Buitenland
Historische akkoorden
Noord- en Zuid-Korea
Slovenië en Kroatië
erkend door Oekraïne
ANC: Britten moeten nieuw
leger Zuid-Afrika trainen
Europarlement overweegt
blokkade uitbreiding EG
Buurlanden maken Hongaren bang
Waar eindigt de vlucht van Erich Honecker?
Vrijdag 13 december 1991
Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES
ingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving: MARIANNE VERSCHUREN
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP). Gemeenschappelijke
Inter Press Service (IPS)Associated Press (AP). Deutsche Press.
United Press International (UPI).
ALLE 145 WERKNEMERS van The
European zijn gisteren op straat ge
zet. The European was een uitgave
van Robert Maxwell De krant leed
een verlies van 660.000 tot 990 000
gulden per nummer.
HET IERSE REPUBLIKEINSE LEGER
heeft de verantwoordelijkheid opge
ëist voor een bomaanslag in Craig-
avon. Een 900 kilo zware bom ont
plofte achter het politiebureau Zes
agenten in het gebouw en 60 burgers
daarbuiten raaiden gewond
DE EUROPESE CENTRALE BANK
moet in Frankfurt komen en met >r
Amsterdam Dat heeft bondskanselier
Kohl vanmorgen gezegd in de L'U'tse
Bondsdag
NIEUWSLIJN
Niet-aanvalsverdrag moet leiden tot verzoening
President Bush en VN-onderhandelaar Giandomenico Pico (op achter
grond, rechts) poseren in het Witte Huis met de in Libanon vrijgelaten
Amerikaanse gijzelaars (v.l.n.r): Jesse Turner, Thomas Sunderland,
Alann Steen, Thomas Cicippio en Terry Anderson. »foto afp
Eiland Man praat over rechten homo's
Het eiland Man heeft sinds gisteren voor het eerst een vrouwelij
ke minister. Eerste minister Miles Walker benoemde de 45-jarige
Hazel Hannan tot minister van onderwijs. Hannan staat bekend
als progressief. Zij wil onder meer dat Man zijn anti-homowet
afschaft. Volgens die wet kunnen homo's die een seksuele relatie
hebben veroordeeld worden tot levenslange gevangenisstraf.
Leeftijd, wederzijdse instemming of plaats van handeling speelt
daarbij geen rol. Het autonome Man, gelegen in de Ierse zee, is
het enige gebied in Europa met een dergelijke bepaling. Vanuit
de EG en Engeland is aangedrongen op wijziging van de wet, die
in strijd is met de rechten van de mens. Binnen de regering is
minister John Corrin (landbouw en visserij) een fel tegenstander
van een wetsaanpassing. Het eiland Man moet voor homo's ge
sloten blijven, vindt hij.
Doden bij bomaanslag Myanmar
Bij een bomaanslag in Myanmar (het voormalige Burma) zijn
woensdag twee mensen omgekomen en 18 mensen gewond ge
raakt. Dat heeft Radio Yangon (Rangoon) gisteren gemeld. De
bom explodeerde in het spoorwegstation van Mandalay, de
tweede stad in Myanmar. Volgens de radiouitzending was de
bom achtergelaten door een man die een gezin vroeg op zijn tas
te passen. Toen de tas later ontplofte kwam de moeder van het
gezin om het leven, evenals een andere man. Mandalay was in
1988 tijdens een volksopstand tegen het militaire bewind, een
brandhaard van verzet. Deze week was de stad tot tweemaal toe
opnieuw het toneel van demonstraties tegen de militairen, aldus
een woordvoerder van een schaduwregering, die zich heeft te
ruggetrokken in de jungle van Myanmar.
Maxwell hield aandelenkoersen hoog
Het SFO, het Britse fraudebureau, onderzoekt of de overleden
mediamagnaat Robert Maxwell de aandelenkoers van zijn on
derneming Maxwell Communications Corporation (MCC)
kunstmatig hoog heeft gehouden. In bankkringen werd al eerder
geopperd dat Maxwell een deel van het geld dat hij heeft ont
vreemd uit de pensioenkassen van Mirror Group Newspapers en
MCC heeft gebruikt om aandelen MCC te kopen. Daardoor hield
hij de koers van dat fonds hoog op de Londense effectenbeurs.
