Binnenland
FNV wil geen vaste
loonafspraak cao NS
Racistisch geweld verstoort beeld van tolerantie
'Tsjecho-Slowakije weigert Vietnamezen'
Eurabic wilde eerder
naar Libië exporteren
Hagen toch naar Nedlloyd
'Schorsing studenten
tegen moslims gericht'
Dinsdag 28 januari 1992
Redactie: 023-150225 JANINE BOS MA ALTAN ERDOGAN RONALD FRJSART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: ESTHER NYPEIS
4
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
De nieuwe cao voor het spoorwegpersoneel mag slechts
voorlopige afspraken over loonsverhogingen bevatten. In
dat geval is het mogelijk de lonen extra te verhogen, als
blijkt dat de kosten van levensonderhoud meer stijgen
dan nu wordt voorspeld. Met die eis gaat de Vervoers-
bond FNV de cao-onderhandelingen met de NS-directie
in. Die beginnen op 3 februari.
De persconferentie van het Inlia over het bezoek aan Tsjecho-Slowakije trok een overweldigende belangstelling.
De Tsjechoslowaakse autoriteiten zullen
geen Vietnamezen tot hun land toelaten die
door de Nederlandse overheid gedwongen
zijn terug te keren. Dat is de voornaamste
conclusie van een commissie, die op ver
zoek van de kerkelijke organisatie Inlia de
situatie van Vietnamezen in Tsjechoslowa-
kije heeft onderzocht. De Nederlandse
overheid beweerde onlangs het tegendeel.
De Tsjechoslowaakse overheid heeft te
genover de commissie gesteld dat alleen
Vietnamezen die vrijwillig terugkeren een
kans hebben te worden toegelaten. De
commissie vindt dat het Nederlandse mi
nisterie van justitie Tsjechoslowakije ver
antwoordelijk stelt voor een probleem „dat
in wezen een zaak van de Nederlandse
overheid is". Tsjechoslowakije kan niet
worden aangemerkt als „een land van eer
ste ontvangst" en als zodanig verantwoor
delijk worden gesteld voor de opvang, om
dat de Vietnamezen in Nederland asiel heb
ben aangevraagd en bovendien nog mid
den in een asielprocedure zitten.
De Tsjechoslowaakse autoriteiten hebben
tegenover de commissie met nadruk ge
steld dat de Vietnamezen „slechts als arbei
ders" in hun land verbleven, en dat zij het
land vrijwillig hebben verlaten, „er daarbij
nadrukkelijk voor kiezend om niet in Tsje
choslowakije asiel aan te vragen". Volgens
de autoriteiten zou het ook „absurd" zijn
de Vietnamezen te dwingen asiel aan te
vragen in het land dat zij juist hebben verla
ten.
De Vietnamezen in Nederland hebben
steeds aangevoerd bang te zijn voor discri
minatie en geweld in Tsjechoslowakije. Te
genover de commissie is die vrees van di
verse zijden gegrond verklaard. Zo zouden
skinheads Vietnamezen mishandelen. Ook
komt afpersing voor waarbij Vietnamezen
geld moeten betalen om niet in elkaar ge
slagen te worden.
Staatssecretaris Palous van het Tsjechos
lowaakse ministerie van buitenlandse za
ken noemde tegenover de commissie de
angst voor vervolging door de Vietnamese
autoriteiten overigens reëel. Daarom wor
den nu geen mensen tegen hun wil naar
Vietnam teruggestuurd.
Staatssecretaris Kosto van justitie zal snel
met een reactie op het rapport komen,
maar Justitie blijft erbij dat het gaat om af
gewezen asielzoekers die het land moeten
verlaten.
Vooralsnog gaat de bond uit
van loonsverhoging met 3,75
procent. Daarvan is 2,75 pro
cent bedoeld om de prijsstijgin
gen (inflatie, ofwel geldont
waarding) bij te houden.
