Groot heeft de toekomst
fïSÊ
ZAT
ERDAG
EINDREDACTIE: WILLEM SCHRAMA MARGOT KLOMPMAKER
ZATERDAG 11 JANUAR11992
VORMGEVING: FRED VAN GELDEREN MARCO KROES RUUD VOGELESAN<5
tüeu*.
aVPiassatsv
Ldre^en
2ncs
I VeA>°sos-
A s\oa^c
Waf mogen de kleinere touroperators van de jaren ne
gentig verwachten? Bar weinig menen de reuzen. En ook
de kleintjes denken met samengeknepen tenen aan de
toekomst. Peperdure, maar noodzakelijke automatise
ring, een veel grotere aansprakelijkheid voor touropera
tors bij schadeclaimskortom, een forse sanering lijkt
aanstaande. Nu zijn er nog300 reisorganisaties in Ne
derland, misschien dat er in het jaar 2000 nogzo'n 5 tot
6 over zullen zijn. Want hoe kan een 'kleintje'miljoenen
guldens schade betalen aan iemand die uit de skilift is
gevallen?
Directeur Franssen van Arke Reizen: „Er gaat in onze bedrijfstak een ge
weldige sanering plaatsvinden. Alleen de groten blijven over."
Final Count Down begonnen voor 'kleintjes' van Nederlandse reisbranche
"p
erdinand Fransen kent geen twij-
I fels. De goeroe van de Nederlandse
JL reisbranche met grote beslistheid:
„Ik vind 't jammer het te moeten constate
ren, maar 't is niet anders. Er gaat in onze be
drijfstak een geweldige sanering plaatsvin
den. Alleen de groten blijven over. Misschien
dat we in 2000 nog vijf, zes touroperators zul
len hebben, maar dat zullen er eerder minder
zijn dan meer."
Met koffiedikkijkerij lijkt Fransens voor
spelling weinig van doen te hebben. De di
recteur van Arke Reizen gaat beweert hij
slechts uit van de blote feiten. Bovendien
is de energieke Tukker, die zijn bedrijf op
krikte tot de op één na grootste reisorganisa
tie van Nederland, bepaald niet de enige die
beweert dat er onder de circa 300 Nederland
se touroperators een verwoesting zal gaan
plaatsvinden.
Vooral de verregaande automatisering van
de reizenverkoop kost zö veel geld dat Rob
Bremer van OAD toegeeft dat
zelfs de recordjaaromzet van
340 miljoen gulden die zijn _f,.l
bedrijf afgelopen jaar boekte,
volstrekt onvoldoende is om
straks de ontwikkelingen fi
nancieel bij te houden.
Bremer, die kort geleden een
samenwerkingsverband aan
ging met fietsreizen-specialist
Cycletours: „Echt, we moeten
als de bliksem nóg groter
groeien."
ém
halen op de vervoerder en/of de accommo
datieverschaffer. Straks moet hij waarschijn
lijk zelf met de billen bloot en geld uit eigen
brandkast halen. Wat Ferdi-
nand Fransen (Arke) al heeft
verleid tot de onthulling dat,
de reisprijzen volgend jaar §f§BH
"best eens met een procent
of 10 omhoog zullen kunnen
Maar dat geldt dan alleen
voor de groten. Om aan de
schadeclaims te kunnen vol
doen, zullen kleinere reisor-
ganisaties (die niet beschikken over door alle
wateren gewassen juridische teams, betere
contracten met vervoerders/accommodatie
sverschaffers, en dergelijke) hun prijzen nog
veel verder moeten opschroeven. Dat zal hen
vervolgens, wegens gebrek aan klandizie, bij
na automatisch in de armen van de reuzen
drijven. „Want zo'n kleine organisatie is na
tuurlijk wel meteen het haasje op het mo
ment dat een klant weet-ik-hoeveel miljoen
gulden eist omdat-ie in Kirchberg uit de ski
lift is gevallen en voor z'n leven ver-
lamd zal blijven."
Weggedrukt
Kleine reisorganisaties zullen de
verzekeringspremies nauwelijks
meer kunnen opbrengen. Het kan
bijna niet anders of ze zullen straks
tegen heug en meug toenadering
doen over
zich zeer zeker ook in de overname-politiek.
