Leiden
DE
Ruilbeurs
woningen
groot succes
Gene Pharming geeft inzicht
in genetische manipulatie
'Molen is compleet
maar er is geen water'
TIJD
VAN
TOEN
een andere weg weer terug
loopt. Bij de stichting wordt
daar serieus over gedacht."
Dat er niets meer te malen
valt, is voor Van der Veek geen
reden om de molen niet regel
matig te draaien. .Als er wind
is. dan draait-ie." Behalve op
zaterdag dan.
De Blauwe molen werd in
1904 aan de noordzijde van de
Achterwatering neergezet ter
vervanging van een oude wip
molen. Deze was verrot en zou
oorspronkelijk vervangen wor
den door een nieuwe wipmo
len. Toen het polderbestuur
echter een tweedehands acht-
kanter kon kopen, werd daar op
7 augustus 1903 toe besloten.
De molen was oorspronkelijk
één van de acht molens die Hü-
legersberg (nu Rotterdam)
droog hielden. Waar de andere
zeven gebleven zijn, valt niet
meer te achterhalen.
De nog relatief jonge molen
heeft wat achterstallig onder
houd. „Maar het zijn geen
rampdingen. Er moet wat met
selwerk en schilderwerk aan
verricht worden. En er moeten
nieuwe hekken in de wieken. Ik
dacht dat het volgend jaar wat
aandacht heeft." De eigenaar
van de molen, de stichting Het
Zuid-Hollands Landschap - „Ik
zit hier nu vier jaar en heb nog
nooit iemand van die stichting
gezien" - heeft het verzoek ge
kregen daarin mee te betalen.
Wat daar uit is gekomen, weet
de molenaar niet.
Twee jaar geleden is de mo
len ternauwernood aan een ca
tastrofe ontsnapt. De bliksem
sloeg in. Van de plafonds, de
wanden en de elektrische be
drading in de molen was weinig
meer over. De kettingen waar
mee de wieken aan de grond
vastgelegd zijn, waren zwart ge
blakerd. En waar de kettingen
aan de grond verankerd waren,
zaten de gaten in de grond.
Maar wonder boven wonder
vloog de rietgedekte molen niet
in brand.
Naast de molen is nog een
complete overtoom aanwezig,
waarmee indertijd de polder-
schuit over de dijk gezet werd.
„Het is de enige overtoom bij
een molen", weet de molenaar
te melden. „De acht meter lan
ge vlet die bij de overtoom
hoort, ligt hier ook nog altijd.
Maar over de dijk zetten heeft
geen zin: het water is daar afge
sloten. En ik denk dat als je aan
die boot gaat trekken de bodem
blijft liggen en alleen de boven
kant meekomt. Maar dat is niet
erg. Die boot ligt er voor de
sier."
Maandag 16 december 1991 Redactie: 071-161400 •Eindredactie: HANS SONDERS* Vormgeving: HENK BUIS
Voor kinderen was er gistermiddag onverwachte iispret in de Stevenshof. IJsvereniging Rijndijk-Hoge
Mors besloot haar baan aan de Dobbedreef 'onofficieel' een dag open te stellen voor de jeugd. Bij wijze
van uitzondering hoefde er gisteren geen entreegeld te worden betaald. foto wim dijkman
LEIDEN PAUL VAN DER KOOU
Het Leidse bedrijf Gene Phar
ming Europe bv. verzet zich niet
langer tegen het openbaar ma
ken van het tussenrapport over
genetische manipulatie bij koei
en. De dierenbescherming krijgt
het veelbesproken rapport mor
gen per post toegestuurd. Die
renbescherming en WD-Ka-
merfractie hadden daarom ge
vraagd, maar de Leidse bv liet
aanvankelijk weten dat open
baarmaking het bedrijfsbelang
zou schaden. Half november
schoof de minister van land
bouw, natuurbeheer en visserij
die bezwaren opzij.
„Er is zo over de proef ge
zeurd en er is in het openbaar
zo aan onze integriteit getwij
feld, dat moet nu maar eens op
houden", meldt zakelijk direc
teur Postma.
