Buitenland
Strijd Tbilisi
laait weer op
Wie kritiek heeft is een KGB-agent
Gebakken brood, is dat alles'
Onafhankelijk Kroatië blij maar bevreesd
Nederland niet verrast
door Duitse erkenning
ninsdag A JpiPmnP' '99' Redactie 023 150225 RONALD FRISART Jwt ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: HANS BOEZELUN
4
Georgiërs raken snel uitgekeken op Zviad Gamsachoerdia
MOSKOU Ind-Rtr
Nog voordat de nationalist Zviad Gamsa
choerdia werd gekozen tot president, rezen
in Georgië al twijfels. De 52-jarige Gamsa
choerdia kreeg op 26 mei een overweldi
gende meerderheid (87 procent) van de 5,4
miljoen Georgiërs achter zich, hoewel intel
lectuelen er op wezen dat hij dictatoriale
trekjes vertoonde. Die waarschuwingen ble
ken niet ongegrond.
Gamsachoerdia. die met zijn anti-Russi
sche opstelling het enthousiasme van de
Georgiërs losmaakte, blijkt niet de ideale fi
guur om de kleine Transkaukasische staat
naar zelfstandigheid te leiden. Hij kwam
zijn belofte Georgië snel om te vormen tot
een markteconomie niet na. Hij snoerde de
pers de mond, verbood demonstraties,
sloot de universiteit van Tbilisi, trad met
harde hand op tegen de etnische minderhe
den en zette zijn opponenten gevangen
hij, die zelf onder het communistische be
wind jarenlang gevangen zat. Nu zijn de
rollen omgedraaid: wie kritiek op hem
heeft, is een KGB-agent.
Toch had hij tot voor kort nog een repu
tatie als voorvechter voor de mensenrech
ten. In de jaren '70 werd hij gevangen gezet
omdat hij een groep had opgericht die het
naleven van de Helsinki-akkoorden over
mensenrechten controleert. Het gaf hem
veel respect en leidde tot de hoop dat
Gamsachoerdia in staat zou zijn Georgië
vreedzaam naar onafhankelijkheid te lei
den.
De drang naar afscheiding van de Sov
jetunie kreeg een fikse impuls nadat Sovjet
troepen in april 1989 met schepjes inhakten
op nationalistische betogers in Tbilisi.
Twintig Georgiërs kwamen daarbij om het
leven.
Ma^r nadat Gamsachoerdia eenmaal was
gekozen vergleed hij snel in de onbehou
wen politiek die deze zuidelijke republiek
zo kenmerkt. In september arresteerde hij
oppositieleider Georgi Tsjantoeria op be
schuldiging van „anti-sociale activiteiten",
waarop drie jaar gevangenisstraf staat.
Ten minste acht mensen werden in sep
tember en begin oktober gedood toen aan
hangers van Gamsachoerdia en oppositie
leiders met elkaar slaags raakten in de stra
ten van Tbilisi. Eerder ontsloeg hij zijn
vroegere strijdmakkers Tengiz Sigoea en
Georgi Chosjtaria uit hun functies van pre
mier en minister van buitenlandse zaken.
Sigoea is nu een vooraanstaand oppositie
leider.
Gamsachoerdia, wiens vader de auteur
Konstantin een begrip is in Georgië, schrijft
gedichten. In 1978 behoorde hij tot een van
de kandidaten die door het Amerikaanse
Congres werden genomineerd voor de No
belprijs voor de Vrede. Gisteren verklaarde
Washington dat de staat van dienst van
Gamsachoerdia voor wat betreft de demo
cratie een uiterst magere is.
