Buitenland
Servië aast op deel
Kroatië en Bosnië
Groenen dwarsbomen
Belgische formatie
Rebellen Djibouti gedood
bij zoekactie van politie
Keating opvolger Hawke
als premier Australië
Roh: Zuid-Korea heeft
geen kernwapens meer
Parlement tegen ontslag
Poolse premier Olszweski
Navo-beraad met Sovjets zonder Sjevardnadze
GM schrapt 74.000 banen
Vredesoverleg afgebroken
Donderdag 19 december 1991
Redactie 023-150225 RONALD FRISART thel ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen. MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: AART KOK
5
HET VLIEGTUIG dat klaar stond om
ex-DDR-leider Honecker naar Noord-
Korea te brengen, is zonder hem ver
trokken. Duitsland heeftom uitleve-
nng van Honecker gevraagd
NIEUWSLIJN
Duitse gijzelaars voorlopig niet vrij
Radiozenders in Libanon hebben gisteren gemeld dat de Hama-
di-familie niet bereid is de twee laatste westerse gijzelaars in Li
banon. de Duitsers Heinrich Strübig en Thomas Kemptner. te
laten gaan zonder wederdienst. De famiiie verzet zich tegen de
zin van Iran tegen een onvoorwaardelijke vrijlating van de gijze
laars. Men blijft aandringen op de vrijlating van de in Duitsland
gevangen zittende broers Mohammed Ali Hamadi en Abbas
Hamadi, die beiden veroordeeld zijn wegens terroristische acti-
Eerste kerncentrale China in gebruik
China heeft gisteren een eerste kerncentrale laten proefdraaien.
De reactor zal ondermeer Shanghai van stroom voorzien als hij
in juni 1992 definitief in gebruik wordt genomen. De regering
wilde de centrale oorspronkelijk in 1989 al in gebruik nemen en
het is niet bekend waarom de reactor nu pas draait. De media
spraken van een technisch hoogstandje, maar vermeldden niet
dat de centrale met Japanse, Duitse en Franse hulp is gebouwd.
De centrale heeft een vermogen van 1,5 miljard kilowatt-uur per
jaar.
Parijs wil Bois de Boulogne afsluiten
Parijs overweegt het Bois de Boulogne na zonsondergang te slui
ten voor alle motorverkeer. Met de maatregel wil men in het
grote westelijke bosgebied, dat onder mannen populair is als
ontmoetingsplaats, de eveneens daar plaatsvindende prostitutie
en tippelarij aan banden te leggen. Politieprefect Pierre Verbrug-
ghe, die spreekt van grote aids-risico's, zegt dat het bos na het
invallen van het avondduister bevolkt door grote aantallen man
nelijke prostituées, wat in het bos een druk verkeer van lang
zaam rijdende auto's met klanten tot gevolg heeft. Plaatsvervan
gend burgemeester Jean Tiberi gelooft dat het voorstel van de
politiechef de enige manier is om een einde te maken aan de
onbeheersbare seksrecreatie in het bos.
RK kerk Mexico krijgt erkenning
Het Huis van Afgevaardigden in Mexico heeft met grote meer
derheid ingestemd met een wijziging van de grondwet die de ju
ridische erkenning van de Rooms-Katholieke Kerk en andere
kerken mogelijk maakt. De kerken krijgen het recht bezittingen
te verwerven en te beheren. Priesters mogen voortaan stemmen,
maar zijn niet verkiesbaar voor politieke functies. Ook blijft het
priesters verboden zich met politieke zaken in te laten. Het be
sluit maakt een einde aan de anti-kerkelijke artikelen in de
grondwet van 1917.
Slovenië en Kroatië blij met erkenning EG
Internationale bemiddelaars hebben gisteren opnieuw
geprobeerd om de rivaliserende leiders van Joegoslavië te
bewegen een wapenstilstand overeen te komen, zodat
een VN-vredesleger kan worden gestationeerd. De rege
ring van Servië legde echter meteen een bom onder het
vredesproces door aan te kondigen dat zij de door Ser
viërs bewoonde gebieden van Kroatië en de etnisch ge
mengde republiek Bosnië-Hercegovina zal erkennen. Dit
komt neer op annexatie van grote delen van de twee re
publieken.
