor
erkende tennisnaties als Australië, Amerika en
later Zweden, Duitsland en Frankrijk. Holland
fungeerde meestal als sparringpartner voor de
favorieten en we moesten meestal Sri Lanka of
Monaco loten om een rondje verder te geraken.
Al meer dan zeventig jaar speelt Nederland een
volstrekt anonieme rol. De verwachting dat dit
zal veranderen is echter, gezien de
internationale opmars van de nationale toppers,
gerechwaardigd.
De Davis Cup heeft aan betekenis nooit
ingeboet, al beleefde het toernooi in de
beginjaren zeventig een crisis omdat de profs
tijdelijk werden geweerd. Maar sinds 1900 wordt
er in volle hevigheid en een enkele keer zelfs met
een bedenkelijk fanatisme om de beker
gestreden. De beroemdste 'sla-kom' ter wereld is
door de jaren tot een enorme bokaal geworden
die zelfs door een heel team niet meer te torsen
is. Het aantal deelnemende landen groeide
gestaag net als de commercie eromheen. Maar
één ding veranderde nooit: de sentimenten en de
magie. Een blik in de geschiedenis van de Davis
Cup, die volgens bondscoach Stanley Franker
ooit op Hollandse bodem terecht zal komen.
kaan Bobby Riggs (rechts) schudt de hand van de Australiër Adrian Quist voor aanvang van hun
wedstrijd. De VS zou winnen met 3-2.
Tennis wordt opeens een andere
sport als de Davis Cup in het ge
ding is. De beker voor landen
teams geeft het spel, de spelers en het pu
bliek wat extra's. Van individuele sporters en
egotrippers worden tennissers tot patriotten.
Een gescoord punt is niet voor de speler,
maar voor een hele natie. Velen gaven open
lijk toe die verantwoordelijkheid en spanning
niet te kunnen dragen. Ilie Nastase toch
niet de eerste de beste verwoordde het
speciale gevoel in een Davis Cup-ontmoeting
als volgt: „Bij een gemiste bal voelde ik een
pijnscheut door mijn hele lichaam". Vader
landsliefde in het kwadraat.
Nastase is altijd een geval apart geweest in
de geschiedenis van de Davis Cup. Behalve
veel chauvinisme bracht de Roemeen ook
veel onsportiviteit mee. En daar was het de
bedenker van het toernooi de Amerikaan
Dr. Wright en de schenker van de Cup
zijn landgenoot Dwight Davis toch niet
om te doen toen ze eraan begonnen aan het
begin van deze eeuw. Vooral de manier
waarop Nastase met zijn partner Ion Tiriac in
1972 de Amerikanen tegemoet trad was
schokkend. De eindstrijd in Boekarest staat
nu nog steeds te boek als een van de meest
•gruwelijke finales van deze eeuw.
De wedstrijd speelde zich af in een bizarre
sfeer. Langs de baan stonden tientallen
scherpschutters in burger, met karabijnen
onder hun lange jassen. Ze werden omschre
ven als 'tolken' maar het waren veiligheids
agenten die de Amerikaanse ploeg moesten
beschermen tegen een eventuele aanslag van
de Zwarte September. Deze beweging had
kort daarvoor een aanslag gepleegd tijdens
de Spelen in München en zou het nu gemunt
hebben op enkele Amerikaanse tennissers uit
de Davis Cup-ploeg met een joodse achter
grond, Brian Gottfried en Harold Solomon.
De toenmalige president Ceausescu kon
digde aan dat er bij het minste geringste inci-
i dent 'koppen zouden rojlen', maar er gebeur
de niets. Op de baan des te meer. De Ameri
kanen gruwelen tot op de dag van vandaag
nog van de 'oorlog' die op het gravel in Roe
menië werd uitgevochten. Nastase en Tiriac
maakten er een smerig spelletje van en wa
ren ervan overtuigd dat ze na twee eerdere
nederlagen tegen de VS nu aan het langste
"eind zouden trekken.
Speerpunt
Zoals altijd in een Davis Cup-duel vormde de
baansoort, die door de thuisploeg mag wor
den bepaald, het speerpunt van de acties. De
haan was zo volgestort met gemalen bak
steen, dat de term 'zandbak' vollpdig op zijn
plaats was. Tiriac vond nog een andere bena
ming voor het speelterrein. „We zullen Stan
Smith (de Amerikaanse troef in die tijd, red.)
.het idee geven dat hij op het strand staat te
spelen", aldus de besnorde Roemeen die
zichzelf geregeld bestempelde als 'the best
player in the world who can't play tennis'.
