Buitenland
Oekraïne wil
grootste deel
Sovjet-vloot
Italianen blij met verkiezingen
Mitterrand wil discussie
over europese kernmacht
Bulgarije moet zondag
opnieuw naar stembus
Gysi weet
van niks
Maandag 13 januari 1992
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERSIANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARGREET HESUNCA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: RUUD BLOKHUIZEN
4
Blauwe melk in Italië
Een Italiaans 'Dierenbevrijdingsfront' heeft pakken melk inge
spoten met een blauwe stof, vermoedelijk inkt, uit protest tegen
maatregelen van de Europese Gemeenschap ter beperking van
het melkoverschot. Volgens een pamflet van het front moeten
door de EG-maatregelen 4.000 melkkoeien worden geslacht.
Succes politie Belfast tegen IRA
De Noordierse politie heeft afgelopen weekeinde twee opmerke
lijke successen geboekt. In twee afzonderlijke operaties in
Belfast werden grote hoeveelheden explosief materiaal, kant-en-
klare bommen en ander wapentuig in beslag genomen. In een
rijtjeshuis in West-Belfast vond de politie 20 kilo semtex, 50 ex
plosieve brandbommen, 28 gewone brandbommen, een koek
jesblik-bom en een trucbom voor onder een auto. Twee mannen
werden gearresteerd. De afgelopen weken waren politie en leger
onder een spervuur van kritiek komen te liggen wegens hun on
macht de IRA te stoppen.
Asiel Gamsachoerdia in Armenië
Armenië heeft de verdreven Georgische president Zviad Gamsa
choerdia tijdelijk asiel verleend. Maandag vluchtte de ex-presi-
dent met 120 aanhangers naar Armenië, aanvankelijk met het
plan om naar een land buiten de voormalige Sovjetunie te
vluchten. Gamsachoerdia zit in de Armeense plaats Idzjevan, 40
kilometer van de grens met Georgië. In de Georgische hoofdstad
Tbilisi gingen gisteren duizenden mensen de straat op om te be
togen voor terugkeer van Gamsachoerdia.
Nazi-proces beëindigd wegens ziekte
Omdat artsen de verdachte niet meer in staat achten zijn proces
te volgen, heeft een rechtbank in Hannover zaterdag na 13 jaar
een einde gemaakt aan het langstdurende nazi-proces in Duits
land. De 70-jarige voormalige SS-Rottenftihrer Heinrich Nie-
meyer stond terecht omdat hij in 1945 bij de evacuatie van het
concentratiekamp Auschwitz joodse gevangenen zou hebben
doodgeschoten. Hij werd daarvoor in 1979 tot zes jaar gevange
nisstraf veroordeeld, maar het vonnis werd door een federale
rechtbank wegens een vormfout vernietigd. Door langdurig ge
manoeuvreer van de verdediging kon het proces pas in maart
1991 worden hervat. Niemeyer heeft steeds gezegd dat er kenne
lijk sprake was van een persoonsverwisseling.
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Reuter (Rtr),
Inter Press Service (IPS)Associated Press (AP), Deutsche Presse Agentur (DPA), Agence France Presse (AFP),
United Press International (UPI).
NIEUWSLIJN
ROME EELCO VAN DER UNPEN
correspondent
Een gesprekje tussen premier
Andreotti en president Cossiga
heeft aan alle onzekerheid een
einde gemaakt: Italië gaat 5
april naar de stembus. Het par
lement zal, na de definitieve
aanname van een decreet over
privatisering, aan het einde van
deze maand worden ontbon
den. Andreotti heeft de presi
dent voldaan laten weten dat de
49e na-oorlogse regering en de
zevende onder zijn leiding, poli
tiek is 'uitgeput'.
Geen regeringscrisis, maar
een door de twee grootste rege
ringspartijen, de christendemo
cratische DC en de socialisti
sche PSI uitgedachte 'euthana
sie', maakt een vroegtijdig einde
aan de tiende zittingsperiode
van het Italiaanse parlement. In
de afgelopen vijf jaar zijn vier
coalitieregeringen aangetreden,
alle onder christendemocrati
sche leiding.
