De stilte na de woestijnstorm
Kuwayt blijft steken in apathie en somberheid
Golfoorlog eiste leven
van 243.000 Irakezen
27
HET AMERIKAANSE bedrijfsleven
heeft vorig jaar de vruchten kunnen
plukken vah de Golfoorlog. Onder
nemingen uit de VS wisten voor meer
dan twee miljard dollar aan orders
binnen te halen in Kuwayt. Dat was
2,5 keer zoveel als in 1989.
VOLGENS DIPLOMATEN en han
delsdeskundigen hebben Amerikaan
se bedrijven de opdrachten voor een
deel te danken aan de Amerikaanse
hoofdrol in de bevrijding van Kuwayt.
Een lange loopgravenoor
log. Iraakse inzet van che
mische wapens. Duizen
den geallieerde soldaten
dood en tienduizenden ge
wond. Terrorisme op we
reldwijde schaal. Een
vloedgolf fundamentalisme
a la Khomeini die de hele
Arabische wereld gaat
overspoelen. Dat, schreven
de specialisten ruim een
jaar geleden, zullen de vre
selijke gevolgen zijn van
een oorlog om Kuwayt.
CORRESPONDENT
Wie de knipsels met deze som
bere voorspellingen nog eens
doorneemt, ontkomt niet aan
een gevoel van ontzag voor de
moed van de Amerikaanse pre
sident Bush. Hij was het tenslot
te, die eigenhandig de confron
tatie met de Iraakse president
Saddam Hussein aanging. Hij
was het die generaal Schwarz
kopf de opdracht gaf in de
nacht van 16 op 17 januari met
Operatie Woestijnstorm, de be
vrijding van Kuwayt, te begin
nen.
Het liep allemaal heel anders
dan de militaire deskundigen
en de arabisten in de sterren
hadden gelezen. Door een com
binatie van deskundigheid,
technologie, vastberadenheid
en een dosis geluk wonnen de
geallieerden de Golfoorlog in 40
dagen met minieme vérliezen
aan hun kant.
Een van de lessen van de
Golfoorlog was dus, dat men
moet uitkijken met het maken
van voorspellingen. Maar de
mens is hardleers, want na de
glorieuze overwinning vertelde
opnieuw een hele rij politico
en andere -logen wat zij zoal in
hun glazen bol hadden gezien.
Wereldorde
De oorlog zou om te beginnen
een eind maken aan Amerika's
Vietnam-syndroom; de sinds
die oorlog knagende zelftwijfel
Amerikaanse legervoertuigen verpla
taire basis van de Saudisch naar de
van wat ooit het meest optimis
tische en energieke volk ter we
reld was.
De oorlog zou een streep zet
ten door de economische reces
sie die sinds half 1990 Amerika
teisterde. De oorlog zou het ver
trouwen van de Amerikanen in
hun regering herstellen. De oor
log zou president Bush zeker
stellen van zijn herverkiezing.
De overtuigend verpletterde
Saddam zou door zijn militairen
aan de kant worden gezet. De
Arabische landen en Israël zou
den hun geschillen opzij zetten
en aan een lange periode van
Pax Americana beginnen.
Bush zelf schilderde een
schitterend toekomstperspectief
toen hij op 6 maart tijdens een
triomfale rede voor het Congres
zei: „We kunnen een nieuwe
wereld zien. Een wereld met
een werkelijk uitzicht op een
nieuwe orde, waarin rechtvaar
digheid en eerlijkheid de zwak
keren tegen de sterken bescher-
Dat was toen. Nu, een jaar
nadat de eerste F-115 Stealth-
bommenwerper ongezien het
hol van de leeuw binnendrong,
weten we beter. De oorlog werd
gewonnen, maar het leven ging
gewoon door.
Want de Golfoorlog loste geen
werkelijke problemen op. Ame
rika is er niet beter aan toe. Het
Midden-Oosten is nog altijd een
brandhaard. En de hemel weet
wat voor sinistere plannen Sad-
itsen op 25 februari 1991 een mili-
aaks grondgebied. fotoafp
dam op dit moment zit uit te
broeden.
Vluchtig
Twee cijfers maken duidelijk
hoe vluchtig in Amerika zelf de
gloed van de overwinning was.
