Regio
TNO-dienst in Leiden
moet weer uitbreiden
Ik ben bang dat er doden vallen
'Van de gekke dat trekspuit nog wordt gebruikt'
Schade na infarct
beperkt met nieuw
geneesmiddel TNO
'Ik heb nog een goede
naam in de branche'
'Bedrijven komen
hun cao niet na'
Woensdag 11 december 1991 Redactie: 071-161400 WILLEM SPIERDIJK MEINDERT VAN DER KAAU CAROUNE VAN OVERBEEKE JAN WESTERLAKEN MONICA WESSEUNG Eindredactie: HENK HOUTMAN Vormgeving: RON VAN HAASTREGT
voorlichtingsavond
over het kopen en financieren
van een eigen huis
HULS HYPOTHEEK
s Hypotheek, Onafhankelijk hypotheekadvies
Aarplein 2, 2406 BZ Alphen a/d Rijn,
telefoon: 01720-24003. werkt samen met vele geldverstrekkers en
it Dneman makelaardij te Alphen a/d Rijn. Nieuwkoop en Woerden (lid NVM).
moest uiteindelijk toch niet
voor een gedeelte worden ge
tild. „De fabrikant heeft dit
meteen verholpen", zegt R. Nij-
land, experimenteel medewer
ker van TNO. „Je ziet dit soort
tekortkomingen meestal bij
produkten die net zijn ontwik
keld".
De TNO'er noemt als voorbeeld
de elektrisch verstelbare zieken
huisbedden, die een aantal ja
ren geleden op de markt wer
den gebracht. „Van de 14 door
ons gekeurde bedden, waren er
10 onveilig. Ze stonden onder
stroom of ze kwamen bij het
zakken op de voeten van de ver
pleegkundige terecht".
De medisch technologische
dienst (MTD) van TNO was
eerst ondergebracht in een van
de barakken bij het Academisch
Ziekenhuis Leiden. De dienst is
nu het Gaubius Instituut voor
hart- en vaatziekten en het In
stituut voor Experimentele Ge
rontologie ondergebracht in het
Gaubius-laboratorium. De sa
menwerking tussen de MTD ep
de andere afdelingen moet nog
op gang komen. „Er zijn ver
schillende werelden bij elkaar
komen, er is al samenwerking
maar die moet nog verder op
gang komen", stelt groepsleider
T. Nusselder.
Meer werk door wettelijke richtlijnen keuringen
Een van de onderdelen van het Gaubius-laboratorium
van TNO, dat gisteren officieel is geopend, moet over en
kele jaren alweer worden uitgebreid. Het gaat om de af
deling medische technologie. Deze dienst van TNO ver
richt keuringen van medische apparatuur. Volgens Eu
ropese richtlijnen moeten alle medische apparaten over
enkele jaren worden gekeurd. In Nederland gebeurt dat
in veel gevallen nog niet. TNO hoopt een flink deel van
die keuringen voor zijn rekening te kunnen nemen.
Wettelijk vastgelegde richtlij
nen waaraan apparaten moet
voldoen zijn er nu nog niet, be
halve voor apparatuur die in het
menselijk lichaam wordt ge
bracht zoals pacemakers. TNO
verricht keuringen aan de hand
van algemeen geldende normen
voor veiligheid, sterkte en duur
zaamheid. Deze richtlijnen wor
den vaak opgesteld in samen
spraak met gebruikers en fabri
kanten. Ook moet apparatuur
die patiënten gebruiken, vaak
voldoen aan normen van de Ge
meenschappelijke Medische
Dienst. Die stelt dat als voor
waarde om aan gebruikers te
verstrekken.
Vermoedelijk in 1995 zijn die
wettelijke richtlijnen er wel. Er
wordt dan een Europese norm
ingevoerd voor apparatuur, de
zogenaamde Conformité Eu-
ropéenne. Het ministerie van
WVC gaat instanties aanwijzen
die keuringen mogen verrich
ten. TNO heeft zich aangemeld
en verwacht ook erkend te wor
den.
J. Boter, belast met externe be
trekkingen van de dienst, zegt
dat TNO de markt opgaat om
brede bekendheid te geven aan
de keuringsactiviteiten van
TNO. „We verwachten hier een
flinke hoeveelheid werk in te
kunnen vinden. Hoeveel dat zal
zijn, is echter niet 'te voorspel
len".
