Binnenland
Asielzoekers blijven in kerk
Begemann staakt
strijd om Grasso
Girorekeninghouders krijgen
nu 7,3% rente op de Leeuwrekening
van de Postbank.
Groen Links stuurt
stickies in 'kerstpakket'
Boete voor
milieudelict
Zegwaard
Kunst moet elitair zijn om voortrekkersrol te
Vrijdag 27 december 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRISART (chef) PATRICK VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vonngeving: WIM ENTIUS
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter I
NIEUWSLIJN
Forenzen mijden wonen in Amsterdam
Het project waarmee het Amsterdamse gemeentebestuur foren
zen in de stad wilde laten wonen, is mislukt. Van de 300 wonin
gen die Amsterdam beschikbaar heeft gesteld, zijn er na twee
jaar maar 47 door forenzen betrokken. Vooral onder de goed
verdienenden, de groep waarop Amsterdam het heeft voorzien,
is de belangstelling klein. De proef is onderdeel van een in 1989
begonnen beleid om de uitstroom van (welvarende) inwoners
naar de randgemeenten af te remmen, de verpaupering van de
stad tegen te gaan en het woon-werkverkeer te verminderen.
Daarvoor waren 300 huur- en koop-nieuwbouwwoningen in
Amsterdam-West aangewezen voor in Amsterdam werkende fo
renzen. Zij konden met voorrang op de wachtlijsten komen. De
intensieve publiciteitscampagne leverde slechts 145 geïnteres
seerden op, van wie er nog eens 98 afhaakten.
Nieuwe Dikke Van Dale in september
In september 1992 zal de nieuwe, twaalfde druk verschijnen van
het Groot woordenboek der Nederlandse taal, beter bekend als
de Dikke Van Dale. De elfde druk van de Dikke Van Dale ver
scheen in 1984. Sinds die tijd zijn aan het bestand ongeveer
12.000 nieuwe trefwoorden (zoals aaibaarheidsfactor, boulimie
en lambada) toegevoegd. In totaal staan in de nieuwe druk on
geveer 240.000 trefwoorden. Een belangrijke bron van informa
tie was het eigen onderzoek van de redactie naar nieuwe woor
den en betekenissen. Daarnaast deden lezers tal van suggesties.
Verder maakte de redactie gebruik van vaste informanten.
Boek over 'Rode Hoed-groep'
De pogingen van André van der Louw om de PvdA nieuw leven
in te blazen zal in elk geval één tastbaar resultaat opleveren. Vol
gend jaar mei-juni verschijnt van zijn hand het boek 'De Rode
Hoed en andere verhalen'. Van der Louw schetst in het boek het
ontstaan van de Rode Hoed-groep, genoemd naar de voormali
ge Amsterdamse remonstrantse schuilkerk. De poging tot ver
nieuwing werd door sommigen een coup of complot genoemd.
De groepsleden - naast Van der Louw waren dat Hans Kom
brink, Maurice de Hond en Eduard Bomhoff - werden zelfs 'de
bende van vier' gedoopt. André van der Louw was eerder mede
auteur van de Nieuw Links-publicaties 'Tien over rood' en 'De
meeste mensen willen meer'.
Valse bommeldingen Bijenkorf
Twee bommeldingen dinsdagmiddag bij de warenhuizen C&A
en de Bijenkorf in Amsterdam blijken achteraf loos alarm ge
weest. Vóór die constatering werd echter de Bijenkorf ontruimd
en werd het Damrak voor alle verkeer afgesloten. De telefo
nische meldingen kwamen om ongeveer 15.30 uur binnen. De
Bijenkorf werd onmiddellijk ontruimd. Bij C&A had onderzoek
reeds uitgewezen dat geen sprake was van een bom. Dit waren
huis werd niet ontruimd. Tijdens de ontruiming bevonden zich
nog vele honderden mensen in de winkels die op de valreep hun
kerstinkopen deden.
Haring is opgevist
De visserij op haring wordt met ingang van zaterdag geheel ge
sloten omdat de toegestane hoeveelheid is opgevist. Minister
Bukman van visserij besloot eerder deze week al de vangst voor
een deel van het vangstgebied te verbieden.
Haarlemse rechter wijst Vietnamezen uit
TERNEUZEN GPD
De raadsleden van Groen Links
in Temeuzen hebben hun colle
ga-politici een opzienbarend
kerstpakket toegestuurd. In een
map met informatie over drugs
vonden de heren en dames een
'Nederskunk' joint.