Een zebra lijkt een poging te doen te lezen wat actievoerders op de
muur van zijn hok hebben geschreven. 'Vrijheid voor allemaal' en
'Dierentuin is marteling' kalkte de Duitse zuster van het dierenbevrij
dingsfront afgelopen nacht in de dierentuinen van Berlijn en Leipzig.
foto dpa peter hammer
Celstraf voor opeten hond van buren
Een timmerman uit het Amerikaanse plaatsje Adelanto heeft de
hond van zijn buurman deels opgegeten. Hij sloeg het beest met
een knuppel dood en legde een paar stukken van de hond op de
barbecue. De rest vroor hij in voor later. De jury van een recht
bank veroordeelde hem gisteren voor dierenmishandeling. De
man verklaarde dat hij al twee dagen niet had gegeten, toen hij
de hond zag. Volgens de aanklager was niet honger, maar een
conflict met de buurman het motief voor de gruwelijke daad. De
man gaat voor maximaal drie jaar de gevangenis in.
Geen vrije kerst voor Van Rossem
Jean-Pierre van Rossem, België's bekendste kamerlid, zal ook de
kerst in de gevangenis moeten doorbrengen. Het parlement be
sliste gisteren dat hij op zijn vroegst begin volgend jaar, bij de
eerste zitting van de Kamer van Volksvertegenwoordiging op 6
januari, zal worden vrijgelaten. Van Rossem, die vastzit op ver
denking van oplichting, had om onmiddellijke vrijlating ge
vraagd. De ex-beursgoeroe werd op 24 november met duizen
den voorkeursstemmen van Antwerpse kiezers gekozen.
Tokyo verbrandt vuil ondergronds
In het hartje van de Japanse hoofdstad Tokyo wordt een onder
grondse vuilverbranding gebouwd. Om tegemoet te komen aan
hevige protesten van stadsbewoners tegen de bouw van een ge
wone vuiloven in de buurt van woningen, zal de groeiende vuil-
berg van Tokyo vanaf 2011 ondergronds worden verwerkt. De
stad Tokyo produceert een achtste van de totale hoeveelheid af
val van Japan.
Traditionele 'kerststijging' Wall Street
De aandelenkoersen op de effectenbeurs van New York hebben
gisteren een zeer grote stijging laten zien. Zoals zo vaak tegen
het einde van het jaar, ging de Dow Jones-index van de dertig
toonaangevende fondsen sterk omhoog. De stijging-bedroeg drie
procent. De index brak voor het eerst in zes weken door de
3000-grens en eindigde op 3022,59 punten. Dat was 88,1 punten
hoger dan vorige week.
Vlak bij het vliegveld van Buda
pest is gistermorgen een bomaan
slag gepleegd op een bus met 28
joden uit de Sovjetunie, die op
doorreis waren naar Israël. Twee
politieagenten die de bus bege
leidden liepen ernstig letsel op, zo
meldt het Hongaarse persbureau
MTI. Ook vier passagiers raken
gewond. De bom was verborgen
in een personenauto die aan de
toegangsweg naar het luchtha
vengebouw stond. foto epa
Cambodjaanse
regering sluit
universiteiten
PHNOM PENH AP
De Cambodjaanse regering
heeft gisteren na vijf dagen van
studentenprotesten de universi
teiten gesloten. De ongeregeld
heden, die zeker aan zes men
sen het leven kostten en enkele
tientallen gewonden eisten,
hebben in Cambodja geleid tot
de roep om snelle stationering
van de toegezegde VN-troepen.
Een hoge Cambodjaanse
functionaris die anoniem wilde
blijven, zei dat er geen nieuwe
demonstraties zouden worden
geduld. Hij verklaarde dat de
ordetroepen opdracht hadden
gekregen te schieten. „Het bevel
is gegeven om te schieten. De
regering heeft geen andere keu
ze dan te laten zien dat zij de si
tuatie onder controle heeft."
Regerings- en verzetsleiders
Deze soldaat van de Rode Khmer heeft nu eindelijk tijd voor zijn gezin.
