Feiten
'Ik ben christen, ik
wil hier niet wonen'
'Bond heeft geïnspireerde leider nodig'
'Het is pure deportatie'
Uitzettingen terecht
'Bemanning liet ons achter'
Dinsdag 17 december 1991 Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRiSART (chef) ONNO HA VERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
Vertalingen: MARGREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: CLARA KEMPER
2
EN MENINGEN
Uitgewezen Russen: we zullen vechten om hier weg te komen
Het grootste deel van de groep van 43 Russen die giste
ren vanuit Nederland naar Israël is gebracht heeft de
nacht doorgebracht bij vrienden en kennissen. Vijf zijn
op kosten van het ministerie van immigratie onderge
bracht in een hotel. Vanaf vandaag zijn ze aangewezen
op een sociale uitkering.
schendt de mensenrechten",
klaagt een van de uitgeweze
nen. „Nederland heeft zich van
zijn zwartste kant laten zien."
Tegen drie uur arriveert de ge
charterde Boeing van Transavia
op het vliegveld Ben-Gurion en
een half uur later betreden de
„Russische vluchtelingen" Is
raëli's willen ze onder geen be
ding worden genoemd de
aankomsthal. Sommige vrou-
Gistermiddag stond de groep na
een vlucht van vier en een half
uur op het vliegveld van Tel
Aviv, verbijsterd door het optre
den van de Nederlandse politie
en vastbesloten Israël zo snel
mogelijk weer te verlaten. Maar
naar Nederland wil niemand te
rug. „De Nederlandse regering
Verdrietig, teleurgesteld en woedend. Zo arriveerden de uitgewezen
Russen gisteren op het vliegveld Ben-Gurion in Tel Aviv. Op de foto de
familie Pinchassov op blote voeten en in nachtkleding, fotoapbernie
ardov
wen en kinderen dragen onder
hun winterjassen pyjama's en
nachtjaponnen, maar het is niet
duidelijk of dat een teken is van
protest of een bewijs van de
haast waarmee ze zijn uitgewe-
Om zes uur in de ochtend, vol
gens sommigen „in het holst
van de nacht", omsingelde een
politiemacht het opvangcen
trum Beatrixoord bij Eindho
ven. „We werden behandeld als
criminelen", vertelt een door
emoties overmande vrouw met
een baby onder haar arm. „Ze
trokken ons uit onze bedden.
Sommige politie-agenten tra
den zo hardhandig op dat we
bang waren dat ze onze armen
en benen zouden breken. Drie
stonden er in onze kamer. We
vroegen om documenten, maar
ze hadden niets bij zich. Ze
hebben ons niets laten tekenen,
geen enkel deportatiedocument
en dat is tegen de voorschrif
ten."
„Sommige vrouwen werden
half naakt weggehaald", vult
haar man aan. Ter illustratie
opent zijn vrouw haar mantel,
waaronder zij niets meer draagt
dan een dunne nachtpon. Haar
voeten steken in pantoffels.
Een van de Russen, die zich
voorstelt als Pinchassov, loopt
op blote voeten met open won
den. Dat is, vertelt hij, het werk
van de „fascistische Hollandse
politie". Zijn ogen spuwen vuur.
Hij laat zijn polsen zien, met de
verse indrukken van handboei
en. De hele vlucht heeft hij, als
enige, vastgeketend in zijn stoel
gezeten. Aan boord van het
Transavia-toestel waren twintig
politiemensen.
De groep is het erover eens dat
er weliswaar een slag is verlo
ren, maar dat de oorlog nog
lang niet is gestreden. „Ik haat
Israël", zegt een van de Russen
vol overtuiging. „Ze zijn hier
nog niet van ons af. De rest van
mijn leven zal ik Israël bestrij
den, dat vertel ik iedereen." En
een ander: „We gaan vechten
om hier weer weg te komen.
Toen ik wilde emigreren uit de
Oekraïne beloofden de Israeli's
dat ik welkom zou zijn, maar
dat was ik niet. Ik ben Oekraï
ner, mijn vrouw is joods. In
Angst overheerst in Beatrixoord
„Ik weet niet of we nog wel wat
willen zeggen. Iedereen in het
kamp is bang geworden." De
Russische asielzoeker èn huis
arts Leonid Kats staat er verlo
ren bij, net buiten de poort van
opvangcentrum Beatrixoord in
Eindhoven.
