Kunst
Notekrakers voor Greetje
Kauffeld en Fred Butter
Puurheid in optreden
van Bram Vermeulen
Spetterend spelplezier
Landesbergen en Van Dijk
Nederlands Studenten Orkest
in de ban van de liefde
Ikarus in speelpakje voor sm-liefhebbers
Woensdag 15 januari 1992
M HOORE ANNEMIEK RUYGROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: t
NIEUWSLIJN
Lunchconcert Chris Duindam
LEIDEN - De violist Chris Duindam zal morgen een lunchcon
cert geven in de Kapelzaal van K&O. Hij voert onder meer de
Frühlingssonate van Ludwig van Beethoven en Rondo Caprioc-
cioso van Saint-Saëns uit. Aanvang 12.45 uur.
Kunstwedstrijd voor jongeren
DEN HAAG Jongeren van 14 tot en met 18 jaar kunnen ook
dit jaar weer meedoen aan de landelijke wedstrijd van de zoge
noemde Kunstbende, een instelling van het ministerie van cul
tuur en verschillende landelijke organisaties. De Kunstbende wil
dat de genoemde doelgroep zichzelf leert uiten. Het thema van
dit jaar is: 'grenzeloos'. Jongeren die willen meedoen moeten
daarmee aan de slag. Hoe ze het thema vormgeven doet er niet
toe: door middel van dans, toneel, muziek, fotografie, taal of wat
dan ook.
Via de Kunstbende aan het Damrak 223 in Amsterdam kunnen
de belangstellenden zich aanmelden voor een van de voorron
des. De eerste is op 24 april in Rotterdam.
Bach-Instituut Leipzig 'Stasi-frei'
LEIPZIG D,e 'Nationale Forschungs- und Gedenkstelle J.S-
.Bach' in Leipzig, dat onder andere het hoofdkwartier van de
Neue Bach Gesellschaft herbergt, zal worden ontbonden. De di
recteur van de instelling, de musicoloog Werner Felix, wordt
aangerekend dat hij ten tijde van het communistische regime
talloze activiteiten voor de gehate Staatssicherheitsdienst (Stasi)
heeft ontwikkeld.
Prince komt naar Nederland
ROTTERDAM Prince komt met zijn nieuwe band 'The New
Power Generation' in de zomer naar Nederland. Hij treedt vier
keer op: op 4 juli in het MECC in Maastricht, op 5,7 en 8 juli in
Ahoy' Rotterdam. Voorverkoop (maximaal 4 kaarten per per
soon) begint op 25 januari.
RECENSIE CONNY VAN DER ZANDE
Gezien: Bram Vermeulen met zijn solopro
gramma 'Vriend en Vijand';
op 14/1 in de Schouwburg,
„Ik vermoed dat dit een intieme
avond wordt." Met deze woor
den opent Bram Vermeulen zijn
programma Vriend en Vijand
een liedjesprogramma met als
hoofdonderwerp de verhouding
van een vader en een zoon.
Vanuit wisselende gezichtspun
ten bezingt Vermeulen de rela
tie waarin liefde en haat dicht
bij elkaar staan. De zoon ver
foeit de burgerlijkheid van de
vader, haat hem om zijn onver
antwoordelijke gedrag. De va
der heeft geen begrip voor de
weg die de zoon kiest, hij vindt
hem laf. Maar'toch houden ze
van elkaar. De zoon wil dat de
vader kijkt als hij prestaties le
vert, de vader huilt als de zoon
uiteindelijk zelfmoord pleegt.
Angst, liefde, pijn, heimwee
en eenzaamheid worden be
zongen in prachtige liedjes die
aan de blues doen denken.
'Jazz at the Temple 1992'/'An Evening
with Friends', met het Philip Paar Quintet,
Frits Landesbergen (vibrafoon) en Louis
van Dijk (piano).
Gehoord 14/1 Rijksmuseum .van Oudhe
den,
Leiden.