Het tafereeltje speelde zich af in Sisophone, in een gebied dat wordt ge
controleerd door de Rode Khmer vlakbij de Thaise grens. foto epa
hebben vandaag in Phnom
Pehn spoedberaad gehouden
over de onrust die in het land
het broze vredesakkoord be
dreigt. Prins Norodom Siha
nouk. voorzitter van de Oppers
te Nationale Raad, heeft de
overheid opgeroepen geen ge
weld te gebruiken.
Toch kabinet
Jan Olszewski
WARSCHAU DPA-AFP-Rtr
Bijna twee maanden na de par
lementsverkiezingen heeft Po
len weer een regering. Het Huis
van Afgevaardigden van het
Poolse parlement keurde giste
ren met 235 stemmen voor, 60
tegen en 139 onthoudingen de
door premier Jan Olszewski ge
presenteerde regering goed.
De premier waarschuwde dat
de slechte economische situatie
in het land onpopulaire maatre
gelen noodzakelijk maakt. Na
dat hij vorige week nog zijn for
matie-opdracht wilde terugge
ven, slaagde Olszewski er alsnog
in een meerderheid in het door
liefst 29 (kleine) partijen bezette
parlement achter zich te krij-
'gen. President Walesa, die Ols
zewski's pogingen een kabinet
te vormen enkele weken dwars
boomde, verscheen voor de uit
eindelijke goedkeuring iri het
parlement.
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke Persdienst (GPD). Reuter (Rtr),
Inter Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Presse Agentur (DPA). Agence France Presse (AFP).
United Press International (UPI).
Gamsachoerdia weet van geen wijken
Na een relatief kalme nacht hebben de voor- en tegen
standers van de Georgische president Gamsachoerdia
hun gevechten in de hoofdstad Tbilisi vanmorgen in alle
hevigheid hervat. In het centrum van de stad, voor het
regeringsgebouw waar Gamsachoerdia zich heeft ver
schanst, bestrijden de partijen elkaar met zwaar artille-
riegeschut en mitrailleurs. De tegenstanders van de pre
sident hebben inmiddels delen van de hoofdstad onder
controle.
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
Volgens nog onbevestigde be
richten uit Tbilisi zijn gisteren
30 tot 50 mensen gedood bij
een nieuwe bestorming van het
regeringspaleis van Gamsa
choerdia door bewapende een
heden van de oppositie.
Gamsachoerdia houdt zich
yolgens lokale journalisten
schuil in het gebouw en wordt
beschermd door regeringsge
trouwe eenheden. De oppositie
eist dat Gamsachoerdia, eind
mei met overweldigende meer
derheid tot president gekozen,
aftreedt. Hij heerst volgens de
oppositie als een dictator over
de Transkaukasische republiek,
zet politieke tegenstanders ge
vangen en lapt vrijheid van me
ningsuiting aan zijn laars.
De oppositionele troepen
worden geleid door een voor
malige commandant van de Ge
orgische Nationale Garde, Ten
giz Kitovani, en oud-premier Si
goea. De laatste zei gisteren dat
de oppositie nog steeds bereid
is tot praten, maar dat „de rege
ring en Gamsachoerdia kenne
lijk niet zijn geïnteresseerd in
het,voorkomen van een bloed
bad." De Oekraïnse president
Kravtsjoek bood gisteren aan te
bemiddelen.
De toegangswegen tot Tbilisi
zijn in handen van Kitovani's
gardisten, die samenwerken
met politie-eenheden. Het
vliegveld is gesloten. Telefoon
verkeer met de stad is vrijwel
onmogelijk. De Russische mi
nister van buitenlandse zaken
Kozyrev verklaarde gisteren dat
Rusland zich niet zal mengen in
de Georgische politieke troebe
len. „Maar we sympathiseren
met degenen die streven naar
een democratische ontwikke
ling, met respect voor de men
senrechten en garanties voor
minderheden", aldus Kozyrev.
