Kunst
vidre
'Na twaalf jaar ervaring
gaan alle deuren open'
Choreografe De Chatel nog altijd
niet bang voor verandering
Zaterdag 11 januari 1992 Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEUNGA Eindredactie: CONNY SMITS Vormgeving: PIET KOOREMAN
NIEUWSLIJN
Hella Haasse gastschrijver universiteit
LEIDEN - Hella Haasse zal in september de nieuwe gastschrijver
worden van de Leidse universiteit. Tot december zal zij voor let
terenstudenten een collegereeks verzorgen over de Indische
belletrie en de na-oorlogse schrijvers die terugkijken op hun
jeugd in de kolonie. Haasse houdt ook een aan het gastschrijver
schap verbonden openbare lezing over de neerslag van de Ne
derlands-Indische samenleving in de buitenlandse literatuur.
Latoya Jackson: om te huilen zo slecht
ROTTERDAM - De Rotterdamse discotheek Parkzicht wil van
managementbureau Europop een deel van het geld terug dat
betaald is voor een concert van LaToya jackson. Dit wegens
'wanprestatie' van de Amerikaanse zangeres. Het concert, dat
nog geen veertig minuten duurde, werd door zowel critici als het
publiek afgedaan als 'een aanfluiting'. Haar optreden had, net
als een later concert in de Amsterdamse disco IT, niet meer om
het lijf dan het opdissen van een aantal wereldhits van anderen,
met name die van haar beroemdere broertje Michael. Parkzicht,
dat aan Europop 32.000 gulden betaalde voor LaToya en een
paar dansers, voelt zich opgelicht. Bedrijfsleidster T. Speksnij
der. „Het was écht om te huilen. Ik heb nog nooit zo'n slecht
concert gezien. Nee, LaToya komt hier nooit meer binnen!"
Fans Stan en Ollie in Nederland bijeen
KERKRADE - In Kerkrade wordt volgend jaar de Europese Con
ventie van de 'Sons of the Desert' gehouden. 'Sons of the Desert'
is de Amerikaanse Laurel Hardy-fanclub, in 1963 mede opge
richt door Stan Laurel, en is genoemd naar een van de 105
zwartwit-films van dit legendarische tweetal. Doel van de con
ventie is het uitwisselen van ervaringen en verzamelobjecten. De
organisatie van de eerste 'Dikke Dunne'-conventie in Kerkra
de is in handen van vier Europese genootschappen. Ook fan
clubs uit Engeland, het geboorteland van Stan Laurel hebben
hun medewerking al toegezegd. Dit jaar wordt de 8ste Interna
tionale Conventie van 'Sons of the Desert' gehouden in Las Ve
gas.
Expositie Le Corbusier-stad in Delft
DELFT - Op de faculteit bouwkunde van de Technische Univer
siteit in Delft is van 13 februari tot en met 14 maart een tentoon
stelling te zien over de Indiase stad Chandigarh. De stad werd in
de jaren veertig ontworpen door Le Corbusier en geldt nu als
een monument voor de architectuur van de 20ste eeuw. De spe
ciale Chandigarh-commissie van de Delftse studenten heeft de
tentoonstelling samengesteld. Uiteraard worden Le Corbusiers
ontwerpen belicht maar ook de reacties van de Idiase bewoners
op het uiteindelijke resultaat. Voor de exposities werden foto's
van de huidige situatie vervaardigd. De tentoonstelling zal later
ook in Amsterdam en Eindhoven te zien zijn.
Sluiting gevreesd dépendance
Rijksmuseum Volkenkunde
LEIDEN/BREDA ANNEMIEK RUYCROK
De vereniging voor volkenkun
de in Breda is bang dat het
Rijksmuseum voor Volkenkun
de in Leiden zijn dépendance in
Breda zal sluiten. Dat schrijft de
voorzitter Van die vereniging,
M. Strooper, in een brief aan de
leden.
Reden voor die vrees, zo zegt
Strooper desgevraagd, is het feit
dat de dépendance van Leiden
in Breda, het Volkenkundig Mu
seum Justinus van Nassau, op
last van de Leidse directie de
openingstijden met anderhalve
dag per week moet inkrimpen.