Dat zijn bedrijf pas op de val
reep voor openbaarmaking
koos, komt omdat het bedrijf
het niet zo plezierig vond dat
andere bedrijven precies kon
den zien hoe het onderzoek
naar welzijn en gezondheid van
proefdieren is opgezet en wat
het heeft opgeleverd.
Bij de experimenten ging het
erom rundvee immuun te ma
ken voor de uierziekte mastitis.
Dronken man laat spoor van vernielingen na
LEIDEN
Een 31-jarige Leidenaar heeft
afgelopen zaterdagavond om
streeks half negen tijdens een
kort ritje in zijn auto voor dui
zenden guldens schade aange
richt. Bij het uitparkeren achter
de Vijf Meihal ramde hij een
auto omdat hij de versnel
lingspook niet in z'n achteruit
kon krijgen. Eenmaal op de
Boshuizerlaan aangekomen,
nam de Leidenaar de bocht te
ruim en botste tegen een gepar
keerde wagen. Deze wagen
werd weer tegen een auto daar
naast gedrukt.
De brokkenpiloot wilde ver
volgens rechtsaf de Vijf Meilaan
op waar hij geen voorrang ver
leende aan een tegemoet ko
mende auto die in de flank
werd geraakt. Even later reed de
man met zijn auto tegen een
boom. Uiteindelijk kwam de
Leidenaar tot stilstand tegen
een lantaarnpaal op de hoek
van de Churchilllaan. De politie
trof de man licht gewond maar
zwaar beschonken in zijn be
schadigde auto aan.
Al meer dan 200 inschrijvingen
De van de zomer opgerichte woningruilbeurs van Wo
ningbouwvereniging Leiden is een groot succes. Inmid
dels hebben 200 huurders zich ingeschreven en dit aan
tal groeit gestaag. De WBL begint binnenkort met een
proef waarbij de aanmeldingen in een computerbestand
worden gezet.
IEIDEN*RQV KLOPPER
Het boek waarin de WBL-huur-
ders hun woning ter ruiling
kunnen aanbieden is inmiddels
behoorlijk dik. De meest aange
boden woningen zijn flats en
maisonettes (circa 50 procent).
Een kwart betreft eengezinswo
ningen, 15 procent bovenwo
ningen en 10 procent beneden
woningen.
Volgens woordvoerster E. 't
Jong van de WBL hebben veel
aanbieders wel de nodige noten
op hun zang. „Sommigen zeg
gen zelfs dat ze per se die en die
woning willen in die en die
straat. Zij hebben natuurlijk niet
al te veel kans dat hun wens
wordt vervuld". De aangeboden
woningen staan in alle wijken
en kennen uiteenlopende huur
prijzen. „Er zijn veel mensen
die van het centrum naar een
buitenwijk willen, maar ook een
heleboel die precies omgekeerd
willen verhuizen".
De WBL is van zins alle in
schrijvingen op te slaan in de
computer. Belangstellenden
kunnen dan aan de balie op het
Schuttersveld opgeven wat voor
type huis ze willen, in welke
wijk en voor welke huurprijs. De
computer 'spuwt' dan een aan
tal mogelijkheden uit. 't Jong
hoopt dat dit systeem begin vol
gend jaar kan draaien. Ze raadt
belangstellenden evenwel aan
toch ook in het aanbiedingen-
boek te komen kijken. „Het
brengt mensen toch vaak op
ideeën. Zo hebben we hier
huurders gehad die een eenge
zinswoning wilden vanwege de
tuin. Ze realiseerden zich niet
dat je bij een benedenwoning
ook een stuk eigen grond hebt".
Tot nu toe hebben tien huur
ders met elkaar de woning ge
ruild. Dat lijkt niet al te veel,
maar hierbij moet in ogen
schouw worden genomen dat
de begintijd amper ruil-moge-
lijkheden bood. Pas na drie
maanden verwisselden de eer
ste woningen van eigenaar.