Hét gedeelte voor de pauze van
'Jazz at the Temple 1992', gis
teravond in de Taffehzaal van
het RMO, zou maar het beste
vergeten kunnen worden. Pas
vlak voor de pauze kwam de
fantastische vibrafonist Frits
Landesbergen aan bod en Louis
van Dijk kreeg het publiek voor
die tijd zelfs helemaal niet te
zien.
De eerste helft van de avond
moesten we het doen met Phi
lip Paar en zijn combo. "Paar
mag dan een bekwaam organi
sator zijh (hij organiseerde dit
concert in opdracht van spon
sor Luba), maar liet hij het daar
maar bij. Helaas voelde hij niet
alleen de behoefte om te zin
gen, maar ook om als een soort
gelikte opperspreekstalmeester
met loze praatjes sfeer in de af
geladen zaal te brengen, wat
helemaal niet nodig was. Bo
vendien is Paar geen begaafde
zanger, al kan hij toon houden.
Zijn stem is vrijwel expressie
loos eri hij kan er geen emoties
mee suggereren, waardoor alle
liedjes uit The American Song-
book op een saaie, plichtmatige
manier uit de luidsprekers kwa
men. Dat kon hij niet compen
seren met een gekwelde blik en
Lee Towers-achtige gebaren.
Het vuurwerk begon pas, toen
Frits Landesbergen de vibra-
foonüokken greep. Hfj liet
meteen zien wat hij kon en dat
was niet mis! Hij heeft een fan
tastische techniek en weet in
zijn spel ook alle emoties te leg
gen die nodig zijn: uitgelaten
heid, blues, innigheid en dat al
les met een verrassende en ver
frissende brutaliteit.
Na de pauze speelde Louis
van Dijk eerst twee solostukken
en toonde daarin niet alleen
zijn fabelachtige techniek, maar
ook zijn totale overgave aan het
pianospel. Ook in twee Ger-
schwin-songs Someone to
Watch over Me en They Can't
Take that Away from Me), ge
zongen met Philip Paar, kwam
Van Dijk goed over het voet
licht. Paar presteerde ook beter.
Louis van Dijk geniet zichtbaar tijdens 'Jazz at the Temple'.
Blijkbaar voelde hij, dat hij in kaar perfect aan. Het pure, en-
aanwezigheid van de maestro thousiaste speelplezier spatte er
wat moest neerzetten. van alle kanten van af en in de
Het hoogtepunt van de avond improvisaties deden ze niet
was echter het samenspel tus- voor elkaar onder. Wat een ver-
sen Louis van Dijk en Frits Lan- schil met Paar, die het publiek
desbergen. De twee voelden el- het grootste deel van de avond
foto loek zuyderduin -
met zijn plichtmatig gezongen
liedjes had verveeld!
Programma Leidse Jazzweek
vanavond: kroegentocht in ve
le Leidse cafés; Waag: Leids
Studenten Jazz gezelschap
(21.00 uur).
Vermeulen bekijkt het leven het
ene moment door de ogen van
een dertienjarige jongen en ver
volgens met de blik van een
door het leven getekend man.
Dit zorgde ervoor dat niet alle
liedjes even herkenbaar waren
en ook de lijn van het verhaal
had er onder te lijden.
Toch weet Vermeulen te boei
en. Hij zingt namelijk met het
gemak waarmee een ander ver
telt, zo natuurlijk en zonder de
sterallures van veel hedendaag
se top-veertigartiesten. Zijn
puurheid wordt nog eens bena
drukt door zijn rauwe stemge
luid, dat uren na de voorstelling
nog in je hoofd naklinkt.
Vermeulen raakt de luisteraar,
hij weet wat hij het publiek
moet geven, maar is bovenal
een artiest die zelf plezier heeft
in zijn werk. Na de staande ova
tie die hij in ontvangst mocht
nemen trakteerde hij het pu
bliek op maar liefst drie toegif
ten.
