'Kritiek op jacht hypocriet'
J
ier jagers en een verslaggever zit-
ten opeengepropt in een auto.
Twee mannen schijnen met ster
ke lampen over de velden rondom Noordwij-
kerhout. Ineens doodse stilte, de geelachtig
ogen van een vos zijn waargenomen, jan
Poolman legt aan en schiet 'spits'. Voordat de
gast ook maar iets ziet of wellicht een oogje
dichtknijpt, knalt de eerste kogel door de
lucht. Het projectiel raakt over een afstand
van negentig meter de vos in de borstkas.
Een snelle sprint vanuit de auto, een genade
schot en deze Reintje is naar de eeuwige
jachtvelden.
Die avond wordt na lang en intensief
speurwerk nog een vos opgemerkt. Dit exem
plaar heeft minder 'geluk', hij wordt vermoe
delijk in de voorpoot aangeschoten, buitelt
over een slootje en weet ondanks een hard
nekkige achtervolging en drie nieuwe scho
ten aan de jagers te ontsnappen. „Mor
genochtend nog effe met de hond langs
gaan', klinkt het 's nachts rond twaalf uur. De
volgende morgen blijkt de vos reeds dood te
zijn.
Jan Poolman, rayon-commandant van de
Noordwijkerhoutse rijkspolitie en voorzitter
van de Wildbeheereenheid Duin- en Bollen
streek, geeft zijn visie op de vossejacht „De
vos is een rover en heeft in Nederland geen
natuurlijke vijand meer. Hij eet behalve ko
nijnen en kippen ook het broedsel van aller
lei weidevogels, meeuwen en eenden."
De jacht is altijd omgeven geweest met
emoties. Voor- en tegenstanders struikelen
over hun woorden als er naar hun mening
wordt gevraagd. Poolman over het heikele
onderwerp: „Maar veel mensen zijn hypo
criet als ze enerzijds zelf een gehaktbal eten
en ze het anderzijds afkeuren dat de jager
een haas schiet en het dier daarna ook nog
met smaak opeet. Valse emoties eigenlijk
want een koe heeft helemaal geen kans om te
ontsnappen van het lot eens 'een biefstuk' te
worden, terwijl konijnen en vossen allerlei
mogelijkheden hebben om aan de jageF te
ontkomen."
De vergunning om 's nachts met behulp
van kunstlicht op vossen te mogen jagen
wordt afgegeven door het ministerie van
landbouw, natuurbeheer en visserij. Het ter
rein waarin de veertig jagers die aangesloten
zijn bij de Wildbeheereenheid (opgericht op
31 mei 1991) bestrijkt het totale kustgebied
van Katwijk naar Zandvoort (14.000 hectare),
uitgezonderd de Amsterdamse Waterleiding-
- duinen (3500 hectare). Het uitsluiten van de
Waterleidingduinen van het jachtgebied is
een doorn in het oog van de jagers.
„Daar komt alle rottigheid van", verschiet
Poolman al gelijk wat kruit. Omdat de vossen
een eigen territorium hebben en de waterlei
dingduinen eenvoudigweg te klein zijn voor
de huidige hoeveelheid vossen („vermoede
lijk enkele honderden"), worden de jonge
exemplaren het duingebied uitgestoten en
zwermen de laatste jaren steeds meer uit
over de weilanden, landbouwterreinen en de
bollenvelden. De Wereldgezondheidsorganis-
tie stelt volgens de jagers dat per duizend
hectare er drie tot vijf vossen mogen zijn. Dat
betekent dat volgens deze norm er in dit be
schermde duingebied er hooguit 'plaats' is
voor achttien vossen.
Het verwijt van de jagers aan de gemeente
Amsterdam, de eigenares van de waterlei
dingduinen, is dat de 'sluwste onder de die
ren' de laatste jaren ongelimiteerd zijn gang
kan gaan. „De vos heeft nu zo'n beetje de
taak van jachtopziener overgenomen".
Medebestuursleden Kees Klinkenberg en
Dries Stevens mengen zich in het gesprek.
Klinkenberg over het onderwerp 'begrazing'.
„Doordat de vossen voornamelijk grasetende
konijnen eten, is het hele duingebied langza
merhand vol gekomen met hoog gras. Nu
moeten paarden en koeien dat evenwicht
weer gaan herstellen. Dit probleem is wel he
lemaal door de mens geschapen, omdat hij
de vos zijn gang laat gaan. Af en toe hoor je
zelfs van plannen om de wolf, de natuurlijke
vijand van de vos, weer uit te gaan zetten.
Dat idee is natuurlijk te dwaas om over te
praten en daarmee trek je de problematiek
wel erg scheef."
Verzinsel
„Ik begrijp de bezorgheid van de jagers niet
zo", begint H. Niesen van de Stichting Kri
tisch Faunabeheer met zijn relaas over de
vossejacht. „Die zogenaamde overlast van de
vos is een verzinsel van de jagers. De vos
krijgt tegenwoordig overal de schuld van en
wordt zo'n beetje de Zwarte Piet van de na
tuur."