De woningruilbeurs werd van
de zomer opgezet om de ge
meentelijke woonruimteverde
ling te omzeilen. De woning
bouw hoopte op deze wijze
meer gemotiveerde mensen in
de woningen te krijgen. Wie z'n
huis zelf kan uitkiezen, zit er
gens langer en tevredener dan
iemand die er een krijgt toege
wezen, zo luidde de redenering.
Nu heeft de gemeente een
nieuw systeem van woonruim
teverdeling aangekondigd. De
woningbouwverenigingen heb
ben ermee ingestemd. Toch is
dit voor de WBL geen reden de
ruilbeurs op te doeken na de in
voering in 1993. „In het nieuwe
systeem zit het er in dat mensen
vrij lang moeten wachten als ze
goed zitten. Als ze andere wen
sen hebben en we weten ie
mand met wie ze kunnen rui
len, is dat alleen maar meege
nomen".
Bij de invoering hóópte "de
WBL dat andere woningbouw
verenigingen ook willen mee
doen aan de woningbeurs. Vol
gens 't Jong is daarover nog niet
gesproken. „We willen wachten
tot de hele zaak in de computer
staat". Overigens heeft zich wel
een aantal mensen van andere
woningbouwverenigingen inge
schreven in het ruilboek
foto ben de bruyn
MOLENS IN RUNLAND
Het gaat niet goed met de Nederlandse molens. Voor de
bemaling van de polders zijn ze meestal niet meer no
dig. Dat gebeurt vaak al decennia lang door elekdsche
gemalen. Sindsdien staan de molens alleen nog maar
mooi te zijn. En wie wil er geld steken In iets dat alleen
maar mooi is?
De Rijnlandse molensdchtlng heeft 45 molens. Twee
derde daarvan wacht op restauratie. De provincie Zuid-
Holland stelde daar onlangs 700.000 gulden voor be
schikbaar. Maar dat Is bij lange na niet genoeg.
Vandaag de zevende aflevering, over de Blauwe Mo
len op de grens van Hoogmade en Rljpweterlng.
Eerdere afleveringen verschenen op 2,11,18,25 no
vember en 2 en 9 december.
HOOGMADE/RU PWETER1NC
RUUD SEP
Sinds de molen waar hij als jon
gen tegenover woonde, na een
restauratie weer ging draaien, is
molenaar Pieter van der Veek
gek van molens. „Een klap van
de molenwiek gehad", verklaart
hij zelf. Op zijn zestiende draai
de hij al op een molen in Lisse.
Nu woont hij sinds vier jaar op
de Blauwe molen op de grens
van Hoogmade en Rijpwetering
en draait op zaterdag boven
dien een korenmolen in Wasse
naar. Daar tussendoor verdient
hij zijn brood bij de Hoogmade-
se molenmaker Verbij.
De Blauwe molen verkeert in
vrij goede staat. In principe is
de molen maal vaardig. „Maar ik
heb geen water meer. Het water
waar de molen op uitslaat is af
gedamd en uit de polder komt
ook bijna niets. Eigenlijk zou ik
een circuitje moeten draaien:
dat het water dat je opmaalt via
Het is dezer dagen al
Rembrandt en zijn
'school' wat de klok
slaat ook onze eigen Lakenhal
doet daar aan mee met een in
teressante tentoonstelling over
Rembrandt en zijn jeugdvriend
Jan Lievens.
Bij zo'n gelegenheid zijn we al
die andere schilders uit de ze
ventiende-eeuw eventjes verge
ten: zodoende zal de lezer mis
schien wat bevreemd opkijken,
nu hij hier een schilderij van Jan
Steen afgebeeld ziet. De bedoe
ling is gemakkelijk te raden:
door aan één van de betere
schilderijen van die andere
Leidse beroemdheid aandacht
te besteden, kan het ons wat
duidelijker worden hoe gevari
eerd de schilderkunst in de Ne
derlanden in de tweede helft
van de zeventiende-eeuw wel
was. Jan Steens 'Stoeiend Paar'
in de collectie van de Lakenhal
ontstond in de jaren toen Rem
brandt en Lievens hun bloedse
rieuze laatste taferelen schilder
den: het dateert namelijk uit de
eerste helft van de jaren zestig.