Gezien de ervaringen van vo
rig jaar is de Vervoersbond er
echter niet gerust op dat 2,75
procent voldoende zal zijn om
de koopkracht intact te houden.
In 1991 werden NS en de bon
den het eens over een loonsver
hoging van 3,5 procent en een
eenmalige toeslag van 0,5 pro
cent De NS'ers merkten echter
niets van een koopkrachtstij
ging, omdat de inflatie vorig
jaar uitkwam op 3,9 procent.
De Vervoersbond CNV wenst
evenmin een herhaling van vo
rig jaar en eist daarom in elk ge
val 1 procent loonsverhoging
bovenop de prijscompensatie.
De Federatieve Spoorweg Vak
vereniging FSV lijkt helemaal
het zekere voor het onzekere te
nemen en eist bijna het dubbele
van wat de andere bonden wil
len: 6 procent.
Volgens CNV-onderhandelaar
De Jong zijn er behalve de infla
tie meer redenen om dit jaar ex
tra nadruk te leggen op de sala
rissen. „Er is de afgelopen
maanden nogal wat op de men
sen afgekomen in de vorm van
belastingmaatregelen en de
nieuwe ziektekostenregeling",
stelt hij. Vooral het plan-Simons
zorgde voor commotie onder
het NS-personeel. „In Koppe
ling, het personeelsblad van de
spoorwegen, werd uitgelegd
welke financiële gevolgen het
plan zou hebben voor mensen
die collectief verzekerd zijn bij
de particuliereverzekeraar van
de NS. Voor sommigen kan de
inkomensachteruitgang oplo
pen tot 135 gulden netto per
maand", aldus De Jong.
Naast de looneisen staan ook
de werk- en rusttijden hoog op
de agenda van de bonden. NS-
directie en vakbeweging stegge
len daar al jaren over. De bon
den zetten nu in op een forse
verhoging (30 procent) van de
tarieven voor onder meer de
nachttoeslag, de tijdscompen-
satie en de bereikbaarheidsver-
De vut zal bij de onderhande
lingen geen punt van discussie
zijn. Beide partijen hebben af
gesproken het thema tot 1995
buiten beschouwing te laten.
Ook een ander heikel punt, de
'arbeidsvoorwaardelijke prik
kels' die het ziekteverzuim terug
moeten dringen, zal volgens De
Jong nauwelijks worden aange
roerd. „Er wordt in de rayons al
met veel succes gewerkt aan het
terugdringen van
NIEUWSLIJN
WD tegen bevoordeling Joegoslaven
Het WD-Kamerlid Wiebenga heeft 'met verbazing' kennis geno
men van het feit dat Joegoslaven die hun land zijn ontvlucht lan
ger dan zes maanden in Nederland mogen blijven op een toeris
tenvisum en voor een bijstandsuitkering in aanmerking komen.
Wiebenga heeft staatssecretaris Kosto (justitie) schriftelijke vra
gen gesteld over het nieuwe beleid. Hij stelt dat er sprake is van
rechtsongelijkheid, omdat sommige Joegoslaven de normale
asielprocedure doorlopen, terwijl anderen daarbuiten blijven en
tevens een bijstandsuitkering genieten.
Bende belde identiteitsgegevens los
Justitie in Rotterdam heeft vijf mannen aangehouden wegens
oplichting. De bende bemachtigde persoonsgegevens door wil
lekeurig mensen te bellen en ze allerlei privacy gevoelige gege
vens te ontfutselen. Ze stelden zich voor als belastinginspecteur
of bankemployee en zeiden dat door een computerstoring gege
vens waren verdwenen. Ze vroegen de gegevens „nog even te
herhalen om de administratie weer kloppend te maken". De ge
gevens werden verwerkt op blanco rijbewijzen en valse loonstro-
ken. Daarmee kochten de vijf op krediet. Tot begin januari had
de bende al voor meer dan 125 duizend gulden buitgemaakt.