Vorige week was hij nog vol ver
trouwen. Nederland zou toch
niet serieus overwegen asielzoe
kers op te pakken en uit te wij
zen? Optimistisch waren de
asielzoekers nadat zij erin ge
slaagd waren de uitzetting van
een familie van vier te verhinde
ren door met z'n allen de trap
naar boven te blokkeren. De
waarschuwing 'we komen te
rug' werd met een licht schou
derophalen afgedaan.
Kats, wiens eigen procedure
volgende week maandag af
loopt, weet nu dat hij niet op
mededogen hoeft te rekenen.
De Nederlandse ambtelijke mo
lens houden niet op als ze een
maal malen. „Er is niemand
meer om ons te beschermen",
verzucht hij. „De vreemdelin
genpolitie suggereerde zelfs dat
het beter was als we nu ook
maar vrijwillig mee zouden
gaan."
Gisterochtend werden na een
actie van de ME 43 Russen uit
gewezen naar Israël. „Het is pu
re deportatie", meent Kats. „Wij
zijn bang dat dit nog maar het
begin is", zegt zijn lotgenoot
Anatoli (geen achternaam). „Wij
zullen zeker niet vrijwillig naar
Israël vertrekken. Wij moeten
de kans krijgen een democra
tisch land te vinden dat ons wil
opnemen. Dat kost enkele
maanden", zegt Anatoli.
Maar voor Den Haag en de Ne
derlandse rechters zijn de Rus
sen, deels joden en deels chris
tenen, economische vluchtelin
gen, afkomstig uit het democra
tische land Israël. In Nederland
is voor hen geen plaats. Vluch
telingenwerk Nederland en het
Joods Maatschappelijk Werk
hebben niet afwijzend gerea
geerd op de actie van Justitie.
De twee organisaties zien het
optreden als in de lijn van het
door de overheid gevoerde be
leid.
mijn Israëlische identiteitskaart
staat een streepje achter mijn
nationaliteit, omdat ik niet
joods ben."
Ruwweg de helft van de uitge
wezenen zijn niet-joden, ge
huwd met een joodse partner.
En uitgerekend op de dag waar
op de VN verder praat over het
ongedaan maken van de 'zio
nisme is racisme'-resolutie be
schuldigen zij de joodse staat
van discriminatie. „Waarom
moet ik hier in Israël iemands
„Ik ben christen en ik wil hier
niet wonen. Alstublieft, stuur
me naar een ander land, het
doet er niet toe welk land. We
zijn zo maar weggestuurd, zon
der onderscheid. Ze vertelden
ons dat de staat Israël ons terug
wil hebben, maar ik weet niet
wat ik hier moet doen. Ik heb
hier niemand. En wat kan ik van
dit land verlangen? Dit is een
land voor joden en alleen joden
leven hier goed."
Michael Belotserkovsky staat
met zijn vrouw en twee kinde
ren verloren in de drukte. Vol
gens de joodse religie is het hele
gezin niet-joods. Moeder Belot
serkovsky is een Russin en Mi
chael is de zoon van een joodse
vader en een Russische moeder.
Ze zijn geëmigreerd uit een van
de islamitische republieken,
omdat ze zich daar als Russen
gediscrimeerd voelden. In Israël
kregen ze al snel hetzelfde ge
voel.
Maar Belotserkovsky geeft eer
lijk toe dat het nooit zijn bedoe
ling is geweest in Israël te blij
ven. „Israël was het enige land
waar we heen konden. Ik wilde
er wat geld verdienen, om daar
na naar elders te kunnen ver
trekken. Al mijn schulden aan
het ministerie van immigratie
heb ik afbetaald voor ik naar
Nederland vertrok. Ik wil hier
snel weer weg, want mijn kin
deren hebben hier als niet-jo
den geen toekomst."
Het is voor het eerst dat naar
het buitenland gevluchte Israë
li's met geweld zijn terugge
bracht, maar de aandacht in de
Israëlische media voor de de
portatie is gering. In Israël over
heerst een gevoel van verlegen
heid. Het ministerie van buiten
landse zaken in Jeruzalem ont
kent dat het ook maar enige
druk heeft uitgeoefend op de
Nederlandse overheid om de
maatregel te nemen. „Als ie
mand hier niet wil wonen, dan
moet hij daar niet toe worden
gedwongen", aldus een woord
voerder.
