Buitenland
'Irak al ver
met maken
atoombom'
Jordanië klaar
voor erkenning
Nezzar en Boudiaf aan
wieg van vrij Algerije
Felle reactie op busaanslag
Groot-Brittannië exporteert martelwerktuigen
Jeltsin tegen
ontslag
van regering
Woensdag 15januan1992
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chet) ONNO HAVERMANS
HET ANC VINDT DAT DE Zuidafri-
kaanse pers onmiddellijk toegankelijk
moet worden voor alle bevolkings
groepen Het ANC eist dat de blanke
dominenng van de media door over
heidsingrijpen wordt afgeschaft.
s International (UPI).
NIEUWSLIJN
Klepsch voorzitter Europarlement
De Duitse christen-democraat Egon Klepsch (op foto links) is
gisteren gekozen tot voorzitter van het Europees Parlement. De
verkiezing van Klepsch (61) is geen verrassing. De christen-de
mocraten steunden in 1989 de Spaanse socialist Enrique Baron
Crespo, waarbij de afspraak werd gemaakt dat het in 1992 de
beurt zou zijn aan een christen-democraat. De Belgische ex-mi-
nister en ex-premier Leo Tindemans volgt Klepsch op als voor
zitter van de christen-democratische fractie. »foto afp
Italianen vergiftigen wijn
De Italiaanse politie heeft gisteren vier miljoen liter wijn in be
slaggenomen in de buurt van de steden Vicenza en Padua in de
noordelijke regio Veneto. De wijn, die een waarde vertegen
woordigt van 24 miljoen gulden, bleek vermengd met een uiterst
giftige stof die gisting moet tegengaan. Vier personen zijn in ver
band met de zaak gearresteerd. Volgens een woordvoerder van
de politie is een ramp voorkomen.
Belgrado schrapt naam Tito-straat
De belangrijkste straat in Belgrado, de Maarschalk Tito-straat,
zal spoedig zijn naam verliezen, net als de Boulevard van de Re
volutie, het Marx-en-Engelsplein, de Ho-Chi-Minhlaan en de
Partizanenstraat, om elke verwijzing naar het communistische
verleden uit te wissen. De voornaamste verkeersader in de Joe
goslavische hoofdstad zal binnenkort weer de naam dragen die
zij had voor de communisten aan de macht kwamen: de Koning
Milanstraat.
Scientologen in Parijs gearresteerd
De Franse politie heeft gisteren dertig leiders van de Scientolo-
gie-beweging onder verdenking van oplichting gearresteerd.
Verder heeft de politie huiszoeking gedaan in het hoofdkantoor
en in een cultureel centrum van de Franse scientologen. Zeven
ex-leden van de sekten hadden een klacht ingediend. In totaal
zou een bedrag van vier miljoen Franse frank, ongeveer 1,5 mil
joen gulden, zijn verduisterd.
Britse tak BCCI geliquideerd
Rechtbanken in Londen en Edinburgh hebben gisteren de Britse
tak van de Bank of Credit and Commerce International (BCCI)
geliquideerd. Ook op de Cayman-eilanden is een eind gekomen
aan de operaties van de frauduleuze bank. Investeerders die bij
de Britse BCCI geld hadden uitstaan,, krijgen 75 procent terug,
met een maximum van 20.000 pond.
Spaanse minister de laan uit
Koning Juan Carlos heeft gisteren het ontslag aanvaard van de
minister van gezondheid, Julian Garcia Valverde. De Spaanse
minister wordt verantwoordelijk geacht voor speculaties met
overheidsgelden door een dochterondememening van de natio
nale spoorwegen, Renfe, waarvan hij tot begin vorig jaar direc
teur was. Druk vanuit zijn eigen politieke partij, de socialistische
PSOE, bracht hem er toe vrijdag zijn ontslagbrief te schrijven
aan premier Felipe Gonzalez.
ALGIERS AFP-Rtr
Generaal-majoor Khaled Nezzar
(54), die gisteravond in Algerije
is benoemd tot lid van de nieuw
opgerichte Staatsraad, wordt
door waarnèmers in Algiers ge
zien als „de sterkste man" bin
nen dit college. Nezzar is opper
bevelhebber van de landmacht
en was sinds juli 1990 tevens
minister van defensie.