Meer vrouwelijke ambtenaren nodig
Het kabinet wil dat in 1995 dertig procent van alle ambtenaren
uit vrouwen bestaat. Het aantal vrouwelijke burgemeesters moet
voor 1995 verdubbelen: van acht procent nu naar zestien pro
cent. Er moet in de komende vier jaar ook minstens één vrouwe
lij ke commisaris der koningin benoemd worden. Dit zijn enkele
onderdelen uit het beleidsprogramma emancipatie dat vanmid
dag door staatssecretaris Ter Veld (sociale zaken) is gepresen
teerd. Het beleidsprogramma bevat 42 aktiepunten.
Aandeelhouders van Nedlloyd
moeten de benoemingen offi
cieel nog goedkeuren. De Noor,
grootaandeelhouder van Ned
lloyd en eigenaar van het nood
lijdende Marine Investments,
probeert al ruim een jaar com
missaris van het Rotterdamse
handelsconcern te worden om
zo meer invloed te krijgen op de
gang van zaken.
De Noorse belegger Torstein
Hagen en drs. Neelie Kroes, ex-
minister van verkeer en water
staat, worden benoemd tot lid
van de Raad van Commissaris
sen van de Koninklijke Nedlloyd
Groep.
De Centrale Ondernemings
raad (cor) en de Commissie van
HOOFDDORP HENNY VAN EGMOND
Eurabic Trade bv, de Hoofd-
dorpse handelsonderneming
die onlangs in opspraak kwam
vanwege een omstreden leve
rantie aan Libië, heeft in 1989 al
eerder geprobeerd verboden
spullen te leveren aan dat land.
Halverwege 1989 weigerde de
douane een exportvergunning
voor drie kisten met computer
onderdelen. De Economische
Controle Dienst bezocht daarna
het bedrijf en kopieerde een
deel van de administratie. Tot
een proces verbaal of vervolging
is het nooit gekomen.
Eurabic kwam in het nieuws
door een levering van hoog
waardige apparatuur aan Libië.
Een gedeelte van de zending
werd op de luchthaven van
Frankfurt in beslag genomen.
Volgens de Duitse autoriteiten
gaat het om apparaten die niet
mogen worden geleverd aan Li
bië, omdat ze ook voor militaire
doeleinden kunnen worden ge
bruikt.
Volgens de raadsman van
Eurabic is het juist dat de zen
ding in 1989 van computeron
derdelen is tegengehouden,
maar er is geen sprake van in
beslagname, zo stelt hij. „Er is
op Schiphol een exportvergun
ning aangevraagd en die is ge
weigerd. Dat was alles", aldus
de raadsman.
Hogeschool ontkent aantijgingen
Evenals de twee anderen
heeft de student „herhaaldelijk
opmerkingen gemaakt en ge
drag vertoond die andere stu
denten als beledigend en be
angstigend hebben ervaren", al
dus de hogeschool.
Volgens de advocaat van de
drie was er sprake van inciden
ten, waarbij de drie in hun vrij
heid van meningsuiting en vrij
heid van godsdienst zijn be
knot.
Donderdag loopt de schor
sing af en beslist het bestuur
van De Horst over eventuele
verlenging. De rechtbank doet
vrijdag uitspraak.
De schorsing van drie Turkse
studenten van Hogeschool De
Horst in Driebergen is een po
ging om praktiserende moslims
van deze school te weren. Dat
zei de advocaat van de drie gis
teren tijdens een kort geding
dat ze tegen de school hebben
aangespannen.
In december schorste De
Horst de drie wegens het ver
storen van de orde. Aanleiding
vormde een les waarin één van
hen zei te sympathiseren met
de extreem-rechtse Turkse or
ganisatie 'Grijze Wolven'.
Als u contant belasting
betaalt, is het postkantoor sinds
1 januari het juiste adres.
(En niet meer de Belastingdienst.)
I Sinds 1 januari 1992 kunt u niet langer contant bij
de Belastingdienst betalen. Als u nu contant
belasting wilt betalen, kan dat uitsluitend op het
postkantoor. Als particulier en als ondernemer.
