Binnenland
is bemoedigend'
'Milieubeleid
Bedrijf mag straks
overal energie kopen
'We kunnen echt niemand gelukkig maken
Kamer: Rijverbod
bij smog taboe
Donderdag 23januan1992
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOCAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: ESTHER NYPELS
4
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
Anbo wil
meer aow voor
alleenstaanden
DEN HAAG GPD-ANP
De aow moet omhoog voor de
ongeveer 200.000 alleenstaande
bejaarden met uitsluitend een
aow-uitkering, vindt de Algeme
ne Nederlandse Bond van Ou
deren (Anbo). Volgens een on
derzoek van het Nibud van vo
rig jaar komt deze groep ruim
1000 gulden per jaar te kort om
'acceptabel' te kunnen leven.
De ouderenbond denkt de ver
hoging te kunnen financieren
door de aow-premie te verho
gen met 1,1 procent tot 15,45
procent van het inkomen. Als-
dat niet kan, zou het kabinet
volgens de bond extra geld be
schikbaar moeten stellen uit de
algemene middelen.
Een alleenstaande aow'er
krijgt nu 70 procent van de
aow-uitkering voor een echt
paar. Dat zou, aldus de Anbo in
een vanmorgen gepresenteerd
plan, omhoog moeten naar 75
procent. Voor die verhoging is
jaarlijks bijna 300 miljoen gul
den nodig.
De Anbo benadrukt dat het
om een tijdelijke verhoging
gaat. Het overgrote deel van de
huidige werknemers betaalt
momenteel pensioenpremie en
beschikt straks over voldoende
aanvullend pensioen om de
toeslag in de toekomst weer te
laten vervallen.
De organisatie van alleenstaanden Cisa heeft gisteren op het Binnenhof een eigen Vrijheidsbeeld onthuld. Het beeld werd de Tweede Kamer aan
geboden omdat door belasting- en andere wetten de alleenstaande in Nederland volgens de Cisa zwaar wordt gediscrimineerd.
•FOTO NIEUW ANEFO ROB CROES
Hoewel het milieu steeds verder achteruit blijft gaan, is
het kabinet niet ontevreden over het beleid dat ze tot nu
toe heeft uitgezet. Op een aantal punten is aanscherping
nodig, maar de voorziene vermindering van de vervuiling
met 50 tot 60 procent in 2010 in vergelijking met 1989 is
„bemoedigend", aldus het kabinet in een reactie op de
Nationale Milieuverkenning van het Rijksinstituut voor
Milieuhygiëne (Rivm).
DEN HAAG GPD
Het Rivm constateerde onlangs
dat het Nationaal Milieuplan
Plus van minister Alders ernstig
tekort schiet. Om het milieu te
redden moet ten opzichte van
1989 de vervuiling met 80 tot 90
procent omlaag. In het regeer
akkoord ging het kabinet er nog
vanuit dat dat met het huidige
milieubeleid zou lukken. Maar
volgens de berekeningen van
het Rivm zal de vervuiling in
2010 met hooguit 50 tot 60 pro
cent zijn teruggedrongen.
Desondanks noemt het kabi
net het onderzoek „bemoedi
gend", zeker omdat het Rivm
een aantal inmiddels genomen
milieu-maatregelen nog niet
heeft meegerekend. Het kabinet
geeft echter toe dat het milieu
beleid „met kracht" moet wor
den doorgezet. Zo wil het kabi
net aanvullende maatregelen
voor de ontwikkeling van scho
ne auto's en vrachtauto's. Ook
het mestprobleem vergt een
hardere aanpak. Het kabinet
constateert met zorg dat de
veestapel vorig jaar met 1 pro
cent is gegroeid, terwijl nieuwe
technieken voor de verwerking
van mest niet of nauwelijks van
de grond komen.
Het kabinet wil ook extra aan
dacht schenken aan hergebruik
van afval. Dit omdat uit het rap
port van het Rivm blijkt dat er
met het huidige beleid in 2000
tien miljoen ton meer ton afval
zal zijn dan de bedoeling is.