Er hoeft maar het lichtste gerucht de ronde te
ïen in problemen geraakte 'ka-
w bouter' of er staat al een jager
op de stoep. Vooral Arke en
ff, Holland International stropen
stad en land af op zoek naar
aangeschoten wild, tot nu toe
met redelijk succes.
In het bijzonder reisbu-
ketens zijn gewilde hap
jes. Maar ook naar middelgro
te collega's wordt likkebaar
dend geloerd. Focko Dorhout
Mees, directiesecretaris van Holland Interna
tional nadat de overname van een flinke
prooi als Mobiplan op het laatste moment af
ketste: „Maar we gaan gewoon door. We blij
ven geïnteresseerd in alles en iedereen."
Dorhout Mees doelt niet alleen op bedrij
ven. Net als Arke, dat kort geleden directeur
René Klawer bij Neckermann wegtroggelde,
spiedt ook Holland International naar jong,
bij kleinere operators tot wasdom gekomen
talent. Bij de opmerkelijke transfer van Frans
van Steenis, die begin vorig jaar
zijn directeursstoel bij Hotelplan
verliet om als toekomstig opvol
ger van Ab Houtzaager naar de
Rijswijkse buurman Holland In
ternational te vertrekken, en die
van Klawer zal het zeker niet blij
ven.
Met de 'onthoofde' bedrijven
moeten zoeken bij de sterkeren. Die zal er voorlopig niet veel gebeu-
wachten de gebeurtenissen
gens niet met de armen over elkaar
af. Onder de kreet 'wij zijn net zulke
Kapitaal
Of op zoek gaan naar buiten-
Jan Hoekstra van
Evenementsreizen wil
bewust klein blijven.
pr-foto
lands kapitaal. De
de Nederlandse reisbranche
liggen allemaal aan het infuus van buiten
landse ondernemingen. De Duitse waren
huisketen Kaufhof werd twee jaar terug voor
tachtig procent eigenaar van Holland Inter
national. Arke is al voor veertig procent ei
gendom van TUI en zal naar wordt verwacht
in 1994 zelfs een volledige dochter van het
grootste Duitse en Europese reisconcem
worden. En in Neckermann (Duits) en Hotel
plan (Zwitsers) is zelfs nooit een Nederlandse
cent geïnvesteerd. Drs. Ab Houtzaager, top
man van Holland International: „Ik verwacht
dat er in heel Europa aan het eind van de ja
ren negentig nog maar zo'n 5 tot 10 mega-
reisorganisaties over zullen zijn."
Mega-reisorganisaties die zich in de visie
van Houtzaager dan al lang niet meer alleen
en uitsluitend zullen bemoeien met het sa
menstellen en verkopen van reizen. De toe
komstige touroperator zal zijn klanten ver
voeren in eigen bussen, boten en vliegtuigen
(onder meer Holland International en Arke
hebben er vorig jaar enige tijd serieus over
gedacht luchtvaartmaatschappij Air Holland
over te nemen) en zij zullen eigenaar zijn van
over de hele wereld verspreide hotels, auto
verhuurbedrijven en vakantieparken. Waarin
de toerist dan weer wordt opgevangen en be
geleid door eigen personeel. Alles in één
hand, dat is het credo voor de jaren negentig.
Het is een ontwikkeling die door de reis-
reuzen wordt gezien als een vereiste om te
overleven. Temeer daar het er
naar uitziet dat de toerist van
af de komende winter de
touroperators zélf ter
woording kan roepen bij
klachten over bijvoorbeeld
vervoer en accommodatie. Dit
in het licht van de Europese
eenwording pn de daarmee
nauw samenhangende, nog
door de Tweede Kamer goed
te keuren nieuwe wet 'richtlij
nen pakketreizen'.