vic. Carrington kwam uitleg ge
ven over het principebesluit van
de EG om per 15 januari Joego
slavische republieken, die de
mensenrechten van hun etni
sche minderheden garanderen,
te erkennen. Zowel Slovenië als
Kroatië, die zich op 25 juni on
afhankelijk verklaarden, verwel
komde het EG-besluit, maar
BELGRADO AP-ANP-AFP-DPA
EG-bemiddelaar Lord Carring
ton voerde gisteren in de Oos
tenrijkse stad Graz afzonderlijk
overleg met de presidenten van
Slovenië en Kroatië, Kucan en
Tudjman, en reisde vervolgens
naar Belgrado voor overleg met
de Servische president Milose-
Servische functionarissen ver
oordeelden het als een feitelijke
ontmanteling van Joegoslavië
en voegden daaraan toe dat zij
niet op erkenning van de EG
zitten te wachten.
De Servische regering heeft
gisteren aangekondigd het par
lement van de republiek te zul
len voorstellen, de door Serviërs
bewoonde streek Krajina in
Kroatië en de door Serviërs be
woonde gebieden in Bosnië for
meel te erkennen. Die gebieden
zouden samen met Servië en
Montenegro een nieuw Joego
slavië moeten vormen. De Ser
vische aankondiging versterkt
de vrees van sommige critici,
dat erkenning van de naar onaf
hankelijkheid strevende repu
blieken kan leiden tot uitbrei
ding van de oorlog buiten Kroa-
Verhofstadt geeft opdracht terug
BRUSSEL HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De Belgische 'groenen' hebben
gisteren de pogingen gedwars
boomd om een socialistisch-li
beraal-groene coalitie zonder
christen-democraten te vor
men. De twee Vlaamse en
Waalse groene partijen, Agalev
en Ecolo, wezen de voorstellen
van de liberale kabinetsforma
teur Guy Verhofstadt van de
hand. En daarna haakten
'noodgewongen' ook de Vlaam
se socialisten af.
De groenen weigerden om
aan inhoudelijke onderhande
lingen te beginnen, omdat zij
Verhofstadts voorstellen niet
vernieuwend genoeg vonden.
De formateur gaf gisteravond
zijn opdracht terug aan koning
Boudewijn. Omdat andere coa
lities zonder christen-democra
ten nauwelijks mogelijk zijn,
wordt aangenomen dat nu naar
voortzetting van de huidige
rooms-rode coalitie zal worden
gestreefd.
De christen-democraten van
premier Martens zullen blij zijn
met deze ontwikkeling. Na hun
verkiezingsnederlaag weigerden
zij het initiatief in de formatie te
nemen, hoewel de CVP de
grootste partij van het land is.
De CVP vond dat de andere
partijen de politieke crisis maar
moesten oplossen. Zij rekenden
er, naar nu blijkt terecht, op dat
men dan vanzelf wel weer bij de
christen-democraten zou uitko
men. En die staan nu veel ster
ker.
De groenen vonden in de
voorstellen, die Verhofstadt na
tien dagen praten op tafel had
gelegd, te weinig over de aan
pak van de milieuverontreini
ging, over het ontzien van de
zwaksten bij de bezuinigingen
op de sociale zekerheid, over de
democratisering en over een
vergaande hervorming van het
Belgische politieke systeem.
Agalev-voorman Ghysels noem
de de voorstellen van Verhof
stadt „oude wijn in oude zak
ken".
NAIROBI-DJIBOUTIAP-GPD
Ordetroepen die in de hoofd
stad van Djibouti een klopjacht
hielden op rebellen, hebben
daarbij gisteren volgens leden
van de oppositie en diplomatie
ke bronnen zeker 35 mensen
gedood. De klopjacht had plaats
in de wijk Arhiba van de hoofd
stad Djibouti, waar voorname
lijk leden van het Afar-volk wo
nen. Sinds een maand woedt
onder de Afar in het noorden
van het land een opstand tegen
de centrale regering in Djibouti.
Het dodencijfer kon door on
afhankelijke bronnen niet wor
den bevestigd. Inwoners van de
sloppenwijk beweren dat in het
wilde weg werd geschoten toen
een groep mensen wilden ver
hinderen dat mensen die zon
der geldige identiteitspapieren
waren opgepakt, met een
vrachtwagen werden afgevoerd.