Over energieheffingen spreekt
het kabinet zich nog niet uit.
Eerst wordt een rapport daar
over van de Commissie-Wolfs-
on afgewacht, dat volgende
maand verschijnt. Onlangs lekte
echter al uit dat de deelstudies
die Wolfson voor het rapport
heeft laten verrichten, somber
zijn over het nut van een ener
gieheffing. Een verdubbeling
van de energieprijs voor parti
culieren zou in ieder gevaJ niet
leiden tot een forse energiebe
sparing, aldus die deelstudies.
De regering heeft vorig jaar al
laten doorschemeren dat ze vol
gend jaar een energieheffing wil
invoeren. Een aantal grote be
drijven dreigde daarop uit Ne
derland te vertrekken. Ook
Brussel buigt zich over een
energieheffing in EG-verband,
maar verder dan een principe
besluit zijn de EG-ministers van
milieu nog niet.
Kabinet blijft optimistisch ondanks vernietigend rapport:
NIEUWSLIJN
Tekort aan leraren over tien jaar
De vraag naar leraren in het basisonderwijs stijgt de komende
tien jaar zo snel dat de overheid een beroep zal moeten doen op
de zogeheten 'stille reserve'. Dat zijn bevoegde leerkrachten die
het onderwijs de rug hebben toegekeerd en in een ander beroep
aan de slag zijn gegaan. Dat schrijft staatssecretaris Wallage van
onderwijs in een reactie op een rapport van het Instituut voor
Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek (IVA). Het IVA verwacht
dat het aantal leerlingen de komende tien jaar sterk zal toene
men en dat daardoor het aantal banen met 10.000 zal groeien.
Tegelijkertijd verwacht het IVA dat veel lèraren in de vut en wao
terecht zullen komen.
DSM Botlek weer in produktie
De fabriek van DSM Chemicals in het Botlekgebied is sinds gis
teren weer in produktie. De Milieudienst Rijnmond en de Ar
beidsinspectie hebben DSM Chemicals wel extra veiligheids
maatregelen opgelegd om nieuwe explosies te voorkomen. De
fabriek werd vorig jaar stilgelegd na een explosie waarbij zes do
den vielen. Tegen DSM Chemicals loopt nog een strafrechtelijk
onderzoek als gevolg van de ramp.
Verkoop premie A-woningen gedaald
De verkoop van sociale koopwoningen (premie A) is vorig jaar
met ongeveer 15 procent gedaald. Dat blijkt uit cijfers van de Be
middelende Organen, die de gemeenten adviseren over het ver
lenen van gemeentegaranties aan aspirant-huiseigenaren. Vol
gens een woordvoerder van de Bemiddelende Organen is de ho
ge hypotheekrente (9,5 procent of meer) de belangrijkste oor
zaak voor de stagnerende verkoop. De lagere inkomens, voor
wie de premie A-woningen bedoeld zijn, konden daardoor in
veel gevallen hun hypotheek niet rond krijgen.
EC wil nationale energie-monopolies breken
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
Bedrijven die veel energie verbruiken, moeten
vanaf 1993 niet langer gebonden zijn aan het na
tionale energiebedrijf maar hun gas en stroom in
elk EG-land kunnen inkopen. Dat stelt de Eu
ropese Commissie voor om de machtige nationa
le monopolies in de gas- en elektriciteitssector te
breken.
Het zeer omstreden plan kan volgens het dage
lijks bestuur van de EG op termijn leiden tot een
forse prijsdaling. Niet alleen voor dé grootver
bruikers, maar ook voor gewone huishoudens.
Het ontbreken van concurrentie in de energiesec
tor kost de consument jaarlijks vele tientallen
miljarden guldens, aldus EG-commissaris Cardo
so e Cunha gisteren in Brussel.
Eerdere plannen in deze richting riepen al een
storm van protest op, onder andere van minister
Andriessen van economische zaken, de Neder
landse Gasunie, en de Samenwerkende Electrici-
teitsproducenten (SEP). De SEP heeft in Neder
land de alleenheerschappij waar het gaat om dis
tributie en productie van stroom.