Maart vorig jaar, direct na af
loop van de oorlog, vond 89
procent van de Amerikanen Ge
orge Bush een prima president.
Begin deze maand vond nog
maar 46 procent dat.
Die erosie in populariteit is
voor het overgrote deel te dan
ken aan de harde economische
werkelijkheid in de States. Nog
altijd bevindt het land zich in
een recessie, ondanks beloften
van Bush men herleze onder
meer zijn speech van 6 maart
dat de economie zich 'krachtig'
zou herstellen.
De werkloosheid is nu iets
meer dan 7 procent. Naar Ne
derlandse begrippen is dat niet
eens zo hoog, maar niet verge
ten mag worden dat werkloos
heid in Amerika een heel wat
grimmiger gezicht heeft dan in
ons land.
Wie in Amerika geen werk
heeft, heeft al gauw geen inko
men meer en moet zien rond te
komen met food stamps, etens
bonnen. Wie achterop raakt
met zijn periodieke betalingen
verliest gegarandeerd zijn huis
en zijn auto, en zo dreigt voor
menigeen het schrikbeeld let
terlijk op straat terecht te ko
men. Geen wonder dat zoveel
mensen zo ontzettend bang
'zijn. Een peiling die vlak voor
kerst werd gehouden, liet zien
dat het vertrouwen dat de Ame
rikanen in de toekomst hebben,
het laagste peil in decennia
heeft bereikt.
De meeste economen denken
dat ergens in de komende lente
of vroege zomer er wel weer een
eind aan de recessie zal komen,
maar dat lost de Amerikaanse
economische problemen maar
voor een deel op. En de Ameri
kanen weten dat.
Schulden
Ze weten nu dat in de jaren '80
op federaal en particulier ni
veau veel te veel is uitgegeven.
Ze weten dat iedereen te veel
schulden heeft. Ze weten dat de
beste stukken grond en de
meest prestigieuze gebouwen
door buitenlanders worden op
gekocht. Ze weten dat hun au
to-industrie een langzame dood
aan het sterven is.
Bush probeerde er iets aan te
doen, en ging naar Japan. Het
weinig verheffende resultaat: de
president viel tijdens een staats-
diner flauw, en Japan zal z'n
best doen om dit jaar 20.000
Amerikaanse auto's extra te ko
pen.
„Zal z'n best doen", meer
niet. En maar 20.000 auto's, bo
venop de 35.000 die nu jaarlijks
worden verkocht. Samen 55.000
dus, tegen bijna twee miljoen
auto's die Japan in Amerika af
zet! Geen wonder dat zelfs de
met Bush meereizende leiders
van Amerika's autofabrieken
eind vorig week toegaven dat ze
niets hadden bereikt.
Bush's campagneleider Ro
bert Mosbacher probeerde nog
het beste te maken van de ei
genlijk mislukte reis van de pre
sident, toen hij zondag voor de
tv zei dat de trip 'het economi
sche équivalent van Operation
Desertstorm' was geweest.
Het was een vergelijking die
tot nadenken stemde. Inder
daad, Operatie Woestijnstorm"
was een succes. Maar het was
bijna niets, een onbeduidend
incident, vergeleken met de
oorlog die Amerika aan het ver
liezen was, en nog steeds aan
het verliezen is.
Het zijn Japan en Europa die
van Amerika winnen, winnen,
winnen. De Amerikanen kun
nen werkelijk niet somber ge
noeg zijn. Kijk naar het onder-
wijspeil in de drie blokken. Kijk
naar de gedane diepte- investe
ringen. Kijk naar de schulden
lasten. Op de langere termijn
kan Amerika alleen maar verder
wegzinken.
Tekenend voor de verhoudin
gen is, dat zelfs een voorzichtig
politicus als de Japanse premier
Miyazama het nogal paternalis
tische woord 'compassie' ge
bruikte, toen hij bij een pers
conferentie tijdens de reis van
Bush het Japanse beleid jegens
de VS uitlegde.
Bedreiging
En wat veranderde er buiten
■Amerika, met name in het Mid
den-Oosten? Op.de lange ter
mijn gezien eigenlijk ook niet zo
veel. Kuwayt is weer een vrij
land, maar de bedreiging die
van de grote buurman Irak uit
gaat, is niet verdwenen.