MOSKOU HELEN WOMACK
THE INDEPENDENT
Anton zit met zijn twee kinde
ren aan de keukentafel en
wacfit tot Tamara het avonde
ten opdient. Met een geksche
rende armzwaai zet ze de pan
op tafel en tilt het deksel op: ge
bakken brood.
„Is dat alles? Waar is de kaas
die Ira uit Tallinn heeft meege
nomen?", klaagt de 11-jarige
Dasja. Met een verbeten gezicht
opent Tamara de koelkast, pakt
de kaas en snijdt de helft van de
homp in flinterdunne plakjes.
De rest gaat terug in de koel
kast. De maaltijd wordt wegge
spoeld met een slechte kwaliteit
Georgische thee, die bij gebrek
aan melk, suiker of citroen
drinkbaar is gemaakt met in
stukjes gesneden mandarijn -
partjes.
Dit is een Russische doorsnee
familie. Ze behoren beslist niet
tot de armsten en deze winter
lijden ze weliswaar geen hon
ger, maar voelen ze de voortdu
rende beklemming van een on
bevredigde eetlust.
Anton, een iconenschilder, en
Tamara, die in een porseleinfa
briek werkt, hebben een geza-
melijk maandinkomen van dui
zend roebel (ongeveer 25 gul
den volgens de officiële wissel
koers). Daardoor zijn ze niet ge
heel afhankelijk van de staats
winkels en kunnen ze zich soms
veroorloven naar de boeren-
markt te gaan, waar bijvoor
beeld een stuk vlees 200 roebel
kost. Af en toe ontvangen ze via
de Russisch-orthodoxe kerk een
westers voedselpakket. Boven
Bij een koopman met kisten vol appels vormt zich al snel een lange rij.
foto epa joerikadobnov
dien hebben ze buitenlandse
vrienden die hen niet zullen la
ten verhongeren.
Toch kunnen ze slechts met
moeite rondkomen, vooral te
gen het einde van de maand.
Ambtenaren hebben het bedui
dend moeilijker. Onderwijzers,
bijvoorbeeld, moeten overleven
op een maandsalaris van 300
roebel. Gepensioneerden krij
gen een schamele 200 roebel
per maand. Kostwinnaars die
grote gezinnen of gehandicap
ten moeten onderhouden, stijgt
het water tot aan de lippen.
De armen brengen hun dag
door in de rij voor de gesubsidi
eerde staatswinkels, die prak
tisch leeg zijn omdat klanten de
meeste beschikbare goederen in
grote hoeveelheden inslaan en
hamsteren, vooruitlopend op de
vrije prijzen die president Jeltsin
voor 2 januari heeft afgekon
digd. Brood en melk worden
dan drie keer zo duur. De rijen
wachtenden worden steeds
agressiever en soms wordt het
winkelpersoneel aangevallen.
In de staatswinkels in de
Moskouse Solyankastraat waren
zondag drie verschillende
broodsoorten te koop voor 40
tot 92 kopeken per brood, man
darijnen voor 20 roebel per kilo,
kruiken appelsap voor 7,50 roe
bel, verschillende knolgewassen
voor 1,20 tot 3 roebel per kilo,
vlees voor 7 roebel per kilo en
'commerciële' worst voor 129
roebel per kilo, een indicatie
van de te verwachten prijsont
wikkelingen als de krachten van
de vrije markt in werking tre
den. Maar de groenten waren
verrot en de eindeloos lange rij
voor het schriele vlees zou ie
dereen behalve de meest over
tuigde carnivoor afschrikken.
Na de dagelijkse voedseljacht
hebben de mensen weinig tijd
of energie" over om in de rij te
gaan staan voor kleren, die bo
vendien veel te duur zijn voor
gewone arbeiders. Een spijker
broek kost bijvoorbeeld 900 roe
bel in de commerciële boetie-
ken.
Daarom moeten de Russen
het zien te doen met de scha
mele bezittingen die ze hebben
overgehouden uit betere tijden.