De Amerikanen spraken er schande van
maar bleven koel en wonnen de wedstrijd.
Terwijl de Roemenen hun tijd vooral staken
in het protesteren, vertragen en zuigen. Tom
Gorman moest zelfs huilen na de laatste par
tij, zo diep voelde hij zich beledigd door het
publiek en de tegenstander. Coach Dennis
Ralston vond dat Tiriac (die nu zijn geld on
der meer verdient met het organiseren van
Davis Cup-wedstrijden voor Duitsland) voor
het leven moest worden geschorst. Het toon
aangevende tijdschrift Spons Illustrated
noemde Nastase en tiriac 'Nasty en Dracu-
la'. Tiriac had immers voor het duel gezegd
dat hij zich voelde als Dracula, 'klaar om de
Amerikanen te verslinden'. De vermaarde
tennisverslaggever Bud Collins schreef dat
Gorman tegen Tiriac daarom niet met een
racket had moeten spelen. „Een kruis in de
hand was voldoende geweest".
Relletjes
Hoewel Roemenië - Verenigde Staten een
veelbesproken en beladen duel was, stond
deze ontmoeting niet op zichzelf. De wed
strijd was zelfs een beetje tekenend voor de
sfeer die de Davis-Cup vaak ademt. Want
tennis mag dan van oorsprong een beschaaf
de sport zijn, in dit landentoernooi worden
veel grenzen en fatsoensnormen overschre
den. De finales worden meestal omgeven
met relletjes die vooral gingen over de onder
grond van de baan. Omdat het thuisland veel
kon doen met een speeloppervlak om de te
genpartij te dwarsbomen, ontstonden er vaak
unfaire toestanden. De Internationale Tennis
Federatie (ITF) zou er goed aan doen strakke
regels te ontwerpen, waarbij de ITF desnoods
zelf de ondergrond bepaalt.
Het oeverloze geklets over de baansoort is
zo oud als de Davis Cup zelf. Toen in 1900 de
Amerikanen met het idee kwamen voor een
landenontmoeting was de baan al onderwerp
van discussie. Het eerste duel, meteen een fi
nale want er werd voorlopig maar door twee
landen aan deelgenomen, werd gespeeld in
de Verenigde Staten, en Groot Brittannië was
de uitdager. Het thuisland won, maar de Brit
ten waren niet te spreken over de omstandig
heden. Roper Barrett van het Britse team be
klaagde zich over het gras. „Dat is twee keer
zo lang als bij ons. Ook de ballen en het net
deugen niet. Het enige wat hier het aanzien
waard is, zijn de vrouwen langs de baan."
De baan zou nog vaak een hoofdmoot vor
men in de voorbeschouwingen en de nabe
schouwingen van wedstrijden. In 1932 bij
voorbeeld deden ook de Fransen mee aan die
taktiek. Ze zetten de gravelbanen in Parijs
onder een laag water (onder het mom van
'sproeien') en maakten de Amerikanen woe
dend. In die finale zouden de Fransen met de
Vier Musketiers (Cochet, Borotra, Lacoste en
Brugnon) overigens wel voor de zesde keer
op rij de beker winnen. Daarna moesten ze er
bijna zestig jaar op wachten. Enkele maan
den geleden kon Frankrijk pas weer juichen
met Guy Forget en Henri Leconte.
Challenge round
Tot en met 1971 werd de Davis Cup gespeeld
met een Challenge Round. De houder van de
Cup hoefde niet in actie te komen en wachtte
rustig de voorronden af waarna de uitdager
|zich meldde. Inmiddels is dat systeem afge
schaft. De winnaar doet nu gewoon mee aan
de voorronden, die worden verspeeld in zö-
(nes. Boven de zönes staat een wereldgroep
van zestien landen, de élite. Sinds kort be
vindt ook Nederland zich in die groep.
Tot '71 werd de Davis Cup door maar vier
landen gewonnen. De Verenigde Staten (23
keer), Australië (22), Groot Brittannië (9) en
Frankrijk (6) duldden geen concurrentie van
andere naties. Pas later gingen andere landen
zich roeren.
Tijdens de oorlog werden geen wedstrijden
gespeeld. Opmerkelijk was wel dat Australië
twee keer de Cup van Amerika overnam op
momenten dat er een wereldoorlog aan
staande was. In 1914 wonnen de 'Aussies' in
New York en in 1Ö39 gebeurde hetzelfde in
Philadelphia. Laatstgenoemde finale was
overigens in de historie de enige die werd ge
wonnen door een land dat na de eerste dag
tegen een 2-0 achterstand aankeek. Dat pres
teerde daarvoor en daarna geen enkel team.
