Binnenland
Praag blijft terugkeer
asielzoekers weigeren
'Onderzoek ziektekosten' Rechter sluit onderzoek zaak Widdershoven af
Saddam is een fascist
PvdA verliezer in rel
rond reis Zuid-Afrika
Van Doorn: Een radicaal met hart
Dinsdag 14 januari 1992
Redactie: 023-150225 JANINE BOS MA ALT AN ERDOGAN RONALD FRJSART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving RALPH KLEINHOUT
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
Beyers Naudé verbaast Van den Broek
Minister Van den Broek van buitenlandse zaken begrijpt niet dat
Beyers Naudé, de voormalige secretaris-generaal van de Zuid-
afnkaanse Raad van Kerken, tegen het bezoek is dat hijzelf en
premier Lubbers aan Zuid-Aftika willen brengen. „Beyers Naudé
was toch een gewaardeerde gast in Nederland," aldus een te
leurgestelde Van den Broek gisteren op Schiphol vlak voor zijn
vertrek naar Syrië. De Nederlandse regering heeft de ANC-verte-
genwoordiger in Nederland inmiddels uitgelegd dat het bezoek
moet worden gezien als „een stimulans" voor het proces van
verandering in Zuid-Afrika. Het ANC, dat niet gepolst werd,
noemt de komst van de bewindslieden „voorbarig".
Alternatieve straf vuurwerk-vandalen
Het aantal jongeren tot achttien jaar dat een alternatieve straf
heeft gekregen wegens een vuurwerkovertreding, is dit jaar met
40 procent gestegen tot 2500 in vergelijking met vorig jaar. Dat
heeft Halt Nederland, het landelijk overleg van de Haltbureaus
voor vandalismebestrijding gisteren bekendgemaakt. Om de
overlast in de periode rond de jaarwisseling tot een minimum te
beperken, hebben veel politiekorpsen dit keer zogenoemde
vuurwerkteams ingezet die zich uitsluitend bezighielden met
vuurwerkovertredingen. Dat leidde tot een groot aantal aanhou
dingen.
Weer arrestaties in SHS-zaak
Het Regionaal Bureau Fraude van de Haagse gemeentepolitie
heeft gisteren een tweede en een derde arrestatie verricht in ver
band met de fraude met subsidiegelden bij de Stichting Haags
Sociaal-Cultureel Werk (SHS). De politie verwacht de komende
weken nog meer arrestaties te verrichten. De hoofdrolspeler in
de zaak, de vorige week aangehouden directeur van de SHS,
blijft op bevel van de rechter-commissaris nog in bewaring. Hij
zou enkele tonnen subsidie achterover hebben gedrukt.
Hogeschool schorst Turkse studenten
Het bestuur van Hogeschool De Horst in Driebergen heeft drie
Turkse studenten geschorst wegens discriminerend gedrag. De
drie hadden het vooral gemunt op een Kurdische studenten en
vrouwen, die werden beledigd en bedreigd. De drie volgen de
opleiding multi-etnisch welzijnswerk aan de opleiding voor soci
ale beroepen. Eén van de Turkse studenten maakte zich aan het
begin van het studiejaar bekend als lid van de Turkse terreuror
ganisatie Grijze Wolven. Die opmerking nam hij later terug,
maar samen met twee andere studenten bleef hij Kurdische stu
denten intimideren met opmerkingen dat „Kurden geen recht
van bestaan hebben". Vrouwelijke studenten werden herhaalde
lijk geconfronteerd met seksistische opmerkingen.
Het Vietnamese echt
paar Danghti Bich Ha
en Hogan Dinh
Chung drinkt in de
kerk Nood Gods in
Koedijk koffie met
koster Hulskamp. Het
echtpaar vluchtte
naar de kerk nadat de
Haarlemse rechtbank
Justitie in het gelijk
had gesteld met het
besluit hen geen asiel
te verlenen.
