Economie
Polygram aast op
filmstudio Orion
Amsterdam hoopt in
stilte op 'Eurofed'
Tegen 'Peetvader' Robert
Maxwell kon niemand op
Vertrouw nooit een man
met grijze schoenen
De twaalf EG-leiders besloten vorige week tijdens hun top in Maastricht om volgend jaar te beslissen over de
vestigingsplaats van de Europese centrale bank. Tussen alle besprekingen door, vonden ze ook nog even tijd
om met koningin Beatrix te gaan lunchen. foto anp cormulder
HAARLEM «JANINE BOSMA
December is een feestmaand,
ook voor het bedrijfsleven. Om
de klandizie nog hechter aan
zich te binden of gewoon om
een gebaar te maken, doen on
dernemers dezer dagen de re
latiegeschenken de deur uit.
Een kistje wijn, een mooie pen
of aansteker, veel creativiteit
zit er meestal niet bij.
Het is ook niet gemakkelijk
om keer op keer iets origineels
te bedenken. Uitzondering op
die regel vormt F. van Lan-
schot Bankiers in Den Bosch.
Hoewel de bank zich al vijftien
jaar beperkt tot een variatie op
één thema, springt haar rela
tiegeschenk er moeiteloos uit.
'De droom leeft voort', is dit
jaar de titel van het citaten
boekje dat vaste prik is gewor
den aan het eind van het jaar.
Geïllustreerd met tekeningen
van cartoonist Tom Janssen,
bevat het boekje opmerkelijke
uitspraken die in de loop van
1991 door prominente en min
der prominente wereldburgers
zijn gedaan. Zo valt te lezen
hoe de chefstaf van de Ameri
kaanse strijdkrachten, Colin
Powell, in januari de strategie
van de VS in de Golfoorlog om
schreef. Simpeler kon het niet:
„Eerst sluiten we ze in en dan
doden we ze."
De maanden waarin de be
treffende uitspraken zijn ge
daan, vormen de hoofdstuk
ken van het boekje. Neem bij
voorbeeld mei. Nog steeds
worstelend met haar val, liet
de Britse ex-premier Margaret
Thatcher zich ontvallen dat
„thuis is waar je naar toe gaat
als je niets beters te doen
hebt". Freek de Jonge publi
ceerde in diezelfde maand zijn
eerste roman en liet vol goede
moed weten: „Ik hoef geen
aantrekkelijke jonge vrouw te
zijn om op te vallen met mijn
eerste roman". Ontwerper Pe
ter Cowling kwam met een
goede raad voor iedereen:
„Vertrouw nooit een man met
grijze schoenen".
De titel 'De droom leeft
voort' is overigens niet écht ge
lukkig gekozen. Die woorden
werden immers in november
uitgesproken aan het graf van
Robert Maxwell, door een van
zijn zoons. Op dat moment
was echter nog niet bekend
welk een schurk Maxwell was.
Van Lanschot-woordvoerster
Stmt in vindt de gekozen titel
echter niet zo'n ramp. „Laten
we wel wezen, het was toch al
lang bekend dat Maxwell niet
echt zuivere koffie was?"
Volgens Strutin krijgt de
bank zelden reacties op het
jaarlijkse citatenboekje, dat zij
zelf als uniek bestempelt. 'De
droom leeft voort' is overigens
niet te koop in de winkel. Het
blijft een relatiegeschenk, hoe
wel de bank zegt bereid te zijn
cjtatenfanatici een exemplaar
toe te sturen.
NEW YORK Rtf-ANP
Orion, producent van bekende
films als 'Dances with Wolves',
'Amadeus' en 'Rainman', heeft
een schuldenlast van ruim 500
miljoen dollar. De bekende
filmproducent/acteur Woody
Allen heeft daardoor al aange
kondigd zijn volgende films el
ders onder te brengen. Inmid
dels heeft een Amerikaanse
rechter Orion toestemming ge
geven een bedrag van 4 miljoen
dollar te lenen om de studio in
elk geval tot het einde van dit
jaar draaiende te houden.
