Feiten
Actiegroep leden Opperste Sovjet
Milosevic onder druk
'Voor Duitsland hoeft niemand bang te zijn
Bosnië en Macedonië wijzen
plan 'nieuw Joegoslavië' af
Donderdag 23 januari 1992 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA e ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (dief) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: RUUD BLOKHUIZEN
2
Zo WOW'T
NOOIT UMT
MT'T MILIEU'
BONN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
„Voor Duitsland hoeft nie
mand bang te zijn. De meeste
Duitsers willen in vrede en vrij
heid met andere volkeren sa
menleven. We laten in het Wes
ten onze spierballen niet rollen,
noch rijden we hoog te paard
naar hét Oosten. We zijn sim-
pelweg bezig onze nieuive rol in
een veranderde wereld te vin
den1
Dat was gisteren de centrale
boodschap van kanselier Hel
mut Kohl voor de buitenlandse
pers in Bonn. Kohl is dat jaar 35
jaar lid van de Bondsdag en tien
jaar kanselier; een mooi mo
ment voor een ontmoeting met
buitenlandse correspondenten,
zoals zijn voorganger Helmut
Schmidt geregel had.
Ruim twee uur trok de kanselier
uit om de politiek van zijn land
uiteen te zetten en steeds weer
kwam hij terug op de kritische
geluiden uit hét buitenland over
een al te eigenzinnige rol die
het verenigde Duitsland zou
spelen. Hij zei alle begrip te
hebben voor de angsten en zor
gen bij de buurstaten, die zon
der uitzondering hebben gele
den onder het „barbaarse nazi
bewind". „Hun vraag: wat doet
Duitsland nu, is gerechtvaar
digd."
„Aan de andere kant bespeur ik
in sommige kringen zo iets van:
veertig jaar hebben we gedacht
eindelijk verlost te zijn van die
Duitsers en nu zijn ze er toch
weer. Daaraan is een bepaalde
vorm van jaloezie natuurlijk
niet vreemd", zei Kohl. „Maar
de meeste van mijn buitenland
se collega's hadden er toch
nooit op gerekend dat Duits
land weer zo snel één zou wor
den. Ze hadden gedacht dat
hun achterkleinkinderen dat
misschien zouden meemaken."
Kohls conclusie:Als Duitser
dien je met die achterdocht te
leven, zoals je met het weer
moet leven. Daarover klagen is
belachelijk. Nee, Duitse politiek
zal, zolang ik kanselier ben,
open zijn en wij zullen, zoals we
ook in Maastricht hebben ge
toond, ons coöperatief op alle
gebieden opstellen."
In dat verband ging hij ook in
op de discussie of Duitsland een
permanente zetel in de Veilig
heidsraad van de Verenigde Na
ties moet hebben. „Ik ben er
strikt tegen dat op de agenda te
zetten. Onze belangen worden
uitstekend behartigd door onze
partners. Misschien dat in de
toekomst de EG een zetel kan
krijgen, maar wij nu zeker niet."
Doelend op de blokkade door
de SPD van een grondwetswijzi
ging waarna bijvoorbeeld de
Duitse strijdkrachten in VN-ver
band ook buiten het Navo-ge-
bied zouden kunnen opereren,
werd Kohl heel duidelijk. „Het
zou toch een miserabele indruk
maken als je binnen de VN wel
op je rechten gaat staan, maar
niet beschikbaar bent als de
plicht roept."
Ook zijn beleid ten aanzien van
de erkenning van Slovenië en
Kroatië, waar Duitsland de hele
EG fors onder druk zette en de
rest van de Gemeenschap uit
eindelijk morrend akkoord ging
om een breuk te voorkomen,
verdedigde hij hartstochtelijk.
„Van een Duitse Alleingang is
absoluut geen sprake. Die Joe
goslavische deelstaten hebben
voldaan aan de EG-normen op
het gebied van onder meer de
mensenrechten. Ik kan niet ac
cepteren dat er in Europa oor
log wordt gevoerd, terwijl de EG
verlamd is. Wij hebben niets
méér gedaan dan onze bijdrage
leveren om daar de vrede te
herstellen." Ook hier sprak hij
van een totaal misplaatst wan
trouwen.
