Buitenland
Voedselrellen in Albanië
Drie volken maken Moldava tot brandhaard
VS kondigen sancties
af tegen Joegoslavië
Terry Anderson haat ontvoerders niet
Ook nieuwe premier
Polen vraagt offers
Bod op Daily Mirror
Edward Kennedy getuige
in verkrachtingszaak
Zaterdag 7 december 1991
023-150225 RONALD FRISART <chef) ONNO HAVERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES
ingen: MARGREET HESLINGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
DE NEDERLANDSE REGERING trekt 5 miljoen gulden uit voor
noodhulp aan Joegoslavië en Albanië. De noodhulp voor Joego
slavië (3,8 miljoen) is bestemd voor de ongeveer half miljoen ont
heemden. De 1,2 miljoen voor Albanië dient voor de financiering
van een project van Artsen Zonder Grenzen Nederland. Het pro
ject is er op gericht de uitrusting van ziekenhuizen te verbeteren
in drie zuidelijke districten van Albanië.
NIEUWSLIJN
Patriot-raketten voor Saudi-Arabië
De Verenigde Staten zullen Saudi-Arabië 758 Patriot-raketten le
veren. Dat heeft het Amerikaanse ministerie Van defensie ge
meld aan het Congres. De totale kosten van de leverantie, inclu
sief 75 lanceerinstallaties en andere benodigdheden, bedragen
3,3 miljard dollar (ruim zes miljoen gulden).
Volgens het ministerie is de leverantie noodzakelijk om de lucht
verdediging van Saudi-Arabië te verbeteren. Tijdens de Golfoor
log werden Patriot-raketten gebruikt voor het onschadelijk ma
ken van Iraakse Scud-raketten die werden afgevuurd op Saudi-
Arabië en Israël.
Russische kerncentrale gesloten
Een kerncentrale in de Russische stad Smolensk is gisteren ge
sloten nadat een van de reactoren bij het opstarten aanzienlijk
minder stroom bleek te leveren dan normaal. De reactor wordt
volgens het persbureau Tass momenteel gekoeld. Er zou geen
verandering zijn opgetreden in het niveau van radioactiviteit
rond de centrale. Het incident volgt twee maanden nadat in de
kerncentrale van Tsjemobyl, waar in 1986 een grote kernramp
plaatsvond, tot tweemaal toe brand was uitgebroken.
Dwerg tegen verbod dwergwerpen
Een Franse dwerg heeft gisteren tevergeefs geprobeerd een ont
moeting te regelen met minister van binnenlandse zaken Philip
pe Marchand, om de opheffing te bepleiten van het onlangs in
gestelde verbod op het zogenoemde dwergwerpen. De 1 meter
20 lange Manuel Wackenheim zegt dat het verbod hem heeft be
roofd van werk, waarin hij gebruik kon maken van zijn handi
cap. De 24-jarige Wackenheim verdiende zijn brood als werp-
dwerg in cafés en nachtclubs. Bezoekers konden de gehelmde
lilliputter daar zo ver mogelijk op een matras werpen. Marchand
verbood vorige week het dwergpwerpen, omdat hij het een
mensonwaardige bezigheid vindt.
Miljoenen voor manuscript Beethoven
Een manuscript van Ludwig van Beethoven voor een piano-so
nate heeft gisteren ruim 3,5 miljoen gulden opgebracht, tijdens
een veiling van het veilinghuis Sotheby in Londen. In de catalo
gus was de waarde van het manuscript van 28 pagina's de helft
lager ingeschat. Het manuscript bevat een handtekening van
Beethoven en is gedateerd op 16 augustus 1814, in Wenen.
WASHINGTON/ZAGREB Rtr-AFP-DPA-AP
De Verenigde Staten hebben
gisteren economische sancties
afgekondigd tegen alle zes repu
blieken van Joegoslavië. Was
hington trekt al zijn handels
voordelen voor Joegoslavië in,
stopt met een hulpprogramma
en zet een bilateraal textielak-
koord in de ijskast. In 1990
voerden de Verenigde Staten
goederen en diensten uit Joego
slavië in tot een waarde van 1,5
miljard gulden. Dat is ongeveer
vijf procent van de buitenlandse
handel van Joegoslavië.
De twaalf lidstaten van de EG
hebben alleen economische
sancties ingesteld tegen Servië
en diens bondgenoot Monte
negro. Op de andere vier repu
blieken - Slovenië, Kroatië, Bos-
nië-Hercegovina en Macedonië
- zijn de EG-sancties sinds deze
week niet langer van toepas
sing.