Tijdens demonstraties giste
ren tijdens de opening van het
nieuwe laboratorium, liet de af
deling medische technologie
zien hoe een patiëntenlift op
sommige punten tekortschoot.
De lift kon de patiënt niet mid
den op een rolstoel plaatsen en
Het Instituut voor Veroude-
rings- en Vaatziekten Onder
zoek van TNO (IWO) in Leiden
heeft een middel ontwikkeld
waarmee stolsels in bloedvaten
doelmatig kunnen worden ver
wijderd. Met het stolseloplos
sende enzym kan de bloedbaan
snel worden vrijgemaakt zodat
de gevolgen van een infarct be
perkt blijven.
Prof.dr. D. Knook, algemeen
directeur van het instituut, die
dit gisteren bij de officiële ope
ning van het nieuwe instituut
door koningin Beatrix aankon
digde, vergeleek het nieuwe
tromboliticum met het voor
wasmiddel Biotex. Het enzym
kan eenvoudig in de bloedbaan
worden gespoten. De directeur
noemde de resultaten van het
onderzoek met het nieuwe mid
del bij het hartinfarct spectacu
lair.
De huidige trombolitische
middelen hebben het nadeel
dat zij als infuus gedurende
meerdere uren moeten worden
toegediend. Als bijwerking kun
nen ze bloedingen veroorzaken.
Daarom ging het TNO-instituut
naar verbeterde middelen of
toedieningsvormen kijken.
Nu kan het verstopte bloedvat
met een enkele injectie vrijge
maakt worden. De kans op
bloedingen als nevenverschijn
sel is veel minder. Bij de ont
wikkeling van het nieuwe trom
boliticum maakten de onder
zoekers van de afdeling fibrino-
lyse en proteolyse van het TNO-
instituut gebruik van recombi
nant DNA-technologie en mole
cuulmodelbouw. Er zijn enkele
octrooien aangevraagd en er
worden project bewerkt in sa
menwerking met industriële
deelnemers en andere onder
zoekinstituten.
Trombose speelt een belang
rijke rol bij het ontstaan van
hart- en herseninfarcten, die
een belangrijke oorzaak zijn van
sterfte en invaliditeit in de wes
terse wereld. Een acuut hartin
farct is het gevolg van het afslui
ten van een bloedvat dat het
hart van voedsel en zuurstof
voorziet door een bloedstolsel.
Een deel van het hart, dat door
dit bloedvat wordt gevoed, sterft
na enige tijd (uren) af en er ont
staat blijvende schade aan het
hart. Als het deel van het hart
dat door het bloedvat wordt ge
voed te groot is, zal het hart
nietmeer naar behoren functio
neren en sterft de patiënt.
Met behulp van stolseloplos
sende middelen is het mogelijk
een gevormd stolsel op te lossen
en de bloedvoorziening van het
hart te herstellen. De behande
ling heeft alleen zin als snel na
het hartinfarct wordt ingegre
pen, omdat anders al perma
nente schade aan het hart is
ontstaan. In de praktijk houdt
men een tijd van vier uur aan
na het ontstaan van het infarct
waarbinnen trombolitische the
rapie moet worden begonnen
om zinvol te zijn.
TNO Leiden ziet veel mogelijkheden voor het keuren van medische apparatuur. foto loekzuyderduin
Zeven Vietnamezen zijn nu dertien dagen in hongerstaking
ANNETVANAARSEN
Dertien dagen zijn zeven Vietnamezen in
het Alkmaarse Asielzoekerscentrum De
Vluchthoef vandaag in hongerstaking. On
der hen bevindt zich Long, die nog niet zo
lang .geleden in hotel De Lindenhof in Kat
wijk woonde. Zijn gezondheidstoestand
verslechtert zo snel dat de artsen van het
centrum de controle tot twee keer per dag
hebben opgevoerd. Vanaf maandag weige
ren hij en de anderen behalve voedsel ook
water.
„Ze hebben geconstateerd dat onze ge
zondheid sterk achteruit gaat", verklaarde
Long maandag. „Als je bij een gezond mens
op de huid drukt, dan veert hij terug. Bij
ons blijft er een kuiltje. Zoutgebrek, zeggen
de doktoren."
Samen met zes andere hongerstakers
heeft hij in één van de paviljoens van het
centrum een plaatsje gekregen. Zijn vrouw
Toan staakte haar hongerstaking zondag
nadat het ministerie van justitie dreigde
niet meer met de actievoerders te willen
onderhandelen zolang zij en 25 andere
zwangere vrouwen in veftcheidene asiel
zoekerscentra weigerden te eten.