Het vermoeden van Vermeu
len is uitgekomen. De intieme
sfeer was tekenend voor de
avond.
AMSTERDAM «ANP
De Nederlandse Toonkunste-
naarsbond (NTB) heeft de Gou
den Notekraker 1992 toegekend
aan Greetje Kauffeld en Fred
Butter. Zij krijgen de prijs, die
sinds 1974 wordt uitgereikt, we
gens him verdiensten voor de
levende amusementskunst in
Nederland.
De Gouden Notekraker is een
alternatieve muziekprijs van
amusementsmusici van de
bond. Er is geen jury of juryrap
port. Eerdere winnaars waren
onder anderen The Nits, Candy
Dulfer, Het Goede Doel, Mathil-
de Santing, Margriet Eshuys en
Rob deNijs.
Greetje Kauffeld verwierf in
1957 grote populariteit als zan
geres van The Skymasters. In
1965 won ze het songfestival in
Knokke en in 1975 en 1980 werd
ze uitgeroepen tot de beste so
liste van het Nordring radio-fes
tival. Binnenkort verschijnt een
nieuwe CD van haar.
Fred Butter speelde van 1982
tot 1984 850 voorstellingen van
de Jos Brink-musicals 'Evenaar'
en 'Amerika, Amerika'. In 1987
.speelde hij in de Nederlandse
versie van de musical 'Cats' en
in 1990 vertolkte hij de rol van
Oscar in de musical 'Sweet Cha
rity'. Met collega's uit deze mu
sical richtte Butter de groep
'Steamheat' op, waarmee hij in
1992 wil toeren langs het thea
tercircuit.
Beide prijswinnaars krijgen nuari
de Gouden Notekraker op 20 ja- dam.
Christoforie in Amster-
Prima begeleiding sopraan Leonie Schoon
MUZIEK
RECENSIE MONICA SCHIKS
Het Nederlands Studenten Orkest o.l.v.
Jules van Hessen met als soliste Leonie
Schoon: sopraan; werkerf- van'Rrokor
fiev, Tchaikovsky, Wagner. Zt^cfatn1 eh
Ravel. f
Gehoord op 14/1 ih%?tad*géhoor-
zaal.
Leiden.
Waarschijnlijk had ik nog en
kele uren langer in de Stads
gehoorzaal kunnen blijven,
want er was na afloop feest
voor iedereen. Bij het verlaten
van de zaal leek het NSO aan
zijn tweede uitvoering van die
avond begonnen te zijn: om
kwart voor elf 's avonds werd
als eerste (toegift) Gerswin's
'Porgy and Bess' gebracht in
een speelse versie met toeter-
tjes, ballonnen en een contra-
bas-balanceeract Niet lang
daarna klonk er opnieuw mu
ziek. Voor de brave toehoor
der was het toen wel welletjes.
Het eerste, officiële pro
gramma was misschien ter
gelegenheid van het achtste
lustrum thematisch van
opzet. Legendarische liefdes
paren bevolkten het concert.
Langzamerhand raakte het
orkest in de ban van de liefde.
Bij 'Romeo en Julia' van Pro
kofiev leek het of de details
nog niet klopten, zowel ritme
als zuiverheid van toon waren
nog niet één van geest. Na elf
dagen repeteren jn Bergen en
twee vóóruitvoermgen was
Leiden de eersferp|aats w^cfr
het NSO rin; een *gp=ote zaal
eoncèrteerdë'.De concertjós
paste nog niet helemgal, men
moest er nog in groeien.
Tatjana's briefscène uit 'Je-
vgeni Onjegin', Tchaikovsky's
opera, was een mooi tweede
werk. De sopraan Leonie
Schoon met haar donker ge
tinte stem werd prima door
het orkest begeleid in haar
emoties. Hoezeer ze ook is
gestegen in de zangregionen,
toch vond ik haar vibrato in
het hogere en sterkere register
veel te dramatisch en ook niet
echt mooi. Veel beter kwa
men de omfloerste kwalitei
ten van haar stem tot hun
recht in Isoldes Liebestod van
Wagner. Meeslepend en over
weldigend zijn adjectieven die
pasten bij deze uitvoering.
