Leiden
Flinke schade na brand
bibliotheek Stevenshof
■nnUrft f
SP: sluit met asbest
vervuilde wandelpaden
De 'student-Leydenaar: een
ui en oud-Leidse glipper'
Redactie: 071-161418 KAREL BERKHOUT JANET VAN DUK EMIEL FANGMANN ROY KLOPPER LOMAN LEEFMANS ERNA STRAATSMA GERT VISSER (chef) WIM WEGMAN
Eindredactie: PAUL DE TOMBE Vormgeving: PIET KOOREMAN
NIEUWSLIJN
Marktkooplui: vooraf geld betalen
Kooplieden die een standplaats op een van de Leidse markten
hebben, gaan waarschijnlijk in de toekomst vooraf marktgeld
betalen. Op die manier hoopt de gemeente te voorkomen dat
marktkooplui verzuimen de nota te voldoen. Zes kooplieden
hebben de rekening over vorig jaar niet betaald; zij krijgen geen
nieuwe standplaatsvergunning meer. Totaal werd de gemeente
hierdoor een bedrag van tussen de drie- en vierduizend gulden
door de neus geboord. Volgens een woordvoerder is dat bedrag
niet extreem hoog. Totaal ontvangt de gemeente per jaar onge
veer vijf ton aan marktgeld. Het tarief wordt per oppervlakte be
rekend. Daarnaast hanteert de gemeente duurdere dagtarieven
naast goedkopere kwartaal- en jaartarieven. Gemiddeld moet er
voor acht vierkante meter marktruimte 350 gulden per jaar wor
den betaald.
Politie pakt inbreker
De Leidse politie heeft vannacht een 23-jarige Leidenaar aange
houden die de kassa van een kledingzaak aan de Haarlemmer
straat wilde leeghalen. Agenten kregen rond kwart voor een de
melding binnen dat er ingebroken werd in de winkel. Ze reden
op dat moment toevallig in de Haarlemmerstraat. In de Schaap-
steeg troffen ze de Leidenaar aan, die op de grond zat bij de kas
sa die hij uit de winkel had gehaald. Hij had de ruit van de zaak
ingeslagen en was daarbij gewond geraakt aan zijn hand en pols.
De politie heeft hem eerst voor behandeling naar het AZL ge
bracht, en vervolgens is de man meegenomen naar het politie
bureau.
Taxichauffeur bedreigd met wapen
Een 29-jarige Leidse taxichauffeur is de afgelopen nacht door
een onbekende klant bedreigd met een vuurwapen. De man was
rond kwart voor vier bij het station ingestapt en zei toen dat hij
naar Le Havre wilde. De taxichauffeur maakte hem duidelijk dat
hij er niets voor voelde om naar Frankrijk te rijden. In Noordwij-
kerhout stapte de man uit en bedreigde de chauffeur met ver
moedelijk een vuurwapen. Al eerder hadden getuigen de politie
gebeld met de mededeling dat een man in Leiden stond te
zwaaien met een wapen. Agenten reden wel achter de taxi aan,
maar waren te laat om de man te kunnen aanhouden. Met een
politie-hond is de omgeving van de Zeeweg en Schulpweg in
Noofdwijkerhout nog wel uitgekamd. De zoekactie had echter
geen resultaat.
Politie zoekt getuigen aanrijding
De Leidse politie zoekt getuigen van de aanrijding die nieuw
jaarsavond omstreeks tien voor tien plaatshad op de kruising
van de Hogewoerd en de Rijnstraat. Een bromfietser werd aan
gereden door een bestelauto en raakte gewond. De automobilist
reed door. De bus was aan de achterkant geel-wit en tot aan de
portieren groen gekleurd. Getuigen kunnen contact opnemen
met de Verkeersongevallendienst van de politie: tel. 071-258632.