Overleg over Vietnamezen herhaling van standpunten
Ambtelijk overleg tussen Nederlandse en Tsjechische de
legaties over de Vietnamese asielzoekers heeft gisteren
geen concrete resultaten opgeleverd. Wel is afgesproken
dat over de kwestie verder zal worden gepraat binnen het
kader van internationaal erkende gebruiken en wetten en
met wederzijds begrip. De Zwolse rechtbank bepaalde
gisteren dat zeven Vietnamese asielzoekers hun herzie
ningsverzoek niet mogen afwachten.
den haag gpd zoekers in Nederland hebben
nog een verblijfsvergunning
De Nederlandse delegatie con- voor Tsjechoslowakije. Veel
cludeerde gisteren na afloop moeilijker ligt het voor de overi-
van het overleg dat de deur nog gen, die geen verblijfsvergun-
kier staat Een van de i
ternationaal erkende gebruiken
is namelijk dat asielzoekers die
nog een verblijfsvergunning
hebben voor het land waaruit
ning meer hebben. Tsjechoslo
wakije lijkt er niet over te pieke
ren die terug te nemen.
Tsjechoslowakije zou vooral
moeite hebben met het feit dat
zij zijn gevlucht, worden terug- Nederland Vietnamese asielzoe-
;nomen. Ongeveer tweehon- kers onaangekondigd terug-
?rd van de Vietnamese asiel- stuurt naar Praag. De Tsjechen
willen op zijn minst vooraf ge
ïnformeerd worden. Een en an
der ligt daar nogal gevoelig, om
dat het land destijds onder de
paraplu van de Sovjetunie bij
voortduring onaangekondigd
met dwingende maatregelen is
geconfronteerd.
Tsjechoslowakije liet twee
maanden geleden weten geen
Vietnamezen terug te zullen ne
men. In de praktijk bleek dat
overigens mee te vallen, want
van de vijftien Vietnamezen die
vanuit Nederland inmiddels te
rug zijn gestuurd naar Praag, is
er slechts één geweigerd. De ko
mende dagen zullen minister
Van den Broek (buitenlandse
zaken) en staatssecretaris Kosto
(justitie) besluiten wat er nu
verder moet gebeuren.
De Zwolse rechtbank heeft
gisteren besloten dat zeven
Vietnamezen hun herzienings
verzoeken tegen de afwijzing
van hun asielaanvraag niet in
Nederland mogen aftvachten.
Eén echtpaar uit Zwolle mag
wel het verzoek aftvachten. Alle
negen hadden kort gedingen te
gen de Staat der Nederlanden
aangespannen.
De rechtbank gelooft dat de
man van het echtpaar dat voor
lopig mag blijven groot gevaar
loopt om bij terugkeer in Viet
nam in een heropvoedings
kamp terecht te komen, wat
volgens de rechter een onmen
selijke behandeling betekent.
Omdat niet zeker dat Tsjecho
slowakije het echtpaar niet
doorstuurt naar Vietnam, mo
gen de twee Nederland blijven.
onrechte zei Lubbers na afloop
van het kabinetsberaad afgelo
pen vrijdag ook: „luist een land
dat voorop heeft gelopen toen
het daar fundamenteel scheef
zat, moet nu proberen zijn
waardering tot uitdrukking te
brengen nu de zaak zo in bewe
ging is".
Maar toen het ANC zich vrij
dag „bitter teleurgesteld" toon
de over de reis van Lubbers en
sprak van een „smet op het an
ti-apartheidsverleden" kwam
de PvdA geschrokken op haar
eerder ingenomen standpunt
terug. Als in een reflex herhaal
den de PvdA-kamerleden Ver-
spaget en Van Traa het afgelo
pen weekeinde het standpunt
van het ANC. Wij zijn tegen zo
lang het ANC tegen is, luidde de
kem van de reacties van de
PvdA'ers.