Rob Zuidam (1964) schreef
de opdrachtcompositie voor
het NSO. 'She's everywhere
now that she's gone', geschre
ven na een ontmoeting met
iemand op wie hij ontzettend
verliefd was. Op het eerste ge
hoor een zeer aangenaam
stuk: breed opgezette
klankwaaiers, soms licht van
toon, vaak ook nogal schrij
nend, zaals iemands afwezig
heid tastbaar'kan zijn. Herin
neringen kwamen op in de
vorm van ritmische passages
of als aan het Gregoriaans
verwante melodieën. Gecom
poneerd voor groot symfonie
orkest, voor elk wat wils en
vaak voor het hele podium te
gelijk veel werk aan de winkel.
De beroemde dirigent Sir
George Sold zei onlangs op de
televisie dat een goede diri
gent zich onderscheidt van
een slechte door voortdurend
te zweten. Jules van Hessen
zal daar alles van af weten. Hij
had als dirigent de enorme
taak om in zeer korte tijd van
een honderdtal losse, verge
vorderde studenten (onder
wie muziekstudenten) een sa
menhangend orkest te sme
den. In de suite 'Daphnis et
Chloë' van Maurice Ravel, ei
genlijk geen compositie om
even met amateurs te doen,
bereikte van Hessen het uiter
ste van deze avond. Een mooi
begin van de rest van de toer-
nee!
ACHTERGROND
LEIDEN JAN RUSDAM
Jaagt gemeente Stelling de stad uit?
BEELDENDE KUNST
n Marcel Joosten.
Te zien in Galerie Verhaar, Schoolstraat 9,
Wassenaar, do. t/m zo. van 13.00 tot
18.00 uur, tot 23 februari.
Wassenaar
Naast de avant-gardisten zijn er
altijd kunstenaars gebleven die
alles wat hun bezighoudt zo na
turalistisch mogelijk proberen
weer te geven. En als zij daarin
slagen, dwingt dat altijd weer
respect af.
Lammert Boerma is zo'n kun
stenaar. Zijn neo, of magisch re
alistische werk dat in de Wasse-
naarse galerie Verhaar hangt, is
minitieus, haast overdadig ge
detailleerd geschilderd, vaak in
schel aangezette kleuren. Deze
glasharde stijl geeft de figuren
op zijn doeken iets onwezen
lijks. Vaak zijn zij geplaatst in
een herkenbare, maar-toch ver
vreemdende omgeving.
Soms roepen die bizarre
voorstellingen, een gevoel van
angstige beklemming op. Vgoral
uit die dreigende schilderijen
blijkt dat Boerma zich heeft la
ten beïnvloeden door één van
de belangrijkste exponenten
van het magisch realisme: Carel
Willink. Het doek 'De oversteek'
zou bijvoorbeeld niet misstaan
op een overzichtstentoonstel
ling van Willinks werk.
'De oversteek' toont een een
zaam huis, temidden van een
desolaat, nat landschap onder
Het doek 'Ikarus' laat de gelijknamige mythologische figuur zien na zijn
net mislukte vliegpoging. De mythe gevisualiseerd. foto pr
een dreigende wolkenlucht. Op
de voorgrond zijn twee beugels
geschilderd. Ze doen sterk den
ken aan de leuningen van een
aluminium zwembadtrapje.
Tussen deze stangen zijn een
ernstig kijkende man en vrouw
geportretteerd, onder elkaar,
waardoor het lijkt of hij lager op
het onzichtbare trapje staat dan
zij. Ze zien er kouwelijk uit. Zij
kijkt naar rechts, hij naar links,
zoals gebruikelijk is voordat je
een weg oversteekt, maar bij
zonder vreemd onder de gege
ven omstandigheden.