LONDEN OLIVER CILUE
THE INDEPENDENT
Robert Maxwell runde zijn za
ken met de geheimzinnigheid
en strakke persoonlijke controle
van een maffiabaas. De vorige
maand overleden mediamag
naat was de 'Peetvader' van zijn
eigen bedrijf voor wie iedereen
beefde, zijn zoons Ian en Kevin
in het bijzonder. Niemand durf
de zijn mond tegen 'captain
Bob' open te doen, waardoor de
'tycoon' jarenlang schaamteloos
z'n gang kon gaan.
Nadat Maxwell in 1971 door
het Britse ministerie van handel
en industrie ongeschikt werd
Verklaard voor het leiden van
een beursgenoteerd bedrijf,
zwoer de magnaat dat hij in de
toekomst de totale controle zou
hebben over zijn bedrijven.
Vanaf dat moment zorgde hij
ervoor minstens 51 procent van
de aandelen van zijn bedrijven
te bezitten. Geen enkele Raad
van Commissarissen kon hem
ter verantwoording roepen.
„Maxwell eigende zich opper
macht toe", vertelt Don Wood,
Maxwells directeur van perso
neelszaken bij de Mirror tot
1986. „We waren soldaten. We
kregen bevelen die we maar
hadden uit te voeren. Maxwell
gebruikte zijn charme of zette
mensen onder druk om te be
reiken wat hij wilde. De dage
lijkse besprekingen waren oor
log. Ik heb Kevin ooit in tranen
zien uitbarsten en bij een ande
re gelegenheid was hij zó bang
voor zijn vader, dat hij mijn
hulp inriep."
Oudste zoon
De werknemers.klaagden veel
vuldig over de Maxwell-terreur,
maar het waren 's mans kinde
ren die het meest voor zijn wil
moesten buigen. Zo won de
oudste zoon Philip op zijn zes
tiende een beurs voor een uni
versitaire opleiding natuurkun
de aan het Balliol College in Ox
ford. Zijn vader, in zijn nopjes
met dit succes, bood hem een
reis aan door Noord-Amerika.
Afgezien van het 'volop genie
ten van een fantastische vakan-
Hoeveel Orion kost is niet
duidelijk. In februari gingen er
geruchten dat Sony de maat
schappij voor 500 miljoen dollar
zou willen overnemen. Ook
heeft de Zuidkoreaanse audio-
en videogigant Samsung in het
verleden reeds belangstelling
getoond.
Polygram maakte in septem
ber plannen bekend voor uit
breiding van de activiteiten in
de filmsector. Eind november
sloot Polygram een principe
overeenkomst met de onafhan
kelijke Britse filmmaatschappij
Palace Group of Companies.
tie' moest Philip echter een berg
werk verzetten voor vaders we
tenschappelijke uitgeverij Per-
gamon Press. Hij moest naar
verschillende universiteiten in
de Verenigde Staten om redac
teurs en adviseurs van Per-
gamon gedetailleerde vragen te
stellen over het functioneren
van de uitgeverij.
Philip werd duidelijk geacht
bij het familiebedrijf te komen
werken. Hij behaalde zijn na
tuurkundige graad in 1969 en
leek goed in de pas te lopen
toen pa Maxwell het studenten
tijdschrift Isis kocht en zoonlief
tot zakelijk directeur bombar
deerde. Philip proefde even aan
de problemen van samenwer
king met zijn vader en...besloot
dat hij wat anders wilde. Met
twee andere studenten lanceer
de hij Third World First, een
project om geld bijeen te bren
gen voor de armen. Later ging
hij werken voor de bekende
Britse liefdadigheidsorganisatie
Oxfam.
Ontglippen
Philip was niet de enige die zijn
vader ontglipte. Ook de oudste
dochter Anne en de tweeling
Christine en Isabel weigerden
zich in het Maxwell-keurslijf te
persen. Misschien was hun va
der daarom extra vastberaden
zijn laatste drie telgen - lan, Ke
vin en dochter Ghislaine - in het
familiebedrijf te houden. Dit
keer nam hij geen enkel risico.