Het was dan ook generaal Nez
zar die de islamitische oproer
van juni vorig jaar een halt toe
riep en zeer effectief optrad tij
dens de bloedige ongeregeldhe
den van oktober 1988.
Kahled Nezzar staat bekend als
een professioneel, uiterst on
buigzaam militair wiens carriè
re voorbeeldig verliep. Hij 'was
de eerste militair die minister
van defensie werd, een porte
feuille die sinds de staatsgreep
in 1965 in handen was van het
staatshoofd.
De afgelopen maanden heeft
Nezzar de vertegenwoordigers
van het Islamitische Reddings
front herhaaldelijk gewaar
schuwd dat het leger met harde
hand kan optreden als dat no
dig mocht zijn.
Nezzar werd in 1955 ingelijfd bij
het Franse leger, waaruit hij drie
jaar later deserteerde om zich
aan te sluiten bij het nationaal
Irak heeft voor de eerste maal erkend dat het voor de
Golfoorlog begonnen was met het opzetten van een
grootschalig programma voor uraniumverrijking, ge
schikt voor de produktie van kernbommen. Robert Gal-
lucci, een hoge VN-inspecteur, heeft dit gisteren na af
loop van een bezoek aan Irak te kennen gegeven.
•NEW VORK-BONN
Gallucci is de op een na hoogste
functionaris in dê VN-commis-
sie die onderzoek doet naar
massavernietigingswapens in
Irak. „De betekenis hiervan is
dat Irak erkent dat het bezig
was met het opzetten van een
centrifuge-verrijkingsprogram -
ma voor produktiedoeleinden
in plaats van een eenvoudig on
derzoeksprogramma," aldus
Gallucci op een persconferentie
in Bahrain. Hij zei geen bewij
zen te hebben gezien dat het
programma operationeel was,
„maar wij zeggen evenmin dat
dit niet het geval was".
Eerder zei VN-wapenexpert
David Dom in New York dat
Irak de technologie voor urani
umverrijking bezat voor de jaar
lijkse produktie van ongeveer
vier atoombommen. Volgens de Sovjetui
Dom hebben Iraakse functiona
rissen in Baghdad onlangs toe
gegeven dat Irak uit Duitsland
de nodige technologie had inge
voerd voor een grootschalig
centrifugesysteem voor urani
umverrijking. Duitsland is in
middels een gerechtelijk onder
zoek begonnen tegen vijf bedrij
ven die Irak onderdelen hebben
geleverd voor het nucleaire pro
gramma. Dit heeft een woord
voerder van het ministerie van
buitenlandse zaken gisteren be
kend gemaakt. De woordvoer
der zei dat Duitsland ook be
schikt over informatie over an
dere Westerse bedrijven die le
veranties zouden hebben ge
daan.
Dom zei dat er aanwijzingen
zijn dat Irak wellicht de be
schikking had over technologie
voor wel 10.000 centrifuges.
Daarmee beschikte Baghdad
potentieel over het grootste ura
niumverrijkingsprogramma ter
wereld. Het programma was
bijvoorbeeld grootschaliger dan
de Verenigde Staten of
tunie in de jaren vijftig.
Door het in serie schakelen
van de centrifuges had Irak vol
gens Dom de capaciteit gehad
voor de produktie van ongeveer
vier atoombommen per jaar.
Een lid van de Armeense Nationale Garde patrouilleert per ezel aai
bach, de omstreden Armeense enclave in buurland Azerbadjzjan.
Vooruitgang bij gesprek met Israël
JERUZALEM-WASHINGTON
Rachel Winer kust haar zoon Dov die gisteren gewond raakte bij een Palestijnse aanslag op een Israëlische
bus. De jongen is opgenomen in het Hadassah-ziekenhuis in Jeruzalem. «foto epa
bevrijdingsleger.
Mohamed Boudiaf, die aan
hoofd van de Staatsraad komt te
staan, hielp mee aan de acht
jaar durende onafhankelijks-
strijd tegen de Fransen. Bou
diaf, oprichter en oud-voorzitter
van de Partij van de Socialisti
sche Revolutie, is geboren in
M'sila 470 kilometer ten zuiden
van Algiers.
De jonge Boudiaf was een van
de 22 mannen die aan de wieg
stonden van het Algerijns Na
tionaal Bevrijdingsfront (FLN),
dat in 1954 werd opgericht. Be
kendstaand als „idealist" die
machtsvertoon werd hij geko
zen tot coördinator van de vijf
man sterke leiding van het FLN.