Datzelfde geldt naar Kohls me
ning voor de discussie over de
rol van het Duits binnen de Ge
meenschap. Hij zei, zoals elk
jaar, een uiterst vriendelijke
brief te hebben geschreven aan
de voorzitter van de Europese
Commissie, Jacques Delors.
„Daarin heb ik erop gewezen
dat in de EG het Duits de moe
dertaal van 80 miljoen mensen
is. Als ik de grensstreken erbij
tel, kom ik op 85 miljoen. En ik
heb gemeld dat Duits niet
slechter mag worden behandeld
dan andere talen. Wie dat até
spierballenpolitiek uitlegt, han
teert verkeerde normen. Dat is
geen nieuw zelfbewustzijn,
maar een vanzelfsprekend zelf
bewustzijn. De Fransen bijvoor
beeld betalen geen cent voor
een conferentie als Frans daar
niet de voertaal is. Zo ver ben ik
niet gegaan", aldus Kohl.
Ook van het verwijt dat de Duit
sers met hun D-mark voor el
kaar krijgen wat in twee wereld
oorlogen met geweld niet is ge
lukt, namelijk de dominantie
van Europa, wil Kohl niets we
ten. Net zo min als van de kri
tiek dat de recente discontover
hoging een klap in het gezicht
van de EG-partners was. Kohl
benadrukt dat zijn land de D-
mark stabiel wil houden en
voegt daaraan toe dat in de ex-
DDR het grootste investerings
programma uit de geschiedenis
loopt.
„Daarvan profiteren onze bu
ren. De Spaanse export naar
ons land is vorig jaar bijvoor
beeld bijna 30 procent gestegen
en de Fransen verkochten onge
veer 25 procent meer. Dat bete
kent", aldus Kohl, „dat de ande
re economieën geweldig profi
teren van wat er nu in Duitsland
gebeurt. En dan kun je ijiiet zeg
gen: aan de ene kant profiteren
we daarvan en aan de andere
kant interesseert het ons niet
dat het Duitse financiële beleid
uit de hand loopt."
Kohl besloot zijn betoog met de
opmerking dat de Duitsers op
zoek naar hun nieuwe rol na
tuurlijk fouten maken, maar dat
zo lang hij kanselier is de Duitse
politiek bijzonder terughou
dend en tactvol zal zijn. „We
dragen een zware last uit het
verleden mee. Dat kunnen en
zullen we nooit vergeten. Maar
wantrouwen hebben we, zeker
ik, niet verdiend, want mijn be
leid is er altijd op gericht ge
weest de Duitse eenheid te vol
tooien en de Europese eenwor
ding te realiseren."
EN MENINGEN
WIM STEVENHAGEN
Ex-parlementsleden willen flats niet verlaten
BUDAPEST RUNA HELUNGA
CORRESPONDENT OOST-EUROPA
In het broze staakt-het-vuren in
Kroatië zijn de afgelopen dagen
de eerste duidelijke barsten ge
komen. Aan verschillende fron
ten wordt weer gevochten. Te
gelijkertijd zeggen radicale Ser
viërs steeds openlijker dat ze
niet van plan zijn mee te wer
ken aan de stationering van VN-
troepen in de crisisgebieden en
komt de positie van de Servi
sche president Milosevic in Bel
grado steeds verder onder druk.
Milosevic zit klem tussen twee
partijen: een oorlogszuchtige
fractie die absoluut niet van
plan is met deze oorlog te stop
pen tot Groot-Servië definitief is
gevestigd, en een groeiend aan
tal Serviërs dat niets meer met
al dat geweld te maken wil heb
ben.
Anderhalve week geleden ver
klaarde de Servische president
dat de burgeroorlog wat hem
betreft kon worden beëindigd.