Anders dan Willink heeft
Boerma zich laten inspireren
door onder meer de Duitse be
zetting, het Nederlands impe
rialisme en de Christus-figuur.
Wat verder in zijn werk opvalt,
is de onverbloemde weergave
van het mannelijk naakt.
Het doek 'Ikarus' laat de ge
lijknamige mythologische figuur
zien na zijn net mislukte vlieg
poging. De dode Ikarus, jong en
een beetje te gespierd naar mijn
smaak, is ruggelings uitgebeeld
op een strand, zijn armen met
vleugels gespreid. Enkele veren
dwarrelen hem nog na. De my
the gevisualiseerd. En daarin zit
hem het absurde, en ook wel
het kitscherige van dit schilderij.
Want hoe had Ikarus nu zijn
vleugels aan zich bevestigd? Dat
vermeldt het verhaal niet. Boer
ma laat zien hoe. Door middel
van een zwart tuigje, vastge-
gespt aan armen en benen, met
banden over de borst en kruis
lings achter de penis. Een mooi
speelpakje voor sm-liefhebbers.
Behalve de curieuze schilde
rijen van Boerma worden ook
sculpturen van Marcel Joosten
in galerie Verhaar geëxposeerd.
Hij heeft onder meer bronzen
koppen, afgesneden boven de
neus, bevestigd aan stalen dra
gers. De halve koppen laten zien
hoe gezichten kunnen verschil
len: open, gesloten, zacht of
hard.
Prachtig zijn de kleine bron
zen figuurtjes die zittend een
trui of iets dergelijks over het
hoofd trekken. Iedere spier die
bij zo'n beweging wordt aange
spannen, heeft Joosten in juiste
proporties weergegeven. Net als
Boerma is ook hij een meester
in het realistisch weergeven.
De Stichting Stelling boft dat ze in staat is,
'dank zij enkele sponsors, een zo fraai vouw
blad uit te geven. Immers, het runnen van
een galerie is doorgaans geen florissante
onderneming. Voor de meeste galeriehou
ders geldt dat ze het hoofd ternauwernood
boven water kunnen houden. Laat staan
dat ze zich ook nog de uitgave van een fraai
kwartaalblad kunnen permitteren. Stelling
verkeert kennelijke wél in dezè luxe positie.
Leidse kunstminnaars boffen ook, vindt
Stelling zelf, omdat ze een „gerenommeer
de tentoonstellingsruimte met talloze ne
venactiviteiten" binnen de gemeentegren
zen hebben. Of de kunstminnaar gelukkig
moet zijn met de nieuwe uitgave is evenwel
de vraag. Enerzijds is het begrijpelijk dat
een zichzelf respecterende galerie, en dat is
Stelling zeker, de nodige achtergronden
schetst bij haar presentaties. Anderzijds is
het zo dat het nieuwe periodiek de zoveel
ste loot is aan de stam van uitgaven die de
geïnteresseerde Leidenaar informatie moet
verschaffen over het culturele leven in deze
stad. Het zoveelste bewijs ook dat gemeente
en particuliere instellingen er maar niet in
slagen één maandelijkse, culturele UIT-gids
(of een Galerie-agenda naar Amsterdams
voorbeeld) van de grond te krijgen waarin
de Leidenaar een volledig beeld krijgt van
wat er in deze stad allemaal te zien en te
beleven valt in theaters, musea, galeries
Andere galeries zullen ongetwijfeld met
scheve ogen kijken naar de uitgave van
Stichting Stelling. In de ogen van de Leidse
galeriehouders wordt Stelling al bevoor
deeld omdat het als enige een jaarlijkse
subsidie van 15.000 gulden van de gemeen
te ontvangt. In het eerste nummer van 'In
Stelling' wordt door Geke Vinke ingegaan
op deze 'zogenaamde subsidie'. Vinke
schrijft dat de 'subsidie' de galerie „geen
'In Stelling' zo heet het nieuwe pe
riodiek van de Stichting Stelling, dat
eenmaal per kwartaal zal gaan verschij
nen. Met dit fraai uitgevoerde vouw
blad wil de stichting meer informatie
verschaffen over de bij Stelling expose
rende kunstenaars. Bovendien bevat 'In
Stelling' elk kwartaal een column over
een brandende kwestie.