Nieuwjaarsgeschenken van antiquariaten
j'I
LEIDEN EMIEL FANGMANN
Nieuwjaar is voor een aantal
Leidse antiquariaten aanleiding
om hun cliënten en relaties iets
speciaals te geven. Bij de anti
quariaten Burgersdijk Nier
mans en Klikspaan gaat het om
twee in kleine oplage gedrukte
boekjes die niet in de handel
komen. Antiquariaat AioloZ
stuurde zijn cliënten een spe
ciale catalogus.
Antiquariaat Klikspaan aan de
Hooglandse Kerkgracht komt
voor het eerst met een nieuw
jaarsgeschenk, De eerste Klik
spaan van Karei Bostoen. Het is
een beschouwing over de 'Stu
dent-Leydenaar' uit Studenten
typen van Klikspaan (pseudo
niem van Johannes lóieppel-
hout). Dit klassieke boek ver
scheen oorspronkelijk in afleve
ringen tussen 1839 en 1841. 'De
Student-Leydenaar' was de eer
ste aflevering en had indertijd
een gele omslag. Dat is ook de
kleur van dit nieuwjaarsge
schenk.
Karei Bostoen, verbonden aan
de vakgroep Nederlands van de
Leidse Universiteit, zet op een
rijtje waarom een student die
zelf uit een Leidse familie kwam
in de vorige eeuw weinig benij-
Ruit woning
kapot geschoten
De ruit van een woning aan de
De Laat de Kanterstraat is gis
termiddag kapot geschoten. De
politie vermoedt dat dat is ge
beurd met een luchtdrukwapen.
De buren vertelden dat ook op
hun ramen werd geschoten.
Van de dader ontbreekt elk
spoor.
Volgens de SP moeten de wandelpaden op het recreatie-eiland Strengen e
is hoe ernstig de asbestvervuiling is.
De met asbest verontreinigde
wandelpaden op het recreatie
eiland Strengen en Tengnagel
moeten direct worden afgeslo
ten. De Socialistiese Partij vindt
dat de paden niet meer mogen
worden betreden totdat duide
lijk is hoe ernstig de vervuiling
is en of verder maatregelen no
dig zijn.
Dat schrijft de SP in een brief
aan het college van B en W.
Ambtenaren hebben maandag
scherven asbest verwijderd. Vol
gende week maandag neemt de
gemeente contact op met de
provincie om te onderzoeken of
verdere maatregelen nodig zijn.
De gemeenteraadsfractie is
niet gerustgesteld door de op
merkingen van de directie
milieu, dat er geen gevaar be
staat voor de volksgezondheid.
Volgens de SP is asbest namelijk
'een uiterst gevaarlijke stof,
waarvan inademing van een ve
zeltje al kanker kan veroorzaken
en waarvoor bij verwerking er
van speciale maatregelen nodig
zijn'. „Asbest mag dus absoluut
niet voorkomen op wandelpa
den in een recreatiegebied", al
dus de SP. In de brief dringt de
partij nogmaals aan op een 'in
ventarisatie van de asbestpro-
blematiek in Leiden' en een
plan van aanpak.
De wandelpaden zijn deze
zomer aangelegd. Toezicht op
dit provinciale project, waarbij
ook de gemeente was betrok
ken, hield de Heidemij. Volgens
de directie milieu heeft dit or
gaan een certificaat afgegeven
dat het gebruikte puin schoon
was. De SP noemt dat een 'zeer
onduidelijke zaak'.
Projectleider J. Jagtman van
de Heidemij zegt dat dit orgaan
niets te maken had met ^le keu
ring. „Dat is een zaak tussen de
provincie en de breekinstalla-
tie." Jagtman noemt de ontdek
king van asbest tussen het puin
'geen exceptioneel geval'. „As
best wordt op veel plaatsen toe
gepast en het kan weieens voor
komen dat het tussen het puin
terechtkomt. In principe is dat
natuurlijk niet goed, maar het
percentage asbest is niet van
dien aard geweest dat het afval
moest worden afgekeurd."