Ook vreest Strooper, gezien de
privatisering van het Rijksmuse
um in 1994, dat de Bredase col
lectie naar Leiden zal verhuizen.
„Natuurlijk hebben wij hier
niets over die collectie te zeg
gen, want zij is eigendom van
Volkenkunde, maar wat wij vre
zen is dat met de verhuizing
van die collectie er ook geen
tentoonstellingen meer in Justi
nus van Nassau zullen worden
georganiseerd."
Volgens de directeur van het
Rijksmuseum voor Volkenkun
de, ir. E.M. Storm, is de vrees
van Strooper voorbarig. „Dat we
hebben besloten de openings
tijden in te krimpen komt, om
dat ér in Breda op zaterdagoch
tend bijna niemand in het mu
seum kwam. Hetzelfde gold
voor de dinsdag. Om op die tij
den voor één bezoeker al het
licht aan te doen, ging ons een
beetje te ver. Daaróm hebben
we besloten op dinsdag en za
terdagochtend in Breda dicht te
gaan."
Of de collectie, die voor een
deel bestaat uit volkenkundige
voorwerpen uit Indonesië, maar
ook (kunst)werken uit Amerika,
Afrika en oceanië omvat, in
1994 naar Leiden zal komen, is
volgens Storm ook nog de
vraag. „Hoewel we kwalitatief
een eind op weg zijn het depot
hier in Leiden te moderniseren,
weet ik niet of we ruimte ge
noeg krijgen om ook de collec
tie uit Breda hier op te slaan."
Storm is van mening dat het
museum de tentoonstellings
functie ook na 1994 zal kunnen
handhaven. „Er zijn plannen, zij
het in een zeer pril stadium. -
om in Breda museale functies
samen te voegen. Daartoe heeft
de gemeente Breda besloten
een groot voormalig kazerne
complex te renoveren in de
buurt van de nieuw te bouwen
schouwburg. Daarin kan een
aantal musea de collectie voor
het publiek tentoonstellen."
Projektkoor met Nederlandse
première in Hartebrugkerk
Het publiek in de Leidse Harte
brugkerk kan morgenmiddag de
Nederlandse première meema
ken van het Concert voor Koor
van de Duitse componist Alfred
Schnittke. Het is het grootste
koorwerk van de in Rusland ge
boren componist, die het in
1 1984/1985 componeerde.
Uitvoerende is het Projekt
koor Utrecht, dat in 1980 werd
opgericht op initiatief van een
van de oud-leden van de
Utrechtse Studentencantorij.
Als vaste dirigent is Rob
Vermeulen aan dit koor verbon
den. Hij studeerde aan het Ste-
delijk Conservatorium in Am-
hem, vervolgde zijn studie aan
het Rotterdams Conservatorium
en slaagde in' 1988 voor het
einddiploma koordirectie.
Voor het Concert voor Koof
maakte Schnittke gebruik van
de teksten van de Middeleeuw
se Armeense dichter Gregor Na-
rekatsi uit zijn 'Boek van de
Klaagzangen'. Het heeft vier de
len: de delen 1 en 3 hebben is
zeer aards en dramatisch, ter
wijl de delen 2 en 4 een meer
beschouwend karakter hebben.
Kenmerken van het werk zijn
zeer gevarieerde melodische en
harmonische spanningen.
Het Projektkoor Utrecht komt
in wisselende bezetting met een
vaste kem één keer per jaar bij
elkaar. Het koor repeteert dan
intensief gedurende één week
en geeft vervolgens drie concer
ten op verschillende plaatsen in
Nederland. Morgen is het om
half vier in de Hartebrugkerk te
beluisteren.
AANBEVOLEN
14 januari
BRAM VERMEULEN - VRIEND VIJAND
"Een indringende belevenis"
16 januari
Europese première
DENDY DANCE (New York) - dans
"Een must"
LEIDSE SCHOUWBURG Oude Vest 43, Leiden
Spiegelwanden
Spiegels op maat GLAS EN SPIEGELS
Spiegels met lijst
Glazen meubelen
Vitrines
Tafels volgens model Volmolengracht 4
2312 PH Leiden (NL)
Alles uit eigen atelier Telefoon: 071 -21 80 55
Schilderijen naar Rembrandt'
doorbreken de schone schijn
BEELDENDE KUNST
RECENSIE NANCY STOOP
Expositie: 'Schilderijen naar Rembrandt'
van Mare Mulders.