Kem van het voorstel is dat tussen 1993 en
1996 in opeenvolgende stappen de nationale
stroom- en gasproducenten hun monopolies ver
liezen. Grote bedrijven kunnen dan zelf beslissen
waar ze hun stroom of gas kopen. Het gaat bin
nen de EG om naar schatting 400 a 500 bedrijven
in met name de chemie, aluminiumindustrie,
constructie én op gas gestookte energie-centrales.
In principe kan al vanaf 1993 een grote alumi-
niumsmelterij nabij Delfzijl goedkope stroom ko
pen in Portugal. Voor het transport moet dan wel
worden betaald, maar de Nederlandse eigenaar
van het hoogspanningsnet kan doorvoer van de
stroom niet tegenhouden. Kleine verbruikers en
huishoudens kunnen niet zelf onderhandelen,
maar moeten hun lokale distributiebedrijf maar
aansporen goedkope energie te kopen. Volgens
Cardoso e Cunho hoeft Nederland de regeling
nauwelijks te vrezen, omdat het gas van de Gas
unie overal in Europa gevraagd is.
Niet alleen in Nederland, maar ook in ajidere
EG-landen leeft veel verzet tegen de voorstellen
van Cardoso, die zich daarom de afgelopen
maanden genoodzaakt zag een rondreis langs de
twaalf hoofdsteden te maken. De nationale ener
giebedrijven verdedigen hun posities door er op
te wijzen dat zij verplicht zijn aan iedereen in elke
uithoek te leveren. Maar volgens een ironische
Cardoso kan aan dat bezwaar tegemoet gekomen
worden door de EG-maatregel aan te vullen met
nationale eisen: „We moeten natuurlijk garande
ren dat elke oude dame bovenop een bergtop ook
geleverd krijgt".
Produkt-analist Smeets van het Industrieel Toeleve
ringsbedrijf Zichtenburg (ITZ) in Den Haag, een so
ciale werkpfaats, toont een door vormgever Frans
de la Haye ontworpen 'spanfiets'. Het ITZ gaat de
fiets in serie bouwen voor onder meer Haagse
ambtenaren, die in het kader van de nieuwe woon-
werkregeling een fiets van de gemeente kunnen
krijgen. De la Haye werd onder meer bekend als
ontwerper van Auping-bedden.
De spanfiets, waarvan het ontwerp dateert uit
1967, is gebaseerd op de racefiets. Het aparte is dat
de fiets niet wordt gelast en het frame pas zijn
vorm krijgt wanneer het door de gebruiker wordt
gemonteerd met spandraden. Een centrale spanin-
richting brengt de draden op spanning. Het frame
weegt circa 1300 gram.
Tot produktie was het nog nooit gekomen. In de
komende maanden worden enkele nieuwe proto
typen gebouwd en beproefd. Het ITZ verwacht jaar
lijks circa vijfduizend spanfietsen te verkopen. De
prij.s zal die van een goede racefiets benaderen.
•FOTO ANP ED OUDENAARDEN
Riagg na tien jaar bevrijd van negatieve imago
DEN HAAG CARINE NEEFJES
Vanaf het eerste uur werkte
psychotherapeute Ria Reul bij
het Riagg. Ze ondervond aan
den lijve hoe de Riagg (Regio
nale Instelling voor de Ambu
lante Geestelijke Gezondheids
zorg) in de beginperiode werd
gezien als een polikliniek van
een psychiatrisch ziekenhuis,
„je was gek als je bij ons om
hulp vroeg," licht Reul (45)
toe. Na tien jaar is de 'polikli
niek voor gekken' veranderd in
een voor iedereen toegankelij
ke hulpverlenende instantie.
„Psychische problemen wor
den niet meer gezien als ge
zeur en gezanik. Integendeel.
Tegenwoordig kunnen mensen
frustraties nauwelijks verdra
gen. Ze eisen financieel, licha
melijk maar ook geestelijk een
perfect bestaan".