U betaalt geen stortingskosten. En als u op de
laatste betaaldag op 't postkantoor betaalt, bent u
gewoon op tijd met uw betaling. Neemt u wel de
acceptgirokaart mee die u van de Belastingdienst
heeft gekregen.
Belastingdienst
DEN HAAG MAURICE WILBRINK
Nederland heeft zich lang ge
koesterd in de geruststellende
gedachte dat het een tolerante
samenleving is. Dat daarin
rechts- extremistische elemen
ten actief zijn die bommen
gooien naar moskeeën, ver
stoort het prettige beeld dat een
maatschappij van zichzelf heeft.
„Wij hebben racistisch geweld
lange tijd niet als een probleem
willen erkennen", meent Rob
Witte, die als politicoloog on
derzoekt hoe overheden op dit
probleem reageren.
De recente reeks van racis
tisch getinte aanslagen, die af
gelopen vrijdagnacht een ver
volg kreeg met een bomaanslag
op de Amersfoortse Mewlana
moskee, lijkt ons land nu te
overrompelen. Dat denkt Jaap
van Donselaar, cultureel antro
poloog en auteur van het boek
'Fout na de oorlog'. „Dit soort
misdaden kwamen én komen in
Nederland inderdaad minder
voor dan in Duitsland of Frank
rijk. Het lijkt echter alsof hier nu
ook iets besmettelijks plaats
heeft gevonden en het zou me
verbazen als het hierbij blijft."
Hoewel men er nu van
schrikt, staat de reeks inciden
ten van de afgelopen weken niet
op zich zelf. In 1986 bijvoor
beeld werd een Turks theehuis
in Schiedam door een bom ver
woest. De daders bleken te be
horen tot het extreem rechtse
Jongerenfront Nederland. In
1983 vermoordde een skinhead
de 15-jarige zwarte Amsterdam
mer Kerwin Duijnmeijer, waar
bij racisme een belangrijk mo
tief vormde.
Vreemdelingenhaat
Bij die twee misdrijven was er
sprake van vreemdelingenhaat,
maar de aanslag was gepland
en de moord was een geval van
'spontaan geweld'. Hoewel bei
de vormen van racistisch ge
weld al jarenlang in Nederland
voorkomen, is ér nog altijd erg
weinig bekend over het soort
mensen dat tot dit soort daden
overgaat. Cees Brants, co-au-
teur van het rapport 'Rechts-ex-
treme Jongeren' uit 1985: „Een
profiel van de rechts-extreme
bommengooier is niet te geven.
We weten er te weinig van. En
uit de kennis die we wél heb
ben, kunnen we eigenlijk geen
algemene conclusies trekken."
Bij een deel van de 24 rechts-
extremistische jongeren die
Brants in 1983-'84 interviewde,
was sprake van problemen
thuis. De groep had in het alge
meen een lage sociaal-econo
mische status. Sommige waren
ideologisch geschoold en had
den ruim kennis genomen van
bijvoorbeeld nationaal-socialis-
tische publicaties. Allen werden
aangesproken door het idee om
actief de straat op te gaan en
'problemen' te lijf te gaan.
Van Donselaar, die enkele
tientallen rechts extremen on
dervraagde, kwam soortgelijke
karakteristieken tegen: „Nare
jeugd gehad, ge
blokkeerd zijn in
het leven, een
baan niet gekre
gen, maatschap
pelijk gefrustreerd
zijn. Maar als je
daar rechts-extre-
mistisch van
wordt, dan zou
den die bewegin
gen veel groter
moeten zijn." Het
meest algemene
kenmerk dat Van
Donselaar tegen
kwam, was dat er
onder extreem
rechts in Neder
land opvallend
weing vrouwen
voorkomen. „Dit in tegenstel
ling tot bijvoorbeeld België."