Te zien: tot en met 1 maart. Stedelijk Mu
seum De Lakenhal. Oude Singel 28-32,
Leiden.
Openingstijden di. t/m za. van 10-17 uur.
*7ö?*anl3-l7uur.
Leiden
Vlagen harde 'house'-muziek
komen Lakenhal-bezoekers bij
binnenkomst tegemoet. Derge
lijke eigentijdse klanken, af
komstig van een videoprogram
ma over de Tilburgse kunste
naar Mare Mulders, lijken wei
nig uit te staan te hebben met
het 'jong en edel schildersduo'
elders in het museum. Mensen
die zich op Rembrandt en Lie-
vens ingesteld hebben, worden
plotseling in een andere wereld
ondergedompeld. Ondanks
•deze ruwe confrontatie berust
de aanwezigheid van het werk
van Mulders niet op toeval,
zoals de titel van de tentoon
stelling 'Schilderijen naar Rem
brandt' al aangeeft.
'Naar Rembrandt' duidt op de
richting die Mulders geeft aan
de keuze van werk uit de klas
sieke schilderkunst of elemen
ten daaruit. Mulders stelt de re
latie tussen de moderne en
oude schilderkunst aan de orde.
In de 17de eeuw stond de histo
rie-schilderkunst (waartoe ook
Bijbelse voorstellingen behoor
den) in hoger aanzien dan bij
voorbeeld het schilderen van
stillevens. Religieuze thema's
hebben de belangstelling van
Mare Mulders. Naar zijn me
ning staat het leven van van
daag moreel nog altijd sterk on
der invloed van het Christen
dom. Mulders wil daar in zijn
werk blijk van geven en baseert
zich daarbij op het werk van il
lustere voorgangers, onder wie
ook Michelangelo en Da Vinei.
In Michelangelo's Piëta (Maria
met de dode Christus op
schoot) en Het Laatste Avond
maal van Da Vinei herkent hij in
de gebaren parallellen met beel
den van deze tijd.
Mulders' schilderijen naar
Rembrandt staan in de traditie
van de kunst van de Gouden
Eeuw maar zijn tegelijk van
deze tijd, omdat zij niet alleen
teruggrijpen op bestaand werk,
maar een eigen, blijvende bete
kenis geven aan oude thema's.
Voor het grote, meest opval
lende schilderij van deze qua
omvang bescheiden tentoon
stelling, "Ecce Homo I" (het
beeld van de lijdende Christus)
gebruikte Mulders een fragment
uit Rembrandt's 'Anatomische
les van dr. Deyman' uit het
Rijksmuseum. De liggende, do
de figuur is, vanaf de voeten ge
zien, sterk verkort weergegeven.
Dit beeld ontleende Rembrandt
aan een schilderij van de Itali
aanse schilder Mantegna dat
hem waarschijnlijk via een
prent bekend was.
Het lijden van Christus en het
lijden van de mens vormt een
belangrijk thema in het werk
van Mulders. In 'Ecce Homo I'
stelt Mulders zeer expliciet reli
gie aan de orde en verkondigt
daarnaast een duidelijke me
ning over de plaats van de Kerk;
de Kerk zou het Woord moeten
verkondigen, maar is volgens
Mulders teveel een instituut ge
worden. Dat is de betekenis van
het grondplan in deze composi
tie. Het raster dat de voorstel
ling als een skelet samenhoudt,
bevat de plattegrond van de
Sint Pieter in Rome naar het
ontwerp van de architect Bra
mante - als symbool van de
Kerk. Mulders kiest bestaande
elementen en voegt deze samen
tot een nieuwe, betekenisvolle
voorstelling.