Vitaly, Marina en hun zes kin
deren drinken thee uit een as
sortiment kapotte glazen, om
dat de kopjes allang zijn gebro
ken. Boris draagt grijze vodden
die ooit een lange onderbroek
waren. „Maar waarom zou ik
me moeten schamen?", vraagt
hij. „De onderbroek van een
minister ziet er waarschijnlijk
niet beter uit."
De nieuwjaarsvakantie nadert
snel, maar weinigen verwachten
een uitbundige feeststemming.
„Nieuwjaar?" zegt een oude
vrouw met de typisch Russische
bijgelovigheid. „We naderen de
apocalypse wanneer de leven
den dé doden zullen benijden."
De sociale vooruitzichten
voor 1992 vormen een goede
voedingsbodem voor extremis
ten, zoals de nationalistische
politicus Vladimir Zjirinovsky.
Hij organiseerde zondag op
nieuw een 'hongermars', waarin
ongeveer 5.000 voormalige
communisten meeliepen.
NIEUWSLIJN
ZAGREB RUNA HELLING A
CORRESPONDENT
„Pas maar op voor de Scud-ra
ketten." Zo'n opmerking is de
zer dagen in Zagreb maar half
een grap. Sinds Duitsland giste
ren Kroatië heeft erkend, houdt
de bevolking van de hoofdstad
min of meer rekening met een
nieuwe aanval. Het Joegoslavi
sche leger heeft namelijk niet
alleen raketten, het heeft ook
gedreigd met een totale oorlog
als de erkenning door de EG-
landen van Slovenië en Kroatië
Toch drukt dit dreigement de
vreugde in Zagreb niet. Van
nacht leek het alsof de oorlog in
de stad echt was uitgebroken.
Aan alle kanten werd geschotert,
uren lang. Enthousiaste gardis
ten wisten niets beters te doen
dan hun munitie de lucht in te
jagen.
Meestal is er van de oorlog in
Zagreb zelf overigens niet zo
veel te merken. Of het moesten
de zandzakken zijn die voor ie
der kelderraam liggen opgesta
peld. Natuurlijk, je ziet veel mi
litairen in de stad, vaak met hun
wapen aan de schouder. Je ziet
af en toe een pantserwagen in
camouflagekleuren, veroverd op
het Joegoslavische leger en ver
sierd met het Kroatische wapen.
En soms, als de wind verkeerd
staat, kun je het gerommel van
het slagveld horen.
Oppervlakkig gezien, gaat het
leven in de stad gewoon zijn
gang. De restaurants zijn open
en zitten vol met elegant gekle
de mannen en vrouwen. De
bioscopen vertonen de laatste
films.
Maar de oorlog raakt het leven
in Zagreb wel degelijk, al komt
dat niet zo direct aan de opper
vlakte. Vanwege een tekort aan
onderwijzers hebben scholieren
bijvoorbeeld nog maar halve
dagen les.
Ook de economie is volkomen
op hol geslagen en de gevolgen
daarvan beginnen merkbaar te
worden. Omdat de Joegoslavi
sche dinar inmiddels aan hy
perinflatie lijdt, heeft de Kroati
sche regering deze week tot de
invoering van een eigen munt
besloten. De Kroatische dinar
moet vanaf 1 januari verplicht
betaalmiddel worden, maar
deskundigen voorspellen voor
de munt geen betere toekomst
als voor de oude dinar. Daar
voor is de Kroatische economie
er te slecht aan toe.
„Het is dat er zoveel mannen
inmiddels in het leger zitten,
anders zou de vyerldoosheid
dramatisch zijn", aldus
econoom Branko Horvat. En dat
de winkels nog een redelijk aan
bod hebben, is volgens hem
schone schijn: „Er wordt nau
welijks nog geproduceerd of ge-
importeerd en over twee, hoog
uit drie maanden zijn de voor
raden op. Dan moet dit land
overschakelen op oorlogseco
nomie."