Vanwaar deze haast? Premier
Andreotti had al eerder laten
weten dat het beter was om
meteen na de Europese top in
Maastricht en de aanname van
de begroting voor 1992 naar de
stembus te gaan. Een lange (en
dure) verkiezingscampagne zou
zo worden voorkomen. Alle par
tijen zouden zich bovendien
kunnen voorbereiden op het
belangrijkste politieke thema,
de institutionele hervormingen.
Hervormingen, die de afgelopen
jaren door alle regeringen con
sequent voor zich uit zijn ge
schoven, maar die door ieder
een onontbeerlijk worden ge
acht om het vastgeroeste poli
tieke systeem te redden.
Op de achtergrond speelt na
tuurlijk ook president Francesco
Cossiga, wiens ambtstermijn
net als de zittingsperiode van
het parlement in juli afloopt. De
president heeft zich de laatste
jaren ontpopt als een fel criticus
van de Italiaanse politiek en
pleitbezorger van staatkundige
hervormingen. Hij ziet liever
vandaag dan morgen dat de
'Eerste Republiek' wordt afge
broken en vervangen door een
'Tweede', liefst onder leiding
van een sterke president. Ook
wil Cossiga dat zijn opvolger
wordt aangewezen door een
nieuw gekozen parlement.
Om hier vaart achter te zet
ten, liet hij enkele dagen gele
den dreigend weten op eigen
houtje de twee kamers te zullen
ontbinden. Cossiga wil ook om
een andere reden actie: hij wil
voorkomen dat het parlement
nog kan stemmen over het ver
zoek tot afzetting dat is inge
diend door de voormalige com
munistische partij en enkele
kleinere oppositiepartijen. Cos
siga wordt optreden in strijd
met de grondwet ten laste ge
legd vanwege zijn niet aflatende
bemoeienis met het politieke le
ven. Gevaar voor afzetting be
staat niet, maar de president wil
voorkomen dat hij op de val
reep in diskrediet wordt ge
bracht.
Premier Andreotti, de 72-jari-
ge mandarijn van Italië, heeft
ook zijn eigen motieven. Hij wil
zich zo- snel mogelijk ontdoen
van Cossiga, die hem en de DC
het leven al te vaak onmogelijk
heeft gemaakt. Maar ook wil
Andreotti het politieke strijdto
neel eervol verlaten om zijn
kansen op het presidentschap
te vergroten.
Iedereen is al met het hoofd
bij de verkiezingen. De socialis
ten hebben opnieuw te kennen
gegeven met de christendemo
craten te willen regeren en ho
pen dat (volgens afspraak met
de DC) hun voorman Craxi de
nieuwe premier zal worden. De
DC toont zich zelfverzekerd.
Partijsecretaris Forlani liet we
ten dat de DC zich niet te veel
zal binden. Hij weet dat de aan
hang van de PSI afkalft en dat
zijn DC daardoor haar stempel
op de formatie kan drukken.
De vraag is wat de oppositie
doet. De voormalige commu
nisten van de PDS staan op ver
lies en zijn woedend op Craxi
omdat hij geen 'links alternatief
heeft willen smeden. Opschud
ding kan de Noorditaliaanse
protestpartij, de Lega Lombar-
da, veroorzaken, maar het is on
waarschijnlijk dat zij de al 50
jaar durendeheerschappij van
de DC zal aantasten.
Shamir haalde
bommenwerpers
terug uit Irak'
JERUZALEM/WASHINGTON AFP-RTR-
DPA
Premier Shamir heeft op de
derde dag van de Golfoorlog
Israëlische jachtbommenwer
pers die op weg waren naar
Irak teruggeroepen. Dat heeft
de Israëlische krant Yedioth
Aliaronot vrijdag gemeld.
De Israëlische toestellen wa
ren op weg om bij zonsopgang
de raketlanceerinrichtingen
H2 en H3 in het westen van
Irak te bombarderen nadat er
Iraakse Scud-raketten waren
neergekomen in Haifa en Tel
Aviv, aldus de krant.
Irak begon op 18 januari
met Scud-aanvallen op Israël.
Opperbevelhebber van de
luchtmacht, generaal Avihu
Bin Nun, had bevel gegeven
voor de Israëlische aanval.