De Verenigde Staten zijn, in
tegenstelling tot Duitsland,
Oostenrijk en Italië tegenstan
der van erkenning van de repu
blieken Slovenië en Kroatië, die
zich onafhankelijk hebben ver
klaard. Washington vreest dat
erkenning een regeling door
middel van onderhandelingen
in de weg zal staan en de strijd
zal uitbreiden naar Bosnië en
Surinaamse
minister biedt
ontslag aan
.PARAMARIBO GPD
De Surinaamse minister van fi
nanciën Rudi Roseval heeft gis
teren zijn portefeuille ter be
schikking gesteld. De reden is
niet bekendgemaakt. President
Venetiaan heeft het ontslag „in
beraad genomen".
In politieke kringen in Para
maribo wordt het plotselinge
vertrek van Roseval in verband
gebracht met zijn moeizame in
trede in de regering-Venetiaan.
De aanwijzing van ministers
voor de Nationale Partij Surina
me (NPS) eindigde in een poli
tieke rel toen de voormalige
fractieleider Rufus Nooitmeer
zich tegen de wil van partijvoor
zitter Arron liet benoemen tot
minister van regionale ontwik
keling. Roseval haalde toen de
woede van de partijtop op zijn
hals, door zich solidair te ver
klaren met Nooitmeer. Binnen
de regering moest Roseval slag
leveren met weer een andere
NPS-minister: Eddy Sedoc van
planning, die voor Roseval mi
nister van financiën was.
President weigert ontslag regering om chaos te voorkomen
De Albanese premier, Ylli Bufi, heeft gisteren het ontslag
van zijn regering aangeboden aan president Ramiz Alia,
die hem echter „om de chaos en anarchie te voorkomen"
heeft verzocht aan te blijven. De regeringscrisis heeft in
de hoofdstad Tirana en andere steden al geleid tot aan
vallen door burgers op graandepots en bakkerijen en ge
vechten om brood.
TIRANA DPA
Bufi diende zijn ontslag in na
dat de Democratische Partij
(DP) zich twee dagen geleden
uit de regering had teruggetrok
ken. Dat gebeurde omdat de
Socialistische Partij van de pre
mier, de vroegere communis
ten, weigert vervroegde verkie
zingen te houden en de bezem
te halen door het nog door
communisten beheerste staats
apparaat. Vorige week zegden
de Republikeinen al de samen
werking met de socialisten op.
De minister van voedselzaken
Vision Ahmeti erkende tegen
over radio-Tirana dat „er op
sommige plaatsen aanvallen
zijn gedaan op graanopslag-
plaatsen en bakkerijen". Hij
riep de bevolking op tot kalmte
en terughoudendheid en poog
de haar gerust te stellen: „Elke
dag wordt, net als voorheen,
3.000 ton graan per spoor en
schip aangevoerd". De paniek is
ontstaan nadat Bufi woensdag
verklaarde dat er nog maar voor
zes dagen graanvoorraden zijn.
Op sommige plaatsen hebben
veiligheidstroepen moeten in
grijpen tegen woedende menig
ten die vochten om brood te ko
pen in praktisch lege winkels.
President Alia, die de crisis de
ernstigste in het land heeft ge
noemd. riep de politie en amb
tenaren op hun werk te blijven
doen. „Anders breekt er anar
chie uit en zullen de conse
quenties ernstig zijn", zei hij.
Alia kondigde aan met alle par
tijen te gaan praten om te
trachten de regeringscrisis op te
lossen.
Bufi's regering, die in juni
werd gevormd na het instorten
van het stalinistische bewind, is
de eerste niet-communistische
in Albanië sinds de Tweede We
reldoorlog. Het opstappen van
de Democratische Partij onder
leiding van Sali Berisha heeft tot
een scheuring geleid in de DP-
gelederen. Een aantal ministers,
onder wie Democraten, vreest
dat de politieke crisis de proble
men nog zal verergeren voor de
drie miljoen Albanezen, die een
winter tegemoet gaan die op de
Balkan streng kan zijn.
In de Albanese winkels zijn de
meeste eerste levensbehoeften
niet te krijgen. De primitieve
ziekenhuizen, fabrieken en be
drijven hebben een chronisch
tekort aan voorraden. Het werk
ligt er vrijwel stil. De Albanese
autoriteiten deden twee weken
geleden al een dramatische op
roep voor de levering van
250.000 paar schoenen voor de
Albanese kinderen.