De lezing van de overheid is
dat regeringstroepen naar de
wijk gingen voor een routine
controle van identiteitsbewij
zen, op een geheime opslag
plaats van wapens stuitten en
vervolgens door inwoners van
de wijk werden beschoten.
Hierbij zouden twee politie
agenten, één soldaat en vijf bur
gers zijn gedood. Afar-leiders
verwijzen deze versie van het
gebeuren naar het rijk der fabe
len.
De spanning tussen de rege
ring van president Gouied Ap-
tidon en leden van de Afar-stam
in Djibouti is de afgelopen we
ken aanzienlijk toegenomen. De
Afars zijn fel gekant tegen de
dominante positie die de Issa-
stam binnen Aptidons regering
inneemt en zijn ruim een
maand geleden daarom een
guerrilla-oorlog begonnen in
het noorden van het land.
is niet onverdeeld populair. In
politieke cartoons wordt hij
vaak voorgesteld als de „dood-
graver'van de Australische eco
nomie, omdat hij de rente hoog
hield, waardoor in de visie van
sommigen de recessie werd uit
gelokt. Anderzijds blijken de
conservatieven bij debatten in
het parlement weerloos tegen
zijn bijlende humor.
Hawke is een voormalig vak
bondsleider. Hij staat erom be
kend geen blad voor de mond te
nemen. Sinds 1983 heeft hij
meegeholpen Labor aan vier
verkiezingsoverwinningen te
helpen. De volgende verkiezin
gen zouden in mei 1993 moeten
plaatsvinden.
De voormalige minister van fi
nanciën Paul Keating is van
daag gekozen tot leider van de
Australische Laborpartij. Dit be
tekent vrijwel zeker dat premier
Bob Hawke moet aftreden en
zal worden opgevolgd door Ke
ating.
Om de stemming was door
Hawke gevraagd wegens de da
lende populariteit van zijn par
tij, die vaak verantwoordelijk
wordt gesteld voor de recessie
die al anderhalf jaar in Australië
aanhoudt. Keating was de enige
tegenkandidaat. Hij kreeg 56
stemmen, Hawke 51.
Ook Keating, die in juni al een
poging deed Hawke te wippen,
ACHTERGROND
CORRESPONDENT BRUSSEL HANS DE BRUUN
Het Poolse parlement heeft gis
teren het ontslag van premier
Jan Olszewski afgewezen. De
volksvertegenwoordigers gaven
hem daarmee hun steun zijn
pogingen een regering te vor
men voort te zetten. De Sejm
(Tweede Kamer) keerde zich
met 214 stemmen voor, 132 te
gen en 73 onthoudingen tegen
het ontslag van Olszewski die
dinsdag zijn formatie-opdracht
teruggaf nadat president Walesa
zijn lijst met kabinetsleden had
afgekeurd.
Vlak voor de stemming over
zijn ontslag zei Olszewski al be
reid te zijn de regeringsformatie
opnieuw op zich te nemen als
de Sejm hem zou steunen. Hij
stelde echter twee voorwaarden
aan de intrekking van zijn be
sluit tot ontslag. Ten eerste
moet zijn toekomstige regering
de goedkeuring krijgen van
Walesa en ten tweede is het vol
gens hem noodzakelijk een
nieuwe formule voor de rege
ringssamenstelling te zoeken
„met deelneming van alle seri
euze krachten" in het parle
ment.
Het Amerikaanse General Mo
tors (GM), het grootste auto
concern ter wereld, heeft een
ingrijpende reorganisatie aan
gekondigd. De komende vier
jaar worden er in de Verenigde
Staten en Canada 21 fabrieken
gesloten en 74.000 banen ge
schrapt.
De banenvermindering komt
Israëlische en Palestijnse onder
handelaars hebben gisteren hun
besprekingen in Washington af
gebroken. Zij konden het niet
eens worden over een procedu
rekwestie waardoor zij de afge-
DETROIT Rtr-KRF
plaatsen. Het is de bedoeling
dat volgend jaar al 24.000 banen
verdwijnen. De produktie-afde-
lingen nemen daarvan het gros
voor hun rekening, zo'n 15.000
banen. Eind volgend jaar heeft
GM dan nog 289.000 man pro-
duktiepersoneel over. In 1995
moet dat aantal zijn verminderd
tot 250.000.
WASHINGTON AP-CPD
zaken die hen verdeeld houden.
