Binnenland
'Zelfbeeld' bij veel
mensen erg troebel
Nieuwe Tweede Kamer: open en 'maar' 200 miljoen gulden
CDA 'er zit lekker in z'n vel
Zaterdag 11 januari 1992
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRiSART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: RALPH KLEINHOUT
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
Lang niet alle Nederlanders gelukkig met zichzelf
Lang niet alle Nederlanders zijn even gelukkig en tevre
den met zichzelf. Een groep van naar schatting twee mil
joen mensen kan sociaal en emotioneel niet meekomen.
Zij hebben weinig vertrouwen in eigen kunnen en het ge
voel dat hun leven niet zoveel voorstelt. Ze vinden dat ze
te kort schieten als partner, als ouder, als vriend of als
werknemer, en zijn vaak ontevreden over hun uiterlijk.
DEN HAAG THEO HAERKENS
De wijze waarop mensen zich
zelf bezien, is een belangrijke
graadmeter voor de geestelijke
volksgezondheid. Mensen die
tevreden zijn over zichzelf, vin
den dat ze de taken waar ze
voor staan in het leven redelijk
uitvoeren. Niet alleen vinden ze
dat zelf, ze horen dat ook van
mensen uit hun omgeving:
partner, vrienden of werkgever.
Die stimulans, en de ervaring
dat ze lastige klussen tot een
goed einde weten te brengen,
geven hun een redelijk vertrou
wen in eigen kunnen. Zij heb
ben een zogeheten positief
'zelfbeeld'.
Uit de enquête blijkt dat twin
tig tot vijfentwintig procent van
de volwassen géén positief zelf
beeld heeft. Deze groep denkt
in de meeste dingen minder
goed te zijn dan anderen. Ze
heeft niet het gevoel het te ma
ken in het leven en gelooft dat
anderen bijna altijd beter uit de
bus komen. In het onderzoek
zegt bijna één op de vier vol
wassenen dat hij of zij geen re
den heeft trots te zijn op zich
zelf.
Toeval
ar het hier om
gaat hebben veel dingen ge
meen. Het is geen toevallige
groep. En hoewel dat nogal eens
wordt beweerd, heeft een nega
tief zelfbeeld weinig te maken
met leeftijd of geslacht.
Vrouwen hebben geen som
berder kijk op zichzelf of hun
prestaties dan mannen, ook al
wordt nogal eens anders ge
dacht. Wel is er een duidelijk
DE STAAT VAN HET LAND...
WAT VINDT U VAN UZELF?
percentage ondervraagden dat het EENS Is met de volgende uitspraken:
'BEELD
Mensen zoals Ik hebben niet veel kans om
in het leven succesvol te zijn.
12%
Ik heb vaak het gevoel dat ik alles verkeerd doe.
16%
Soms denk ik dat ik nooit ergens goed in zal worden.
12%
Ik heb niet het gevoel dat ik trots op mezelf kan zijn.
25%
BENT U HET EENS MET DE VOLGENDE UITSPRAKEN
Ik maak me vaak zorgen over de problemen die ik heb in de omgang met anderen.
15%
Het zit me dwars wat vooreen iemand ik ben.
13% I
De manier waarop ik me gedraag brengt me vaak in moeilijkheden op het werk,
op school of thuis. 9
Andere mensen lijken zich vaak te storen aan de dingen die ik doe of zeg.
17%
Vanwege het soort persoon dat ik ben heb ik in het leven niet zo veel bereikt
als ik zou willen.
23%
Ik ben in het algemeen redelijk tevreden over mezelf
10%
Ik heb in het algemeen een positief beeld over mezelf
13% I
In de meeste dingen ben ik net zo goed als veel anderen 16% I
Ik voel me in veel opzichten gelijkwaardig aan
andere mensen.
7%
Bron: GPD^nquftf 'P> staal van hat land11931
(alle percentages zijn afgerond)
OGPO Infographlcs/Hlu«tritlw:R»inoud SI|t»mi/Th»o Poot)»
DEN HAAG WILFRED SCHOLTEN
Een typisch staaltje Nederland
se architectuur: een gebouw dat
per kilo goedkoper is dan een
pak suiker, zo open als een win
kelpassage en met een aankle
ding die elke luxe ontbeert. De
nieuwbouw van de Tweede Ka
mer kan met recht 'uniek' in
Europa worden genoemd. Een
kwalificatie die de 49-jarige ar
chitect Paulus Bernard de
Bruijn dan ook graag en vaak in
de mond neemt.