Alle drie werden ze rechtstreeks
vanaf de universiteit gerecru-
teerd.
Ghislaine, het glamour-meis-
je en vaders lieveling, werkte
korte tijd bij Pergamon alvorens
ze werd gelanceerd als directeur
van Maxwell Corporate Gifts,
een kleine dochteronderneming
van het familiebedrijf. Ze be
wees haar talenten in New York,
waar ze de Kit Cat Club opricht
te vdor jonge vrouwen uit de
betere kringen. Ze breidde haar
belangstelling uit naar de jour
nalistiek toen haar vader de
New York Daily News kocht.
Ian en Kevin doorliepen sa
men de universiteit en hebben
altijd een hechte band gehad
Voor 22,5 miljoen gulden nam
Polygram delen van Palace
over. Daarnaast bezit Polygram
de Amerikaanse maatschappij
A M Films en meerderheids
belangen in drie Franseproduk-
tiebedrijven (R Films, Noe Pro
ductions en Midi Minuit/Parti-
zan). De onderneming heeft vi
deo-activiteiten in 24 landen.
Ook op de Amerikaanse mu
ziekmarkt is Polygram de laatste
maanden actief. De muziek
maatschappij nam onlangs de
distributierechten voor de Vere
nigde Staten van het fameuze
'zwarte' label Motown over van
MCA, zeer tegen de zin van het
laatste bedrijf. MCA spande
zelfs een geding aan tegen Mo
town, maar verloor dat. Poly
gram behoort wereldwijd tot de
vijf grootste platenmaatschap
pijen.
(ze schelen maar tweeëneenhalf
jaar). Samen traden ze dan ook
toe tot pa's bedrijf. Binnen vier
jaar stond Ian aan het hoofd
van Pergamon Press in Frank
rijk en Duitsland. Hij werd ech
ter op staande voet ontslagen
toen hij verzuimde zijn vader
van het vliegveld op te halen.
Het was een indrukwekkende
tik op de neus voor lan, maar pa
wilde hem niet echt kwijt. Twee
maanden later werd hij be
noemd tot vice-president van
de marketing afdeling van Per
gamon in New York.
Ian heeft nooit geprobeerd
zich van de familie los te ma
ken. De jongere, meer vastbera
den Kevin waagde wel een po
ging voor zelfstandigheid. In
1984 verliet hij Pergamon na
een conflict met zijn vader en
ging werken voor uitgeverij Holt
Saunders. Na ruim een jaar
keerde hij echter weer terug
naar de schoot van de familie.
Maxwells werknemers kregen
eenzelfde behandeling als zijn
kinderen. Hij duldde geen te
genspraak en behandelde zijn
personeel als gevangenen. Toen
hij de Britse krant de Mirror
overnam, werden overal geco
deerde veiligheidssloten aange
bracht. Wie een deur open liet
staan, werd ontslagen. Alle di
recteuren moesten in eigen per
soon verslag uitbrengen aan
Maxwell, die een vijftien-urige
werkdag had.
Niets gebeurde zonder zijn
uitdrukkelijke toestemming.
Het is dan ook niet verwonder
lijk dat er vele miljoenen van de
pensioenfondsen spoorloos
zijn. Door zijn ongebreidelde
macht kon hij schuiven met be
dragen zonder dat iemand ook
maar een kik durfde te geven.
De bedrijfsprocedures waren
ronduit laks. Hadden ze voor ie
mand anders gewerkt, dan wa
ren Ian en Kevin misschien in
staat geweest om in te grijpen.
Maar tegen hun vader, de man
die hen al sinds hun geboorte
zijn wil had opgelegd, waren ze
niet opgewassen. De klap van
de vallende reus op lemen voe
ten, heeft hen definitief wegge
vaagd.