Shamir greep in na een tele
foontje van de Amerikaanse
president Bush, aldus de krant
Het Amerikaanse blad US
News and World Report kwam
afgelopen weekeinde met de
onthulling dat de VS wel dege
lijk hebben geprobeerd de
Iraakse dictator Saddam Hus
sein te doden. Volgens het blad
hebben op 27 februari twee ge
vechtsbommenwerpers van
het type F-111F zware preci
siebommen gegooid op een
bunker waarin Saddam vol
gens Washington verbleef.
De speciaal ontwikkelde
bommen verwoestten de bun
ker volledig, maar Saddam
bleek niet aanwezig.
Communisten
betogen tegen
beleid Jeltsin
moskou AFP-DPA
Ontevreden burgers zijn giste
ren in verschillende voormalige
Sovjet-republieken de straat op
gegaan om te demonstreren te
gen het verdwiinen van de Sov
jetunie en de hoge voedselprij
zen. In het centrum van Mos
kou demonstreerden meer dan
10.000 conservatieven tegen
president jeltsin. „Boris Jeltsin
heeft Rusland verkocht aan de
maffia" stond op een van de
spandoeken.
De betogers, voor het grootste
deel ouderen, droegen rode
vlaggen en portretten van Lenin
en Stalin met zich mee. Officie
ren uit het voormalige Sovjetle-
ger riepen de strijdkrachten op
de macht over te nemen en
oud-president Michail Gor-
batsjov voor het gerecht te da
gen.
Eerder op de dag sloten boze
klanten een van de belangrijkste
toegangswegen tot het centrum
af omdat de melk waarop ze
wachtten niet arriveerde.
Kazachstan en Toerkmenis-
tan kondigden gisteren aan dat
zij de prijzen voor de eerste le
vensbehoeften weer zullen be
vriezen.
Volgens de autoriteiten in de
republieken lijden met name de
sociaal zwakkeren onder de
doorgevoerde prijsliberalise-
ring.
'Kernwapens overdragen aan Europa'
CORRESPONDENT
De Franse president Mitterrand
vindt dat het hoog tijd wordt
om na te denken over een Eu
ropese nucleaire doctrine. Als
de Europese Gemeenschap uit
groeit tot een zeer hechte poli
tieke unie, is Frankrijk in princi
pe bereid haar kernwapens on
der Europese vlag te brengen,
zo verklaarde Mitterrand afgelo
pen weekeinde in Parijs.
„Als de Europese Gemeen
schap op een dag een zeer ster
ke politieke eenheid heeft be
reikt, waarom zouden we dan
onze kernwapens niet aan die
Europese autoriteit overdragen?
zo vroeg de Franse president
zich af tijdens een forum over
de Europese eenwording.
Volgens Mitterrand wordt de
vraag of het mogelijk is om een
Europese nucleaire doctrine te
ontwikkelen, al op kort termijn
een van de belangrijkste onder
werpen in het ontwikkelen van
een gezamenlijk Europees de
fensiebeleid.
Met die uitspraken heeft de
Franse president een belangrijk
taboe doorbroken. Het is voor
het eerst sinds hij in 1981 aan
de macht kwam dat Mitterrand
de toekomst van de Franse 'for
ce de frappe' ter discussie stelt.
Mitterrand volgt daarmee Jac
ques Delors op de voet. De
voorzitter van de Europese
Commissie zei vorige week al in
een tv-uitzending dat de Franse
kernwapens ten dienste moeten
worden gesteld van de EG zodra
die is uitgegroeid tot een hechte
politieke unie met een gemeen
schappelijk veiligheids- en de
fensiebeleid.
De Franse pers heeft nogal
uiteenlopend gereageerd. Het
linkse ochtendblad Liberation
wijdde zaterdag slechts een zeer
bescheiden artikeltje aan de
kwestie. Het liberale dagblad Le
Monde heeft waardering voor
de moed van Mitterrand om het
taboe bespreekbaar te maken.
Volgens de krant is dat niet be
paald te vroeg. De Franse af
schrikkingsmacht heeft immers
veel van haar betekenis verloren
door het verdwijnen van het
Warschaupact. De Franse tacti
sche kernwapens vormen alleen
nog maar een bedreiging voor
geallieerden.