WIM STEVENHAGEN
Staatssecretaris Kosto van justi
tie heeft een juiste beslissing ge
nomen met het uitwijzen van
Russische 'joden' en Vietna
mese asielzoekers. Beide groe
pen horen niet tot de categorie
politieke vluchtelingen. Zij kun
nen niet aantonen dat ze wor
den vervolgd in de landen waar
naar ze nu worden terugge
stuurd. Voor de Russen is dat Is
raël, voor de Vietnamezen
Tsjecho-Slowakije en eventueel
Vietnam.
De Russen hebben destijds uit
eigen wil gekozen voor emigra
tie naar Israël waar ze evenwel
zo teleurgesteld zijn geraakt
(geen werk, geen goede huis
vesting, niet volledig geaccep
teerd als 'echte' Israëli's) dat ze
hun heil in Nederland zijn gaan
zoeken. Dat biedt echter te wei
nig grond om hen hier als
vluchteling toe te laten.
De Vietnamezen zijn door hun
land jaren geleden te werk ge
steld in het Oostblok waar zij
door de grote werkloosheid nu
overbodig zijn geworden. Daar
naast worden ze in Tsjecho-Slo
wakije met discriminatie gecon
fronteerd. Maar ook dat is geen
reden om hun asielaanvragen in
te willigen. Ze hebben altijd nog
de mogelijkheid terug te keren
naar Vietnam, De angst dat zij
door kritische opmerkingen aan
het adres van het Vietnamese
regime zullen worden opgepakt,
lijkt ongegrond, zo bevestigt
ook Amnesty International.
Alleen bij het moment waarop
de Vietnamezen worden uitge
wezen, kan een vraagteken wor
den gezet, gezien de slechte li
chamelijke conditie waarin ze
door hun hongerstaking verke
ren. Aan de juistheid van de be
slissing van Kosto doet dat ech
ter niets af. Zou hij toegeven,
dan zet hij de deur open voor
iedere asielzoeker die bereid is
via een hongerstaking een ver
blijfsvergunning af te dwingen.
Dat zou zeker op termijn ten
koste ga,an van diegenen die
écht niet terüg kunnen naar
Oorzaak Egyptische veerbootramp nog onduidelijk
SAFAGA CAROL BERGER
THE INDEPENDENT
„De zee was gewoon vol men
sen. We spraken elkaar moed in
en zeiden dat we op God moes
ten vertrouwen. En toen werd
ons aantal steeds kleiner en
kleiner. Mensen verdwenen in
de golven", aldus een overle
vende van de ramp met een
Egyptische veerboot afgelopen
zondag in de Rode Zee. De Sa-
lim Express was onderweg van
het Saudische Yiddah naar het
Egyptische Suez, maar liep ten
hoogte van de havenstad Safaga
op een koraalrif en zonk.
Sommige overlevenden be
klaagden zich erover dat de be
manningsleden het schip in al
lerijl verlieten nadat ze de pas
sagiers hadden aangeraden
massaal naar één kant van het
schip te gaan in een poging de
kapseisende boot drijvende te
houden. „Ze stapten in een red
dingsboot en lieten ons achter
om te sterven", vertelt Abdel-
A'ati Hassan vanaf zijn zieken
huisbed in Safaga.
De Egyptische taant Al-Ahram
wist gisteren te melden dat het
schip het uitgezette navigatie-
kanaal had verlaten om een
doorsteek te maken naar Safa
ga, vijfhonderd kilometer ten
zuidoosten van de hoofdstad
Cairo. Volgens de krant hadden
scheepvaartautoriteiten het
schip gewaarschuwd weer de
goede koers te gaan varen om
de koraalriffen te ontwijken,
maar de sterke wind verhinder
de dit. Het schip raakte stuur
loos en werd op het rif gewor
pen.