Jagtman benadrukt dat de
denswaardig was. 'Een ui, het
toonbeeld van een oud-Leidse
glipper, die smacht naar de
vleespotten, of liever de hutspot
van zijn onderdrukker'. Dat is
zijn familie bij wie hij blijft wo
nen. Bezoek van mede-studen
ten krijgt hij niet en 'zijn Leide-
naarschap maakt hem tot een
laaghartige verrader in geval
van vechtpartijen'. Als hij met
mede-studenten gearresteerd
wordt, loopt hij namelijk de
kans altijd herkend te worden,
omdat de politieman een ken
nis van zijn ouders is. Ook
'moet hij met zijn ouders op
zondag naar de Pieterskerk,
waar hij in de speciale studen-
tenbank plaats neemt, wat geen
normaal student in zijn hoofd
haalt'.
Klikspaan studeerde zelf zes
jaar rechten in Leiden. Hij
kwam ook uit Leiden, maar zijn
familie was zeer rijk zodat hij
'de vrijheid kon kopen'. 'Twin
tig zijn in Leiden, bovendien ge
zond van lijf en leden en zonder
noemenswaardige geldzorgen,
dat is pas genieten', schrijft Bos
toen. Let wel, in de negentiende
eeuw kon men eeuwig inge
schreven staan aan de universi
teit. De eerste Klikspaan ver
scheen in een oplage van 150
genummerde exemplaren,
waarvan er tien gebonden zijn.
Het bibliofiele boekje werd uit
gegeven door de Uitvreter, de
private press van Leidenaar
Kees Thomassen.
Hamerslag
Voor veilinghuis antiquariaat
Burgersdijk Niermans aan de
Nieuwsteeg is het nieuwjaarsge
schenk al een traditie. In vorige
jaren maakte het boekjes met
toepasselijke teksten over het
veiling- en boekhandelswezen
van onder anderen Louis Paul
Boon, F.B. Hotz, F.L Bastet en
Seneca. Dit keer vertelt NRC
Handelsblad-medewerker
Ewoud Sanders onder de titel
En zijn hamerslag viel mij op 't
harte over het vergankelijke
schrijverschap van dominee Eli
za Laurillard. Volgens Sanders is
Laurillard een van de weinigen
die in de negentiende eeuw een
literaire beschrijving gaf van
een boekenveiling.
In het rond 1880 verschenen
verhaal 'Bij mijn boekenkast'
verbeeldt Laurillard zich hoe er
bij een veiling die hij als oude
man bijwoont nauwelijks be
langstelling voor zijn eigen boe
ken is. 'Naast mij hoorde ik een
man tot zijn buurman zeggen:
Laurelierelard! wat een gekken
naam! wie was dat?' 'Ik geloof
een dominé, zei de ander, 'maar
al een vijfentivintig jaar geleden'
...Wie biedt nu 50 cents? 40, 30,
20, 10 cents? Niemand? Dan zal
ik er het volgende nommer
bijdoen'....En de hamerslag viel
mij op 't harte en ik dacht: 'Heb
ik nu daarvoor zoveele uren ge
pend?'.
Een vooruitziende blik had hij
wel, deze Laurillard, want
Ewoud Sanders laat in het mi
nuscule boekje zien hoe deze
dominee-veelschrijver in de
twintigste eeuw langzamerhand
uit de encyclopedieën werd ge
schreven. Zijn eigen bibliotheek
werd kort na zijn dood in 1908
al geveild. Zijn boeken zijn al
decennia niet meer verkrijg
baar. Ewoud Sanders heeft wel
waardering voor 'het uitzonder
lijke woordenboek' Woorden
schat dat tussen 1893 en 1899
werd samengesteld door Lauril
lard en T.H. de Beer. Het is een
boek met een beschrijving van
studenten- en soldatentaal. Het
werk, dat bijna onvindbaar is, is
pas sinds kort aan de vergetel
heid ontrukt.