Natuurlijk is het klungelig dat
het ANC niet tijdig van de reis
op de hoogte is gesteld. En een
weigering van ANC-leider Man
dela om Lubbers te ontvangen,
kèn een valide reden zijn om
van het bezoek af te zien. Want
als het belangrijkste doel van de
reis is om het democratisch
proces te stimuleren, is het een
gemiste kans als een van de
hoofdrolspelers in dat proces je
de rug toekeert.
Maar aan een zakelijke afwe
ging van de voors- en tegens is
de PvdA niet toegekomen. Niet
ten onrechte spreekt het CDA-
kamerlid Aarts van een 'Pavlov-
reactie'. Daarmee maakte hij
gelijk duidelijk dat er geen
meerderheid in het parlement is
om de reis op te schorten, nog
afgezien van de vraag of Lub
bers daarmee zou instemmen.
De PvdA heeft zich daarmee bij
voorbaat in de verliezersrol ge
manoeuvreerd.
den haag margreet vermeulen
Bijna één jaar geleden werd de
kwestie Zuid-Afrika in de Ne
derlandse politiek afgedaan.
Het CDA-kamerlid Gualthérie
van Weezei sprak van „een his
torisch moment" toen de rege
ringspartijen CDA en PvdA
eensgezind instemden met het
opheffen van de economische
sancties tegen de bakermat van
de apartheid.
Naadloos in die nieuwe tijd
paste de recente tevredenheid
van de PvdA-fractie met het
voorgenomen bezoek van pre
mier Lubbers en Van den Broek
van buitenlandse zaken aan
Zuid-Afrika van 18 tot 20 febru
ari. Dapper weersprak de PvdA
de kritiek van geestverwante or
ganisaties als de Anti-Apart
heids Beweging Nederland en
het Comité Zuidelijk Afrika op
de voorgenomen reis. De PvdA
benadrukte dat het bezoek van
het bezoek juist een stimulans
zou kunnen betekenen voor de
onderhandelingen tussen presi
dent De Klerk en de zwarte op
positie.
De reis komt overigens niet
écht als een grote verrassing.
Het is in zekere zin een logisch
vervolg op het officiële bezoek
van ANC-leider Nelson Mande-
la en daarna dat van de Zuid-
afrikaanse president De Klerk
aan Nederland. „Het lijkt wel
alsof de Messias uit Pretoria
wordt binnengehaald", spotte
kamerlid Verspaget (PvdA) toen
over de ongekend positieve ont
vangst die De Klerk in ons land
ten deel viel.
Juist het enthousiasme dat De
Klerk hier ontmoette, moet het
kabinet gesterkt hebben in de
opvatting dat ons land 'rijp' is
voor een tegenbezoek. Niet ten
den haag wilfred scholten
Een minzame, humorvolle re
gent, die de tijd niet aan zich
voorbij heeft laten gaan. Zo her
innert Eric Jurgens mr. Harry
van Doom, die gisteren op 76-
jarige leeftijd overleed.
Van Doom was in het kabi
net-Den Uyl (1973-77) voor de
Politieke Partij Radicalen (PPR)
minister van cultuur, recreatie
en maatschappelijk werk
(CRM). Daarvoor was Van
Doom actief in de Katholieke
Volkspartij (KVP), eerst als voor
zitter en later als lid van de
Tweede Kamer. In 1968 was hij
één van de oprichters van de
PPR, een afsplitsing van de KVP
die tot stand kwam uit teleur
stelling over de conservatieve
koers van deze partij.
Over die stap zei Van Doom
laten „Als ik zie wat katholieken
allemaal aanvaarden aan on
recht, aan macht-en-geld-bij-
weinigen, dan denk ik: laat mij
maar m'n eigen gangetje gaan".
In de PPR voelde hij zich meer
thuis, hoewel hij volgens eigen
zeggen daar als enige een strop
das en geen sandalen droeg.
Van Doom wilde de PPR doen
opgaan in de PvdA, maar de
partij nam juist steeds meer af
stand van de sociaal-democra
ten. In 1983 verliet Van Doom
de PPR om zich aan te sluiten
bij de PvdA.