Hij zag geen reden meer om
verder te vechten. Met de sta
tionering van VN-troepen was
de veiligheid van de Serviërs in
Kroatië gegarandeerd.
Dat klonk mooi, maar Milosevic
bleek voor zijn beurt te hebben
gesproken. Milan Babic, de lei
der van de Servische 'republiek'
Krajina, liet weten dat Milosevic
geheel voor eigen rekening
sprak. „De Servische president
kan niet in onze naam spre
ken", verklaarde hij begin deze
week in het in Belgrado ver
schijnende dagblad Borba.
Babic is niet bereid VN-troepen
te tolereren in Krajina zelf. De
vredesmacht kan naar zijn me
ning alleen langs een demarca
tielijn tussen Krajina en Kroatië
worden gestationeerd. Ontwa
pening van de Servische milities
of terugtrekking van het Joego
slavische leger uit het gebied
sluit hij uit. Dat geldt ook voor
iedere toekomstige definitieve
oplossing waarbij de Serviërs op
een of andere manier deel van
Kroatië blijven uitmaken.
Ook andere Servische leiders in
Kroatië lijken niet genegen de
wapens neer te leggen na de
komst van de VN-troepen.
Commandant Borivoje Dobro-
kes van Baranja, het gebied ten
noorden van Osijek, verklaarde
BELGRADO Rtr-AFP-DPA
Bosnië-Hercegovina en Mace
donië hebben gisteren plannen
van Servië afgewezen om deel
te gaan uitmaken van een
nieuw confederatief Joegosla
vië.
Macedonië besloot na
amendering van de eigen
grondwet zijn vertegen
woordigers uit de federale
staatsorganen van Joegoslavië
(presidium en parlement) te
rug te trekken. Bosnië noemde
bij monde van Ejup Ganic, één
dinsdag tegenover journalisten
dat de regelmatige schendingen
van het staakt-het-vuren bewij
zen dat er geen vrede kan zijn v
„tot de zaken eens en vooral
zijn opgelost met behulp van
wapens".
Duidelijke taal en niet erg
hoopgevend voor de VN-waar
nemers die vorige week hun
werk in Kroatië zijn begonnen.
Maariook niet erg hoopgevend
voor Milosevic. Het is duidelijk
dat de president, die zijn positie
dankt aan een uiterst nationa
listische verkiezingscampagne,
klem is komen te zitten.
Aan de ene kant is hij rechts in
gehaald door mensen als Babic
en de Chetnik-leider Seselj, die
veel extremistischer zijn dan hij
zelf. Dat zijn mensen die on
miskenbaar aantrekkingskracht
uitoefenen op een deel van zijn
aanhang. Maar de president
raakt ook kiezers kwijt aan de
oppositie en aan de vredesbe
weging, die de laatste weken
aan kracht toeneemt.
Voor het eerst sinds de oorlog
trekken vredesdemonstraties
meer dan een handjevol men
sen. Onlangs protesteerden in
Belgrado zo n duizend mensen
tegen de oorlog. Dat was niet al
leen genoeg om de krant te ha
len. Het regeringsgetrouwe dag
blad Politika publiceerde zelfs
een lang interview met Sonia
van de zeven leden van het col
lectieve presidentschap, de
plannen van Servië voor een
nieuwe confederatie „te laat en
niet relevant".
Servië kan nu alleen nog met
het kleine Montenegro een
nieuw Joegoslavië vormen. Ti-
tograd stelt echter duidelijke
voorwaarden en wenst volledi
ge gelijkberechtiging. Het par
lement van Montenegro be
sloot dinsdag een volksstem
ming te houden over de even
tuele toetreding tot een confe
deratie met Servië.
Liht, een van de leidende men
sen uit de vredesbeweging.
Het afgelopen weekeinde kreeg
Milosevic nog een extra knauw
toen de Servischnorthodoxe
kerk zich plotseling scherp te
gen zijn beleid keerde. De kerk
verweet hem de Serviërs in
Kroatië in de steek te laten en
hen „over te leveren aan een
genocide vergelijkbaar met de
Tweede Wereldoorlog".