Wat kleurgebruik en sfeer be
treft blijft Mulders in een enkel
schilderij, zoals 'Naar Rem-
brandts zelfportret met roer
dompen' vrij dicht bij zijn 17de-
eeuwse voorganger door toe
passing van vooral bruine en
groene tonen. In ander werk
houdt hij zijn palet beperkt tot
zwart, wit en grijstonen met een
enkel kleuraccent. Het effect
hiervan komt sterk naar voren
in 'Ecce Homo I', waarin het
bloedrood de liggende Figuur uit
de achtergrond licht.
In zijn werkwijze demon
streert Mulders een voorkeur
voor een sterke toets die kracht
en expressie teweeg brengt. Het
ruwe oppervlak van de dik aan
gebrachte verf versterkt de. idee
en maakt in prachtig doorwerk
te partijen tegelijk emotie tast
baar.
AMSTERDAM FRANCOISE LEDEBOER
De Hongaarse Krisztina de Cha
tel richtte in 1978 een gezel
schap op dat al lang niet meer is
weg te denken in het Neder
landse danspanorama. De Cha
tel presenteert op 25 januari in
de Amsterdamse Stadsschouw
burg de premiere van 'Weep
Cry and Tangle'. Zij gebruikt
voor het eerst muziek van
Sjostakowitsj en heeft Bart Stuyf
benaderd voor het décor. De
choreografe bevestigt zo haar
reputatie dat zij niet bang is
voor het inslaan van nieuwe
wegen.
Haar keus voor de heftige en
emotionele muziek van de
strijkkwartetten nr. 3 en 13 van
Sjostakowitsj betekent een defi
nitief afscheid van minimal mu
sic van componisten als Philip
Glass. Al eerder gebruikte De
Chatel muziek van Bach, Bartok
en Purcell, maar dat kon nog
worden beschouwd als een inci
denteel uitstapje in de muziek
geschiedenis. In het beleidsplan
voor de periode 1993-1996 kon
digt De Chatel echter aan dat zij
voortaan wil onderzoeken hoe
andere muzieksoorten haar stijl
kunnen beïnvloeden en uitbrei
den.
De Chatel is wel eens om
schreven als „de kampioene
van de minimale dans". Deze
richting beschouwt dansers pri
mair als lichamen waarvoor je
prachtige ruimtelijke en ritmi-
Leidse jazzyveek tot in de puntjes verzorgd
Geen drank, geen glazen, maar een grote tafel met tele
foon, papieren en draaiboeken. In jazzcafé The Duke ra
telt de typemachine. De laatste brieven met toegangs
kaarten gaan de deur uit. Het 12e Leidse jazzfestival dijt
uit. Was er 11 jaar geleden alleen een Key Town Festival
dat één dag duurde in de Stadsgehoorzaal, nu is er een
volle week jazz in alle culturele bolwerken van Leiden.
Dick Wansink, organisator van het eerste uur, verwacht
komende dagen (11 t/m 19 januari) 30.000 concertbe
zoekers.
van Rosa een funky-invloed on
dergaan. Jules Deelder wordt
gecombineerd met de Grasbop
pers, swingende muziek uit de
jaren 50."
Dat het Leidse jazzfestival
LEIDEN «SASKIA STOEUNGA
Het organiserende trio, Cor El-
zenga, Kees Krispijn en Dick
Wansink, is tevreden over het
„Het is een hele
geweest, maar we hebben
nu toch mensen met nationale
en internationale uitstraling. En
het festival is breed gehouden."
Het drietal bedoelt daarmee dat
alle stijlen jazz (mainstream,
swing, dixieland, boogie
woogie, latin, blues, rock jazz en
funk) aan bod komen. Of zoals
Wansink het omschrijft: „Piep
en knor jazz, romantische jazz
en gezellige jazz. Juist dat maakt
de mensen zo enthousiast."