De 'uitroeiingscampagnes' van de jagers
hebben volgens Niesen echter geen enkel ef
fect. Het enige dat ze bereiken is een ernstige
verstoring van de natuur. „Ze kunnen alleen
exemplaren afschieten die anders slachtof
fers van het verkeer zouden worden. Of an
ders wel aan ondervoeding zouden sterven."
„Het publiek wordt door de jagers vals
voorgelicht als ze zeggen dat er te veel vossen
zijn. Er zijn toch ook niet te veel roodborstjes
of mussen? De natuur reguleert alles zelf.
Waarom krijgen de meeste eenden tien jon
gen? Niet om allemaal volwassen te worden,
maar om te dienen als voedsel voor andere
dieren."
Gaat geagiteerd verden „Hoe weten de ja
gers trouwens zo zeker dat het altijd vossen
- zijn die de kippenhokken leeg halen? Staan
ze er soms bij? Misschien zijn het wel katten
of honden die de slachtingen aanrichten."
Hij verwacht dat het aantal vossen de ko-
Wildbeheereenheid op vossejacht
in Duin- en Bollenstreek
Vossen worden de laatste jaren steeds vaker in de Duin
en Bollenstreek gesignaleerd. Vanuit de Amsterdamse
Waterleidingduinen zwermt Reinaerd uit over de streek.
Vooral de jonge vos is op zoek naar nieuwe gebieden en
volgens de Stichting Kritisch Faunabeheer zal hij
binnenkort ook in Leiden worden aangetroffen. De jagers
melden dat de vos tijdens zijn zwerftocht slachtingen
aanricht in kippenhokken en het broedsel van
weidevogels verorbert. Kritisch Faunabeheer is fel tegen
de vossejacht. „De vos krijgt overal de schuld van en
wordt zo langzamerhand de Zwarte Piet van de natuur",
stelt de stichting. „Wij worden altijd in een kwaad
daglicht gesteld", spreken de jagers tegen.
mende jaren nog verder zal toenemen. „Over
een tijdje krijg je in Leiden net als in andere
steden zoals Berlijn en Londen ook vossen."
Het argument dat de jagers aanvoeren over
het uitsterven van bepaalde vogels noemt
Niesen 'pure onzin". „Er hebben nog nooit
zoveel weidevogels in de duinen gebroed.
Sommige soorten zoals de wulp en de lepe
laar hebben het zwaar, maar daar is de vos
niet alleen de oorzaak van. Het voedsel van
de vos bestaat nog steeds voor negentig pro
cent uit konijnen en als de jagers eerst alle
konijnen afschieten, dan zal de vos wel uit
moeten gaan zien naar nieuwe voedselbron
nen. Gek eigenlijk dat alleen jagers zich zo
veel zorgen over kippen en vogels maken."
Acceptabel
De Stichting Duinbehoud, die in Leiden ze
telt, heeft een genuanceerdere mening over
de vossejacht. De directeur van de milieu-or
ganisatie, Albert Salman, zegt er het volgende
over. „Wij zijn niet a priori tegen. Jacht kan in
sommige gevallen nuttig en acceptabel zijn.
Hoewel we er naar streyen om in de duinen
zo weinig mogelijk jacht te hebben, zeggen
wij niet dat daar nooit geschoten mag wor
den. Maar de jagers dienen wel met de juiste
argumenten te komen. Buiten het duinge
bied moet ook meer kunnen dan in de dui
nen. In de duinen is een goede vogelstand
uitstekend te combineren met een verant
woorde vossestand."
De vos heeft naar de mening van de direc
teur van de Leidse stichting een belangrijke
functie, omdat hij de hoogste schakel in het
ecologisch stelsel is. Hij heeft sinds mensen
heugenis in de duinen gezeten en hoort er
gewoon thuis. „Als inderdaad blijkt dat de le
pelaar of de wulp gaat verdwijnen, moeten
we ons gaan bezinnen hoe het verder moet
met de vossestand, maar tot nu toe is er geen
reden tot ongerustheid."
Over de oprukkende vergrassing in de dui
nen heeft Salman een geheel andere mening
dan de jagersman. Mede door de zure regen
heeft er een enorme 'vergrassing' in de dui
nen plaats en is de 'blanke top der duinen'
langzaam maar zeker een onbekend natuur
verschijnsel aan het worden. Doordat het
aantal konijnen drastisch is afgenomen, is
het gras inmiddels zo hoog opgeschoten dat
de overgebleven konijnen er niet meer aan
beginnen. „Konijnen houden niet van hoog
gras", stelt Salman droogjes vast.
Myxomatose
De konijnenstand is volgens de directeur al
jaren veel te laag. Hij .noemt vier oorzaken, te
weten: de reeds genoemde vergrassing, de
jacht op de konijnen, allerlei konijnenziek-
ten, waaronder de gevreesde myxomatose,
en als laatste („en ook absoluut in deze volg
orde") de vossestand. Daarom moeten voor
lopig paarden en koeien de taak van de ko
nijnen overnemen.