Helft Sovjet-luchthavens dicht
Aeroflot heeft gisteren de diensten gestaakt vanaf 92 luchtha
vens in de Oekraïne, de Kaukasus, Kazachstan en het oosten van
het land. Reden is een plotseling gebrek aan brandstof op de
luchthavens. Volgens de KLM lopen de de vluchten op Moskou
en Sint Petersburg geen gevaar. De sluiting treft meer dan de
helft van alle vliegvelden in de voormalige Sovjetunie. In de in
eenstortende centraal geleide economie behoort vliegtuigbrand
stof tot de meest schaarse goederen.
Communistische leiders Roemenië vrij
Alle vroegere leiders van de communistische partij in Roemenië
die waren veroordeeld wegens het legeroptreden tegen demon
stranten tijdens de volksopstand twee jaar geleden, zijn gisteren
in hoger beroep vrijgesproken. De Roemeense procureur-gene
raal Cherecheanu gaat nu in „buitengewoon hoger beroep". De
leidende figuren onder het dictatoriale bewind van Ceausescu
waren aangeklaagd omdat zij goedkeuring hadden gegeven aan
het gewelddadig neerslaan van de volksopstanden in Timisoara
en Bukarest.
Noord- en Zuid-Korea hebben vandaag een historisch
niet-aanvalsverdrag ondertekend dat verzoening moet
brengen na 40 jaar van vijandschap tussen beide landen.
Premier Chung Won-shik van Zuid-Korea en zijn Noord-
koreaanse ambtgenoot Yon Hyong-muk zetten hun
handtekening onder een 25 punten tellend plan.
den dat de premiers elkaar weer
op 18 februari zullen ontmoe
ten in de Noordkoreaanse
hoofdstad Pyongyang voor de
uitwisseling van de documen
ten voor ratificatie waardoor het
akkoord formeel van kracht
wordt.
Functionarissen uit beide lan
den ontmoeten elkaar deze
maand nog in de grensstad
Panmunjom om te praten over
vermindering van kernwapens
op het Koreaanse schiereiland.
Deze omstreden kwestie is niet
in het akkoord opgenomen. Py-
Het verdrag voorziet in maatre
gelen ter voorkoming van per
ongeluk uitbrekende vijande
lijkheden en moet leiden tot
vermindering van de jarenlange
spanning tussen het westers ge
oriënteerde Zuid-Korea en het
communistische bewind van
Kim Il-Sung in Noord-Korea.
„Dit is een geweldig resultaat",
aldus Yon tijdens het histori
sche moment van onderteke
ning.
Regeringsfunctionarissen zei-
ongyang weigert vooralsnog in
te stemmen met internationale
controle op zijn nucleaire in
stallaties.
In het akkoord zweren beide
Korea's het gebruik van terroris
me af en beloven zij geen po
gingen te ondernemen om el-
kaars regering ten val te bren
gen. Noord-Korea had in het
verleden altijd bezwaar ge
maakt tegen een expliciete be
lofte om zich niet te mengen in
de binnenlandse aangelegenhe
den van het zuiden.
De militaire commandanten
van beide landen zullen voort
aan via een telefonische 'hotli
ne' met elkaar in verbinding
staan. In het bestandsdorp Pan
munjom, dat in de gedemilitari
seerde zone ligt, komen perma
nente kantoren voor verbin
dingsofficieren.
Tijdens de vorige gespreks
ronde in Pyongyang hadden de
Noordkoreaanse leider Kim II-
sung en de president van Zuid-
Korea, Roh Tae Woo, in princi
pe al overeenstemming bereikt
om te werken aan verzoening
tussen beide landen. Die moet
behalve het niet-aanvalsverdrag
leiden tot samenwerking en uit
wisseling op diverse terreinen.
Veel Koreanen wachten bijvoor
beeld al jaren om familieleden
in het andere Korea te kunnen
bezoeken.
Het akkoord is de eerste poli
tieke overeenkomst na de Ko
reaanse oorlog begin jaren 50,
en sinds 1972 toen de dialoog
tussen beide staten langzaam
op gang kwam. De landen heb
ben na de oorlog van 1950-'53
nooit een vredesakkoord onder
tekend.
Slovenië en Kroatië te erken
nen. In een gisteren gepuhli
ceerd rapport van de VN-veilig
heidsraad schrijft Perez de
Cuellar dat erkenning de loego
slavische burgeroorlog alleen
maar uitzichtslozer zal maken.
De gevechten in Kroatië du
ren onverminderd voort. Het
belegerde Kroatische bolwerk
Osijek kwam gisteren opnieuw
onder zwaar artillerievuur, ter
wijl ook op tal van andere plaat
sen de strijd weer oplaaide.