Een probleem dat ook staatsse
cretaris Simons van volksge
zondheid gisteren constateerde
bij de viering van het tienjarig
bestaan. Hij sprak over een toe
nemend „consumentisme": het
aanbod zorgt vanzelf voor een
toenemende vraag. Door meer
openheid over psychische pro
blemen is het aantal cliënten de
laatste jaren aanzienlijk geste
gen. In 1985 behandelde de
Riagg 312.250 mensen, in 1990
waren dat er 425.000. Een blik
in de folders leert dat er bijna
vóór iedere doelgroep wel een
behandelingsmethode is. Autis
ten, migranten, incestslachtof-
fers, adoptiekinderen, gokver
slaafden, maar ook ouderen en
vrouwen kunnen rekenen op
een speciaal voor hen bestemde
therapie.
De regering heeft de Riaggs
regelmatig verweten dat ze hun
cliënten niet goed selecteren.
De hulpverleners zouden te veel
makkelijke patiënten toelaten,
omdat het behandelen van deze
mensen „wel leuk is". Om die
reden wil de regering het bud
get voor de Riaggs dit jaar met
vier miljoen gulden korten.
Ria Reul: „In de beginperiode
zijn we niet selectief genoeg ge
weest, maar die tijd is al lang
voorbij. Mensen met zoge
noemde lichte problemen ver
wijzen we door naar een maat-
schappelijkwerkster of een huis
arts. Als een cliënt bij voorbeeld
vertelt dat hij zo vaak bloost,
maar er verder niet onder lijdt,
gaan wij hem echt niet behan
delen. Alleen het feit dat ie
mand in de wao zit, is voor ons
geen psychisch probleem".
Reul bekent dat bijna nie
mand haar gelooft als ze be
weert dat de Riagg niet iedereen
die aanklopt van een geschikte
therapie voorziet. „Vanaf het
moment dat de Riagg is opge
richt, hebben we een negatieve
reputatie. In het begin was het
ook een rommeltje. Diverse in
stellingen die zich bezighielden
Ria Reul: „Mensen kunnen frustraties nauwelijks verdragen. Ze eisen fi
nancieel, lichamelijk maar ook geestelijk een perfect bestaan".
•FOTO GPD
met geestelijke gezondheids
zorg moesten op aandringen
van de regering met elkaar fuse
ren. Allemaal hadden ze hun ei
gen filosofie en geloofsovertui
ging. Iedereen vocht voor zijn
manier van behandelen. Voor
een buitenstaander was het on
duidelijk wat de Riagg precies
deed".
De Riagg heeft de resultaten
van de behandelingsmethodes
nooit geregistreerd. Volgens een
woordvoerder van de Neder
landse Vereniging voor Ambu
lante Geestelijke Gezondheids
zorg (NVAGG), waarbij alle 57
regionale Riaggs zijn aangeslo
ten, is dat ook erg moeilijk. „We
behandelen geen gebroken be
nen. Het gaat hier om psychi
sche problemen en die keren
meestal terug". Wel blijkt dat
acht procent na behandeling
wordt doorverwezen naar een
psychiatrische inrichting, onge
veer negen procent nazorg van
een maatschappelijkwerker no
dig heeft en dat in totaal twintig
procent van de cliënten weer te
rugkomt bij het Riagg.
Gelukkig
Ria Reul is niet ontevreden
over deze cijfers. „Voor de
groep chronisch depressieve
mensen kunnen we alleen pro
beren het leven draaglijk ma
ken.
Wij organiseren activiteiten,
zodat ze van de straat zijn en de
buurt niet lastig vallen. Als ze
niet in een psychiatrische in
richting worden opgenomen,
moeten wij ze voortdurend be
geleiden. Deze cliënten raken
wij dus nooit kwijt".