Later was hij vice-voorzitter van
de Algerijnse interimregering
die in het leven was geroepen
tijdens de onafhankelijkheids
oorlog in Algerije.
Twee jaar na de onafhankelijk
heid van Algerije in 1962 for
meerde Boudiaf de Partij van de
Socialistische Revolutie, waar
voor hij door de toenmalige
president Ben Bella bij verstek
ter dood werd veroordeeld.
Toen Boudiaf in november 1963
uit de gevangenis kwam vertrok
hij naar buurland Marokko,
waar hij tot nu toe in balling
schap leefde.
CORRESPONDENT
Joodse activisten op de westelijke Jordaanoever
hebben vannacht drie nieuwe nederzettingen ge
sticht, in antwoord op een terreuraanslag op een
Israëlische bus. De bus werd gisteravond onder
vuur genomen in de buurt van Ramallah. Zes
passagiers en de bestuurder van een passerende
auto raakten gewond. Twee van de gewonden,
onder wie een 7-jarige jongen, zijn er ernstig aan
toe.
Onmiddellijk na de aanslag eisten leiders van
de activisten dat Israël zijn delegatie bij het vre
desoverleg terugtrekt. Het was de derde aanslag
binnen een paar maanden op de weg Jeruzalem-
Nablus. Bij de twee eerdere incidenten kwamen
drie Israëli's om het leven.
De activisten hadden hun antwoord op een
nieuwe gewelddaad goed voorbereid. Zodra het
nieuws over de aanslag bekend werd, brachten ze
een plan ten uitvoer voor de stichting van drie
nieuwe nederzettingen: twee bij Hebron en
Ramallah, op de Westelijke Jordaanoever en een
in de Gazastrook.
Sinds vanmorgen vroeg blokkeren de activisten
een groot aantal wegen op de Jordaanoever. Een
daarvan, ten noorden van Jeruzalem, leidt naar
het hoofdkwartier van het Israëlische militaire be
stuur. Het leger verrichtte geen arrestaties.
Jordanië vindt een Israëlische
terugtrekking uit de Westbank,
dat in 1967 op Jordanië werd
veroverd, geen voorwaarde voor
vrede tussen de twee landen.
-Dat heeft de woordvoerder van
de Jordaanse delegatie bij de
vredesonderhandelingen in
Washington gisteren gezegd. De
Amerikaanse minister Baker
(buitenlandse zaken) heeft de
delegaties uitgenodigd vandaag
met hem te komen praten.
De woordvoerder maakte
duidelijk dat Jordanië een vre
desregeling met Israël wil, waar
van ook wederzijdse diploma
tieke erkenning deel zou uitma
ken. Israëlische terugtrekking
uit de Westbank geldt daarbij
niet als een voorwaarde vooraf.
„We willen nu eerst zien met
welke vredesvoorstellen Israël
komt", aldus de woordvoerder.
Gisteren werd ook gesproken
tussen een Israëlische delegatie
en een delegatie van negen Pa-
lestijnen, aangevidd met twee
Jordaniërs. Vandalg willen de
Israëlische partijen Techiya en
Moledet van premier Shamir
het bewijs krijgen dat Israël de
Palestijnen geen schriftelijke
toezeggingen heeft gedaan over
zelfbestuur. Als ze dat bewijs
niet krijgen zullen ze het kabi
net ten val brengen.
Het zelfbestuur voor de Pales
tijnen is overigens slechts een
voorwendsel voor het uitlokken
van een crisis. De ultra-rechtse
partijen willen zich met het oog
op de uiterlijk in november te
houden parlementsverkiezin
gen herkenbaar maken voor de
kiezers.
Volgens het voorstel zou het
Israëlische leger zich weliswaar
terugtrekken uit Palestijnse be
volkingscentra, maar voor het
overige alle vrijheid behouden.
Over de joden die op de weste
lijke Jordaanoever en in de Ga
zastrook wonen krijgen de Pa
lestijnen ook geen zeggenschap.
Het gevolg daarvan is dat het
Palestijnse zelfbestuur beperkt
moet blijven tot de „persoonlij
ke levenssfeer".
De gesprekken die gisteren
tussen Israël en Syrië werden
gehouden, leverden, net als alle
eerdere gesprekken tussen de
twee landen, geen enkele voor
uitgang op.