Pastor Casse, die zich met de zaak be
moeit en gisteren nog bij de hongerstakers
was, zegt echter de indruk te hebben dat
Toan en de twee andere zwangere vrouwen
in de Vluchthoef toch weer aan het vasten
zijn. Omdat de communicatie zonder tolk
nogal moeizaam verloopt, is dat volgens
hem echter niet met zekerheid te zeggen.
Aan de buiten- en binnenkant is het ge
bouw volgehangen met spandoeken. In de
woonkamer liggen her en der mensen op
matrassen en banken. „Wie nog kracht
heeft, doodt de tijd met kaartspelen", zegt
Long. „De mensen, die te uitgeput zijn, lig
gen gewoon de hele dag. Soms, als we op
staan, vallen we zomaar om."
Het is een rigoureuze actie. De actievoer
ders besloten in het weekend al zout- en
suikeroplossingen, zoals bij hongerstakin
gen veelal gebruikelijk is, te weigeren.
Maandagmiddag werd ook water in de ban
gedaan. Tue Thi Bui, een Vietnameze die
vanuit Sassenheim de actie in Alkmaar en
zestien andere centra coördineert, zegt dé
situatie niet meer aan te kunnen zien.
„Het is echt verschrikkelijk om te zien. Je
hebt bij veel van de hongerstakers het ge
voel dat ze alleen nog maar dood willen. In
Leersem hebben er zelfs een aantal ge
dreigd zichzelf in brand te steken. Vorige
week stak iemand zichzelf drie keer met
een mes nadat hij hoorde dat hij uitgezet
zou worden. Omstanders konden nog net
voorkomen dat de zelfmoordpoging lukte.
Ik ben bang dat als het nog lang duurt
er echt doden gaan vallen", aldus Tue.
Long wil geen kwaad woord horen over
de doktersbegeleiding: „Die is goed". Het
gaat er echter steeds meer naar uitzien dat
hij en de andere hongerstakers het pavil
joen gaan afsluiten voor de artsen. „Ze ma
ken zich zorgen om ons. Ze willen ons de
hele tijd medicijnen geven maar die nemen
we niet aan. Zolang justitie niet toegeeft
aan onze eisen, ga ik liever dood", zegt
Long. Eén van de andere hongerstakers,
Trung, zegt niet te kunnen geloven dat hij
in een democratisch land zijn eigen li
chaam moet martelen om gehoor te krij
gen.
Inzet van de hongerstaking is in ieder ge
val de garantie van staatssecreatris Kosto,
dat de actievoerders geen gevaar lopen als
ze terug worden gestuurd naar de Oost-
europese landen, waar ze vóór hun vlucht
werkten. Volgens de hongerstakers in Alk
maar is die garantie niet gegeven, hoewel
de meesten officiëel nog een verblijfsver
gunning hebben voor een van de Oost-
europese landen.
„Ik heb gewerkt in Tsjechoslowakije", al
dus Long. „De ambassade van Vietnam
heeft er een netwerk van geheime agenten.
We zijn vertrokken, dus staan we op de
zwarte lijst. Onze laatste hoop is dat het mi
nisterie van justitie een soepeler beleid gaat
voeren, zodat we hier kunnen blijven tot
het communistisch regiem in Vietnam is
verdwenen", vult Trung aan.
LEIDEN CAROUNE VAN OVERBEEKE
Vervolg van voorpagina
Van Leenen verklaart dat hij na
het faillissement van Infotheek
altijd al van plan was weer iets
in de computerwereld te gaan
doen. „Het opbouwen van een
bedrijf vraagt heel veel energie.
Daarom zie ik meer in een com
binatie van ervaring met jonge
re mensen die zelf het voortouw
nemen. Met heel veel mensen
van Infotheek heb ik nog regel
matig contact: eens in de
maand borrelen we met el
kaar."
De voormalige Infotheek-di-
recteur zegt nog andere contac
ten te hebben die mogelijk re
sulteren in nieuwe activiteiten
„Er is een gigantische markt
voor computers, ook al is de
groei er uit. Maar het is een
kwestie van het goede deel se
lecteren en het goed doen. Ik
heb nog veel relaties met afne
mers van Infotheek. Ze zeggen
me dat als ik voor mezelf begin,
ze een dag later als klant bij mij
op de stoep staan. Binnen de
branche heb ik nog steeds een
goede naam."