Als minister nam Van Doom
een aantal controversiële be
sluiten. Zo weigerde hij de ra
diopiraat Veronica een zend
machtiging. Dankzij een uit
spraak véin de Raad van State
kreeg Veronica toch toegang tot
het officiële omroepbestel. Ook
benoemde hij zijn partijgenoot
Jurgens tot voorzitter van de
NOS. De reacties uit Hilversum
en Den Haag op deze 'vriend
jespolitiek' waren heftig. Zeven-
Harry van Doom.
tien jaar later zegt Jurgens dat
Van Doom gewoon 'geen mee
loper' wilde om de NOS binnen
het publieke bestel een sterke
positie te geven.
Het publieke omroepbestel
kende in Van Doom een fervent
aanhanger. Met zijn Medianota
wist Van Doom als minister de
commercie buiten het bestel te
houden. Maar toen hij in 1981
als voorzitter van een VPRO-
commissie over de toekomst
van de publieke omroep moest
nadenken, stelde hij als eerste
voor de commerciële omroep
een eigen zender te geven. De
publieke omroepen zouden
zich daarnaast op hun eigen
identiteit moeten profileren. Dit
'duale bestel' werd echter ver
worpen.
De jurist Van Doom werkte in
de Tweede Wereldoorlog bij het
openbaar ministerie in Rotter
dam. Geruchten dat hij toen
carrière wilde maken binnen
het door de NSB geleide minis
terie van justitie en zaken deed
met het Duitse leger, zijn later
tijdens zijn ministerschap in de
openbaarheid gebracht. Het Bij-
•foto gpd peter senteur
zondere Gerechtshof heeft Van
Doom echter na de oorlog niet
als 'fout' bestempeld. Hij was
als hoofd van de Politieke Op
sporingsdienst zelfs belast met
het onderzoek naar collabora
teurs met de Duitsers.
Tot zijn benoeming als KRO-
voorzitter bleef hij binnen de
rechterlijke macht werkzaam.
Na zijn ministerschap was hij
enige jaren strafrechter, om ver
volgens voorzitter te worden
van de Algemene Reclasserings-
vereniging en van het Neder
lands Centrum Buitenlanders
(NCB). Directeur Rabbae prijst
Van Doorns betrokkenheid met
de etnische minderheden in ons
land. „Met zijn hele hebben en
houden en met hart en ziel zet
te hij zich in voor een betere
rechtspositie van de minderhe
den", aldus Rabbae.
Over het waarom van ziin in
zet voor de publieke zaak, zei
Van Doom in 1980 tegen de
journalist Ischa Meijer „Ik pro
beer op mijn persoonlijke wijze
te geloven. En dat betekent v
CDA en PvdA willen uitsluitsel
Moordenaars Kerkradese eisen reconstructie vechtpartij
den haag gpd
CDA en PvdA willen dat er een
onafhankelijk onderzoek komt
naar de kostenontwikkeling in
de gezondheidszorg. Het onder
zoek zal moeten aantonen wie
van de partijen in het conflict
over de hoogte van de ziekte
kostenpremies gelijk heeft: de
particuliere verzekeraars die
zeggen dat de premies niet om
laag kunnen, of staatssecretaris
Simons (volksgezondheid), die
meent dat een verlaging van de
premies met twintig tot dertig
procent mogelijk is.
In welke vorm het onderzoek
moet worden gegoten, is nog de
vraag. PvdA-kamerlid Van Ot-
terloo opperde gisteren de Eco
nomische Controledienst (ECD)
in te zetten.
Simons heeft de particuliere
verzekeraars gisteren nog eens
laten weten hun ramingen over
kostenstijgingen 'onbegrijpelijk'
te vinden. Volgens Simons heb
ben ze eind november gemeld
dat de kosten in de gezond
heidszorg vorig jaar met 7,5
procent stegen. Voor 1992 werd
een kostenstijging van 4 pro
cent verwacht. Inmiddels spre
ken ze over een kostentoename
van 10 procent over 1991 en 5
procent over dit jaar.