In Midden-Kroatië hebben
Kroatische strijders winst ge
boekt in hun strijd tegen Servi
sche rebellen en het federale le
ger. De Kroaten zouden 13 dor
pen op de Serviërs hebben her
overd, waardoor de politieke
onrust in Servië dreigt op te lo
pen. De positie van de Servische
president Milosevic dreigt door
het terreinverlies nu serieus in
gevaar te komen.
Het parlement van de Oekraïne
heeft gisteren besloten Kroatië
en Slovenië te erkennen. Bin
nenkort zullen er diplomatieke
betrekkingen worden aange
knoopt. Dat meldde het persbu
reau Tass gisteren.
De Oekraïne en Litouwen
gingen gisteren al diplomatieke
betrekkingen aan en zullen bin
nenkort zaakgelastigden in el-
kaars hoofdsteden benoemen.
Slovenië en de Russische Fe
deratie sloten gisteren een han
delsverdrag. Het is voor het
eerst dat een Joegoslavische re
publiek zelfstandig een dergelijk
akkoord sluit met een voormali
ge Sovjetrepubliek. In ruil voor
grondstoffen zal Slovenië de Fe
deratie medicijnen, schoenen,
meubels en machines leveren.
VN-secretaris-generaal Perez de
Cuellar heeft de Europese Ge
meenschap gisteren ontraden
heersing. Het ANC heeft hiertoe
het initiatief genomen omdat
de organisatie zich bezorgd
maakt over militaire integratie
onder een niet-raciale regering.
Hoewel ook zwarten worden
gerecruteerd in de rangen van
het SADF, is het officierskorps
bijna uitsluitend blank. De be
langrijkste taak zou zijn het
aantal zwarte recruten aanzien
lijk te laten toenemen, een
zwart officierskorps op te leiden
en af te rekenen met het door
Afrikaners gedomineerde karak
ter van de SADF.
Er moeten nog verschillende
hindemissen worden overwon
nen voordat een dergelijk ge
voelig programma kan worden
gelanceerd. Volgens betrouwba
re Britse bronnen zal geen for
meel trainingsaanbod worden
gedaan voordat alle partijen in
Zuid-Afrika het over het plan
eens zijn, of voordat een toe
komstige niet-raciale regering
verzoekt om assistentie.
THE INDEPENDENT
Groot-Brittannië bereidt zich
voor om soldaten op te leiden
voor een Zuidafrikaans leger
'nieuwe stijl'. Dat leger moet de
taken overnemen van de huidi
ge, door blanken gedomineerde
defensiemacht. Er wordt een
grootscheeps programma opge
steld voor de oprichting van een
volledig geïntegreerd leger, op
dezelfde manier als de Britse
militaire opleiding in Zimbabwe
na de onafhankelijkheid.
De drijvende kracht achter de
plannen is het Afrikaans Natio
naal Congres (ANC), dat een
visje heeft uitgegooid na te heb
ben gezien hoe de Britten mili
tairen hebben opgeleid in na
burige landen. Het plan zal ech
ter zeker op tegenstand kunnen
rekenen van de Afrikaner lei
ding binnen de Zuidafrikaanse
Defensiemacht (SADF), met
hun herinneringen aan het Boe-
ren-verzet tegen de Britse over-
De World Society for the Protec
tion of Animals (WSPA), de we
reld dierenbescherming, heeft in
haar jaarlijkse rapport fel uitge
haald naar Japanse berenparken.
In die parken leven zo'n 1000 be
ren onder erbarmelijke omstan
digheden. Ze zitten soms met 100 het een medicinale werking heeft
beren tegelijk in betonnen putten bij leveraandoeningen, kan wel
i de grond, alvorens zij worden
geslacht. Gal, huid en vlees van
de dieren brengen heel wat geld
in het laatje. Vooral beregal,
7000 gulden opbrengen. Deze
economische waarde is de voor
naamste bestaansreden van de
berenparken. Maar ook als toeris-
het goed. Het publiek vermaakt
zich kostelijk als in de putten ge
vechten uitbreken. De WSPA
vindt dat de berenparken ze snel
mogelijk dicht moeten. foto anp
wordt verondersteld dat tische trekpleister doen de parken
het haar lot in eigen hand heeft.
„Er liggen wel degelijk mogelijk
heden om respect af te dwin
gen", hield de premier vol, hoe
wel hij erkende dat in Maas
tricht onvoldoende terecht is
gekomen van vergroting van de
rol van het Parlement.