Mensen met neurotische
klachten, veroorzaakt door pro
blemen op het werk, een moei
lijke relatie of door bij voor
beeld een incest-ervaring, zijn
makkelijker te behandelen. Zij
worden gekweld door buiten
sporig eetgewoontes (bij voor
beeld anorexia), straatfobie of
vertonen dwanggedrag, zoals
het twintig of meer keer per dag
kijken of ze het gas hebben uit-
'Maatschappelijke gevolgen te groot'
DEN HAAG GPD-ANP
Reul gaat na hoe de proble
men zijn ontstaan, bekijkt waar
om iemand er bij voorbeeld niet
meer eet en bedenkt een sche
ma hoe mensen dit probleem
gedrag kunnen afleren. Als ze
hun moeilijkheden onder ogen
willen zien en er oprecht iets
aan willen doen, heeft een be
handeling vaak succes.
Reul is realistisch. Ze heeft
niet tot doel mensen gelukkig te
maken. Dat moeten ze zelf
doen. Ze probeert ervoor te zor
gen dat cliënten niet bij het
minste of geringste terugvallen
in hun probleemgedrag. Soms
is ze wel teleurgesteld. Bij ver
slaafden merkt ze regelmatig
dat ze terugvallen. „V^ak heb
ben deze mensen alle hulpver
leningsinstanties al van binnen
gezien en je maak jezelf de illu
sie dat jij ze wel kan helpen. Dat
lukt meestal niet. Als mensen
na veel gesprekken nog weige
ren om mee te werken, bij voor
beeld door niet na te gaan
waarom ze weer naar de fles
grijpen, dan kan ook ik ze niet
redden".
De Tweede Kamer voelt er
evenals minister Alders van
milieu niets voor om het auto
verkeer te beperken of stil te
leggen bij smog. De 'maat
schappelijke gevolgen' van een
autoverbod wegen zwaarder
dan de ademhalingsmoeilijkhe
den die kleine kinderen, bejaar
den en cara-patiënten bij smog
ondervinden, vinden CDA,
PvdA en WD. Een motie van
D66 en Groen Links voor ver
keersmaatregelen tijdens ernsti
ge smogvorming, zal dan ook
worden verworpen.
In theorie kan een Commis
saris van de Koningin in ernsti
ge situaties het verkeer stilleg
gen. In de praktijk zal hij dat
echter niet dóen. De commissa
ris moet namelijk kunnen aan
tonen dat een rijverbod bij
draagt aan vermindering van de
smog. Dat is nog steeds niet
hard bewezen. De commissaris
loopt dan ook het risico dat de
rechter schadeclaims zal toewij
zen.
Alders laat nu wel uitgebreid
onderzoek doen. De uitkomst
daarvan is echter niet binnen
drie jaar te verwachten. Mocht
uit het onderzoek blijken dat
een (gedeeltelijk) rijverbod de
gezondheid verbetert, dan kan
alsnog die mogelijkheid in de
wet worden opgenomen.
Alders wees er ook op dat uit
eerder onderzoek is gebleken
dat een rijverbod in de zomer
de concentratie van ozon op
korte termijn nauwelijks doet
dalen. Gisteren presenteerde
TNO nog een onderzoek over
smog in het Rijnmond-gebied
tijdens een langdurige hittegolf.
Volgens TNO produceert 'Rijn
mond' op warme dagen nog
geen tien procent van de scha
delijke ozon zelf en komt de rest
dus 'overgewaaid' uit de omge
ving, zoals het Ruhr-gebied.
„Van het stoppen van vervui
lende activiteiten als industrie
en het verkeer hoeft men geen
wonderen te verwachten. Zelfs
als je de hele Rijnmond stillegt,
heeft dat nauwelijks effect op de
smogvorming", aldus onder
zoeker Roemer van het Instituut
voor Milieuwetenschappen van
TNO in Delft. Bij wintersmog
werkt een autoverbod volgens
onderzoek echter wel degelijk.
PvdA en CDA wezen erop dat
in de praktijk in Nederland wei
nig zeer ernstige smogvorming
voorkomt. Bovendien komt de
smog tijdens piekdagen vooral
uit het voormalige Oostblok,
met name de voormalige DDR.
Daar wordt op grote schaal
bruinkool met een hoog zwa-
velgehalte gestookt. De beide
fracties achten een internatio
nale aanpak daarom zinvoller.