Maar Jan Steen is (zo op het
eerste gezicht althans) niet zo'n
ernstig schilder.
Hij was ongeveer veertig jaar
oud toen hij dit duidelijke en
aansprekelijke tafereeltje op het
doek zette.
Schik
Een vrolijke kwant is aan het
stoeien met een meisje, dat zich
zijn wat ruw uitgevallen avan
ces laat welgevallen. Ze kijkt in
onze richting met een lachje op
haar gezicht dat we onwillekeu
rig interpreteren als 'ze heeft er
wel schik in'. Het is niet bepaald
verkeerd als het bijwerk het juk,
de twee manden met groen, ons
doet denken dat ze van de
markt komt.
Maar: we zijn er eigenlijk niet
zeker van of onze gedachten
wel de juiste kant opgaan. Zijn
we misschien te veel aan het
fantaseren geslagen? En heeft
het zin om te gaan nadenken
hij die sfeer aan ons over. We
kunnen meevoelen dat de jon
gen moeite doet om het meisje
tegen de grond te krijgen; het
juk wekt ae indruk op de grond
te zijn gevallen; er vliegt een
hoed door de lucht...
Maar er is aan dat geheel iets
opmerkelijks: de schilder heeft
de groep die twee mensen plus
de voorwerpen zo geschilderd
dat ze globaal in een cirkelach
tige vorm passen: een cirkel
precies in het midden van het
schilderij juk-boom-tak-kooi-
mand-juk.
U moet van mij maar aanne
men dat Jan Steen zoiets vaker
deed, het 'organiseren' van een
groep binnen een eenvoudige
bindende vorm. En niet alleen
hij deed dat. In het Mauritshuis
in Den Haag hangt een vroeg
schilderij van Vermeer ('De rus
tende Diana en haar nymfen'),
waarop net zoiets te zien is. In
datzelfde Mauritshuis is een an
der schilderij van Jan Steen
(Vrolijk Gezelschap'), waarop
de hoofdgroep in een ovaal
ast. Als we werken van Rem-
randt en Lievens gaan bekij
ken, en van al die anderen in
hun omgeving, op één van die
vele tentoonstellingen, die er nu
alom in het land te zien zijn,
zullen we vergelijkbare manie
ren van organisatie van het
beeldvlak te zien krijgen.
Het hier besproken tafereel be
antwoordt in elk geval aan een
van de 'specialiteiten', waarom
Jan Steen bekend moet zijn ge
weest: 'guitige' scènes met een
al dan niet moralistische onder
toon. Nu we zijn hele oeuvre
kunnen overzien is het wel dui
delijk dat Jan Steen ook serieuze
onderwerpen kon schilderen
(twee stukken in de Lakenhal
wijzen dat uit: de Verdrijving
van de wisselaars uit de tempel'
en het schilderij met de episode
uit de geschiedenis van Jacob
en Laban), maar dat hij op zijn
best was in tafereeltjes van het
soort van het 'Stoeiend Paar' zal
niemand ontkennen.
BURGERLUKE STAND
LEIOEN
Geboren Daniêlle, dv A.H. Hoornweg
en M.L. de Jong Kevin, zv. AJ. Moer-
kens en J. van Gulik* Marinus Feike, zv
F.J. van Duijn en J.H. Ouwehand
Stefan, zv. W.C.M. Hockx en N J. Kage-
naar Denise, dv. J. van der Vlugt en R
van den Berg* Karl Johann, zv. P.N Mu-
rauer en M.E. Houwing Kariem, zv. M
Abdalla en M.A. Mollers Naomi, dv. J
Verhave en D. de Ridder Melissa, dv.
A. Messemaker Mark, zv. A.A. Kuiken
en C.W. van der Ploeg Mariska Cheryl,
dv. D.A. de Jong en H.J. Berkheij Ro
nald Gerry, zv. W.C.N. de Meulmeester
Deniz, zv. H. Kurtgepe en E.C Kurtqepe
Cornells Arnoldus, zv. M G. Verbeek en
W.J.C. van Leeuwen Matteo Adriano,
zv. M Sabbatini en A.R. DiCarlo* Lau
ra Stephanie, dv. J. Jesse en M M de
Graaf Kirsten Valerie, dv. J. van Rijn
en N. Krijgsman Teresa Esther, dv.