Bij de programmering is erop
gelet dat die stijlen elkaar ook
een beetje kruisen. „Dat is heel
bewust gedaan. We hopen zo
dat het publiek ook bewonde
ring gaat krijgen voor een ande
re manier van spelen. En dat ze
zien dat de stijlen elkaar bein-
vloeden. In het voorprogramma
van Rosa King bijvoorbeeld
staat een echt funk-orkest:
Shoot again. Als je dat goed be
luistert, merk je dat de blues
week duurt, is eigenlijk van
zelf gegaan. Wansink: „Elk jaar
kwam er naast het Key Town
Festival en de kroegentocht iets
bij. Vier jaar geleden zijn we be
gonnen met de jazzmarathon in
de Waag. Toen een poot con
cert in de Taffehzaal ,in het mu
seum van Oudheden. Nu het
Leids Volkshuis met een Brazi
liaanse jazzavond, de schouw
burg met Porgy en Bess en de
Hartebrugkerk wacr Milly Scott
zingt. Iedereen is erg enthou
siast. Wat is er mooier om zo
concerten te kunnen organise
ren? Er is nog geen wanklank
gevallen."
Professioneel
Wat opvalt is dat alles zo keurig
is verzorgd. Aantrekkelijke affi
ches, een goed uitziende festi
valkrant en een opvallend pro
fessioneel draaiboek. En ook de
financiën lijken te kloppen. Er is
zelfs gedacht aan een goed doel.
De opbrengst van het maan
dagavondprogramma in de
Waag gaat naar de Stichting
Gaandeweg. In samenwerking
met het Koningin Wilhelmina-
fonds verzorgt de Stichting
Gaandeweg korte vakanties
voor gezinnen met een kind dat
kanker heeft of aan kanker is
overleden.
„Twaalf jaar ervaring en alle
deuren gaan open", roept het
organiserende trio van de Leid
se Jazzweek. „Sponsors weten
inmiddels wat ze aan ons heb
ben. Ook de officiële instanties
nemen ons serieus. We krijgen
van alle kanten steun. Het ene
bedrijf verzorgt het drukwerk,
het andere neemt spontaan
kaarten af, en een derde poep
geeft te kennen die en die ar
tiesten te willen bekostigen. Ei
genlijk hebben we steeds per
concert gekeken wat we nodig
hadden en wonderwel vonden
we daar steeds geldschieters
Dick Wansink krijgt veelvul
dig de loftrompet toegestoken.
"Hij kent veel mensen, zowel in
de jazzwereld als daar buiten."
Wansink, eigenaar van het jazz
café The Duke, blijft met beide
benen op de grond staan. Twin
tig jaar geleden werd hij bevan
gen door het jazzbacil. Via Arm
strong en Duke Ellington is hij
een groot jazzliefhebber gewor
den. Toen hij veertien jaar gele
den in zijn café live-jazzmuziek
begon te brengen, verklaarde
iedereen hem voor gek. „De
eerste jaren heb ik stenen zitten
eten, maar langzamerhand ging
het steeds beter."
Doorzetter Wansink heeft nu
een florerend jazzcafé waar jong
en oud speelt. Een echt bruin
café met foto's van de groten
der aarde aan de muur. Trom
bonist Slight Hampton, Woody
Shaw, Pirn Jacobs, Rita Reys,
Robbie Agerbeek. Zij stonden
ooit in The Duke „Ik heb hier
een goede voedingsbodem. Al
vijf jaar lang heb ik hier elke
maandagavond een workshop.
Jonge talenten komen dan spe
len. Schitterend. Mensen van
15,16 jaar doen hier podiumer
varing op, spelen voor publiek
en worden af en toe aangepakt
door oude rotten in het vak.
Daar geniet ik van. De helft
daarvan is zo goed, dat ze na
verloop van tijd doordringen in
het landelijke circuit."
En wie wil in een jazzweek nu
niet spelen voor de eigenaar
van het café waar ze hun eerste
stappen hebben gezet?. „Pre
cies, zo werkt het", zep Wan
sink met glimoogjes.
Programma Leidse Jazz
week. Zaterdag: De Waag 13.30
uur, opening Fred Racké en
eerste ronde ISW Dixie-Swing
Concours; 20.00 uur Shoot
Again; 22.00 Rosa King and
Upside Down. Jazzcafé The
Duke 21.30 uun Intercity Jazz
Men. Zondag: De Waag 20.00
uur Grasboppers; 22.00 uur Ju
les Deelder/Me Reet.
Jazzcafé The Duke 21.30 uur,
No Limits.
sche patronen kan bedenken.
Het uitdrukken van emotionele
relaties op het toneel staat op
de achtergrond.