„Mitterrand dankt de bom
afzo kopte het communisti
sche dagblad l'Humanite zater
dag op de voorpagina. De Fran
se communisten zijn hevig ver
ontwaardigd. Volgens l'Huma
nite wil Mitterrand de Franse
onafhankelijkheid op defensie
gebied verkwanselen. Ernstiger
nog acht het blad het gevaar dat
Duitsland op deze wijze mede
zeggenschap krijgt over atoom
wapens.
Zjelev haalt het in eerste ronde net niet
BUDAPEST RUNA HELUNGA
CORRESPONDENT
De Bulgaren moeten zondag
opnieuw naar de stembus om
een president te kiezen. Hoewel
de zittende president Zjelu Zje
lev gisteren het grootste aantal
stemmen achter zich kreeg, wist
hij volgens de eerste tellingen
niet de meerderheid te halen.
Een tweede ronde is in Bulgarije
dan ook noodzakelijk.
De filosoof en oud-dissident
Zjelev haalde blijkens de eerste
prognoses van de Bulgaarse
Begweging voor Eerlijke Verkie
zingen ruim 44 procent van de
stemmen. Zijn belangrijkste ri
vaal, de door de vroegere com
munisten ondersteunde onaf
hankelijke jurist Velko Vulka-
nov, bleef steken op 30 procent.
De enige andere kandidaat
die een serieus resultaat wist te
behalen is de voorzitter van de
Ondernemerspartij, Gheorghe
Gantsjev. Hij kreeg 17 procent
van de stemmen achter zich. De
overige 18 presidentskandida
ten en hun vice-presidenten
kwamen niet verder dan enkele
procenten.
Het resultaat van Gantsjev
was vooral opmerkelijk, omdat
de zakenman oorspronkelijk
door de Nationale Kiescommis
sie van deelname uitgesloten
dreigde te worden. Hij zou in de
afgelopen jaren namelijk een
tijd in het buitenland hebben
gewoond, terwijl een voorwaar
de voor deelname aan de ver
kiezingen was dat de kandida
ten de laatste vijf jaar in Bulga
rije hadden geleefd.
De opkomst bij de verkiezin
gen gisteren was lager dan bij
de parlementsverkiezingen
twee maanden geleden, maar
toch nog altijd zeer redelijk. In
de kiezen! iSar destembus' President Zjelu Zjelev en zijn dochter lordanca laten zich op weg naar het stemlokaal in Sofia de toejulchin-
gen van aanhanger welgevallen. foto epa adrian popescu
Compromis met Rusland lost weinig op
niet-strategisch en zal het nu-
cleair-strategische deel van de
vloot dat onder GOS-0
Oekraïne wil in de komende besprekingen over toewij
zing van schepen en bezittingen van de Zwarte Zee-
vloot, het grootste deel van de vloot voor zich opeisen.
Daardoor zal het compromis over opsplitsing van de
vloot dat Rusland en Oekraïne zaterdag in Kiev bereik
ten, zwaar op de proef worden gesteld.
kiev hans geleunsenamelijk niet-nucleairf
correspondent
Volgens de invloedrijke Oek-
raïnse parlementariër Dmitro
Pavlitsjko, voorzitter van de
commissie van buitenlandse za
ken, moet een zelfstandige Oek
raïne kunnen steunen op loyale
strijdkrachten. „De meerder
heid van de vloot zal niet-nucle-
air zijn en wordt daarom Oek-
raïns eigendom", zo zei hij in
een vraaggesprek met deze
krant.
Tijdens de besprekingen za
terdag kwamen de delegaties
van Oekraïne en Rusland over
een dat de Zwarte Zeevloot (een
kwart van de voormalige Sovjet
zeemacht) zal worden opge
splitst in een „strategisch" en
i „niet-strategisch" deel. De
strategische vloot blijft onder echter
de vloot de
zijne mag noemen, werd afgelo
pen donderdag door de Russi
sche president Jeltsin op de
spits gedreven. Hij verklaarde
de vloot tot Russisch eigendom
en noemde de Oekraïnse claims
als strijdig met het Akkoord van
Minsk. Daarin kwamen de
GOS-presidenten overeen dat
de strategische strijdkrachten
onder het commando van GOS-
opperbevelhebber maarschalk
Sjaposjnikov blijven.