Als Saddam aan het bewind
blijft en ook de Amerikaanse
regering moet toegeven dat er
geen geloofwaardig alternatief
voor de dictator aan de horizon
te zien is dan blijft de kans
op wraak altijd aanwezig.
Irak heeft nog vele duizenden
tanks en andere conventionele
wapens over. Het staat daar
naast wel vast dat het land niet
al z'n nucleaire capaciteiten aan
de VN-inspecteurs heeft over
handigd, en ooit ongetwijfeld
weer de draad van een éigen
atoombom kan en zal oppak
ken.
De stabiliteit in de regio
wordt verder ondermijnd door
het enorme bewapeningspro
gramma dat door Iraks aartsri
vaal Iran is begonnen. VQlgens
Amerikaanse inlichtendiensten
heeft Teheran het afgelopen
jaar voor meer dan een miljard
dollar aan wapentuig tegen
ramsjprijzen van de Sovjetunie
gekocht.
Het is verder geen geheim dat
Operatie Woestijnschild ten voeten uit. De geallieerden rukten vrijwel ongehinderd op.
Iran, met hulp van China en
mogelijk ook Noord-Korea, net
als het buurland Irak is begon
nen met een nucleair program
ma dat uiteindelijk tot een ei
gen atoombom moet leiden.
Daar staat tegenover dat de
Amerikaanse plannen om in het
Golfgebied een eigen Arabische
afschrikkingsmacht op te zet
ten, op niets zijn uitgelopen
door gebrek aan medewerking
van Saudi-Arabië en de andere
conservatieve Golfstaten.
Amerika zelf is, als het huidi
ge tempo van bezuinigingen op
defensie wordt voortgezet, over
enkele jaren niet meer in staat,
om nog eens zo'n grote troe
pen- en materieelhiacht in de
Saudische woestijn te krijgen.
Het voorspelt allemaal weinig
goeds. En ondertussen bak
keleien Israël en de Arabische
staten gewoon voort bij de door
Amerika afgedwongen vredes
onderhandelingen die vooral
interessant zijn vanwege de
kwade wil die de gesprekspart
ners steeds weer laten zien.
O zeker, Amerika won de
Golfoorlog. Maar de overwin
ning was hol. De storm in de
woestijn werd gevolgd door een
oorverdovende stilte.
Zo'n 243.000 Irakezen zijn tij
dens de Golfoorlog en zijn na
sleep om het leven gekomen.
Dat liet William Arkin, hoofd
van de afdeling militair onder
zoek van Greenpeace, vorige
week weten.
Volgens Arkin, een voormalige
officier bij de inlichtingendienst
van het Amerikaanse leger, zijn
tenminste 70.000 Iraakse solda
ten gedood tijdens de Golfoor
log, die op 17 januari begon en
op 28 februari werd beëindigd
met de capitulatie van Irak.
Naar schatting tussen de 2.500
en 3.000 Iraakse burgers kwa
men om tijdens de door de Ver
enigde Staten geleide luchtaan
val waarmee op 17 januari de
oorlog een feit werd.
Nog eens 30.000 Iraakse burgers
werden dodelijke slachtoffers
van de burgeroorlog die na de
Golfoorlog uitbrak tussen op
standelingen en soldaten die
trouw waren gebleven aan de
regering van dictator Saddam
Hussein, aldus Arkin, die in au
gustus en september 1991 door
Irak reisde om de oorlogsschade
te onderzoeken.
Als gevolg van ontoereikende
voedsel- en medicijnvoorraden,
die het gevolg waren van de
oorlog en de economische
sancties van de Verenigde Na
ties, hebben tot eind vorig jaar
tussen de 49.000 en 56.000 bur
gers het leven verloren.
Het hoogste dodental is volgens
Arkin het gevolg van het neer
slaan van de volksopstand die
uitbrak na het einde van de oor-
log. Koerden en shi'ieten sloe
gen massaal op de vlucht voor
het Iraakse leger. Arkin schat
dat tussen april en 31 december
1991 tussen de 102.000 en
150.000 vluchtelingen zijn om
gekomen. In april, mei en juni
werden duizend doden per dag
geteld.
Arkin bezocht 205 van de 800
gebombardeerde doelen in Irak.