In 1989 voelde De Chatel voor
het eerst behoefte te onderzoe
ken of zij ook op een andere
manier emoties kon uitdrukken
dan door haar mathematische
dansidioom en/of de vormge
ving van een produktie. Tot dat
moment gebruikte zij onder
meer ventilatoren (in 'Typhoon'
uit 1985/86) en een lichtplan
van Peter Struycken (in 'Chan
ge' uit 1987/88). Het resultaat
was 'Dualis', een produktie
waarin zeven tastende individu
en tenslotte versmelten tot een
synchroon bewegende groep.
Deze lijn werd voortgezet in
'Imperium', de produktie die zij
in 1990 voor het Holland Festi
val maakte. Voor de weergave
van de machtsstrijd tussen vijf
mannen en twee dominante
vrouwen gebruikte De Chatel
opnieuw haar bekende dansi
dioom van vernuftig géconstru-
eerde ruimtelijke patronen,
wervelende draaien, roterende
bewegingen van de onderar
men en herhalingen in de be
wegingen van wisselende
groepsformaties. 'Imperium'
toonde echter opnieuw inge
houden theatraliteit en subtiel
gehouden emotionaliteit en
dramatiek.
De Chatel vertelt dat 'Weep
Cry and Tangle' opnieuw een
Dansgroep Krisztina de Chatel tijdens een repetitie van Weep, Cry and Tangle.
abstract stuk wordt waarin hel
dere ruimtelijke patronen wor
den gebruikt: „Sjostakowitsj is
echter allesbehalve koel. Zijn
strijkkwartetten zijn muziek
waar je kippevel van krijgt en
daar kan ik niet omheen. Hij
dwingt me op het toneel van
gemengde vormen en tempo
wisselingen gebruik te maken.
De ruimtelijke structuren uit
eerdere stukken keren terug,
maar anders, meer beladen."
Toch moeten we nog steeds
geen puur emotioneel stuk ver
wachten. „Ik houd het ingeto
gen", zegt De Chatel.
grafe t
rontatie van uiter
sten als harmonie en disharmo
nie, chaos en ordening en intuï
tie en intellect gezocht. Ook in
haar nieuwe voorstelling voor
zeven dansers kunnen we zo'n
confrontatie verwachten: „Wat
mij fascineert is de mate waarin
vrouwelijkheid in een mannen
wereld wordt toegelaten en hoe
mannelijk vrouwen zich moe
ten gedragen om daarin stand
te houden. Daarin herken ik een
aspect van mijn eigen strijd als
vrouw die de artistieke leiding
heeft. Als vrouw die ook als zo
danig beschouwd wil worden,
moet ik me niettemin soms als
man manifesteren. Die splitsing
man-vrouw wil ik nader onder
zoeken."
Het toneelbeeld van Bart
Stuyf bevestigt de behoefte van
De Chatel aan een confronte
rende aanpak. „Ik verwacht van
hem een vruchtbaar, stimule
rend tegenspel", zegt zij. Stuyf
heeft haar niet teleurgesteld: hij
bedacht een bewegend object
van vijf meter hoog en acht me
ter breed dat voortdurend bo
ven of naast de dansers hangt.
De ontwerper vertelt dat „het
ding" staat voor het commums-
tistische DDR-regime: „Het is
een in verval geraakt mechanis
me dat niet meer echt functio;
neert, maar dat zijn burgers nog
steeds confronteert met het feit
dat er vijfenveertig jaar geleden
een foute keuze is gemaakt."
"Weep Cry and Tangle' wordt
uitgevoerd door Pieter-Paul
Block, Ann van den Broek, Ca
thy Dekker, Gilles den Hartog,
Michael Strecker, Paula Vascon-
celos en Paul Waarts. De voor:
stelling is na de Amsterdamsé
première onder meer te zien in
Utrecht (10 febr.), Den Haag (17
april) en Rotterdam (22 april).
„Piep en knor jazz, romantische jazz en gezellige jazz:Juist dat maakt de mensen zo enthousiast." piek; Wansink, organisator van het eerste uur
van de jazzweek. FOtO hièlcó kuipers