VERTALING MARGREET HESLINGA
AMSTERDAM LUUK SENGERS
Vanaf de veertiende verdieping
van De Nederlandsche Bank
aan het Frederiksplein in Am
sterdam kun je de hele Utrecht
sestraat overzien. Deze straat
heeft een naam als winkelstraat
maar is zó smal. dat voetgan
gers er hun aandacht moeten
verdelen tussen de etalages en
het toeterende en stuntende
verkeer. Toch is deze rommeli
ge straat maar een haartje ver
wijderd van internationale
faam.
Als de Europese Centrale
Bank (ECB, Eurofed) in Amster
dam wordt gevestigd, wordt ze
gehuisvest in het oude hoofd
kantoor van de Amrobank op de
Herengracht, hoek Utrechtse-
straat. De Utrechtsestraat ver
bindt deze belangrijke bank dan
met De Nederlandsche Bank,
waarvan de torens vanaf de He
rengracht te zien zijn. Aan het
Frederiksplein wordt nu al har
telijk gelachen om de grap dat
de Eurobankiers straks hun
werk zullen doen in de schaduw
van De Nederlandsche Bank.
Maar zover is het nog niet. De
Europese leiders hebben vorige
week in Maastricht afgesproken
dat ze pas volgend jaar decem
ber beslissen over de juiste
plaats voor de 'Eurofed', zoals
de centrale bank van Europa
naar het voorbeeld van de Ame
rikaanse 'Fed' (het stelsel van
Amerikaanse centrale banken)
ook wel wordt genoemd. Frank
furt, Lyon, Barcelona, Luxem
burg en Amsterdam, de belang
rijkste kanshebbers voor de
bank, hebben dus nog maar een
jaar om te lobbyen.
Het valt op dat Amsterdam
niet hoog van de toren blaast.
De hoofdstad volgt de weg van
de stille diplomatie. „Dat is een
puur tactische keuze. Wat dat
betreft, hebben we leergeld be
taald toen Ruding (de vorige
minister van Financiën, red.)
werd gepasseerd voor het voor
zitterschap van de Oost-Euro-
pabank", zegt mr. J. Steinhauser
streng. Hij is directeur van Am
sterdam Financieel Centrum,
een groep lobbyisten (voorna
melijk bankiers) die zich beij
vert om buitenlandse banken
en andere financiële instellin
gen naar Amsterdam te halen.
Klein land
In EG-kringen in Brussel is er
naar verluidt een meerderheid
voor de vestiging van de Euro
fed in Amsterdam. De Neder
landse hoofdstad steekt op het
eerste gezicht schril af bij de an
dere kandidaat-steden. De stad
ligt niet centraal in Europa (wat
Frankfurt en het honderden ki
lometers zuidwestelijker gele
gen Lyon wèl claimen), in Am
sterdam stopt (nog) geen hoge
snelheidstrein (zoals in Lyon),
in Amsterdam zijn geen Olym
pische Spelen (zoals in Barcelo
na), Amsterdam heeft minder
banken dan Luxemburg en Am
sterdam heeft geen gemeente
bestuur dat in een miljoen gul
den er voor over heeft om de
Eurofed naar zich toe te lokken,
zoals de bestuurders van Frank
furt hebben gedaan.
Maar Amsterdam heeft één
handige eigenschap: het is de
hoofdstad van een klein land.
Dat maakt de stad aantrekkelijk
voor Frankrijk en Groot-Brittan-
nië, die bang zijn dat Duitsland
- veruit de grootste economi
sche macht in Europa - nóg
meer invloed krijgt op het Eu
ropese monetaire beleid als ook
nog eens de Eurofed binnen
haar grenzen wordt gevestigd.
Duitsland zal op haar beurt
willen voorkomen dat een
machtig instituut als de Europe
se Centrale Bank naar Frankrijk
of Groot-Brittannië gaat. En dus
is het heel goed mogelijk dat al
le partijen ervoor kiezen om de
bank aan een klein en daardoor
ongevaarlijk EG-lidstaat te gun
nen.
Beleidsmaker
Wat werkgelegenheid betreft,
schiet Nederland er niet veel
mee op als de Europese Centra
le Bank naar Amsterdam komt.