Tot nu top kon de reisorga
nisatie het door de klager ge-
eiste schadebedrag vaak ver-
goeie specialisten als de specialis
ten' opende zowel Holland Interna
tional als Arke de afgelopen weken
het vuur door elk met meer dan
twintig verschillende reisgidsen op
de markt te verschijnen. Frans van Steenis,
lid van de directie van Holland International:
„Wij vinden onszelf net zo goed specialist
wat betreft de meeste landen en
dat benadrukken we door nu
voor bijna elke bestemming een fj~, i
aparte gids uit te geven." jhCflty IVC
Het aanzicht van de reiswin-
kels is er naar. De schappen lig- ITlOeteTl CllS
gen voor bijna de helft vol met 7 7*7
gidsen van Arke en Holland In- öllKSeiYl
Zowel Neckermann als het
buitengwoon krijgslustige Hotel
plan („Wij willen onze omzet de
komende jaren gaan verdubbe- van het kabouter-ver-
len") kan met zijn financieel zet tegen de grote
draagkrachtige 'moeder' best een touroperators,
veertje wegblazen. Maar (zijn er
geën geschikte Nederlandse kan
didaten meer?) het zou een teken aan de
wand kunnen zijn dat Neckermann nu wordt
geleid door een buitenlander en dat Hotel
plan, dat de opvolger van Van
Steenis (Dick de Groot) alweer
heeft geloosd, eveneens een bui
tenlander als directeur heeft
OAD) bekend dat er straks gebruik zal wor
den gemaakt van drie gezamenlijke opstap
plaatsen: Weert, Boxmeer en Eindhoven.
Aan de ene kant uiteraard een prettig be
richt voor vakantiegangers die nu niet meer
eerst door heel Nederland zullen worden ge
zeuld alvorens ze definitief naar de buiten
landse bestemming kunnen reizen. Aan de
andere kant een bewijs dat de reuzen elkaar
graag de bal toewerpen in een poging het de
kleintjes steeds moeilijker te maken. „En
waarom", zegt Bemd Schötz van de verre rei-
zenspecialist A-Reizen, „zullen die mega-jon-
gens ook geen prijsafspraken maken als
straks de kleineren eenmaal zijn opgevreten?
Vooral Schötz heeft zich de laatste maan
den in woord en geschrift opgeworpen tot
leider van het kabouter-verzet. Zo riep hij de
reisagenten toe dat ze straks, als de groten
het rijk alleen hebben, ongetwijfeld door de
financiële mangel zullen worden gehaald
(minder commissie) en bundelde hij tevens
vijftien kleine touroperators (maximale om
zet 50 miljoen) tot een zogenaamde Orange
Group of Travel ten einde de gi
ganten te vuur en te zwaard te
bestrijden.
Schötz dreigde zelfs met deze
dissidenten-bende (zelf noemt
hij ze bij voorkeur 'de smaakma
kers van de reisbranche') het Al
gemene Nederlands Verbond
van Reisondernemingen (ANVR)
te verlaten „omdat we daarin
toch geen barst te vertellen heb
ben."
De grote bazen trekken zich
weinig aan van Schötz' kabaal.
Kort geleden liet hij zich ook
pr- nog eens in het bestuur van de
\foto ANVR kiezen. Zelfs zijn harts
tochtelijke inaugurele rede tij
dens de eerste bestuursvergadering („De AN
VR loopt aan de leiband van de Grote Ba
zen"... „Houden velen na 1992 op te bestaan?
„Die gekmakende onzekerheid"... „Wij
lopen onherroepelijk stuk op de automatise
ring als we onze krachten niet bundelen, de
groten hebben daarin
isteld. Deze Dieter Eberlee sprong") maakte hoegenaamd geen indruk.
Vrij Uit*
temational en het geweeklaag
van de kleintjes die hun prospecti
finaal zien weggedrukt door het
geweld van de reuzen, is dan ook
niet van de lucht.