De Bruijn is de 'geestelijke va
der' van de ver- en nieuwbouw
van het parlement. Waar is een
gebouw van de volksvertegen
woordiging zo doorzichtig, toe
gankelijk en 'hartje stad' als
hier? De Bruijn laat er geen mis
verstand over bestaan dat hij
meer dan tevreden is over het
nieuwste gedeelte van de Twee
de Kamer, dat begin deze
maand grotendeels in gebruik is
genomen.
Het 'middenschip', zoals de
architect het noemt, is de ver
binding tussen het oude gèdeel-
te van de Kamer aan het Bin
nenhof en zes oude gebouwen
die ook door het parlement
moet ook niet worden overdre
ven: daarom zijn de stoelen
paars blauw en niet rood (zoals
in België), om oververhitting in
het vuur van een debat te voor
komen.
Ook wijst De Bruijn op het
geringe niveau-verschil tussen
de rijen stoelen en banken van
de Kamerleden. Een sterke hië
rarchie mag niet tot uitdrukking
worden gebracht. Daarom zit
voorzitter Deetman niet veel
hoger dan de andere Kamerle
den. Het is net een soepbord,
aldus De Bruijn. De rand is
maar iets hoger dan de rest. Een
goede weergave van de Neder
landse democratie, aldus de ar
chitect
Een ander sprekend voor
beeld van typisch Hollandse de
mocratie is de ondergrondse
tunnel tussen Kamer en par
keergarage. Op nadrukkelijk
verzoek van de vrouwelijke ka
merleden - verenigd in het 'Ka
merbreed Vrouwenoverleg' - is
deze speciale doorgang er geko
men. 's Avonds na de vergade
ring zou anders de gang naar de
auto over straat te gevaarlijk
worden.
Deze wens kostte wel 600.000
gulden extra. Het geld moest er
gens vandaan komen. Vandaar
dat werd besloten de installatie
voor de glazenwassers iets een
voudiger te maken. En ook werd
de inrichting iets soberder. Wat
dat precies inhoudt, is niet ge
zegd. Maar een personeelslid
van de Kamer weet het wel: in
de vergaderzalen ligt vloerbe
dekking van 90 gulden per
strekkende meter. Een koopje!
worden gebruikt. Deze nieuw
bouw bestaat uit een gebouw
met nieuwe vergaderzalen en
restaurants, een toren voor de
media en een nieuwe, grote ver
gaderzaal. Deze zaal, die de ou
de 'huiskamer van Nederland'
gaat vervangen, zal pas eind
april helemaal klaar zijn.
Wedstrijden
Met het nieuwe complex komt
er aardig zicht op hoe het parle
ment er de komende jaren uit
komt te zien. Als in 1996 de al
lerlaatste verbouwing klaar is,
heeft het parlement er 21 jaar
over gedaan om de eigen huis
vesting goed te regelen. Via het
formuleren van eisen, houden
van wedstrijden voor architec
ten (die door niemand werd ge
wonnen) en veel, heel veel over
leg is men er dan in geslaagd
een fraai parlementscomplex
neer te zetten. Bovendien is dat
redelijk op tijd en zonder de ge
bruikelijke ruzies en kos-
tenoverschrijdingen gebeurd.
De kosten blijven 200 miljoen
gulden.
Dat is de verdienste van on
der anderen architect De Bruijn
geweest. Hij moest voldoen aan
de wens om op en rond het Bin
nenhof een nieuwe vergader
zaal te realiseren. Het resultaat
is een groot complex, dat echter
van buitenaf niet zo is te her
kennen. De nieuwbouw is na
melijk tussen de oude gebou
wen neergezet. Met veel glas en
staal is de overgang van oud
naar nieuw heel natuurlijk ge
worden. De nieuwbouw is maar
op drie punten vanaf de straat
kant zichtbaar.
Bovendien zijn de doorzich
Een timmerman controleert zijn werk in de nieuwe vergaderzaal van de Tweede Kamer.
tigheid en de toegankelijkheid meivoorzitter Deetman kan ook naar het Binnenhof, vergader
van het parlement vergroot met een druk op de knop de zalen en loslopende kamerle
door een passage tussen het doorgang worden belet. Een den voor een parlementsge-
Plein en de Hofsingel. Voor het compromis, dat De Bruijn bouw een unicum,
publiek is die ruimte in principe moest accepteren. Desondanks De grote vergaderzaal is nog
vrij toegankelijk. Op last van ka- is deze passage met doorkijkjes niet af. Maar er zit schot in. Als
afschrikwekkend voorbeeld
noemt de architect de Duitse
Bondsdag in Bonn. Zo'n starre
en formele vergaderzaal moest
het beslist niet worden. De
Bruijn heeft een zaal ontworpen
•FOTO ANP RAYMOND RUTTING
die intiem van karakter is.