„De jagers hebben eigenlijk het probleem
in de velden rond de duinen helemaal zelf
gecreëerd. Zij hebben altijd al te veel konij
nen afgeschoten. Daardoor zijn er nu te wei
nig en gaat de vos op zoek naar nieuw voed
sel, waaronder kippen, fazanten en broedsel
van grondbroeders. Maar de jager gaat maar
door èn konijnen èn vossen af te schieten."
In de loop van de jachtpartij worden ver
schillende jagers thuis opgehaald en weer af
gezet. (De geur van de dode vos achterin de
auto wordt zo langzamerhand behoorlijk
overheersend en is niet bepaald een weldaad
voor de neus). De hele Duin- en Bollenstreek
is namelijk opgedeeld in ruim vijftig kavels.
Iedere kavel heeft z'n eigen 'jachthouder' en
andere jagers mogen alleen in aanwezigheid
van de jachthouder in het betreffende gebied
jagen. Dit hoofd is volgens Poolman tevens
verantwoordelijk voor de schade die door het
wild is aangebracht aan de gewassen. Pool
man: „Vooral bij de hyachinten zorgt de vos
voor grote schade, de zogenoemde zwart-
randziekte. Als wij de vos zijn gang laten
gaan, kunnen wij door de bollenkweker ver
antwoordelijk worden gesteld en verplicht
worden om schade te betalen." Daarnaast wil
de jager vermeld zien dat de vos nog steeds
de grote 'overbrenger' van de gevreesde
hondsdolheid is.
Stropersfamilie
Hebben stropen en jagen iets met elkaar te
maken? Voor de Noordwijkerhoutse jagers
blijkbaar een komische vraag. Weet de ver
slaggever dan niet dat 'heel' Noordwijker-
hout ooit één grote stropersfamilie was. Dat
verschillende Noordwijkerhouters nu nog
steeds een belletje boven het bed hebben
hangen. En dat dit belletje via een touw ver
bonden is met een kippepootje. Als het belle
tje afgaat, hoeft de eigenaar van dit ingenieu
ze mechanisme alleen nog maar even het ge
weer te pakken en de vos vanuit een riante
positie neer te knallen.
En dat nog niet zo heel lang geleden een
wijd en zijd goed bekend staande rechter een
persoon schuldig heeft bevonden aan strope
rij enkel en alleen omdat hij uit Noordwijker-
hout kwam. „Och die verhalen doen natuur
lijk niet voor niets de ronde."
Toch is Poolman, in het dagelijks leven im
mers politieman, alert als er bij het verlaten
van een bepaald terrein een hek openstaat.
Hij zegt stropers altijd te pakken en te bekeu
ren. Verder is het gebruikelijk dat iedere jager
zijn buit na afloop inlevert op het politiebu
reau. Van iedere vangst wordt melding ge
maakt en de jager krijgt voor het doden een
premie van vijftien gulden. De meeste vossen
gaan volgens Poolman daarna naar een de
structiebedrijf. „Ach iedere jager heeft na
tuurlijk thuis al een opgezet exemplaar." De
gemiddelde vangst van een jager is moeilijk
aan te geven. Poolman heeft dit jaar, sinds
het jachtseizoen op 15 oktober is openge
steld, zes exemplaren neergeschoten. Een
collega-schutter daarentegen heeft al 24
kruisjes achter zijn naam staan.
Rotsport
De jagers verwijten vooral Kritisch Faunabe
heer een vals beeld rond de jacht te schetsen.
De activiteiten van 'foute' jagers krijgen daar
door in de pers onnodig veel aandacht en
worden steevast opgeklopt. Dries Stevens is
behalve jager ook instructeur van de jachtop-
leiding in Zuid-Holland. „Kritisch Faunabe
heer blaast de excessen die helaas ook bij ons
voorkomen, altijd extreem op. Vergelijk het
maar met mensen die al van te voren weten
dat boksen een rotsport is. Hebben ze zich
ooit verdiept in de spelregels? Als er ergens
een automobilist een overtreding begaat, kun
je toch ook niet stellen dat alle automobilis
ten verkeerd zijn. Ik noem zoiets maar selec
tieve verontwaardiging en het heeft vermoe
delijk te maken met het feit dat ons werk te
maken heeft met doden."
Aan het einde van de jacht, nog even na
pratend en genietend van een 'jonge klare'
zegt hij hierover „Als jager heb je meer deel
aan de natuur dan de wandelaar of de fietser.
Je hebt immers de kans en de plicht in te grij
pen. Het doden is slechts een heel klein on
derdeel van ons werk. Ie speurt en je zorgt
dat de wetten in de natuur op een goede ma
nier voortgang kunnen hebben. En soms vol
trek je het definitieve eindoordeel."
De directeur van de Stichting Duinbehoud, Albert Salman (foto boven) en drie jagers
met hun buit (foto rechts). Die laatsten vormen het bestuur van de Wildbeheereen
heid Duin- en Bollenstreek. Van links naar rechts Jan Poolman (voorzitter), Kees
Klinkenberg en Dries Stevens. foto's wim dijkman en dick hogewoning