Met Oostenrijk en Zweden
beginnen binnenkort gesprek
ken over hun toetreding tot de
Europese Unie, zoals de EG na
de Maastrichtse akkoorden zal
gaan heten. Zo'n uitbreiding
moet formeel worden goedge
keurd door het Europarlement.
STRAATSBURG PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
In een chaotisch debat van
meer dan zeven uur heeft het
Europees Parlement gedreigd
de uitbreiding van de EG te
blokkeren, als de komende ja
ren niet alsnog serieus wordt
onderhandeld over extra macht
voor het parlement. Premier
Lubbers en staatssecretaris
Dankert lieten weten dat zo'n
verzoek om nieuwe onderhan
delingen 'geen zin' heeft.
Lubbers hield de Straatsburg-
se assemblée gisteren voor, dat
ACHTERGROND
CORRESPONDENT OOST-EUROPA RUNA HELLINGA
Officieel heeft Budapest gematigd gerea
geerd op de vorming van het Slavische ge
menebest in Minsk. Hongarije behoorde tot
de eerste landen die de nieuwe staat Oek
raïne hebben erkend. Minister van buiten
landse zaken Jeszenszky sprak er zijn blijd
schap over uit dat de breuk tot nu toe in ie
der geval vreedzaam is verlopen.
Maar onder de Hongaarse bevolking heerst
een ware doemstemming. Bij de simpele
vraag 'hoe gaat het' kun je dezer dagen re
kenen op een somber, pessimistisch ant
woord. Sinds een Servische piloot enige tijd
geleden een lading explosieven op de Hon
gaarse stad Barcz heeft gegooid, zijn veel
mensen ervan overtuigd dat Hongarije het
volgende doelwit van de agressie in Belgra
do zal worden.
De installatie van een directe telefoonver
binding tussen het Joegoslavische en het
Hongaarse ministerie van defensie heeft
niet kunnen voorkomen dat na de gebeur
tenissen in Barcz nog een aantal ernstige
incidenten hebben plaatsgevonden.
Zo landde twee weken geleden een raket
ruim vier kilometer over de Hongaarse
grens. Het ding ontplofte gelukkig niet, zo
dat de schade beperkt bleef. Afgelopen
week voorkwam de tijdige ontdekking van
een Joegoslavische mijn op een Hongaarse
landweg dat een automobilist zichzelf op
blies.
In Hongarije groeit het onbehagen. Eerst
de oorlog in Joegoslavië aan de zuid
grens, nu de opsplitsing van de voorma
lige Sovjetunie aan de oostgrens, en aan
de noordgrens neemt de spanning in
Tsjecho-Slowakije toe. Terwijl de kran
ten regelmatig melding maken van Joe
goslavische grensschendingen, bereiden
veel mensen zich geestelijk op oorlog
Voor al dit soort incidenten geeft het Joego
slavische leger nauwelijks verontschuldigin
gen, laat staan verklaringen. En dat sterkt
het pessimisme dat de gebeurtenissen pas
een voorbode zijn voor wat komen gaat.
De Hongaarse regering heeft tot nu toe ove
rigens zeer beheerst op de grensincidenten
gereageerd. Weliswaar zijn de grenstroepen
in verhoogde staat van paraatheid gebracht,
maar Budapest doet alles om de spanning
niet verder op te laten lopen.
De Hongaarse regering hoopt en rekent op
buitenlandse steun, mocht het aan de grens
met Joegoslavië echt tot problemen komen.
De Europese waarnemers in Kroatië heb
ben inmiddels al ingestemd met het Hon
gaarse verzoek om hun activiteiten uit te
breiden naar de Joegoslavische kant van de
grenszone.
Maar Hongaarse burgers hebben weinig
vertrouwen in die internationale hulp. „Ze
hebben ons in 1956 toch ook laten zitten en
in 1968 werd er in Praag ook niet ingegre
pen. En nu doet Europa ook niets om de
Kroaten te helpen", zo vertolkt een Hon
gaarse kunstenaar de algemene opinie.
De angst wordt mede gevoed door het feit
dat Hongarije bij geen van zijn buurlanden
echt geliefd is. Zowel Slowakije als Roeme
nië, Joegoslavië en de Oekraïne hebben
Hongaarse minderheden, die allemaal wo
nen op grondgebied dat Hongarije na de
Eerste Wereldoorlog is verloren.