Binnen enkele minuten zonk de
boot. „We legden ons leven in
de handen van God en bereid
den ons voor op de dood", ver
telt de 35-jarige Shaban Younis,
die er met moeite in is geslaagd
uit zijn tweede klas hut te krui
pen. Vijf uur lang hield hij zich
drijvende temidden van de drie
meter hoge golven, eerst op zijn
rug, toen op zijn zij. Rond half
vier 's ochtends klampte hij zich
samen met drie anderen vast
aan een ronddrijvende houten
deur. Twee van hen werden la
ter door de zware golfslag losge
slagen en verdwenen in de
diepte. Rond acht uur werden
de twee overlevenden door een
Een familielid van één van de slachtoffers van de scheepsramp met de
Egyptische veerboot Salim Express laat zijn emoties de vrije loop als hij
in de haven van Safaga wacht op meer nieuws over de ramp. Uit de
jongste gegevens blijkt dat bij de ramp zeker 469 mensen zijn omgeko
men. Gevreesd wordt dat het dodental zal oplopen tot zo'n 700. foto
ap» tom hartwell
helikopter ontdekt. Pas drie uur
later werden ze gered door een
rondvaartboot.
Een ander slachtoffer, een 31-
jarige man, zwom negentien
uur lang voordat hij de kust be
reikte. Zijn ogen zijn bloedrood
door het zoute zeewater. Hij
dankt zijn leven aan zijn uitste
kende conditie als fervent lange
afstands-zwemmer en deelne
mer aan de zwemwedstrijd in
het Suez-kanaal.
Volgens Egyptische autoriteiten
zal het onderzoek naar de ramp
nog enkele dagen duren. Vast
staat dat de Salim Express uit
koers is geraakt, maar voorals
nog is onduidelijk of dit een
menselijke fout was of dat de
harde wind de boot parten heeft
gespeeld.
VERTAUNG MARGREET HESUNGA
COMMENTAAR
Jan Schuller, Bouw- en Houtbond FNV, houdt het voor gezien
ZAANDAM JAAP VAN HOORN
MEDEWERKER
Voorzitter Jan Schuller van de
Bouw- en Houtbond FNV stelt
zich in 1993 niet herkiesbaar
om voor een derde periode het
voorzitterschap op zich te ne
men. De Zaandammer is bang
de bond in een derde periode
van vier jaar wellicht minder ge
ïnspireerd te leiden. „De uitda
ging begint weg te ebben. Het
werk vertoont steeds meer her
halingen. Ik vrees dan te veel op
routine te gaan functioneren.
De bond heeft juist behoefte
aan een zéér geïnspireerde lei
der."
Over zijn toekomstplannen na
maart 1993 wil Schuller nog niet
veel kwijt. Een andere (hogere)
post in de vakbeweging, een
overstap naar de politiek of het
aanvaarden van een baan in het
ambtenarenapparaat sluit hij
niet op voorhand uit.
Vorig jaar oktober zei hij in een
interview dat hij zijn motivatie
voor het vakbondswerk ontleent
aan de zwakken in de samenle
ving. „Ook zij hebben recht op
maximale zelfontplooiing, op
opleiding en werlc Samen met
de politiek moeten wij daar in
onze samenleving naar streven.
Ik doe daar zeer principieel aan
mee", zei hij destijds. Schuller:
„Mijn standpunt is ongewijzigd.
De intentie waarmee je je werk
doet, is niet per se verbonden
met het voorzitterschap. Het is
wel zo, dat je als voorzitter het
gezicht naar buiten bent. Je
bent de spreekbuis. Hoe je er
zelf tegenover staat, korpt dan
scherper naar voren."
Het voorzitterschap overkwam
Schuller in 1985 min of meer als
een verrassing. Het bondsbe-
stuur had iemand anders kandi-
partijen. Ieder jaar ga ik bij de
fracties van al deze partijen op
bezoek om onze boodschap te
brengen."
„Daarnaast kan echter niet wor
den weggepoetst dat FNV en
PvdA grotendeels dezelfde ach
terban hebben. Ik deel de kri
tiek op de besluitvorming om
trent de wao en de Ziektewet.
Zelf heb ik in de achterliggende
maanden nog nooit het idee ge
had mijn lidmaatschap van de
PvdA op te zeggen. Ik vind het
belangrijk dat de PvdA een rol
blijft spelen. Hopenlijk is het
beeld dat de mensen van de
PvdA hebben bij de verkiezin
gen in 1994 in positieve zin ge
wijzigd. In dat verband ben ik
heel benieuwd naar de resulta
ten van het PvdA-congres in
maart 1992. Ik steun Ruud Vree
man van harte in zijn kandi
daatstelling voor het voorzitter
schap van de partij."