De eindstrijd van '39 werd overigens al beïn
vloed door de oorlogsberichtgeving vanuit
Europa. Toen in 1950 Australië weer de Cup
wegkaapte uit New York, trok tennisjouma-
list Allison Danzig de conclusie dat 'er een
Derde Wereldoorlog in de lucht moet han
gen'.
Nederland
De rol van Nederland was marginaal. De
bond schreef zich in 1920 voor het eerst in.
Oranje had het 'genoegen' om meteen te
openen tegen Zuid-Afrika, een land dat toen
nog geen 'item' was voor de sport. In Arnhem
werd met 3-2 gewonnen.
Vijf jaar later haalde Nederland in Noord-
wijk de finale van de Europese zone, waarin
met 0-4 werd verloren van Frankrijk. Het be
halen van die eindstrijd was een hoogtepunt
dat op conto kon worden geschreven van
Timmer, Diemer Kool, en Van Lennep.
Na de hoogtijdagen van Henk Timmer en
consorten hield het niet over. Kort voor de
Tweede Wereldoorlog diende Hans van Swol
zich aan. De huisarts die in zijn vrije tijd ten
niste en enkele malen de laatste zestien op
Wimbledon haalde, won voor Nederland vele
singles en vormde met Rinkel een goed dub
bel. Maar het was te mager om in de Davis
Cup echt potten te breken, iets wat later zou
gelden voor een topper als Tom Okker die
ook te weinig steun kreeg van teamgenoten.
Want dat was natuurlijk altijd het euvel in
Holland: één goede tennisser kan een land
niet tot een gevreesde Davis Cup-natie ma
ken.
Vroeger werd overigens wél gewonnen van
de Zwitsers, dit weekeinde in Den Haag de
tegenstander in de eerste ronde van de we
reldgroep. In 1961 klopte de nationale ploeg
Zwitserland in Luzern met 3-2. Piet van
Eysden tegenwoordig eigenaar van een
sportmarketingbureau en directeur van Het
Melkhuisje kan zich die overwinning in de
eerste ronde van de Europese zone nog goed
herinneren.
„Ik moest aantreden voor de beslissende
vijfde partij. Dat was toch wel wat. Spelen
voor de Davis Cup betekende sowieso iets,
maar nu stond ik er helemaal alleen voor in
de slotpartij. Ik won de wedstrijd van Heinz
Grimm, die is nu toevallig voorzitter van de
European Tennis Association", aldus Van
Eysden.
In die tijd zagen de Nederlandse amateurs
enorm op tegen de vijfsetters die in de Davis
Cup werden gespeeld. „Dat waren wij niet
gewend", zegt Van Eysden. „Daarom gingen
we ook in trainingskamp. Natuurlijk, dat de
den we toen ook al. Dan trokken we ons we
kenlang terug. De spelers kregen vijftien gul-
ZATERDAG
1900 VS - GB 3-0
1901 VS - walk over
1902 VS - GB 3-2
1903 GB - VS 4-1
1904 GB - BE 5-0
1905 GB - VS 5-0
1906 QB - VS 5-0
1907 AU - GB 3-2
1908 AU - VS 3-2
1909 AU - VS 5-0
1910 AU - walk over
1911 AU - VS 5-0
1912 GB - AU 3-2
1913 VS - GB 3-2
1914 AU - VS 3-2
1915 geen wedstrijd
1916 geen wedstrijd
1917 geen wedstrijd
1918 geen wedstrijd
1919 AU - GB 4-1
1920 VS - AU 5-0
1921 VS - JA 5-0
1922 VS - AU 4-1
1923 VS - AU 4-1
1924 VS - AU 5-0
1925 VS - FR 5-0
1926 VS - FR 4-1
1927 FR - VS 3-2
1928 FR - VS 4-1
1929 FR - VS 3-2
1930 FR - VS 4-1
1931 FR - GB 3-2
1932 FR - VS 3-2
1933 GB - FR 3-2
1934 GB - VS 4-1
1935 QB - VS 5-0
1936 GB - AU 3-2
1937 VS - GB 4-1
1938 VS - AU 3-2
1939 AU - VS 3-2
1940 geen wedstrijd
1941 geen wedstrijd
1942 geen wedstrijd
1943 geen wedstrijd
1944 geen wedstrijd
1945 geen wedstrijd
1946 VS - AU 5-0
1947 VS - AU 4-1
1948 VS - AU 5-0
1949 VS - AU 4-1
1950 AU - VS 4-1
1951 AU - VS 3-2
1952 AU - VS 4-1
1953 AU - VS 3-2
1954 VS - AU 3-2
1955 AU - VS 5-0
1956 AU - VS 5-0
1957 AU - VS 3-2
1958 VS - AU 3-2
1959 AU - VS 3-2
1960 AU - IT 4-1
1961 AU - IT 5-0
1962 AU - ME 5-0
1963 VS - AU 3-2
1964 AU -
1965 AU -
1966 AU -
1967 AU -
1968 VS -
1969 VS -
1970 VS -
1971 VS -
1972 VS -
1973 AU -
1974 ZA -
1975 ZW -
1976 IT -
1977 AU -
1978 VS -
1979 VS -
1980 TS -
1981 VS -
1982 VS -
1983 AU -
1984 ZW -
1985 ZW -
1986 AU -
1987 ZW -
1988 WD-
1989 WD-
1990 VS -
1991 FR -
VS Verenigde Staten
van Amerika
Groot Brittannië
België
Australië
JA Japan
Frankrijk
IT Italië
IN
India
Roemenië
WD West-Duitsland
Zuid-Afrika
TS Tsjechoslowakije
CH Chili
AR Argentinië
ZW= Zweden
Infographlc Rutger J HoogerdiJk/LD-AD
den zakgeld, dat zal nu wel anders zijn ver
moed ik."