Juist het informele en het the
atrale van de Tweede Kamer
moesten worden benadrukt.
Het politieke spel moet er kun
nen worden gespeeld. Maar er
studenten. Het negatiefst over
zichzelf zijn langdurig zieken,
gevolgd door werklozen, ar
beidsongeschikten en huisvrou
wen of huismannen.
Oorzaak en gevolg zijn hier
moeilijk te scheiden. Het is mo
gelijk dat mensen die niet wer
ken, juist daarom negatief over
zichzelf oordelen. Het kan ook
zijn dat een negatief zelfbeeld
het moeilijk maakt een baan te
vinden en te houden. Diekstra
denkt dat beide elkaar verster
ken. Wie eigen kennis en vaar
digheden negatief beoordeelt,
komt minder gemakkelijk aan
de slag en valt ook eerder uit.
Vicieuze cirkel
Jongeren tot achttien jaar die
zichzelf en hun prestaties op al
op school negatief beoordelen,
en ook nog met een lagere of
gebrekkige opleiding op de ar
beidsmarkt komen, lopen grote
kans het ook in hun werk niet
goed te doen. Ze komen in een
vicieuze cirkel terecht van min
der kansen, minder zelfvertrou
wen en daardoor nog minder
kansen. Uiteindelijk kan dat lei
den tot psychische problemen
die hen arbeidsongeschikt ma
ken. Maar liefst een kwart van
degenen met een negatief zelf
beeld zegt het gevoel te hebben
buiten de samenleving te staan.
Van alle ondervraagden had
niet meer dan vijf procent dit
gevoel.
Het wekt weinig verbazing
dat ook tussen zelfbeeld en be
roep een nauwe relatie bestaat.
Directeuren, werknemers met
hoge functies, boeren en tuin
ders doorgaans zelfstandig
ondernemer scoren hoog.
Ongeschoolde arbeiders heb
ben de negatiefste kijk op zich
zelf en hun prestaties.
Opvallend laag scoort ook la
ger kantoorpersoneel, zoals lo
ketbedienden en klerken. Vol
gens Diekstra is dat logisch. De
ze groep vergelijkt zichzelf
steeds met de middelbaar- en
hoger geschoolden, die zij in
hun werk tegenkomen. De ver
gelijking met anderen beïn
vloedt het beeld dat zij van
zichzelf hebben. Steeds zien dat
anderen iets beter, sneller of ge-
Mensen die een positieve kijk hebben op zich
zelf en hun prestaties, onderscheiden zich op
een aantal punten van mensen met een negatief
zelfbeeld. Zélfs in hun politieke voorkeur uit
zich ten dele of mensen zich gelukkig voelen.
Veel CDA-stemmers bevinden zich aan de
goede kant van de streep. En dat geldt, zij het in
wat mindere mate, ook voor de WD-stemmers.
De PvdA-aanhang is gelijkelijk verdeeld. Van
degenen met een positief zelfbeeld stemt 28,7
procent CDA; 17,3 procent PvdA; 17,5 procent
WD. Bij de mensen met een negatieve kijk op
zichzelf stemt respectievelijk 19,8 procent CDA;
17,5 procent PvdA; 12,1 procent WD.
pessimisten te
vinden. „Blijkbaar zoeken ongelukkigen en pes
simisten naar alternatieven voor bestaande
machten, die hen immers niet veel hebben ge
baat", concludeert Diekstra.
Het sterkst geldt dat overigens voor de Cen
trumdemocraten. Van de optimisten stemt 17,1
procent D66; 3,7 procent Groen Linies; 1,2 pro
cent CD. Van de mensen met een negatief zelf
beeld stemt 20,2 procent D66; 6,1 procent
Groen Linies en 3,1 procent CD. Opvallend is
ook dat van de mensen met een positieve kijk
op zichzelf negen procent niet naar de stembus
ging, tegen 15,3 procent bij de andere groep.
verband met de plaats in de sa
menleving en dat heeft weer al
les te maken met het opleiding
sniveau.