Bij de buren leeft de overtuiging dat Honga
rije dat gebied eigenlijk terug wil hebben.
En al ontkent Budapest steevast dat het
dergelijke aspiraties heeft, de kwestie van
de oude grenzen en de minderheden is een
bron van voortdurende spanning.
De stichting van een onafhankelijke Oekraï
ne heeft dezer dagen flink bijgedragen aan
het Hongaarse pessimisme. Vooral de ge
dachte dat de kersverse staat over een be
hoorlijk aantal kernwapens beschikt, maakt
veel mensen bang.
Het is niet zozeer de vrees dat Kiev straks
een veroveringsoorlog zal beginnen, maar
wel de angst dat het in het voormalige Sov
jet-rijk wel eens net zo uit de hand zou kun
nen lopen als in Joegoslavië, wat veel
Hongaren beklemt.
BERLUN HANS HOOGENDUK
Erich en Margot Honecker konden begin deze
maand nog rustig wandelen in Moskou. Hun
hoop is nu gevestigd op Chili. foto ap
MOSKOU HANS GELEUNSE
In Chili laat Honeckers dochter het huis
verbouwen om vader Erich en moeder Mar
got onderdak te kunnen verlenen, in Berlijn
verklaarde de wethouder van justitie dat er
een cel vrij is in de gevangenis Moabit. Daar
zitten ook zijn vroegere strijdmakkers Miel-
ke (ex-stasi), Kessler (Nationale Volks Ar
mee) en Stoph (oud-premier).
De 79-iarige ex-Oostduitse staats- en par
tijleider bracht intussen zijn tweede nacht
door in de Chileense ambassade in Mos
kou, waar hij, zoals werd meegedeeld, 'gast'
is van de vrouw van ambassadeur Almeida,
die zelf in verband met de zaak-Honecker
in Chili verblijft. Mevrouw Almeida is een
goede vriendin van Margot Honecker. De
Honeckers zochten in de nacht van woens
dag op donderdag hun toevlucht bij de Chi-
lenen. nadat de Russen de Oostduitser voor
de keus hadden gesteld vóór vanavond te
vertrekken of aan Duitsland te worden uit
geleverd.
Zijn Berlijnse advocaat Wolff zei tegen de
boulevardkrant Bildzeitwig: „Als de Russen
hem eruit gooien, is hij morgen hier".
Honecker liet gisteren voor de Chileense
ambassade stencils uitdelen, waarin hij de
Duitse regering het recht ontzegde tegen
hem een proces te beginnen. Hij zegt in de
Sovjetunie politiek asiel te hebben ge
vraagd. Maar volgens een woordvoerder
van Gorbatsjov is een dergelijk verzoek
nooit bij het Kremlin ingediend.
De Duitse regering heeft van de Chilenen
geëist dat Honecker de ambassade verlaat
en dat hij geen visum krijgt voor dit
Zuidamerikaanse land. Daarbij herinnerde
de Duitse justitie aan eerder gedane belof
tes van de Chileense regering. Woensdag
avond nog had president Aylwin in een tv-
interview verzekerd, dat Honecker niet in
aanmerking komt voor politiek asiel. Des
ondanks wordt de kans redelijk groot ge
acht dat het echtpaar Honecker nog voor de
kerstdagen als gast in Santiago de Chile op
duikt.
Want hoewel Chili formeel een hard
standpunt inneemt, spelen er ook emotio
nele factoren een niet te onderschatten rol.
Onder het moorddadige regime van de dic
tator Pinochet vonden meer dan 5.000 Chi
lenen een nieuw tehuis in de DDR. Daarbij
speelde het feit of ze een geldig paspoort
hadden, geen enkele rol. De Chileense am
bassadeur in Moskou, Almeida, hoorde zelf
tot deze groep. Deze naaste medewerker
van de Chileense ex-president Allende.
woonde 15 jaar in Oost-Berlijn. Uit die tijd
stammen ook de goede contacten met de
Honeckers.
Mocht Honecker als gast in Chili worden
geduld, dan is de kans dat hii aan Duitsland
wordt uitgeleverd vrijwel nihil. Belandt hij
toch in Duitsland, dan 'hebben we altijd
een cel vrij', was het laconieke commentaar
van de Berlijnse justitie. De zaak-Honecker
valt onder de justitie van de Duitse hoofd
stad, omdat hier het complex Yegeringscri-
minaliteit in de ex-DDR' wordt behandeld.