De ommekeer van Russische
kant zaterdag kwam voor de
Oekraïners als een verrassing,
aldus Pavlitsjko. Hij voorspelt
het centrale commando van het
Gemenebest van Onafhankelij
ke Staten (GOS). Het compro
mis druist in tegen de opvattin-
besprek
gen" over de verdeling van ruim
300 schepen en 185 vliegtuigen
plus een aantal werven. De
meerderheid van de officieren
gen van marinechef Tsjemavin op de vloot is Russisch. Pavlitsj-
Een met corvee belaste matroos ruimt de resten van de lunch op in het kombuis van een fregat van de Zwarte
Zeevloot in de haven van Sebatopol. foto epa
de commandant-
vloot, admiraal Kasatonov. Bei
den zijn fel tegen opdeling van
de vloot.
Oekraïne probeert, aldus Pa
vlitsjko, zo snel mogelijk de tac
tische kernwapens die aan de
vloot zijn toegewezen van zijn
grondgebied te verwijderen. In
de Oekraïnse opvatting staat
ko zegt dat dit „menselijke pro
bleem" moet worden opgelost
door de Oekraïnse officieren
van de Noordelijke en Pacifi-
sche vloot naar Oekraïne over te
plaatsen en Russen die geen
eed van trouw aan de Oekraïne
willen zweren, naar elders te
sturen.
BERLIJN HANS HOOGENDUK
correspondent
Gregor Gysi ontkent informant
te zijn geweest van de Stasi. De
voorzitter van de Duitse com
munistische partij PDS wordt
ervan verdacht onder de schuil
naam 'notaris' informeel mede
werker van de vroegere Oost-
duitse staatsveiligheidsdienst te
zijn geweest. Gysi, die als advo
caat veel Oostduitse dissidenten
verdedigde, zou cliënten aan de
Stasi hebben verraden. Dat
meldt het weekblad Der Spiegel
vandaag.
Gysi ontkent alle beschuldi
gingen en wil dat Joachim
Gauck, de regeringsgevolmach
tigde voor de Stasi-dossiers, op
heldering verschaft. Directeur
Geiger van het Gauck-bureau
deelde gisteren mee dat er in
het schuilnamenregister geen
Stasi-agent met de naam 'nota
ris' voorkomt die de strijders
van burgerrechten Barbel Bo-
hley en Gerd Poppe zou hebben
bespioneerd.
Poppe, nu parlementariër
voor Bondgenootschap
90/Groenen, waarschuwde ook
voor een te snelle veroordeling
van Gysi. Hij bevestigde dat er
in zijn dossiers notities staan
over gesprekken met Gysi. Maar
totale duidelijkheid over de rol
van Gysi kan pas deze week
worden verschaft, zei Poppe.
Hij meldde dat de vroegere
begeleidings-officier van de 'no
taris' bereid is zijn kennis prijs
te geven aan het Gauck-bureau.
Volgens der Spiegel heeft deze
Stasi-officier in een beëdigde
verklaring gezegd dat Gysi geen
informele medewerker van het
ministerie voor staatsveiligheid
Spiegel-tv uitte gisteravond
zware beschuldigingen aan het
adres van de ex-burgemeester
van Dresden, Wolfgang Berg-
hofer, die terecht staat wegens
vervalsing van de stembusuit
slag bij de laatste gemeente
raadsverkiezingen in de DDR.
Berghofer zou vanaf 1987 me
dewerker van de Stasi zijn ge
weest. Hij heeft, volgens Spie
gel-tv, onder meer een opposi
tionele groep verraden.
Het Amerikaanse tv-
station ABC heeft zater
dag een videoband uit
gezonden waarop te
zien is dat president
Bush tijdens het Japan
se staatsdiner over pre
mier Kiichi Miyazawa
overgeeft Barbara Bush
komt aangesneld en
maakt met een servet
het gezicht van haar
man schoon. De opna
me zou zijn gemaakt
door een onbemande
camera van de Japanse
staatsomroep NHK, die
was aangezet in af
wachting van de toe
spraken van Bush en
Miyazawa. NHK was
als enige tot het banket
toegelaten. •foto ap