Met de actie wil Groen Links
de aangeschrevenen „de nodige
kennis van zaken bijbrengen"
in de discussie over het terug
dringen van de drugsoverlast in
Terneuzen. „Wat ze met het
stickie doen, moeten ze natuur
lijk zelf weten. Wij willen alleen
duidelijk maken dat hard- en
softdrugs niet over één kam
kunnen worden geschoren", al-
DEN HAAG-HAARLEM ANP-ARTHUR
De 24 Vietnamese asielzoekers die de afgelopen dagen
hun toevlucht zochten in een aantal kerken, zijn daar tij
dens de Kerstdagen gebleven. Dit ondanks de toezegging
van de directeur vreemdelingenzaken Nawijn van het
ministerie van justitie dat zij niet vóór 1 januari worden
uitgezet.
vreemdelingenbewaring wor
den gezet. „Dat zou kunnen be
tekenen, dat de Vietnamezen
toch worden opgepakt als zij
zich bijvoorbeeld weer bij een
asielzoekerscentrum zouden
melden", aldus de woordvoer
der. Daarom hebben de betrok
ken asielzoekers besloten in de
kerken te blijven tót staatssecre
taris Kosto instemt met het stu
ren van een onafhankelijke on-
Een woordvoerder van de be
trokken kerken zei gisteravond
dat de belofte van Justitie niets
zegt over de vraag of de Vietna
mezen al dan niet in hun bewe
gingsvrijheid worden beperkt.
Justitie weigerde ondanks een
verzoek zwart op wit te geven
dat de 24 Vietnamezen niet in
derzoekscommissie naar
Tsjecho-Slowakije.
Een door de kerken zelf opge
zette onderzoekscommissie
staat inmiddels klaar om naar
Tsjecho-Slowakije te vertrek
ken. Mocht Kosto vóór 1 januari
besluiten dat Justitie zelf een
nader onderzoek instelt naar
wat de Vietnamezen in Tsjeclyo-
Slowakije en/of Vietnam te
wachten staat, dan blijft deze
commissie thuis.
De situatie voor de Vietna
mese asielzoekers werd dinsdag
ook onduidelijker door de uit
spraak van de Haarlemse waar
nemend rechtbankpresident De
Groot dat drie Vietnamezen
mogen worden uitgezet. Dat
besluit stond haaks op een eer
dere beslissing van de Bossche
rechter, die stelde dat twee Viet
namese asielzoekers niet mo
gen worden uitgezet zolang niet
duidelijk is welk lot hen in eigen
land wacht. De Nederlandse re
gering zou de situatie in Viet
nam eerst zorgvuldig moeten
onderzoeken. De Bossche rech
ter sloot niet uit dat de twee
'een onmenselijke of vernede
rende behandeling' te wachten
staat.
De Haarlemse rechter kwam
echter tot een geheel andere be
slissing. Drie Vietnamezen die
in Amersfoort verblijven, mogen
worden uitgezet. De Groot stel
de dat ze niet aannemelijk heb
ben gemaakt dat hen na terug
keer een onevenredig zware be
straffing wacht. Er kan volgens
hem ook geen twijfel over be
staan dat de Vietnamezen in
Nederland niet in aanmerking
komen voor de vluchtelingen
status.
De rechter in Haarlem gaat er
verder van uit dat Tsjecho-Slo
wakije zijn internationale ver
plichtingen zal nakomen. In dat
land zijn speciale opvangcentra
voor asielzoekers. Ook het risico
van een onmenselijke behande
ling is niet aannemelijk gewor
den, aldus de Haarlemse presi
dent.
De rechtbank in Den Haag heeft
het Delftse bedrijf Riooltechnie
ken veroordeeld tot 50.000 gul
den boete wegens milieudelic
ten. Het bedrijf dochter van BFI
uit Renkum dat in mei 1989 het
afvalbedrijf Zegwaard overnam,
heeft volgens de rechtbank
rpeermalen de milieuvergun
ning overtreden door te veel
kunsthars op haar terrein op te
slaan. De officier van justitie
sprak tijdens de zitting van zeer
brandgevaarlijke situaties. De
kunsthars is erg brandbaar en in
het bedrijf waren onvoldoende
brand- en poederblussers aan
wezig en een kluis voor de op
slag van brandbare stoffen was
niet aanwezig.