De Britse regering voert werktuigen en
technische kennis uit die gebruikt kun
nen worden voor martelingen, politie
ke moorden en andere vergrijpen tegen
de mensenrechten in het buitenland.
Die export moet wettelijk worden ver
boden. Dat is de mening van de men
senrechtenorganisatie Amnesty Inter
national in een rapport dat vandaag is
verschenen.
Het rapport met de titel: 'Onderdruk-
kingshandel GB nv: Hoe Groot-Brittannië
martelingen en dood tot handel verheft'
haalt voorbeelden aan van martelwerk
tuigen die de afgelopen tien jaar zijn ge
leverd aan regimes met een vreselijke
staat van dienst op het gebied van de
mensenrechten. Amnesty noemt werk
tuigen als ijzeren beenklemmen, elektro
nische martelkamers en galgen en geeft
in het rapport ook aan welke Britse be
drijven de koopwaar fabriceren.
„Beenklemmen die door het in Bir
mingham gevestigde bedrijf Hiatts wor
den gemaakt, worden nu gebruikt door
de gevangenisautoriteiten in Malawi",
zegt de organisatie. Amnesty baseert de
ze kennis onder meer op de verklaring
van Orton Chirwa, een 72-jarige advo
caat uit Malawi. „Hij werd twee dagen
en twee nachten met geboeide handen
en met beenklemmen in gehurkte posi
tie aan een ijzeren stang achter zijn knie-
en vastgehouden", schrijft Amnesty.
Een woordvoerder van Hiatts sloot
niet uit dat zijn bedrijf '15 of 20 jaar gele
den' beenklemmen aan Malawi had ge
leverd, toen dat nog legaal was. Maar
sinds het verbod op de uitvoer daarvan
had Hiatts geen beenklemmen meer ver
kocht, zo zei de woordvoerder. Dat uit
voerverbod zou in 1984 van kracht zijn
geworden.
Een ander Brits bedrijf, Electronic In
telligence. plaatste in het hoofdkwartier
van een speciale eenheid van de politie
in Dubai een elektronische 'martelka
mer'. De kamer die door de agenten
werd aangeduid als 'het huis van plezier'
was er op ingericht om gevangenen vol
ledig te desoriënteren en panische schrik
aan te jagen, zonder dat er sprake was
van lichamelijk letsel.
Vaak leveren Britse bedrijven alleen
maar hulpmiddelen aan de beulen en
hun bazen. Zo kreeg de Ugandese gehei
me dienst in de jaren '70 communicatie
apparatuur van Pye Telecommunications
Company, schrijft Amnesty. Daarmee
konden politieke tegenstanders van dic
tator Idi Amin worden opgespoord. In
totaal zouden tussen de 100.000 en
500.000 van hen zijn omgebracht in
Amins martelkamer, velen op beestach
tige wijze.
Soms ook leveren de bedrijven echter
regelrechte martelwerktuigen. Op een
recente wapenmarkt in Engeland zou
een instrument te koop zijn aangeboden
om 'hamburgers te maken van mensen".
In het rapport wordt ook de beschuldi
ging geuit dat Britse troepen, met name
ex-leden van de elite-organisatie Special
Air Service (SAS), twee bewapende Cam
bodjaanse verzetsgroepen hebben ge
traind in het leggen van mijnen en het
plegen van sabotage. Deze mijnen zijn er
de oorzaak van dat maandelijks driehon
derd mensen hun ledematen hebben
verloren en een onbekend aantal is ge
dood, aldus het rapport.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
De Russische president Jeltsin
wenst vooralsnog niet toe te ge
ven aan eisen om zijn regering
te ontslaan. Parlementsvoorzit
ter Chasboelatov eiste maandag
dat Jeltsin de regering wegens
incompetentie naar huis zou
sturen en herhaalde dat giste
ren. Jeltsin, die gisteren Brjansk
aandeed op zijn rondreis door
Rusland, liet echter weten dat
'een regering geen paar oude
sokken is dat je zomaar weg
gooit'.
Volgens Chasboelatov heeft
de regering de prijsliberalisering
volkomen verkeerd aangepakt.