J W. Houwaard en E. Sc hoon derwoerd
Wieresh Mitra Satyakumar. zv. F.S.R.
Balak en P. Jhanjhan Simon Frederik,
zv. R.N. Schuijt en A.G. van 't Hoff
Hendrika Geertruida Jacoba, dv. G.
Kooijman en G.J. Achterberg Sophia
Alice Maria, dv. F. Eulderink en J.M.T.
Mulder Büya, dv. S. Kaba en H Kaba
Marius Theodoor, zv. DJ. Ritsema en
J. Knikker Meivin Bobby, zv. E.M.M.
van der Voort en C.B. Zandbergen We
sley Waylon, zv. J.A. Zonneveld en W
van Hattem Amber Maria Luciênne
Katinka, dv. L. van Rees en T.K. Swart
Corpetia Jacoba, dv. L. Guijt en A. van
den Oever Maaike, dv. A.B. Taal en M.
Boeters Senna, dv. M. van Egmond en
M D van Tongeren Robin Mels, zv
L.A. Vos en S.M. Mels Pieter Hugo
Reindert. zv. P. Vliegenthart en C.C.M
van der Voort Huig, zv. H.N. Schaap
en C. van Duijn Bastiaan Dirk Bartho-
lomeus, zv. B.D. van Rijn en E.A. van
der Plas Jesse. zv. F de Rooy en
W E M. Rommers* Larse Justin, zv. C.
Glasbergen en J. Hoeven Eline Rosa
lie, dv. C.J.J. Neuvel en E.L.C. de Vries
Sebastiaan Alexander, zv. J.C.M. Dui
venvoorden en J.M. van Eldik Manisha
Chandni, dv. Parbhulat Rai Sharma en
K. Khoenkhoen Ayla Samira, dv. J.J.
Koomen en R.H.C. Wolbink Pedro, zv.
P.J. Cord er o Perez en H. Alvarez Dapena
Annemi|n Florine, dv. M.A. Luljckx en
A. Elzenga Thomas Leonardus. zv
H.H.L Pröpperen D E de Jong* Lotte
Martine Maria. dv. J.H M van Delft en
K W A J Kremer Dennis. zv. G Bron-
meijer en J. Hoornweg Bart. zv. H A S.
Teussink en C M. Blaas Chaja Nadia,
dv. M Verkerk en H M I van Brunschot.
Overleden: J. Buijze, geb. 13 april
1921, man P. den Heijer, geb 28
aug. 1912, man W.G Koopmans, geb.
30 sept. 1949, man G A P Willems,
geb. 5 nov. 1929, man F.A.M. Simo-
nis, geb 2 nov 1959, man J Stapper,
geb 20 dec. 1905, man N Aalders,
geb 28 aug. 1903, man A.C. Aker
boom, geb. 5 nov. 1933, vrouw* J
Veerman, geb. 3 juli 1935, vrouw A
Geus. geb. 17 aug. 1949, man J. Rie-
de. geb. 28 dec 1905, echtg. van J W.
Mulder*C.H. Bos.geb 18febr 1920,
echtg. van L. van Werkhoven C.H. de
Munnik, geb. 19 aug 1904, geh gew
met J. Midderham P R van Leeuwen,
geb 8 juni 1911. man *R G.A M Her
mes, geb 6 juli 1934, echtg van
W M G. Simonis* A. Neels, geb. 31 juli
1904, geb gew met G Mol J S Grun-
deken, geb 19 mei 1920, echtg van
T.G.M. de Jong A. van de Wiel, geb
27 nov. 1922, man W. Smid, geb 24
april 1909, geh gew met L. Paauw
W Kulk.geb. 12 mei 1913, vrouw *C.
van den Oever, geb. 2 feb 1918, geh
gew. met J. van Beelen C. Sni|der,
geb. 27 nov. 1902, geh gew met T
Koekebakker DJ. Jonker, geb 14 feb.