Van den Nieuwenhuyzen verkoopt aandelen
AMSTERDAM ANP
Kort nadat hij van zijn sokkel was gehaald om van de staatslieden-afde
ling te verhuizen naar die van de uitgerangeerde politici, is het wassen
beeld van Michail Gorbatsjov gisteren gestolen uit Madame Tussaud in
Amsterdam. Volgens een woordvoerder bleek het beeld om 13.00 uur
verdwenen uit de expositie. „Wij denken dat hier duidelijk sprake is van
een geplande actie, met de bedoeling in te haken op de actualiteit" Het
museum kondigde vorige week al aan de beeltenis van Gorbatsjov uit
de rij van hedendaagse staatshoofden te lichten en hem bij te zetten in
de groep illustere historische staatshoofden als Winston Churchill, Mar
garet Thatcher en Lenin. De actie is vooralsnog door niemand opgeëist
Van de dieven ontbreekt ook volgens de politie nog elk spoor.
FOTO CAPITAL PRESS
De Begemann Groep heeft de
strijd om Grasso's Koninklijke
Machinefabrieken opgegeven.
Begemann verkoopt zijn
310.640 aandelen Grasso voor
102,50 gulden per stuk aan de
Duitse onderneming GEA, die
daarmee de meerderheid in
Grasso verwerft. Dat hebben
Begemann en GEA gisteren be
kendgemaakt.
Bestuursvoorzitter Joep van
den Nieuwenhuijzen van Bege
mann maakte maandag nog
duidelijk dat zijn onderneming
zou blijven pogen het Bossche
Grasso in te lijven. Even daar
voor had Grasso nog 300.000
nieuwe aandelen geplaatst bij
GEA voor 95 gulden en kreeg
GEA het recht de resterende
niet geplaatste aandelen (maxi
maal 259.000) over te nemen te
gen dezelfde prijs.
Zowel de Vereniging van Ef
fectenbezitters (VEB) als Van
den Nieuwenhuijzen zag in de
stap van Grasso een bescher
mingsconstructie en verweet de
directie oneigenlijk gebruik te
maken van de door de aandeel
houders gegeven machtiging
aandelen uit te geven.
Met de nieuwe aandelen ver
wierf GEA 37,7 procent van de
aandelen terwijl Begemann op
dat moment 39 procent van de
aandelen had. Van den Nieu
wenhuijzen had die gekocht
voor ongeveer 100 gulden, zo
dat Van den Nieuwenhuijzen
naar eigen zeggen aan de ver
koop van het Grasso-pakket
„iets meer dan 1 miljoen" heeft
verdiend.
Als redenen voor het begra
ven van de strijdbijl wees Van
den Nieuwenhuijzen op een ge
sprek maandag tussen afgevaar
digden van GEA en de centrale
ondernemingsraad van Grasso.
„Daarin zijn beide partijen tot
een akkoord gekomen over de
voorwaarden voor samenwer
king. We doen niet aan onvrien
delijke overnemingen en daar
om was de uitslag van dat ge
sprek voor ons van belang." Bo
vendien was de Grasso-directie
niet bereid extra informatie
over het bedrijf te geven aan
Begemann.
dus het Groen-Links-raadslid
Van Himme in een toelichting.
Hoofdofficier van justitie
Huijgen, die ook een stickie
kreeg, zegt geen boodschap te
hebben aan het initiatief. „Het
beleid is er op gericht de handel
in drugs tegen te gaan. Het
moet hier niet zo worden als in
Amsterdam, waar het barst van
de koffieshops voor softdrugs.
Dit geplaag met een stickie,
daar lach ik om. Zonde van het
geld".
De hoofdofficier sluit niet uit
dat hij strafrechtelijke stappen
zal ondernemen. „Formeel be
keken is het strafbaar. Daarover
zal ik nog nadenken."
Koningin waarschuwt in kerstrede voor vervlakking
Hieronder volgt de integrale
tekst van de toespraak die ko
ningin Beatrix op Eerste Kerst
dag heeft gehouden, en die via
de radio werd uitgezonden:
In het duister van angst, on
behagen en vervlakking schijnt
het licht van Kerstmis. Dit is het
licht van God met ons. God
kiest voor de mens in al zijn
zwakheid. Kerstmis verkondigt
een God die van mensen houdt
en die in het mysterie van de
liefde een fundament in ons be
staan heeft gelegd. In dat geloof
ligt een van de wortels van onze
cultuur. Geloof en cultuur mo
gen evenwel niet worden ver
eenzelvigd. Wat mensen inner
lijk beweegt, wordt in de cultuur
weerspiegeld.