Het enige waar de partijen het
over eens werden, is de onder
handelingen op 7 januari voort
te zetten op een nog nader te
bepalen plaats.
Eén man zal er morgen in het Navo-hoofd-
kwartier, waar de Navo praat met 'Oost-Eu
ropa' niet bij zijn: Eduard Sjevardnadze,
nog even Sovjet-minister van buitenlandse
zaken. Hij was wel uitgenodigd maar komt
niet. „Jammer", zeggen Navo-diplomaten,
die het nu moeten doen met de Sovjet-am
bassadeur in België, Nicolai Afanassevski.
Maar ook van hem is niet duidelijk wie hij
vertegenwoordigt in deze eerste bijeen
komst van de Noordatlantische Samenwer
kingsraad. Die werd begin november in Ro
me door de Navo-regeringsleiders in het le
ven geroepen om geregeld te kunnen pra
ten met de Oosteuropese landen, de Sov
jetunie en de Baltische staten.
De Navo weet niet wie behalve Afanassevski
zullen komen. Het lijkt erop dat de Sovjets
het zelf ook niet weten. Men wacht af of in
de Sovjet-delegatie vertegenwoordigers van
de onafhankelijke republieken zitten.
„Maar er is maar één stoel voor de Sovjetu
nie ingeruimd", zegt men in Brussel. Zo
lang de Sovjetunie nog bestaat, nog maar
twee weken dus, doet de Navo alleen zaken
met de centrale regering. De Russische Fe
deratie, Witrusland en de Oekraïne hebben
ook nog niet kenbaar gemaakt dat zij een
aparte plaats in de Noordatlantische Sa
menwerkingsraad willen. Maar dat is
slechts een kwestie van tijd.
De situatie in de Sovjetunie wordt het be
langrijkste agendapunt. De Amerikaanse
minister Baker (buitenlandse zaken) licht
vandaag al zijn Navo-collega's in over zijn
rondreis door de Sovjetunie. En morgen
kunnen de ministers het misschien uit de
mond van de Sovjets zelf horen.
Er zal opnieuw bij de Sovjet-republieken
In dezelfde zaal waarin Navo-ministers
een kwart eeuw lang hun strategie tegen
de Sovjetunie en haar satellieten in
Oost-Europa bedachten, zitten diezelfde
ministers vrijdag aan één tafel met hun
vroegere opponenten. Ditmaal om sa
men nieuwe stategieën voor een vreed
zaam Europa te bedenken.
worden aangedrongen op een centrale, be
trouwbare controle van de kernwapens. De
uitlatingen van president Nazarbajev van
Kazachstan, dat hij de kernwapens op zijn
grond nog even wil houden, hebben zowel
in Moskou als bij de Navo de wenkbrauwen
doen fronsen.
De Russische Federatie heeft wel al interna
tionaal toezicht voorgesteld. Dat kan bij
voorbeeld via het Internationaal Atooma
gentschap van de VN, zo zeggen diploma
ten. Er zal ook worden gesproken over het
voorstel van de Franse president Mitterrand
om een topconferentie te houden van de
kemwapenstaten in Europa.
De zestien Navo-ministers en de voorals
nog negen uit Oost-Europa en de Sovjetu
nie zullen daarnaast praten over verdere sa
menwerking. In Rome werd al gedacht aan
thema's als het uitbreiden van de politieke
en militaire contacten, voorlichting, hulp
bij het ombouwen van de wapenindustrie
en opleidingen.
Ook komt de rol van de Conferentie voor
Veiligheid en Samenwerking in Europa aan
de orde. In Rome heeft de Navo gesteld dat
die het eerste forum voor overleg over vei
ligheidskwesties moet blijven. Vanaf 1992
zullen ook alle ontwapeningsonderhande
lingen onder de vleugels van de CVSE gaan
plaatsvinden. Dinsdag hebben de vijfen
twintig ambassadeurs al voorvergaderd.
Ook al een unieke bijeenkomst, zegt een di
plomaat. „We zijn van de Sovjets gewend
dat zij alleen Russisch spreken, ook al be
heersen ze Frans of Engels. Maar nu sprak
Afanassevski gewoon Engels. En hij zat tus
sen ons in, als was hij een van ons"!
De ambassadeurs hebben al een ontwerp-
communiqué voor hun ministers opgesteld.