Verder sprak hij met officieren
van de door de VS geleide wes
terse coalitie en het Iraakse le
ger en met functionarissen van
de Amerikaanse en Iraakse in
lichtingendiensten. Arkin haal
de ook informatie uit de oor
logsplannen van het Ameri
kaanse ministerie van defensie.
Het Pentagon zelfheeft tot nu
toe geweigerd een schatting te
geven van het aantal Iraakse
oorlogsslachtoffers.
Een onbekend aantal Iraakse soldaten, naar schatting enkele duizenden,
werd op 27 februari vorig jaar door de geallieerden afgemaakt tijdens
hun overhaaste vlucht uit Kuwayt in 'de file des doods'. foto afp
UTRECHT TACÓ SLAGTER
De straatarme Edita Castro (33)
liet haar drie kinderen op de Fi-
lipijnen achter voor een goed
betaalde baan in Kuwayt. Ze
zou kinderverzorgster worden
bij een welgestelde familie, ten
minste, dat had een Kuwaytse
ronselaar haar verteld. Het pak
te anders uit. Als dienstmeid
werkte ze 14 uur per dag en
kreeg daarvoor slechts 260 gul
den per maand betaald. Verder
was het haar verboden haar
huis te telefoneren en brieven te
ontvangen. Protest kwam haar
op een pak slaag van de heer
des huizes te staan. Edita
vluchtte uiteindelijk naar de Fi-
lipijnse ambassade. Daar zit ze
nog, samen met 130 landgeno
ten die eveneens een misdadige
behandeling van hun werkgever
ondergingen.
Veel Kuwayters hebben hun
beestachtige ervaringen met de
Iraakse bezetters niet omgezet
in meer mededogen voor de
ruim 500.000 Aziatische gastar
beiders die sinds de bevrijding,
volgende maand een jaar gele
den, weer zijn binnengehaald.
Als vanouds worden deze sloe
bers uit Derde Wereldlanden als
Pakistan, Bangladesh, India en
de Filipijnen als slaven behan
deld. Net als vóór de Iraakse in
vasie knappen zij het vuile werk
op; van straatvegen tot eten ko
ken.
Behalve met de mensenrech
ten is er in het door oliedollars
verziekte sjeikdom nog veel
meer mis. Oppositie en pers
zijn nog steeds gemuilkorfd.
Met de economie gaat het de
verkeerde kant op. Een deel van
de oliebronnen is onherstelbaar
beschadigd. En de overgebleven
Palestijnen hebben er geen le
ven. Van de 400.000 Palestijnen
die er generaties lang hebben
gewoond, zijn er al 350.000
weggetreiterd. Als straf voor de
vermeende collaboratie met de
Iraakse bezetters.
Een jaar geleden werd Kuwayt
ten koste van naar schatting
250.000 gedöde Irakezen door
de Amerikanen, Britten en
Fransen bevrijd. In naam van
Vreugde in Kuwayt, waar de Ameril
de gerechtigheid, de internatio
nale rechtsorde en met de stelli
ge verzekering van de Kuwaytse
emir Jaber al Sabah dat zijn
land in het vervolg de democra
tische beginselen zou eerbiedi
gen. Maar dat bleken aantoon
bare leugens.
De VS kwamen immers in de
eerste plaats in het geweer om
voor het Westen belangrijke
oliereserves veilig te stellen. Van
de heersende Al Sabah-clan
wisten de Amerikanen dat zij
nooit vrijwillig het politieke-
noch het economische monop
olie zouden opgeven. De plech
tige belofte van de emir was
slechts een vijgeblad om diens
werkelijke bedoelingen snel
herstel van de status quo van
voor de Iraakse invasie te
verhullen. Voor de geallieerden
was de 'democratische gezind
heid' van de emir een extra ar
gument om het militaire optre
den te kunnen rechtvaardigen.
Bijna een jaar na dato wach
ten de oppositiepartijen in Ku
wayt nog steeds op de beloofde
vrijheid. Ze zijn niet erkend en
het beleggen van openbare po
litieke bijeenkomsten is straf
baar. Straf wacht ook een Ku
waytse journalist die gewag
maakt van de deportaties van
Palestijnen, oppositieleiders
aan het woord laat of kritiek le
vert op het regime. De grond
wet in 1985 als gevolg van in
terne politieke strubbelingen
persoonlijk door de emir buiten
werking gesteld is een dode
letter. WeJiswaar houdt de sjeik
'zijn' volk zoet met het vooruit
zicht op parlementsverkiezing
in oktober, maar weinigen ver
wachten dat hij die toezegging
ook zal nakomen. Bovendien
mogen dan slechts de mannen
stemmen.