De bank zal voornamelijk als
beleidsmaker dienen, het werk
zal daarentegen worden uitge
voerd door de centrale banken
van de aangesloten landen. Met
andere woorden: bij de Eurofed
is straks misschien maar werk
voor honderd mensen, die bo
vendien voor een deel uit ande
re EG-lidstaten zullen komen.
Er is een ander scenario,
meent Steinhauser. „Dat de Eu
ropese Centrale Bank - God ver
hoede het - een bureaucratische
instelling wordt, net als de EG in
Brussel. In dat geval komen er
misschien wel duizenden men
sen te werken."
lussen ons is de liefde niet platonisch."
President Michail Gorhatsjov over president
l-eorge Bush
Een van de citaten uit het boek 'De droom leeft voort', met illustratie
van Tom Janssen.
Dinsdag 17 december 1991
023-150224 JANINE BOSMA Vormgeving: CLARA KEMPER
NIEUWSLIJN
Prins schiet Parretti te hulp
Een Saudische prins wil voor 1 miljard dollar het meerderheids
belang (47 procent) van de omstreden Italiaanse zakenman
Giancarlo Parretti in de noodlijdende Amerikaanse filmstudio
MGM/Pathé Communications kopen. Dat heeft Parretti be
kendgemaakt. De Franse staatsbank Crédit Lyonnais (CL), de
voornaamste schuldeiser van MGM/Pathé, neemt het bericht
met een korreltje zout. „We hebben tot in Saudi-Arabië toe ge
probeerd te traceren wie die prins zou moeten zijn, maar niets
gevonden", aldus een woordvoerder. De door Parretti geïntro
duceerde prins heeft inmiddels al wel 12,5 miljoen dollar bij
MGM/Pathé gedeclareerd voor „gemaakte kosten".
Verkoop kaarsen gestegen
Het verbruik van kaarsen in Nederland is dit jaar met 20 procent
gestegen tot 19,5 miljoen kilo. De produktie van de Nederlandse
kaarsenfabrieken is met bijna 15 procent toegenomen. Dat
meldt de vereniging van kaarsenfabrikanten NVFK. Met name
de donkergekleurde kaarsen zijn geliefd.
Inkomen boeren verder onder druk
Het inkomen van boeren komt komend seizoen verder onder
druk te staan. Dat voorspelt het Landbouw-Economisch Insti-
tuut (LEI-DLO). Volgens het LEI zal met name het inkomen van
de melkveehouders en akkerbouwers verder verslechteren door
een lagere produktie en hogere kosten. Als gevolg van een koud
voorjaar en een droge zomer konden melkveehouders minder
ruwvoer winnen op het eigen bedrijf. De fors hogere kosten van
kracht- en ruwvoer leidden er toe dat de voerkosten per koe met
22 procent stegen.
Inflatie Rusland naar recordhoogte
De inflatie in Rusland bereikt volgende maand een recordhoogte
van 100 a 150 procent, als gevolg van de prijsliberaliseringen die
op 2 januari ingaan. Dat voorspelt de Russische vice-premier
Jegor Gaidar. In februari en maart zal de geldontwaarding vol
gens Gaidar echter weer aanzienlijk dalen. Dit jaar bedraagt de
inflatie in de voormalige Sovjet-republiek 2 3 procent per
week.
MAXWELL COMMUNICATION
Corp. PLC, wil zich in de VS onder
curatele laten stellen om het bedrijf
van de ondergang te redden. De
meeste winst van het concern van de
overleden magnaat Maxwell wordt in
de VS behaald.
Bedrijven al maanden in gesprek
De muziekmaatschappij Polygram overweegt dè noodlij
dende Amerikaanse filmstudio Orion over te nemen. Vol
gens de Amerikaanse krant de Los Angeles Times zijn de
bedrijven al maanden met elkaar in gesprek. Polygram is
voor 80 procent eigendom van Philips.
Zelden is iemand na zijn dood zo hard van zijn voetstuk getuimeld als Robert Maxwell.