1926, man H. van der Niet, geb 29
nov 1965, man *G. Lapstra. geb 23
juni 1898, geh gew. met G. van der
Meulen*C W. Pracht, geb 1 nov
1905, echtg. van G. Bergman J. Bo-
dijn.geb 25 jan. 1904. man *CJ M
Haver, geb 18 aug. 1939, echtg van C.
van Egmond F M Hahné. geb 16 mei
1915, geh gew met A L. van Iterson*
A. Helvenstein. geb 16 maart 1907,
geh gew metN.L Segaar A Schreu-
der, geb. 24 nov 1912. man D W van
Leeuwen, geb 7 april 1914, geh. gew
met W. van der Hoeven
Jan Steens 'Stoei
end Paar* uit de
eerste helft van de
jaren '60 van de ze
ventiende-eeuw.
Jan Steens Stoeiend Paar
bron talloze anekdotes
over wat er aan deze stoeipartij
vooraf ging? Heeft de jongen het
meisje opgewacht en is hij
vanachter de boom tevoor
schijn gesprongen? In de ne
gentiende-eeuw was het niet
ongewoon als een kunsthistori
cus of een kunstcriticus lustig
doorfantaseerde en bij zulke ta
fereeltjes hele anekdotes van
deze aard verzon.
Tegenwoordig doen we dat niet
meer, omdat men tot de con
clusie is gekomen dat elk woord
méér dan de mededeling 'stoei
end paar" feitelijk op een goud
schaaltje zou moeten worden
gewogen. We wéten niet echt of
het een boerenjongen is, we wé
ten niet echt of het meisje van
de markt komt. Ook weten we
niet echt of we het feit dat de
mandjes zo netjes naast haar
staan mogen duiden als een te
ken dat ze die dingen heeft
neergezet alvorens te gaan
stoeien (terwijl toch je eerste
impuls is te denken dat het juk,
zoals dat achter haar ligt van
haar schouders is gegleden toen
de jongen haar vastgreep).
'Onnatuurlijk'
Daar is al de eerste ongerijmd
heid.
En er zijn er nog twee: hoe komt
die vogelkooi daar in de boom?
Een negentiende-eeuwer had er
wel een anekdotische oplossing
voor verzonnen, maar wij zitten
met een 'onnatuurlijk' bijmo
tief, dat niet zomaar aan het
hoofdmotief te koppelen is. En
datzelfde geldt voor het konijn
tje dat links beneden nieuws
gierig uit zijn holletje kijkt in
plaats van schuw weg te vluch
ten, zoals een konijntje écht zou
doen.
'Ongerijmdheid' is misschien
niet het beste woord. 'Niet-rea-
listisch' klinkt beter. Al bij al
wilde ik u laten onderkennen
dat Jan Steen een schilderijtje
heeft gemaakt, dat er op het
'eerste gezicht heel 'levensecht'
uitziet, maar bij nader toekijken
een heel stel 'vreemde' elemen
ten bevat.
Nu pas kan ik u aan boord ko
men met de manier van lezen,
die kunsthistorici tegenwoordig
hanteren, en waarmee ze den
ken dichter bij de waarheid, en
bij Jan Steens bedoelingen, te
komen dan via een zelfrerzon-
nen anekdote.
Het is eigenlijk heel eenvoudig:
'het vogeltje is gevangen' en 'zij
is het haasje'. En verder: in de
ene mand ligt een wortel, in de
andere een aarden pot. Kunst
historici zijn zich gaan realise
ren dat in de zestiende- en de
zeventiende-eeuw potten en
langwerpige objecten nogal
eens verwijzen naar de uiterlijke
seksuele organen van de mens.
Tenslotte, maar misschien sla ik
nu wel op hol: lijkt die ene
boom niet verdacht veel op een
vrouw met haar rokken om
hoog? Achterkant? Of voorkant?
Tot zo ver over het onderwerp.
Onstuimig
Er is een ander aspect dat onze
aandacht waard is. Jan Steen
schildert een onstuimige scène
en op allerlei manieren brengt