In humaniteit, respect voor
leven en samenleven ligt de ge
meenschappelijke basis van on
ze cultuur. Maar naast gemeen
schappelijkheid is er ook ver
schil. Cultuur is geen mal, geen
eenheidsmodel, waaruit iden
tieke vormen worden gegoten.
Het gaat altijd om eenheid en
verscheidenheid, pluriformiteit
en eigenheid. Cultuur geeft
De Leeuwrekening is een girospaarreke
ning van de Postbank. Op deze spaarrekening
krijgt u maar liefst
7,3%* rente, terwijl
u toch maandelijks
f 10.000,- zonder
kosten kunt opne
men. De minimum
inleg is f 10.000,-.
Daama kunt
u elk willekeurig be
drag inleggen.
Op de girokaart vult u het bedrag in, zet een
streep in de ruimte die bestemd is voor het
gironummer en achter
naam/adres schrijft u
'van girorekening
naar Leeuwrekening'.
U plaatst uw
handtekening en doet
de girokaart in een
gratis giro - envelop op
de bus. Wie dus én een
hoge rente wil én snel
Het openen van een Leeuwrekening is Q zonder kosten wil kunnen opnemen,
reuze eenvoudig. Het kan namelijk rinc,,^LI1. opent nu een Leeuwrekening. Voor
gewoon met het blauwe giroboekje. POS IBANK meer informatie: bel gratis 06-0400.
Dit percentage geldt m.i.v. 27 december 1991 voor bedragen van f 10.000,- of meer.
mensen identiteit en zelfver
trouwen. Zij kan niet van bui
tenaf worden opgelegd, maar
ontstaat door overlevering en
verwerving.
Onze culturele verworvenhe
den zijn te danken aan indivi
duele en collectieve zelfcorrec
tie, aan het inperken van eigen
dunk en hebzucht, aan discipli
ne in leven en samenleven
vanuit aanvaarde normen en
waarden. Het wezen van een
beschaving ligt in de ruimte
voor het geestelijke.
Aan die spirituele kant van
ons leven wordt vandaag ge
twijfeld. Materieel gaat het in
dit deel van de wereld de mees
ten wel goed. In technologisch
opzicht lijken de mogelijkheden
onbegrensd. Nooit eerder bo
den wetenschap en kennis zo'n
sterke basis voor het streven
een betere wereld vorm te ge
ven. Toch leeft er niet alleen
hoop maar ook onbehagen.
Door de zucht naar meer en de
voortdurende drang tot preste
ren zet de economie sommigen
zo onder druk dat zij ternau
wernood ruimte kunnen vinden
voor bezinning. Anderen vallen
buiten het arbeidsproces en
voelen zich daardoor onvol
doende uitgedaagd tot ont
plooiing van hun gaven. De toe
genomen vrije tijd wordt niet al
tijd creatief gebruikt. Het ver
langen naar ontspanning ont
aardt soms in een neiging zich
te onttrekken aan een werkelijk
heid vol moeite en zorgen.
Cultuur betekent daarentegen
niet een vlucht uit het leven van
alledag, maar beleving, zinge
ving en verbeelding van het be
staan. Cultuur geeft richting en
houvast.
Een cultuur manifesteert zich
in de vorm die aan het leven
wordt gegeven, in de ordening
van de fysieke ruimte, in gebou
wen, monumenten en voorwer
pen, in acties en reacties van
mensen, in de wijze waarop we
elkaar bejegenen, in de taal.
Maar achter al die vormen zit
inhoud. In onze cultuur zijn we
dragers en doorgevers van een
gemeenschappelijk verleden,
een geschiedenis die zichtbaar
wordt in hedendaagse verwor
venheden, in herkenbare ver
bindende elementen. Cultuur is
niet erfelijk in biologische zin,
maar is een erfgoed dat moet
worden overgedragen en aange
leerd. In de geschiedenis raken
normen en waarden van gene
ratie op generatie in het bestaan
ingeslepen.
Ons cultureel bewustzijn in
de zin van een doorleefde band
met de geschiedenis waarin de
samenleving haar
wortels heeft,
wordt in deze tijd
bedreigd door
massaliteit en ver
vlakking. In uitwas
sen van de wester
se produktie- en
consumptiemaat
schappij zijn gren
zen overschreden.
Er rijzen vragen ten aanzien van
onze eerbied voor het leven en
onze verantwoordelijkheid te
genover toekomstige generaties.