Vorig jaar zei Schuller nog de
gevarieerdheid van zijn baan als
voorzitter van de Bouw- en
Houtbond FNV zo te waarde
ren. Zal hij dat na zijn terugtre
den niet gaan missen?
„Ja, dat zou best eens kunnen.
Vorige week bijvoorbeeld had ik
op één dag een bijeenkomst
met de Jongerenraad van de
bouw- en houtbond en 's mid
dags sprak ik op de halfjaarlijkse
ontmoeting van het Bouwbe-
raad met minister Alders en
staatssecretaris Heerema van
Vrom. Omdat ik dit jaar als
voorzitter van het Bouwberaad
optreed, moest ik ook bij deze
gelegenheid het woord voeren.
Allemaal erg interessant en ook
spannend. Maar ik heb de be
slissing om te stoppen niet zo
maar genomen. Die is het ge
volg van veel overleg: thuis, met
vrienden en met collega's."
Jan Schuller zal zich in 1993 niet herkiesbaar stellen voor
een derde termijn. „De uitdaging begint weg te ebben.
Het werk vertoont steeds vaker herhalingen." foto Ro
nald PEETERS
daat gesteld. Toen
deze zich terugtrok,
kwam vervolgens de
Zaandammer in
beeld. Na bijna zeven
jaar voorzitterschap
zegt Schuller over die
functie: „Het is
zwaar. Ik kan het wel
aan, maar het geeft
een permanente
druk. Alles komt in
de eerste plaats voor
jouw verantwoor
ding. Neem bijvoor
beeld de groei of de
afname van het le
denbestand. Of de
conflicten die ont
staan en de eventuele
stakingen die worden
gehouden tijdens de
cao-onderhandelin
gen in de bouw. Dat
zijn dingen die veel
van je vragen."
Nieuwe uitdaging
Schuller zegt toe te
uitdaging. Volgens
hem kan die ook zit
ten in een lagere of
hogere functie bin
nen de vakbond.
Daarnaast sluit hij
niet uit dat hij na
maart 1993 een overstap maakt
naar het ambtenarenapparaat,
het bedrijfsleven of de politiek.
„Misschien word ik betrokken
bij een bepaald project binnen
de bond, bijvoorbeeld in de ar
beidsvoorziening. Of word ik
gedetacheerd bij een paritair-
orgaan (een commissie waarin
werkgevers en werknemers
even veel vertegenwoordigers
hebben, JvH). Op dit moment is
er nog niets, maar ik hoop dat
zich iets voordoet. Verder blijf ik
na mijn aftreden als voorzitter
natuurlijk gewoon in dienst van
de vakbond."
Zijn opstappen in 1993 als eer
ste man van de Bouw- en Hout
bond FNV betekent tevens dat
hij uit het bondsbestuur zal tre
den. „Ik vind niet dat ik mijn
opvolger in de weg moet zitten.
De nieuwe voorzitter moet zich
los van mij kunnen ontwikke
len. Hij moet niet het gevoel
hebben op zijn vin
gers te worden geke-
Schullers collega
L de Waal, voorzit
ter van de Diensten
bond FNV, verklaar
de vorige week dat
de FNV definitief af
scheid moet nemen
van de speciale rela
tie met de Partij van
de Arbeid. Deze
koerswijziging is
volgens De Waal het
onvermijdelijke ge
volg van de opstel
ling van de PvdA op
sociaal-economisch
terrein. Daar tegen
over heeft een ande
re collega, R. Vree
man, voorzitter van
de Vervoersbond
FNV, zich als kandi
daat voor het voor
zitterschap van de
PvdA juist uitge
sproken vóór het
herstellen van de re
latie tussen FNV en
PvdA-
Schuilen „De uit
spraak van De Waal
is een politieke. In
1966 hebben wij als
FNV campagne ge
voerd om de PvdA
terug te brengen aan de rege
ringstafel, dm de achtereenvol
gende coalities tussen CDA en
WD te doorbreken. Dat is toen
niet gelukt. Tijdens de evaluatie
van die campagne heeft de
bouw- en houtbond een nota
ingebracht om ons als FNV
voortaan nog onafhankelijker
van de politiek op te stellen.
Sindsdien richten wij ons ter
verwezenlijking van onze doel
stellingen op alle democratische