Een extra financiële last beteke
nen de honderdduizenden
vluchtelingen. Zagreb is inmid
dels overstroomd door mensen
die huis en haard hebben verla
ten wegens het oorlogsgeweld.
In luxe hotels als het Palace en
het Intercontinental, waar veel
vluchtelingen zijn onderge
bracht, maken de oudere boe
renechtparen een wat verloren
indruk. De vrouwen met een
stevige wollen zwarte sjaal om
het hoofd geknoopt, diverse la
gen rokken en viltlaarzen of af
getrapte schoenen. De mannen
met versleten broeken, meestal
een vest onder hun colbertjasje
en een pet of hoed op.
Hun sjieke onderkomen kan de
triestheid van hun situatie niet
verhullen. En schijn bedriegt
bovendien. „Er wordt apart
voor ons gekookt", vertelt Mira,
een vluchtelinge uit Vukovar.
„En in sommige hotels krijgen
mensen echt te weinig te eten.
Maar op je kamer zelf iets ko
ken, is verboden."
Zowel de vluchtelingen als de
bevolking van Zagreb beschik
ken over een fikse dosis vastbe
radenheid. Vukovar mag ver
overd zijn, maar daarmee nog
niet verloren. Er is vrijwel geen
winkel te vinden die tussen de
kerstversiering niet een bord
met oorlogsfoto's, een oproep
tot vrede of een affiche voor het
gevallen Vukovar of de beleger
de steden Osijek en Vinkovci
heeft staan.
Die affiches worden, net als de
televisie en de meeste kranten,
beheerst door twee thema's: de
terugverovering van de verloren
gebieden en een beschuldigen
de vinger naar Europa en de
rest van de wereld.
DEN HAAG/BELGRADO ANP-DPA-R
Nederland is „niet verrast" door het besluit van Duitsland om,
eerder dan enig ander EG-land, Kroatië en Slovenië officieel te
erkennen. De Duitse minister van buitenlandse zaken Gen-
scher, had vorige week al laten blijken zich niets te zullen aan
trekken van het oordeel van de arbitragecommissie van de
Haagse Joegoslavië Conferentie.
In Den Haag werd met enige bitterheid geconstateerd dat de
waarschuwingen tegen erkenning door de Amerikaanse presi
dent Bush, VN-secretaris-generaaJ Perez de Cuellar en de voor
zitter van de Joegoslavië Conferentie, Lord Carrington, precies
zijn uitgekomen. Het geweld is toegenomen, een politieke op
lossing van het conflict lijkt verder weg dan ooit.
Voorzitter Kostic van het voormalige staatspresidium heeft
gisteren in duidelijke termen verklaard dat Servië een Groot-
Servië nastreeft, of zoals Kostic het zelf noemde een „Derde
Joegoslavië". Het is volgens de Montenegrin duidelijk dat Ser
vië en Montenegro samen met Servische bevolkingsgroepen in
andere republieken zo'n nieuwe staat willen vormen.
FAO: Opnieuw
hongersnood
in Afrika
NAIROBIFRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
Een nieuwe hongersnood in de
Hoorn van Afrika bedreigt begin
volgend jaar zeker 15 miljoen
mensen. Westerse hulporgani
saties zouden nu al meteen
moeten beginnen met een
grootschalige hulpactie. De ko
mende maanden is ruim ander
half miljoen ton voedsel nodig
om een ramp te voorkomen in
Sudan, Somalia en Etiopië. Die
waarschuwing staat in een gis
teren gepubliceerd rapport van
de FAO, <ie voedsel- en land
bouworganisatie van de Vere
nigde Naties.
Volgens de FAO hebben bur
geroorlogen en etnische conflic
ten er samen met ernstige
droogte er toe geleid dat de
Hoorn van Afrika er ook dit jaar
niet in is geslaagd voldoende
voedsel te produceren.
Rusland
Zwarte Zee