Restart Computers is uit de
failliete boedel van Infotheek
overgenomen door een voor
malig manager van Infotheek:
V. Bongaards. Restart en Micro-
fix zijn gevestigd aan de Over-
rijn in Leiden, het pand waar
Infotheek van 1982 tot 1986 uit
groeide tot een onderneming
met een omzet van 2,5 miljoen
naar 60 miljoen gulden. In to
taal werken hier drie mensen.
Restart Computers verkoopt
tweedehands computers af
komstig uit faillissementen en
uit overtollige voorraden van fa
brikanten. Een deel van deze
pc's komt uit de boedel van In
fotheek. Restart Computers wil
ook nieuwe computers gaat ver
kopen, voorlopig alleen aan
particulieren. Van Leenen sluit
niet uit dat Restart zich ook
weer op de bedrijven-markt
gaat begeven.
Kort geding Bouw- en Houtbond FNV
De Bouw- en Houtbond FNV in
Woerden heeft een kort geding
aangespannen tegen twee
bouwbedrijven in Leiderdorp
en Zevenhoven omdat zij zich
niet aan de cao zouden houden.
Metselbedrijf Veldonk in Lei
derdorp en Marco Bouw- en
Aannemingsbedrijf in Zevenho
ven zouden de loon- en vakan
tierechten van hun werknemers
niet op tijd betalen.
Volgens FNV—districtsbe
stuurder, Th. van Amersfoort,
heeft Veldonk inmiddels een
betalingsachterstand van onge
veer 150.000 gulden en moet
Marco nog ongeveer 250.000
gulden betalen. „Deze bedrijven
komen hun cao-verplichtingen
niet na. Ze moeten elke vier we
ken loon- en vakantierechten
van hun werknemers, ongeveer
twintig mensen in elk bedrijf, in
het Sociaal Fonds Bouwnijver
heid storten. Anders kan dit
fonds de werknemers niet beta
len. Het gaat om loon dat werk
nemers tegoed hebben voor
snipperdagen, vakantiedagen
en feestdagen. Gemiddeld is dat
al gauw zo'n 500 gulden per
week per werknemer."
Volgens Van Amersfoort heeft
Marco een bétalingsachterstand
van 15 weken, en Veldonk 23
weken. „Met Veldonk hebben
we regelmatig om de tafel geze
ten maar dit bedrijf bedenkt
steeds weer allerlei uitvluchten:
de opdrachtgevers zouden niet
op tijd betalen, enzovoorts.
Maar daar hebben wij geen
boodschap aan. Daarom span
nen we nu een procedure aan."
Volgens de bondsbestuurder
proberen bedrijven een slaatje
te slaan uit het vertragen van de
betalingen. „Ze kunnen dan de
rente trekken van het geld dat
ze in eigen beheer houden. An
dere bedrijven leven van dag tot
dag en realiseren zich blijkbaar
niet dat ze ook verplichtingen
hebben. We hebben regelmatig
te maken met dit soort malafide
bedrijven. Tot nu toe hebben
we alle, enkele tientallen, ge
rechtelijke procedures gewon-
Als de bouw- en houtbond
door de rechter in het gelijk
wordt gesteld, heeft een bedrijf
volgens Van Amersfoort gemid
deld nog 14 dagen om alsnog
aan zijn betalingsverplichting te
voldoen. „Gebeurt dat niet dan
kan er een dwangsom worden
opgelegd van 1000 gulden per
dag. Vaak kunnen bedrijven
daar niet aan voldoen en gaan
ze failliet."
Veldonk en Marco waren gis
teren niet bereikbaar voor com
mentaar. De kort gedingen die
nen .morgenochtend bij de
rechtbank in Den Haag.
DE F27 FRIENDSHIP ASSOCIATION (FFA) krijgt een vertegen
woordiging in Engeland. Het filiaal wordt gevestigd op het vliegveld
van Norwich. Dé club wil de herinnering aan de Fokker Friendship
levend wil houden. Hun ideaal is een eigen vliegtuig te exploiteren,
net als hun collega's van dé Dutch Dakota Association.
Tweede Kamerfractie D66 eist maatregelen bollensector
DEN HAAG
PAUL VAN DER KOOU
Voor D66 is de maat vol. Als de
minister van sociale zaken niet
snel wat doet aan de arbeids
omstandigheden in de Bollen
streek, vraagt de partij om
spoedberaad. Nog steeds zijn
werknemers in die bedrijfstak te
slecht beschermd tegen bestij-
dingsmiddelen.