Simons heeft donderdag nog
een gesprek met de particuliere
verzekeraars over de premies.
De bewindsman verwacht daar
echter niets van.
bratislava# gpd
„Arme stakker". Onderdrukt snikkend
keek een huisvrouw van middelbare
leeftijd op de publieke tribune gisteren
naar de op een tafel neergezette televisie
in de rechtbank in Bratislava. De video
band van de bijna een maand geleden in
Heerlen opgenomen getuigenis van
Kerkradenaar René Widdershoven op de
moord op zijn vrouw Gabriëlle liet nie
mand onberoerd. Vooral toen hij aan het
eind van het verhoor in tranen uitbarst
te. Widdershoven had toen verteld dat
hij Gabriëlle misschien wel uit de moor
denaarshanden van Jan Molnar (49) en
Lubor Masar (32) had kunnen redden als
hij wat meer geluk had gehad.
Toen hij in de zomer van 1990 op va
kantie in Oostenrijk namelijk door de
Slowaken met een smoes naar hun cam
per was gelokt en daar op een vreselijke
manier met een bijl werd toegetakeld,
had hij het pleit toch nog bijna in zijn
voordeel beslecht. Maar zijn ontsnap
pingspoging mislukte, omdat de deur
van de camper klemde. Widdershoven
werd geblinddoekt en met vastgebonden
polsen onder een bank van de camper
geschoven. Gabriëlle werd niet veel later
naar binnen gesleurd, verkracht en ge
wurgd.
De levensgevaarlijk gewonde Widders
hoven werd door wandelaars ontdekt in
een Oostenrijks bos, zijn vrouw werd pas
weken later gevonden. Widdershoven zal
nooit meer de oude worden: zijn rech
terarm is blijvend verlamd, hij kan niet
meer goed praten en zal waarschijnlijk
blijvend last houden van depressies.
Molnar en Masar hoorden het alle
maal onbewogen aan. Zij eisten zelfs een
reconstructie van de vechtpartij in het
keukentje van de camper. Maar de
rechtbankpresident wilde daar niets van
weten. „Dan zou Widdershoven toch
naar Tsjechoslowakije moeten komen en
dat kunnen we niet van hem verlangen".
Masar had eerder op de dag ook al de
kous op de kop gekregen toen hij vroeg
waarom zijn persoonlijke vragenlijst bij
het verhoor in Nederland niet aan Wid
dershoven was overhandigd. „Wij zijn
naar Nederland gegaan om met Widder
shoven te praten. Niet om voor jouw
vrijspraak te pleiten", luidde het bitse
antwoord.
Vandaag zal officier van justitie Hanni-
ker met zijn eis komen. Naar verwach
ting luidt die 'levenslang'
Iraakse ambassadeur Al-Falaki biedt ontslag aan
wassenaar maurice wilbrink
De afgelopen maanden waren loodzwaar
en uiteindelijk kon hij er niet meer tegen:
met Saddam Hussein aan het bewind is er
in Irak geen enkel uitzicht op democratie
en gaat het Iraakse volk ten gronde: „Het
is afschuwelijk om te zien hoe de mensen
in Irak moeten lijden". Gisteren bood Safa
Salih Al-Falaki Baghdad,zijn ontslag aan
als Iraaks ambassadeur in Nederland.
In een mondelinge toelichting op zijn ver
rassende en nogal ongebruikelijke stap,
zegt Al-Falaki dat hij al veel langer grote kri
tiek had op de Iraakse dictatuur. „Saddam
Hussein moet verdwijnen, hij is een fascist.
Hij is er verantwoordelijk voor dat het land
totaal in elkaar is gestort. Maar als Iraakse
vertegenwoordiger ben je niet vrij je te ui
ten".