En zijn hamerslag viel mij op
't harte verscheen bij Burgers
dijk Niermans in een oplage
van 750 exemplaren. Twaalf zijn
er handgebonden.
Antiquariaat AioloZ aan de Bo
termarkt stuurde zijn cliënten
voor nieuwjaar de catalogus
Verrassingen. Daarin worden
onder meer eerste drukken en
bijzondere kunstboeken met
zeldzame omslagen aangebo-
Een flink beschadigde achterpui en een enorme roet-
schade: dat zijn de gevolgen van de korte felle brand in
de openbare bibliotheek van de Stevenshof op de vroege
nieuwjaarsmorgen. De schade is zo groot dat het zeker
tot begin volgende week duurt voordat het pand aan de
Trix Terwindstraat weer voor publiek geopend kan wor
den.
kon slaan naar de bovenverdie
ping was de brandende gevel
echter al weer geblust.
„Wat dat betreft hebben we
enorm veel geluk gehad", laat
een woordvoerder van de bi
bliotheek weten. „De brand
weer was er erg snel bij. Anders
was de ellende niet te overzien
geweest."
Hoe groot de schade is, durft
zij overigens niet te zeggen.
„Het herstel van de gevel kost
zeker enkele duizenden gul
dens." Daarnaast moet het hele
pand van binnen worden
schoongemaakt. „Want alles zit
onder het roet. Op dit moment
laten we een aantal schoon
maakbedrijven een offerte van
de schoonmaakkosten maken."
Het is de bedoeling dat de
klus voor maandag wordt ge
klaard. Dan hoopt de biblio
theek de deuren weer te kunnen
openen. Tot die tijd kunnen er
alleen boeken worden terugge
bracht.
De leeszaal van de Stevenshof
bibliotheek biedt een troostelo
ze aanblik: overal ligt roet, tot
de bovenverdieping aan toe.
Het hele pand is bezaaid met
stukken glas. Voor de nooduit
gang en één van de ramen zijn
grote platen hout gespijkerd.
Een groot stuk zwartgeblakerd
tapijt heeft duidelijk betere tij
den gekend.
Rond 03.30 uur op nieuw
jaarsmorgen brak brand uit bij
de nooduitgang van de biblio
theek aan de kant van het Ste
venspark. „Er was een glazen
deur ingeslagen", aldus brand
weer-commandant Wagenaars
die als eerste ter plaatse was.
„Op de binnengevel waren spo
ren van afgestoken vuurwerk
zichtbaar." Omdat de gevel
deels van kunststof is, kon er
gemakkelijk open vuur ont
staan. Voordat de brand over
De zwaarbeschadigde gevel
ACHTERGROND
LEIDEN .JANET VAN DUK
Eigenlijk controleert niemand de stort van asbest
provincie Zuid-Holland 'over
het algemeen heel scherpe nor
men' hanteert. „De provincie
gaat heel kritisch met dit soort
zaken om. En wie ben ik om
heiliger te zijn dan de paus?"
Het provinciehuis in Den
Haag is tot maandag gesloten.
Het laboratorium van de pro
vincie is wel open. In het lab
worden volgens woordvoerder
Berghout alleen monsters ge
keurd. Het puin dat op de wan
delpaden bij de Merenwijk te
recht is gekomen is alleen ge
controleerd door een onderdeel
van de Belangenvereniging Re
cycling Bouw- en Sloopafval.
„Wij keuren alleen monsters
van een kilo of tien. De laatste
keer dat we asbest hebben aan
getroffen is anderhalf jaar gele
den, denk ik. We kijken er wel
altijd naar. Maar vaak gaat het
om asbest-cement, asbest waar
cement omheen zit. En dat is
veel minder gevaarlijk", aldus
Berghout. Hij vindt dat asbest
bij sloop van huizen en andere
gebouwen apart moet worden
verwijderd. „Daar komen nieu
we richtlijnen voor, heb ik be
grepen."