grotere creatieve armslag biedt om het ten
toonstellingsprogramma te realiseren" en
spreekt van een „minimale huursubsidie".
Die constatering laat onverlet dat er sprake
is van een ongelijke situatie. Andere galerie
houders kampen ook met hoge huisves
tingslasten zonder op een 'huursubsidie' te
kunnen rekenen. Lagere huisvestingslasten
bieden Stelling wel degelijk de ruimte om
andere activiteiten te bekostigen. Zoals bij
voorbeeld een kwartaalblad. De hiervoor
verkregen sponsorgelden zouden immers
ook gebruikt kunnen worden om de volledi
ge huur te betalen.
Arrogant
De wijze waarop bestuursleden van Stelling
de subsidiekwestie bespreken is nogal arro
gant. 'De gemeente Leiden mag blij zijn
met zo'n gerenommeerde galerie als Stel
ling', het ter discussie stellen van de (huur
subsidie is al eens als 'bizar' gekenschetst
en de subsidie zelf wordt steevast afgedaan
als 'een schijntje'. Vinke besluit de column
met de constatering dat het Stelling „zeker
niet makkelijk wordt gemaakt door de Leid
se politiek om in de toekomst de ingeslagen
koers te blijven varen" en dat „een structu
rele oplossing betreffende de 'subsidie'
noodzakelijk is".
Wat dat laatste betreft lijkt Stelling zich
geen illusies te hoeven maken. De structu
rele oplossing die de gemeente thans voor
ogen staat is dat de huursubsidie voor Stel
ling in drie jaar wordt afgebouwd naar nul.
Volgende maand beslist de politiek daar
over. In plaats van zo hoog van de toren te
blazen zouden de bestuursleden van Stel
ling er beter aan doen duidelijk te maken
waarom zij niet op eigen benen kunnen
staan en zich nog steeds afhankelijk moe
ten rpaken van de gemeentelijke overheid.
De politiek heeft een aantal jaren terug in
gestemd met de verhuur van de tentoon
stellingsruimte aan de Stichting Stelling in
de wetenschap dat een niet-commerciële
organisatie als Stelling nimmer een com
merciële huur zou kunnen betalen. Stelling
zou tenminste voor een ton aan kunst per
jaar moeten verkopen wil men de vaste kos
ten kunnen terug verdienen. Het ziet er niet
naar uit dat dat de koméhde jaren zal ge
beuren.
Wellicht is het mogelijk de huurprijs voor
Stelling iets te verlagen door een verschui
ving aan te brengen in het totaal aan huur
penningen dat het pand Burgsteeg 14 moet
opbrengen. Gesuggereerd is wel dat de
Kunstkring Burcht, die het gehele pand fei
telijk van de gemeente huurt, een groter
deel van de huur voor haar rekening kan
nemen. Tenzij de gemeente meer commer
ciële activiteiten in het pand toelaat (het
geen nu verboden is), valt ook bij de kunst
kring evenwel weinig te halen.
Aan de ongelijke situatie tussen Stelling en
de andere galeriën dient een eind te komen.
De politiek zal zich, voor ze een besluit
neemt over het geleidelijk aan intrekken
van de subsidie, echter ook moeten bera
den over de voorwaarden waaronder de
Kunstkring Burcht kan functioneren, wil
men niet het risico lopen dat, na Fotoma-
nia, opnieuw een galerie van enige beteke
nis de stad wordt uitgejaagd.