Hoe minder opleiding, hoe
minder positief men zichzelf en
het eigen kunnen beoordeelt.
Mensen met hoogstens een Ibo-
opleiding zijn het minst tevre
den. Universitair of hbo-ge-
schoolden hebben het meest
positieve zelfbeeld. „Hoe groter
de afstand tot 'waar het alle
maal gebeurt in de samenle
ving', hoe negatiever mensen
zichzelf bezien", vat de Leidse
hoogleraar psychologie R. Diek
stra samen.
Deze bevindingen komen
overeen met de uitkomsten van
een eerder onderzoek dat Diek
stra verrichtte in samenwerking
met de Erasmusuniversiteit in
Rotterdam en het Nibud. Daar
bij werden in 1990 15.000 scho
lieren van twaalf tot achttien
jaar ondervraagd en ook toen
bleek een duidelijk verband tus
sen opleiding en zelfbeeld.
Hoewel leeftijd over het alge
meen nauwelijks een rol speelt,
denken jonge mensen met wei
nig opleiding minder gunstig
over zichzelf dan de oudere ge
neratie met even weinig scho
ling. Dertig tot vijftig jaar gele
den was het heel gewoon om na
de ambachts- of de huishoud
school te stoppen met leren. Nu
niet meer en doordat steeds
meer mensen beter zijn opge
leid, komen mensen tot 34 jaar
met alleen lbo duidelijk als
'minder' en 'afwijkender' uit de
bus.
Maar het gaat niet alleen om
de opleiding. Werk is minstens
zo belangrijk. Werkenden en
gepensioneerden hebben veruit
het gunstigste beeld van zich
zelf, gevolgd door scholieren en
DE STAAT VAN
HET LAND
(GPD) in Den
Haag, in samen
werking met de
Rijksuniversiteit
Leiden en de
Erasmus Univer
siteit in Rotter
dam. De resulta
ten zijn verwerkt
onder leiding
van de Leidse
trof.
dr. R. Dit
en de Rotter
damse econoo
prof. dr. B.M.S. van Praag.
Alle genoemde cijfers i
Het verhaal over het beeld conclusies komen voort uit
dat Nederlanders van zichzelf antwoorden op vragen
hebben, is gebaseerd op de de periode vóór Pinksteren
resultaten van de enquête 'De
Staat van het Land', een na
tionaal opinie-onderzoek geen reden om aan te nemen
waaraan tienduizenden le- dat de resultaten op dit mo-
zers van vijftien regionale ment niet meer zouden gel
dagbladen het afgelopen den. Doordat de gegevens
yoorjaar hebben deelgeno- zijn 'geschoond' en 'gewogen'
De enquête is opgezet en
uitgevoerd door de Gemeen
schappelijke Pers Dienst
kunnen ze in belangrijke r
te representatief worden g
noemd voor de Nederland
bevolking.
makkelijker afgaat, of dat zij
meer status en mogelijkheden
hebben, werkt ontmoedigend.
Verder blijkt dat veel meer
mensen aan de goede kant van
de streep gehuwd zijn of sa
menwonen. Aan de verkeerde
kant van de streep zijn drie keer
zoveel mensen gescheiden. Of
ze wonen alleen. Deze groep
telt twee keer zoveel mensen
van wie de partner is overleden.
„Een vaste relatie is dus een be
langrijk ingrediënt of signaal
van een positieve levensopvat
ting", aldus Diekstra. „Zelfs een
kwakkelende relatie levert ken
nelijk meer positieve en stimu
lerende impulsen op dan al
leenstaanden krijgen", conclu
deert hij.
Zoals er een rechtstreeks ver
band bestaat tussen de status
van het beroep en het levensge
luk dat men ervaart, is er ook
omgekeerd een verband. In de
groep mensen met een negatief
zelfbeeld is het aantal mensen
zonder baan bijna acht keer zo
hoog als in de andere groep. Bij
de arbeidsongeschikten is de
verhouding één op vijf. „Hieruit
blijkt wel dat je werkloosheid en
arbeidsongeschiktheid niet kunt
afkopen met geld alleen", con
cludeert Diekstra.
De onderzoeker vindt dat de
overheid een belangrijke taak
heeft bij het terugdringen van
het aantal mensen dat ontevre
den is over zichzelf, door zo veel
mogelijk zelfontplooiingskan
sen te bieden.