Er hadden nooit stukken asbest mogen
worden aangetroffen op de met puin aan
gelegde wandelpaden in het recreatiege
bied Strengen en Tengnagel bij de Meren
wijk. Het bouw- en sloopafval is afkomstig
van Westbreker Recycling BV in Zoeter-
meer. In het stortreglement van de firma
staat dat het verboden is asbest aan te bie
den.
Westbreker Recycling was gisteren niet be
reikbaar voor commentaar, maar volgens
D. Eerland van de Belangenvereniging Re
cycling Bouw- en Sloopafval wordt het aan
geleverde puin twee keer gecontroleerd.
Een keer als de vrachtwagen met afval bin
nenkomt en een keer als het spul in de
breekinstallatie terechtkomt. Het systeem is
niet waterdicht, geeft Eerland toe. „Als je in
een vrachtwagen kijkt met twintig ton afval,
dan zie je alleen de bovenkant. Bij het stor
ten zie je meer, maar niet alles. Een halve
golfplaat van asbest merk je wel op, maar
kleine stukjes niet."
Dat het asbest uiteindelijk terecht is geko
men op de .wandelpaden noemt Eerland
een 'absoluut ongewenste situatie'. „Het
staat op gespannen voet met de reglemen
ten. De sloper die het puin bij de breker
heeft aangeleverd is in gebreke gebleven.
Want bij de sloop van huizen en gebouwen
moet het asbest apart worden gehouden."
De sloper die het afval voor de Leidse wan-
ledereen die erbij betrokken is geweest,
vindt het 'heel vervelend' dat het puin
waarmee de wandelpaden op Strengen
en Tengnagel zijn aangelegd, is vervuild
met asbest. Het staat zo slordig op een
recreatie-eiland. Dat de verontreiniging
heeft plaats gehad, is echter niet
venwonderlijk. Want hoe goed bouw- en
sloopafval ook wordt gecontroleerd, op
de aanwezigheid van asbest wordt
nauwelijks gelet.
delpaden heeft aangeboden is echter nooit
meer te achterhalen.
Overigens is Eerland met de gemeente van
mening dat de verontreiniging op het recre
atie-eiland niet gevaarlijk is. „Ik denk niet
dat het ernstig is want het gaat om asbest in
gebonden vorm. Het kwaad is al geschied
bij de breker zelf. Want daar is het spul ge
broken en toen zijn vezels vrij gekomen. Ik
denk dus dat het personeel van de breekin
stallatie meer risico loopt dan de wandelaar
in het recreatiegebied."
Het in Leiden gebruikte puin kreeg wel een
kwaliteitskeurmerk van een aan de belan
genvereniging verbonden organisatie. Bij de
keuring wordt vooral bekeken of het puin is
geproduceerd volgens de eisen, en of de
draagkracht voldoende is voor bijvoorbeeld
de aanleg van wegen. Er wordt volgens 1.
van de Haar van de belangenvereniging
den. Zoals werk van El Lissitzky
en Hans Arp, dat duizenden
guldens moet opbrengen. On
der de titels ook het 'Oranje
nummer' van het jaren zestig
blad Provo, Het witte gevaar
(over melkmisbruik) van Erich
Wichman uit 1928, een brief
van Godfried Bomans (275 gul
den) en wat Reviana.
Nieuwjaarsgeschenken kun
nen wel eens wat waard wor
den. Bij AioloZ zijn er een aan
tal te koop. Het nieuwjaarsge
schenk van de Arbeiderspers uit
1985 (Een hondeleven van Peter
Vos en Ethel Portnoy) bijvoor
beeld, dat toen in 450 exempla
ren gratis verspreid werd onder
relaties van de uitgeverij. Nu
moet er 60 gulden voor worden
betaald.
nauwelijks bekeken of het spul voldoet aan
milieu-eisen.