De discussie over arbeidsom
standigheden in de sector werd
begin vorig jaar aangezwengeld
door een rapport van de Weten
schapswinkel van de Leidse
Universiteit. Conclusie: het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen
in de Bollenstreek tast huid en
zenuwstelsel ernstig aan.
Minister De Vries kwam met
wat hij zelf een pakket van
maatregelen noemde, maar wat
het Leidse D66-Kamerlid
Schimmel toen al onvoldoende
achtte. „Niets was concreet,
niets trad direct in werking",
kijkt ze terug. „Er werd gestu-
déérd op een aanscherping van
de normen en er zou vooral veel
voorlichting worden voorbereid.
Een dekking ontbrak".
Echt pijnlijk werd het volgens
haar toen de minister vorige
maand met een voortgangsrap
portage kwam. Ze las eruit dat
er de afgelopen anderhalf jaar
niets is gedaan en stelde schrif
telijke vragen aan de bewinds
man. Zo vroeg ze zich af waar
de voor 1990 aangekondigde
publikatie-bladen bleven.
Dergelijke bladen moeten
precies aangeven hoe je moet
omgaan met bestrijdingsmidde
len in de Bollenstreek, maar
Schimmel denkt dat de ministe
ries van landbouw en sociale
zaken het niet eens konden
worden over de normering:
„Gevolg is dat de arbeidsinspec
tie onnodig moet discussiëren
met de bedrijven of iets nu wel
of niet mag. En dat frustreert de
handhaving en het toezicht".
Wel concreet is de oprichting
van een bedrijfsgezondheids
zorg voor de Bollensector en ta
baksverwerkende industrie, dit
najaar. Toch is Schimmel ook
daar, anders dan de minister,
niet tevreden over. „Als ik zie
wat ze daar gaan doen, krijg ik
niet de indruk dat er erg hard
aan wordt getrokken. Er worden
plannen gemaakt, projecten
voorbereid en er komt vooral
veel overleg, onderzoek en ana
lyse". Over persoonlijke be
scherming en het inruilen van
oude technieken voor nieuwe,
hoorde ze niets: „Terwijl het
toch van den gekke is dat er nog
steeds gewerkt wordt met de
een wettelijke aanwijzing nodig
is. Wat Schimmel betreft had de
bedrijfsgezondheidsdienst zich
tot de Bollenstreek moeten be
perken: „Het is een sector met
hele specifieke nadelen, wat al
leen al te zien is aan de hoeveel
heid gebruikte bestrijdingsmid
delen. Telwijl in de akkerbouw
gemiddeld 18,6 kilo per hectare
wordt gebruikt, gaat het in de
bollensector om zo'n 120 kilo
per hectare".
„Je hoort kwekers vaak zeg
gen dat ze wel minder willen,
maar dat de exporteisen zo
hoog zijn. Kan best zijn, maar
draag dan zorg voor goede per
soonlijke omstandigheden. Nu
verbaas ik me vaak over de on
zorgvuldigheid waarmee men
sen omspringen met bestrij
dingsmiddelen".
Schimmel wil dan ook van de
minister weten of hij de stren
gere bepalingen over gif in fa
brieken van toepassing wil ver
klaren op de landbouw. Het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen
hoopt ze verder terug te dringen
door ze duurder te maken: „Van
de opbrengst kunnen we dan
mooi de arbeidsomstandighe
den verbeteren. En betere ar
beidsomstandigheden kunnen
weer het imago opvijzelen en
zorgen voor een stabieler ar-
beidsbestand
Het Leidse D66-Tweede Kamerlid Arthie Schimmel heeft kritiek op minister De Vries: „Als ik zie wat ze daar
gaan doen, krijg ik niet de indruk dat er erg hard aan wordt getrokken".
trekspuit, waarbij
hun eigen walm lopen".
Ze wijt de vrijblijvendheid
van de dienst aan de laksheid
van De Vries. Als hij de bedrijfs
gezondheidsdienst wettelijk had
voorgeschreven, had de dienst
snel in actie moeten komen,
was deze onafhankelijk geweest
en had hij aanwijzingen kunnen
foto roland de bruin
geven wanneer bedrijven de
aanbevelingen niet nakomen.
Nu laat De Vries de dienst eerst
een jaartje proefdraaien en kijkt
de minister vervolgens of alsnog