De sporen van de aanslag op de moskee in Amersfoort, afgelopen zaterdag, zijn nog
niet uitgewist. Op de muren van het gebouw staat de tekst 'Holland voor de Handers',
die door de daders inderhaast is aangebracht. De burgemeester van Amersfoort A.
Schreuder (tweede van links) bezocht de moskee gisteren om zijn steun aan het be
stuur van de moskee te betuigen.
Jongeren
Men gaat er van uit dat racis
tisch geweld voornamelijk door
jongeren wordt gepleegd.
Brants: „Je moet natuurlijk hard
kunnen lopen. Bij extreem
rechtse bewegingen vind je bo
vendien vaak een soort onder
verdeling tussen een kem van
wat ik noem ideologische va
ders, de ouderen, en de actieve
zonen, die het smerige hand
werk opknappen."
Van Donselaar voegt daaraan
toe dat er soms grote mentali-
teitsverschillen bestaan tussen
de ouderen en jongeren binnen
een rechts-extremistisch clubje.
„Ik heb wel ouderen gesproken,
bijvoorbeeld een ex-SS-er, die
zich liep te beklagen over de
ongedisciplineerdheid van de
jonge leden. En jonge rechts-ex-
tremisten die zeiden het geze
mel van de ouderen over de na-
zitijd zat te zijn."
Een aantal malen is aange
toond dat er een uiterst rechtse
organisatie verantwoordelijk
was voor een ^anslag, maar in
veel gevallen blijft het onduide
lijk of er een relatie bestond tus
sen een organisatie en het inci
dent. Bij groeperingen als Cen
trum Demo
craten en CP
'86, die mee
doen aan de
mocratische
verkiezingen,
kent men het risico in verband
te worden gebracht met racis
tisch geweld. Van Donselaar
„Uit puur opportunisme zijn
agressieve jongeren wel ge
weerd van de ledenlijst. Maar
dit soort gewelddadige types
worden dan toch ingeschakeld
als lijfwacht of tijdens het folde-
Runetekens
De aanslag op de moskee in
Amersfoort doet, vanwege het
gebruik van een Germaans ru
neteken, vermoeden dat de da
ders enige ideologische inspira
tie hebben opgedaan in het na-
tionaal-socialisme. Met zeker
heid is zoiets echter nooit te
zeggen. In het verleden zijn er
enkele aanslagen gepleegd,
waarbij men de daders aanvan
kelijk meteen in rechts-extre-
mistische hoek zocht, maar
waarover later weer twijfel ont
stond.
Een flink deel van het racisti
sche geweld wordt echter hele
maal niet door organisaties ge
pleegd, maar gebeurt spontaan,
soms zelfs puur vanwege de
kick, de spanning. Rob Witte:
„Veel vechtpartijen bij uitgaans
gelegenheden hebben een ra
cistische achtergrond, maar zo
worden ze meestal niet geregi
streerd." Het is volgens Witte
ook een misverstand te denken
dat alleen ongeorganiseerde
skinheads spontaan tot racis
tisch geweld komen. „In ver
schillende Westeuropese landen
FOTO'S ANP PAUL STOLK/COR OUT
zijn gevallen bekend van orden
telijke buurtbewoners, respecta
bele huisvaders, die plotseling
een buitenlandse buurtbewoner
aftuigden, omdat ze de buiten
landers in hun omgeving zat
waren."
In ons land lijkt er volgens
Rob Witte nu op dat het klimaat
voor racistisch geweld gunstiger
is geworden. „De afgelopen tijd
worden buitenlanders voortdu
rend in relatie gebracht met ne
gatieve zaken: teveel islami
tische scholen, schijnhuwelij
ken, criminaliteit onder al
lochtonen. Als je niet oppast,
schep je een sfeer waarin racis
tisch geweld beter gedijt."
Daarnaast is er de voorbeeld-
funktie die uitgaat van de golf
van racistische aanslagen in de
ons omringende landen. Cees
Brants: „Zoiets geeft de extre
mistische burger moed."
'Bij hogere inflatie salarissen aanpassen'