Die aanval is vooral daarom zo
pijnlijk, omdat de president een
deel van zijn stemmen te dan
ken had aan zijn goede verhou
ding met de kerk. Na tientallen
jaren van communistische pes
terijen tegenover de gelovigen
wist Milosevic als kersverse
communistische partijleider op
het Servische platteland veel
sympathie te verwerven door de
orthodoxe kerk weer alle ruimte
te geven.
Milosevic heeft zich tot nu toe
opvallend stil gehouden en niet
gereageerd op zijn critici. De
vraag wordt uiteraard wie in
staat is de meeste druk op hem
uit te oefenen. Eén ding is ze
ker: de val van de president op
dit moment zou niet echt posi
tief zijn. Dat komt alleen de ex
tremisten en het leger ten goe
de. Zij hebben de wapens in
handen en daarmee bepalen ze
voorlopig nog hoé het verder
gaat in het gewezen Joegoslavië.
(1994) recht op terugkeer in
hun oude banen, oude huizen
alsmede de felbegeerde plaat
sen in crèches of scholen. Met
deze vervroegde terugkeer is
daar geen kans op, zegt Resjet-
nikov. „We zullen het Russische
parlement dwingen zich aan de
wet te houden."
Mevrouw Vosdroechova is wat
eerlijker. „Natuurlijk willen we
liever hier blijven. Ik ben aan
het afstuderen, mijn man heeft
hier heel wat bijgeleerd en kan
z'n kennis wel beter gebruiken
dan op de school in Pitsjora
waar hij les gaf', zegt ze.
Bestek
Nóg eerlijker is voormalig parle
mentsvoorzitter Konstantin
Loebensjenko. In een interview
met het weekblad Moskou
Nieuws verklapt hij dat zijn af
gevaardigden zich in de nada
gen van de Unie vooral bezig
hielden met de aanschaf van
roestvrij stalen bestek in het
buffet ter vervanging van de
goedkope aluminium exempla
ren. „De verdedigers van demo
cratie hadden het ook zeer druk
met het verkrijgen van registra
tie in Moskou (nodig voor een
woonvergunning, red.), aan
koop van hun flats aan de Roe-
blovskoje en behoud van hun
dienstauto's", smaalt hij.
Resjetnikov geeft echter geen
krimp. „Dit huis is ons laatste
verdedigingsmiddel, dit kunnen
ze ons niet zomaar afnemen, we
stappen naar de rechter", zegt
hij. Resjetnikov heeft geen ver
klaring voor de haast van het
Russische parlement.
Op onze suggestie dat men wel
licht liever aan buitenlanders
verhuurt (deze correspondent
huurt een identieke flat voor
ruim 1500 gulden per maand)
antwoordt hij ontkennend.
„Er is alleen gezegd dat deze
woningen voor Russische parle
mentsleden zijn bestemd", zegt
hij. Ons kent ons. Wonen aan
de Straatweg is populair, omdat
die in een 'schone', industrielo-
ze wijk ligt. Resjetnikov: „En
dan te bedenken dat in het Rus
sische parlement 10 procent
meer communisten zitten dan
in het opgeheven nationale par
lement. Het is een schande, in
een beschaafd land zou dit niet
gebeuren".
I lyilUklMCTlWT-
Heft KAlOlETOt?
tfwyPUE feéMTiNE KUNtfEN
VtÊWEN MN 4UTD/H0&I LISTEN
PIE supefc (WCttttAJ TE TANtÉN j
2oW /VlEEg. MÊN5EN LpoPUftU
PÊPEN/ 3MN
LcofflZu
m£N'
De Servische president Milosevic-flinks) en de Griekse premier Mitsotakis (rechts) vonden elkaar vorige week
in het verzet tegen de onafhankelijkheid van Macedonië. Servië wil deze republiek bij Joegoslavië houden,
Griekenland vreest Macedonische aanspraken op delen van haar grondgebied. foto ap
Het fotorolletje is op.