Volgens Van de Haar is het 'momenteel nog
onmogelijk om een goede controle uit te
oefenen'. „Een gebouw bestaat uit verschil
lende onderdelen: vloerbedekking, kalk,
draadjes. Het is nog niet zover dat op zo n
manier wordt gesloopt, dat alle stoffen
apart kunnen worden gehouden. Zodat al
leen de niet-schadelijke onderdelen op
nieuw worden gebruikt."
Van de Haar benadrukt dat 'men nu aan al
le kanten bezig is' om ervoor te zorgen dat
over enige tijd wel goed wordt gecontro
leerd of het spul veilig is. „De korrelmix die
nu wordt gebruikt is van goede kwaliteit.
Maar er kan altijd wat schadelijks in worden
aangetroffen."
De enige manier om te voorkomen dat
schadelijke stoffen terechtkomen op bij
voorbeeld wandelpaden, is alles naar een
stortplaats brengen. In het verleden kwam
bijna al het bouw- en sloopafval daar te
recht. Of het werd gebruikt om bijvoorbeeld
een gat in de grond te dempen. Er was vol
gens Van de Haar toen helemaal geen con
trole. „Bovendien werd het soms heel hoog
waardige materiaal niet goed gebruikt."
Tegenwoordig wordt ongeveer de helft van
het bouw- en sloopafval opnieuw gebruikt.
De totale hoeveelheid is overigens groter
dan de berg huisvuil die in Nederland
wordt geproduceerd.
Boilers vallen
uit door nieuwe
tariefregeling
LEIDEN/REGIO KAREL BERKHOUT
De huishoudens die op
nieuwjaarsdag zonder warm
water zaten, zijn het slachtof
fer geworden van de nieuwe
tariefregeling van de Energie-
en Watervoorziening Rijn
land (EWR). Het computer
programma van de EWR was
nog niet berekend op het
nieuwe tarief voor de feest
dagen, waardoor de aange
sloten warm water-boilers in
de regio uitvielen. „Tegen de
tijd dat dit opnieuw zou kun
nen gebeuren, zijn die pro
blemen wel opgelost", zegt
woordvoerder J. van der Erf
van EWR.
Sinds kort hanteert de EWR
behalve voor de zondagen
ook voor de feestdagen het
lage energietarief. „Dat is
service aan onze klanten, die
ook de feestdagen zoals kerst
en nieuwjaar ervaren als een
zondag", verklaart Van der
Erf. Daarvoor werd het com-
worden aan- en uitgezet.
Normaal gesproken warmen
de boilers het water tijdens
het laagtarief (na 18.00 uur)
en houden daarmee op tij
dens het normaaltarief (na
7.00 uur).
Sofware
Dat programmeren is niet
helemaal goed gegaan, zodat
in de computer nog wat soft
ware bleef hangen. „Op ou
dejaarsavond werden om
23.00 uur de boilers aangezet
op het laagtarief. De volgen
de ochtend om 7.00 uur zette
de computer de boilers op
nieuw aan, uiteraard zonder
resultaat. Om 12.30 kwam
echter een uitschakelsignaal
uit de computer, waardoor
de boilers afsloegen", vertelt
Van der Erf.
„Het is buitengewoon verve
lend voor de mensen die het
aangaat, maat voor ons is het
prettig dat wij de fout heb
ben gevonden. Met nieuwe
feestdagen is het probleem
uit de wereld."
Ook in Voorschoten ging het
rond oud en nieuw mis met
de nieuwe tariefregeling. Op
nieuwjaarsdag bleken veel
huishoudens wèl het norma
le tarief te betalen, reden
waarom veel Voorschotena
ren de EWR belden. Volgens
de EWR was er sprake van
een storing, waarvan de oor
zaak nog niet bekend is. Gis
terochtend draaide de ener
giemeter plotseling wel op
het laagtarief, terwijl toen het
normale tarief al weer van
kracht was. Van der Erf: „Er
is iets misgegaan, dat is het
enige wat ik kan zeggen."