De twijfel aan onze wijze van
waarderen en aan de waarden
waarop wij onze beslissingen
baseren, neemt toe. Zijn dat
trouwens wel waarden of gaat
het om louter hebzucht en ei
gendunk? Normvervaging is een
gewone term geworden.
Velen hebben thans het ge
voel te leven in een tussentijd,
een periode van overgang van
het ene cultuurtijdperk naar een
andere wijze van leven en sa
menleven, een tijd van nieuwe
relaties tussen mannen en vrou
wen, tussen economie en maat
schappij, tussen staat en burge
rij.
Processen van culturele ver
andering worden op gang ge
bracht door tegenspraak van
wat vanzelfsprekend leek. Naast
'Zijn onze
normen niet
gewoon
hebzucht en
eigendunk
conformisme openbaren zich
kritiek en protest. Nieuwe vor
men weerspiegelen een nieuwe
inhoud, een zoeken naar nieu
we waarden.
Niet alleen wetenschap, on
derwijs, politiek en media heb
ben hierin een pioniersfunctie,
maar ook de kunst. Kunstenaars
roepen gedachten en gevoelens
op, verwondering en vragen,
verrukking en verbijstering. In
kritiek op de massaliteit loopt
kunst voorop, is zij onontkoom
baar elitair, exclusief en soms
moeilijk te volgen. Maar dat wat
eerst slechts voor enkelingen
toegankelijk was, kan later voor
velen een aanknopingspunt
vormen voor een
nieuwe beleving en
zingeving van het le
ven.
Kunst wil ons wakker
schudden, onze ogen
en oren, onze harten
en zinnen openen
voor dat wat juist
niet deel uitmaakt
van de sleur van alle
dag. Zo mèg kunst ook elitair
zijn, ja, moet zij zelfs eenzaam
zijn om haar uitzonderlijke
voortrekkersrol te kunnen ver
vullen. Van de samenleving
wordt gevraagd daarvoor de
ruimte te geven, ruimhartig te
tolereren wat niet onmiddellijk
wordt begrepen, wat zelfs pro
voceert en kwetst.
Dit betekent niet dat wij alles
moeten goedkeuren en mooi
vinden, noch dat we in onze
verontwaardiging moeten zwij
gen, verlegen met ons onver
mogen tot ontvankelijkheid en
een eigen antwoord. Kunst ver
tolkt soms ook lelijke en afsto
tende gedachten en gevoelens.
Ieder moet daartegenover zelf
een houding bepalen en vanuit
eigen waarden tot een beoorde
ling komen.
Openheid, acceptatie en res
pect betreffen de vrije uiting
van de kunstenaar, maar niet
elke wijze waarop die gestalte
krijgt. De uitdaging is kritisch te
toetsen en te blijven zoeken
naar kwaliteit, oprechtheid en
integriteit Er bestaat altijd
spanning tussen tolerantie en
gekwetstheid, de stem van de
eenling en het verlangen naar
een kompas waarop samen kan
worden gevaren. In een vrij sa
menspel tussen kunstenaar en
publiek, protest en instemming,
krijgt de samenleving glans en
wordt zij gestimuleerd op haar
weg naar culturele vernieuwing.
Maar juist in deze tijd van
verandering zullen wij moeten
uitgaan van hetgeen de toets
der eeuwen heeft doorstaan, ge
richt op behoud van het goede.
In de dialoog tussen verschil
lende bronnen van levensover
tuiging kunnen wezenlijke
waarden worden herijkt en hun
universele betekenis hervinden.
Zowel in maatschappelijke in
stellingen als in onze mentali
teit moeten rechtvaardigheid,
mededogen en saamhorigheid
herkenbaar worden.
Met Kerstmis valt op deze
waarden nieuw licht. Het kerst
verhaal richt onze blik op het
kind Jezus, in deze wereld geko
men om vrede te brengen, vre
de op aarde en vrede in ons ei
gen hart. De commercialisering
van het kerstfeest is teken van
een cultuur die het materiële is
gaan stellen boven het spiritue
le, die zich laat opjagen van het
ene evenement naar het andere
en die er niet meer in slaagt tijd
een element van heiligheid te
geven. Het kerstfeest vraagt bo
venal om stilte, de stilte van de
nacht waarin ruimte is voor
aanbidding en gezang, voor het
wonder van de muziek die zelfs
de diepten van de ziel toegan
kelijk kan maken. Kerstmis richt
ons op dat mysterie van de lief
de, de kracht die het mensenle
ven eeuwigheidswaarde geeft.
Ik wens U allen een gezegend
kerstfeest toe.