Gorbatsjov en Jeltsin,
altijd bereidwillig om
te poseren voor toe
risten en bezoekers,
worden daarom maar
opgeborgen door de
ze Moskouse straat
fotografen. •fotoepa
M'n buren hebben een actiecomité opgericht. Het heet
Comité ter Verdediging van de Burger- en Politieke Rech
ten van de Leden van de Opperste Sovjet van de Sovjetu
nie. Een lange naam, maar de zaak is het waard, zegt co
mitélid Anatoli Resjetnikov.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Hij en zijn mede-actievoerders
waren tot 27 december leden
van het Unie-parlement dat te
gelijk met de Sovjetunie ten gra
ve werd gedragen. Resjetnikovs
comité heeft het nu aan de stok
met de collega's van de Russi
sche Opperste Sovjet.
Dat parlement 'nationaliseerde'
op 27 december alle bezittingen
van het Unie-parlement. Resjet
nikov en zijn collega's zitten nu
met de gebakken peren. Ze
moeten uit hun ruime flats aan
de Roebljovskoje Straatweg.
Dat is niet hun enige probleem.
De ex-parlementsleden moeten
ook terug naar hun oorspronke
lijke woongebieden. Voor som
migen is dat een levensgevaarlj-
ke zaak. Volksafgevaardigde
Blochin van de conservatieve
Unie-fractie bijvoorbeeld kan
zijn gezicht in het onafhankelij
ke Moldava niet meer laten
zien. Hij heeft dan ook politiek
asiel in Rusland aangevraagd.
Voormalige afgevaardigden uit
Georgië, Armenië, Azerbajdzjan
en andere spanningsgebieden
hebben ook weinig trek in ver
huizing.
Svetlana Botrasjenko wil niet te
rug naar de Krim, waar ze oor
spronkelijk vandaan komt. „Ik
voel me Russin, wat heb ik nog
in een onafhankelijk Oekraïne
te zoeken", zegt ze. Maar de
Commissie Opheffing Unie-
parlement en de Commissie Fi
nanciën en Huisvesting van de
Russische Opperste Sovjet zijn
streng. Per 1 februari moeten de
laatste honderd flats aan de
Roeblovskoje zijn ontruimd.
Piepklein
In totaal waren het er meer dan
tweehonderd. On-Russisch
groot, tegen een huur van 25
roebel per maand (zo'n 50 cent
tegen de huidige koers), com
pleet ingericht met, toegegeven,
fantasieloze meubels, tv, koel
kast en video-recorder. Geef
zo'n behuizing maar eens op
voor een piepklein flatje in het
ijskoude Siberische Pitsjora. De
De banken zijn leeg. De Opperste Sovjet bestaat niet meer. Maar de af
gedankte leden willen hun voorrechten niet zomaar opgeven. »toro tass
echtgenote van ex-Unie-parle-
mentslid Vosdroechov moet er
niet aan denken.
Ze somt alle praktische proble
men op, waar het Russische
parlement volgens haar geen
moment over heeft nagedacht.
„Onze kinderen gaan hier op
school. We hebben peuters op
de crèche. Onze mannen heb
ben hun banen opgezegd. In
ons vroegere huis wonen nu an
dere mensen. Moeten we die er
midden in de winter uit zetten?
Alle betrokken parlementsleden
zijn na de putsch vorig jaar au
gustus 'zuiver op de graat' be
vonden. Het Sovjet-parlement
werd toen gereorganiseerd en
kwam in afgeslankte vorm terug
met afgevaardigden die van hun
republieken mochten aanblij
ven. „Nu heeft men ons niet
meer nodig, wij die voor hervor
ming van het kiesstelsel hebben
gezorgd, die de eersten waren
met hervormingswetten", zegt
Resjetnikov verbitterd.
Volgens de Unie-wetgeving
hadden deze parlementsleden
na afloop van hun mandaat