„We kwamen eigenlijk qua niveau veel te
kort in die tijd. Daar kon Tom Okker ook
niets aan veranderen. Hij kwam erin toen ik
al aan het afbouwen was. Ik dubbelde nog
met hem tegen Zuid-Afrika. In '66 speelde ik
voor het laatst. Het was mooi geweest. Maar
de herinneringen zijn prachtig. Dat volkslied
en het feit dat je niet voor jezelf maar voor je
land speelt, dat deed me wel iets", zegt de in
middels 55-jarige ex-international.
Crisis
De allure van de Davis cup is door de jaren
heen niet verminderd. Al maakte het toer
nooi wel een crisis door toen eind jaren zes
tig werd besloten om de profs te weren. Het
betekende een tijdelijke devaluatie die echter
later geheel teniet werd gedaan. Nu komen
weer gewoon de sterkste spelers van een land
uit voor de Davis Cup-ploeg, als zij tenminste
het landsbelang willen laten prevaleren bo
ven het eigenbelang.
Maar spelers die op Grand Prix-toemooien
en Grand Slams de prijzen wegslepen hoeven
nog niet per definitie goede Davis Cup-spe
lers te zijn. Optreden in een nationale ploeg
vergt veel discipline en teamwork. John
McEnroe had het daar wel eens moeilijk mee.
Hij lag geregeld overhoop met coach Arthur
Ashe, die door hem openlijk werd beledigd
tijdens een wedstrijd. McEnroe nam in feite
de rol van 'enfant terrible' over van Nastase.
'Big Mac' zorgde evenwel ook voor een op
merkelijk feit dat aanzienlijk sportiever was
dan Nastases daden. McEnroe speelde in
1982 een historische vijfsetter tegen de
Zweed Mats Wilander. De heren stonden
maar liefst zes uur en 39 minuten op de
baan. McEnroe zou de slopende single in de
kwartfinale-wedstrijd met 9-7, 6-2,15-17,3-6.
8-6 winnen in St. Louis en daarmee de VS (3-
2) verder helpen. Inmiddels bestaat de 'tie
breaker' en zal een dergelijke uitputtingsslag
niet meer voorkomen.
Eer
De huidige Nederlandse tennistop onder
vond vorig jaar voor het eerst aan den lijve
wat Davis Cup-tennis bëtekent. In Mexico
werd de ploeg aan alle kanten getreiterd en
gepest. Door de Mexicaanse bond, spelers en
publiek. De oefenbanen en ballen deugden
niet en ook bij de keuze van de baansoort
sjoemelden de Mexicanen. Als een volwassen
tennisnatie sloeg Oranje zich niettemin met
een 5-0 overwinning naar de wereldgroep.
Mark Koevermans, Paul Haarhuis, jan Sie-
merink en Richard Krajicek groeiden in
Mexico-Stad naar elkaar toe en riepen bij te
rugkomst dat de mentale kracht en het team
work de doorslag hadden gegeven.
Zij beginnen dus de aard van de Davis Cup
te ontdekken. Met vier min of meer gelijk
waardige spelers (allen uit de top honderd en
vrij jong) heeft Nederland een Davis Cup
team voor de toekomst. De vraag is hoe groot
de beker is als hij ooit nog eens naar Neder
land moet worden overgevlogen. Wellicht is-
ie dan te groot voor dit Ideine land.