Hij is ervan overtuigd dat de ra
ketsnelheid waarmee de prijzen
omhoog zijn gegaan een sociaal
oproer zal veroorzaken. „De re-
geringspolitiek kan op die ma
nier de aanzet geven tot een
nieuwe dictatuur", aldus Chas
boelatov. Het parlement zal
vandaag over de prijzen discus
siëren.
Chasboelatov en anderen vin
den dat Jeltsin het premier
schap eraan moet geven om
zich als president pur sang bo
ven de partijen te kunnen stel
len. Ex-Sovjet-president Gor-
batsjov drong eveneens aan op
wijzigingen in de Russische po
litiek. „De situatie is ernstig, er
moet rekening worden gehou
den met de signalen uit de sa
menleving", aldus Gorbatsjov.
In verschillende Russische
steden zijn het afgelopen week
einde door communistische
conservatieven georganiseerde
demonstraties gehouden tegen
de prijsstijgingen.
Jeltsin dreigt ook bondgeno
ten te verliezen die hem vorig
jaar met stakingen ondersteun
den in zijn vete met Gorbatsjov.
De Siberische mijnwerkers pik
ken de hoge prijzen niet, maar
hun onafhankelijke vakbond
aarzelt nog om nieuwe stakin
gen af te kondigen.
Van den Broek
bekritiseert
beleid Israël
.ANP
Tussen 1979 en 1990 werden er vol
gens Amnesty op grond van akkoorden
tussen de Britse regering en buitenland
se mogendheden 25.400 recruten opge
leid afkomstig uit 99 verschillende lan
den. De opleiding vond plaats in militai
re instituten. Om de verspreiding van
deze werktuigen en technische kennis
een halt toe te roepen, roept Amnesty de
Britse regering op een verbod uit te vaar
digen op de produktie van werktuigen
die gebruikt kunnen worden voor marte
lingen of het plegen van andere wreed
heden, onmenselijke of mensonwaardi
ge behandelingen en voor het ten uit
voer brengen van executies. Als voor
beelden noemt het rapport galgen, elek
trische stoelen, uitrusting voor het geven
van dodelijke injecties, beenklemmen en
kettingen waaraan een groep gevange
nen kan worden vastgeklonken.
De organisatie wil ook dat er een eind
komt aan de geheimzinnigheid die de
door Britse militairen gegeven opleidin
gen omringt. Ook vraagt Amnesty waar
borgen dat dergelijke opleidingen geen
elementen bevatten die gericht zijn op
de aantasting van de mensenrechten.
De Nederlandse minister Van
den Broek (buitenlandse zaken)
heeft gisterochtend in Da
mascus, na een gesprek met
zijn Syrische collega Al Shara a.
Israël verweten door het blijven
vestigen van nederzettingen in
de bezette gebieden een zware
last te leggen op de vredeson
derhandelingen.
„Het voortgaande nederzet-
tingenbeleid, en het telkens op
nieuw besluiten om het aantal
nederzettingen te vergroten,
drukt als een zware last op hel
gehele vredesproces" aldus de
bewindsman.
Rusland wil
export uranium
opvoeren
MOSKOU/LONDEN UP1-DPA-AP
Het voormalige Sovjet-ministe
rie voor atoomenergie, dat nog
steeds in functie is, wil de ex
port van uranium dit jaar te ver
drievoudigen. „Het afgelopen
jaar hebben wij 500 miljoen
dollar verdiend aan de verkoop
van uranium. Dit jaar hopen wij
1,5 miljard dollar te verdienen",
aldus Albert Sjisjkin, het hoofd
van de afdeling voor uitvoer van
uranium op het ministerie.
Zowel in de VS als in West-
Europa groeit de vrees dat kern
materiaal in verkeerde handen
terechtkomt en zijn weg vindt
naar dictatoriale regeringen.
De Britse minister van defen
sie Tom King zei gisteren in het
Lagerhuis dat een deel van de
ongeveer 3.000 atoomweten
schappers in de voormalige
Sovjetunie zonder inkomen zit.
Hen lijkt weinig in de weg te
worden gelegd hun kennis te
verkopen, aldus King.
Sjisjkin zei echter dat van de
150 kerndeskundigen in Mos
kou er nog niet één is. vertrok
ken. Ook bestreed hij dat de re
publieken in het («emenebest
van Onafhankelijke Staten
(GOS) een zwarte handel in ura
nium drijven. Wel erkende hij
dat de verleiding groot is om
snel dollars te verdienen met de
illegale verkoop v