Mensen als Van Steenis hebben daar geen
boodschap aan. „Wat nou? Wij doen de
kleintjes geen concurrentie aan. Ze hebben
jaren lang juist ons beconcurreerd door zich
ten onrechte uit te geven als de enige specia
list op bepaalde landen. Wij geven alleen
maar tegengas. Vorig jaar maakten we voor
het eerst een aparte Griekenlandgids omdat
we het geroep van de Griekenland-specialis
ten zat waren. We boekten meteen 25 pro
cent meer omzet
Overigens heeft Holland International niet
alleen de oorlog verklaard aan de 'landen-
specialisten'. De grootste reisorganisatie van
ons land heeft zich ook met fors geweld op
de 'goedkope markt' gestort door billijke FIT-
reizen (het zogenaamde He-
ma-merk van Holland Inter
national) onder andere na
men (huismerk) te verkopen
bij onder meer de Toerkoop
winkels, de reisbalies van
Vroom en Dreesmann en de
verkooppunten van de NBBS,
dat nota bene zélf een reisor
ganisatie drijft. Drs. Hout
zaager „Ik geef toe, we zijn in
tegenstelling tot vroeger heel
agressief bezig. Maar het kan
ndg groter
groeien'
heeft trouwens al laten weten dat
geruchten over een eventuele
overname door Holland Interna
tional, totaal uit de lucht zijn ge
grepen. In de kring van staffunc
tionarissen rondom hem, is zelfs
gesuggereerd dat het veel eerder
andersom zal zijn.
Grapje? Misschien, maar de opmerking is
toch minder vreemd dan-ie lijkt. Er mag in
de Nederlandse jaaromzetten van beide reis
organisaties dan een verschil zitten van zo'n
driekwart miljard, de schamele veertig mil
joen gulden waarvoor Kauhoff in het bezit is
gekomen van tachtig procent van Holland
International is natuurlijk 'peanuts' voor een
bedrijf als Migros.
In een Duitse krant stond vorige maand
dat Kaufhoff zö veel geld moet investeren in
het voormalige Oostduitsland dat niet moet
worden uitgesloten dat andere activiteiten
zullen worden afgestoten. En waarom dan de
aandeeltjes Holland International niet ver
kocht aan de meestbiedende? Migros, een
bedrijf dat niet uit is op het maken van winst
(een zogemaande 'Genossenschaft') en dat
over enorme financiële reserves schijnt te be
schikken. zal in dat geval op z'n minst be
langstelling tonen.
Kabouter-verzet
Wat betekent dit alles voor de toerist? Zijn er
in Nederland op het ogenblik nog tegen de
driehonderd, elkaar heftig beconcurrerende
touroperators, straks zijn het er dus aanmer
kelijk minder. Dat die afspraken met elkaar
zullen gaan maken, lijkt niet onwaarschijn-
Terwijl hij die speech toch als titel 'The Final
Count Down' had meegegeven.
Er zijn nog touroperators die niet in de
voorspellingen van Fransen en de zijnen ge
loven. Maar iemand als directeur Jan Hoek
stra van Evenementsreizen (jaaromzet 140
miljoen gulden) wordt onderhand wel gezien
als een eenling, een zonderling zelfs. Hoek
stra gelooft heilig in kleine, flexibele onderne
mingen die sneller op veranderingen kunnen
reageren dan de kolossen. „Er zal inderdaad
wat meer moeten worden samengewerkt",
gelooft ook hij. „Maar niet te veel. Wij moe
ten onze eigen identiteit behouden. Ik kan
me niet voorstellen dat de groten straks de
Nederlandse toerist nog naar genoegen kun
nen bedienen als Duitsers, met hun totaal
andere smaak, dicteren wat er op onze markt
moet gebeuren. Dat pikken Hollanders niet."
Van Steenis (Holland International) kortaf.
„Onzin. Ten eerste zullen we nooit klakke
loos overnemen wat ze in Duitsland doen:
dat willen wij niet en dat willen de Duitsers
niet En ten tweede worden kleine bedrijven
steeds kwetsbaarder. Ie zal in deze tijd bij
voorbeeld joegoslavië-specialist zijn. Geen
droog brood mee te verdienen. Grotere orga
nisaties kunnen hun risico's veel beter sprei
den, kunnen het wegvallen van een bepaald
land als bestemming makkelijk opvangen.
Dat lukt de kleintjes nooit. Echt, ze krijgen
het zwaar, die jongens, heel erg zwaar."
niet anders. We willen graag lijk. Kort geleden bijvoorbeeld nog maakten
overleven."
Die agressieve opstelling uit
de drie grootste reisorganisaties op het ge
bied van busvakanties (Arke, De Jong
■jkijgp