De ambassadeur, die uit Baghdad nog
geen reactie op zijn brief heeft ontvangen,
geeft geen duidelijk antwoord op de vraag
waarom hij zo lang heeft gewacht met zijn
besluit Hij laat doorschemeren dat hij na
afloop van de oorlog in het voorjaar even
heeft gehoopt op politieke veranderingen in
Irak. Al-Falaki ontkent verder dat hij door
Baghdad is teruggeroepen, zodat hij uit
lijfsbehoud een beroep heeft móeten doen
op de Nederlandse autoriteiten. „Baghdad
wilde mij juist handhaven als ambassadeur
in Nederland".
De 53-jarige Irakees, eerder ambassadeur
van zijn land in Maleisië, Nigeria, Portugal
en Roemenië, zegt te hopen dat de Iraakse
oppositie op zijn stap zal reageren. „Ik ben
een politieke tegenstander van het Iraakse
bewind. Maar het is voor mij nu nog te
vroeg om te bepalen welke rol ik precies
kan vervullen in de oppositie. Ik ben echter
klaar om bij te dragen aan een democra
tisch Irak".
Volgens Al-Falaki heeft Saddam Hussein
zijn langste tijd gehad. „Hij staat in Irak ge
heel geïsoleerd. Alleen nog wat elitetroepen
en zijn familie steunen hem. De basis voor
zijn macht is in feite weggevallen". De
Iraakse ambassadeur toont zich, evenals
een jaar geleden, nog altijd een fel tegen
stander van het geweld dat is gebruikt om
Saddam uit Kuwayt weg te kïijgën. „Het
militaire ingrijpen heeft zowel Kuwayt als
Irak vernietigd. Zoiets kun je toch geen op
lossing noemen voor het probleem?". Ook
het handhaven van het VN-embargo tegen
Irak ontmoet bij Al-Falaki weinig begrip.
„Er vallen duizenden slachtoffers door het
gebrek aan voedsel en medicijnen: De sanc
ties hebben geleid tot een enorme humani
taire ramp".
Al-Falaki begon zijn diplomatieke carriè
re begin jaren '60, toen de socialistische
Ba'ath-partij in Irak aan de macht kwam.
Als Ba'ath-lid leerde hij de latere leider van
deze partij, Saddam Hussein, kennen, even
als Tareq Aziz, Iraks minister van buiten
landse zaken tijdens de Golfoorlog. Al-
Falaki is inmiddels geen lid meer van de
Ba'ath-partij, een beweging die hij overi
gens op zichzelf niet verantwoordelijk acht
voor de misdaden die jarenlang tegen het
Iraakse volk zijn gepleegd. „Er zijn mensen
binnen de partij die bloed aan hun handen
hebben, maar de grootste schuld ligt bij
Saddam".
Al-Falaki pleit zichzelf vrij door op te
merken dat hij weliswaar lid van Saddams
Ba'ath-partij is geweest, maar dat hij „de af
gelopen 25 jaar in het buitenland is ge
weest". Dat hij zich jarenlang als spreekbuis
van een misdadig bewind heeft gedragen,
moet volgens Al-Falaki met enige nuance
worden bekeken. „Ik heb altijd mijn land zo
goed mogelijk willen dienen. Dat doe ik nu
ook door niet langer te zwijgen over wat er
in Irak gebéurt".
Al-Falaki heeft geen politiek asiel aange
vraagd in Nederland, maar de autoriteiten
verzocht hem een verblijfsvergunning te
verschaffen. Als asielzoeker zou hij minder
vrijheid hebben in zijn hoedanigheid als
opposant van het Iraakse bewind. Een
woordvoerder van het ministerie van bui
tenlandse zaken laat desgevraagd weten dat
de Nederlandse regering het verzoek in po- Al Falaki: „Ik heb mijn land altijd zo goed mogelijk gediend. Dat doe ik nu door niet
sitieve overweging heeft genomen. langer te zwijgen". »foto gpd cees zorn