Dat ging volgens diplomaten „opmerkelijk
soepel". Iedereen beseft dat deze Noordat
lantische Samenwerkingsraad een unieke
kans is om tot gemeenschappelijke ideeën
en afspraken over de veiligheid van Europa
te komen, zo wordt gesteld.
Met het oplossen van de Sovjetunie wordt
ook de discussie over een Navo-lidmaat-
schap van Polen, Tsjecho-Slowakije of
Hongarije opnieuw actueel. Tot nog toe
konden zulke verzoeken worden afgehou
den met het argument dat absoluut voorko
men moest worden de Sovjetunie in het
isolement te drukken. Nu de Unie niet meer
bestaat, gaat dat niet meer op. Volgens
Navo-diplomaten zal die ontwikkeling ech
ter eerder de rol van de nieuwe Nioordat-
lantische Samenwerkingsraad versterken.
Naarmate die raad belangrijker wordt, is
het minder noodzakelijk de Oosteuropea
nen Navo-lid te laten worden.
De samenwerkingsraad moet het orgaan
van overleg worden tussen de ministers van
de vijfentwintig landen. Zij zullen twee keer
per jaar bijeenkomen (en de ambassadeurs
elke twee maanden). Voorlopig alleen in
Brussel (de Navo is immers de initiatiefne
mer), maar zittingen in Oost-Europa zijn la
ter niet uitgesloten.
SEOUL AP
De Zuidkoreaanse president
Roh Tae-woo heeft gisteren ver
klaard dat zijn land geen kern
wapens meer heeft. Met die ver
klaring hoopt hij Noord-Korea
ertoe te bewegen de ontwikke
ling van kernwapens te staken
en de Noordkoreaanse presi
dent Kim II Sung warm te ma
ken voor een topconferentie.
Roh zei in een televisietoe
spraak dat alle Amerikaanse
kernwapens uit Zuid-Korea zijn
weggehaald. Die verwijdering
vormde een belangrijk onder
deel van de campagne die
wordt gevoerd om het commu
nistische Noord-Korea over te
halen in te stemmen met de
tië. Zowel Macedonië als Bos-
nië-Hercegovina, waar Carring
ton vandaag naartoe reist, zal
waarschijnlijk om erkenning
vragen. Dat zou kunnen leiden
tot gewapend verzet van de om
vangrijke Servische minderhe
den in beide republieken.
Ondanks de internationale
vredesinspanningen laaiden de
gevechten gisteren weer op. Een
AP-verslaggever in de Bosnische
stad Banja Luka meldde dat het
federale leger versterkingen
aanvoerde richting Kroatië,
waaronder mortierwerpers en
tanks. Sisak, 50 kilometer ten
zuidoosten van de Kroatische
hoofdstad Zagreb, kwam onder
zwaar artillerievuur te liggen.
Ook Osijek werd opnieuw be
schoten.
Als Portugal op 1 januari het
voorzitterschap van de EG van
Nederland overneemt, zal de
Joegoslavische vredesconferen
tie tijdelijk van Den Haag naar
Brussel worden verplaatst. Het
is de bedoeling dat het vredes
overleg uiteindelijk in Portugal
wordt voortgezet.
non-proliferatie van kernwa
pens.
Roh drong er bij Noord-Korea
op aan onvoorwaardelijk ak
koord te gaan met internationa
le inspecties van zijn geheime
nucleaire faciliteiten en zijn fa
ciliteiten voor de verrijking van
uranium te ontmantelen.
Roh deed zijn bekendmaking
vijf dagen nadat de Korea's een
niet-aanvalsverdrag onderte
kenden, dat na 46 jaar moet lei
den tot verzoening tussen de
twee landen. De kwestie van de
kernwapens wordt echter niet
geregeld in het verdrag. Het
Zuidkoreaanse parlement dreigt
daardoor het verdrag niet on
middellijk goed te keuren.
Palestijnse bewoners van het nabij Jeruzalem gelegen Arabische Silwan leggen rondom hun huizen prikkeldraadversperringen aan. Op die manier
proberen zij de terugkeer van Israëli's die daar willen wonen te voorkomen. foto epa y. lemmer
Familieleden van omgekomen Kroaten laten in Podravska Slatina hun tranen de vrije loop. De Kroaten kwa
men begin deze week om bij gevechten in Vocin. foto epa paul jenks