De Al Sabah's bepalen ook
nog altijd wat er met de oliedol
lars gebeurt. Tot ergenis van de
eeuwenoude koopmansge
slachten, die eindelijk wel eens
over de besteding van die hon
derden miljarden dollars willen
meepraten. Als gevolg hiervan
wordt de bedrijvigheid in het
j. •fotoafp
emiraat ernstig belemmerd.
Doordat de emir hen inspraak
onthoudt, vertikken de zaken
lieden eigen geld in de lokale
industrie te investeren. En daar
mee hebben ze onbedoeld ook
buitenlanders afgeschrikt 'om
door vestiging van bedrijven
geld in het emiraat te stoppen.
Het Kuwaytse zakenleven zoekt
het geluk nu maar in het bui
tenland, met medeneming van
aanzienlijke kapitalen.
Reserves
Voor de Golfcrisis zou Kuwayt
zich een dergelijke kapitaal-
vlucht hebben kunnen permit
teren. Maar de reserves van het
emiraat zijn de afgelopen an
derhalf jaar behoorlijk afgekalfd.
Het onderhoud van het massaal
naar luxe woonoorden gevluch
te volk kostte de schatkist bij
benadering meer dan acht mil
jard dollar. Voor haar oorlogsin
spanningen betaalde Kuwayt de
Amerikanen meer dan twintig
miljard dollar. En met het blus
sen van de oliebranden was
ruim twee miljard dollar ge
moeid. Bij die onvoorziene uit
gaven was slechts één meeval
ler: het herstel van de oor-
logschade wordt nu geraamd
tussen de 20 en 25 miljard dol
lar. Dat was aanvankelijk be
groot om 100 miljard.
Met Kuwayts enige bron van
inkomsten, de gigantische olie
voorraden onder het woestijn
zand, is het al evenmin florisant
gesteld. Weliswaar waren tegen
alle verwachtingen in al in no
vember alle 727 brandende olie-
putten geblust, deskundigen ra
men dat 30 procent van die
bronnen vanwege de grove
schade nooit meer is te gebrui
ken. Bovendien verwachten zij
dat de olie-export pas over drie
tot vier jaar terug is op het voor
oorlogse niveau van 1,5 miljoen
vaten per dag. Op dit moment
wordt er slechts voor 300.000
vaten per dag naar boven ge
pompt. Bovendien is de infra-
stractuur van de olie-industrie
zo ernstig beschadigd, dat de
herbouw zeker nog vijf jaar in
beslag zal nemen.
De verbrande 500 miljoen va
ten olie hebben onpeilbare
schade aan het milieu veroor
zaakt. Waterbronnen zijn vergif
tigd: de woestijn ziet zwart.
Voor planten en dieren is het er
vermoedelijk voor eeuwen on
leefbaar.
Geld smijten
Maar dat zal de Al Sabah's alle
maal een zorg zijn. Geld, dat is
het enige wat voor hen telt. En
voor eigenlijk alle Kuwayters,
die met nog meer geld smijten
dan voorheen. Geen wonder,
want alles is weer te koop: van
de Mercedes tot het Zweedse
bankstel. Maar al die weelde
laat onverlet dat veel Kuwayters
die niet konden vluchten of het
lef hadden de bezetter recht in
de ogen te kijken, nogjzwaar lij
den onder hun'oorlogstrauma's.
Het is vooral die categorie die
koopziek is. Ter compensatie
van de niet te verdrijven de
pressies. Want doeltreffende
psychische behandeling van de
ze niet geringe groep heeft voor
de heersers geen hoge prioriteit.
Het beoogde 'nieuwe' Kuwayt
is na de oorlog blijven steken in
somberheid en apathie. Het zijn
niet meer de roetwolken van de
oliebranden die het zicht op de
toekomst verduisteren, maar de
incompetentie van de Al Sa
bah's, voor wie het nepotisme
een diep gewortelde traditie is.