Macedonië. Die mening werd
gisteren in New York gedeeld
door secretaris-generaal Javier
Perez de Cuellar van de Vere
nigde Naties.
De speciale afgezant van de
Verenige Naties Cyrus Vance
heeft gisteren fel geprotesteeerd
tegen de beschieting door het
federale leger van Dubrovnik en
Osijek, waardoor tientallen
mensen werden gedood of ge
wond raakten. Ook andere be
langrijke doelen werden door
het leger onder vuur genomen.
Het oplaaien van de gevechten
werpt een schaduw over de po
gingen om in Kroatië VN-vrede
stroepen te stationeren.
De Servische televisie meldde
dat het dorp Tenja, op 4 kilome
ter ten zuidoosten van Osijek. in
Servische handen was gevallen
en dat het leger de strategische
berg Srdj, vanwaar op Dubrov
nik kan worden uitgekeken, had
veroverd.
De bemanning van een Itali
aans koopvaardijschip slaagde
er gistermiddag in 99 Joegosla-
ven te redden van een in brand
geraakte veerboot voor de kust
van Split. Na de reddingsactie
nam een schip van de Joegosla
vische marine de veerboot op
sleeptouw en bracht de boot
naar een eilandje in de buurt.
Terry Anderson met zijn zus Peggy Say tijdens de persconferentie.
WIESBADEN AP
„Ik haat mijn ontvoerders niet, hoewel ze
mij en mijn familie wel groot onrecht heb
ben aangedaan." Dat zei Terry Anderson,
die woensdag als laatste van de Amerikaan
se gijzelaars in Libanon door zijn shi'itische
ontvoerders werd vrijgelaten, gisteren op
een personferentie in een Amerikaans le-
gerhospitaal in het Duitse Wiesbaden.
Anderson zei ook dat hij het aan zijn ge
loof heeft te danken dat hij in de ruim 6,5
jaar dat hij gevangen zat, niet heeft toege
geven aan de wanhoop. De 44-jarige chef
van het kantoor van The Associated Press
(AP) in Bayrut bedankte op de persconfe
rentie de andere gijzelaars, omdat ze hem
hebben geholpen de beproeving te door
staan. Hij bedankte met name Thomas
Sutherland, met wie hij de meeste tijd in
een cel doorbracht, „soms samen aan een
ketting" en de Brit Terry Waite, „die zijn le
ven voor mij heeft gewaagd". Waite werd
ontvoerd toen hij in Bayrut was om te pro
beren de vrijlating van de gijzelaars te be
werkstelligen.
Op de vraag of hij een idee had waarom
hij was ontvoerd antwoordde Anderson:
„Amerika is de vijand". Hij zei niet te gelo
ven dat hij gevangen was genomen omdat
hij journalist is. „Ik werd gepakt omdat ik
kon worden gepakt", zei hij.
Hij zei „redelijk respectvol" te zijn be
handeld. „De meeste bewakers met wie we
moeilijkheden hadden werden verwijderd."
In het begin kwam het wel voor dat hij werd
mishahdeld, zo zei Anderson, maar de
laatste vier of vijf jaar gebeurde dat niet
meer. Wel werd hij elke dag vastgeketend.
Ook zei hij dat zijn ontvoerders, die volgens
hem „behoorlijk intelligent" waren, hem
hadden verteld dat ze tot de overtuiging
waren gekomen dat de gijzelingen geen zin
meer hadden.
Anderson werd op 15 tot 20 verschillende
locaties vastgehouden, zo vertelde hij.
„Soms in een cel, soms in een fiat waarvan
de deur en ramen waren vervangen door
staal." Over de verschillende verklaringen
die hij voorlas op door zijn ontvoerders ver
spreide videobanden zei hij: „Ik was een
gijzelaar, mij werd verteld wat ik moest zeg
gen." Hij zei er echter niet van te zijn uitge
gaan dat iemand zou denken dat de verkla
ringen van hemzelf afkomstig waren. „Ik
deed het alleen om mijn familie te laten
zien dat ik leefde en dat ik gezond was."
Spanning door mogelijke hereniging met Roemenië
Het staat al vast wie morgen de
presidentsverkiezingen in de
voormalige Sovjet-republiek
Moldava zal winnen: de huidige
president Mircea Snegur, een
gematigde ex-communist.
Snegur heeft geen tegenkan
didaten, maar wel twee tegen-
presidenten: de Russische en
Gagaoezische minderheden
hebben een week geleden al
hun eigen staatshoofd gekozen.
Hun verzet tegen een mogelijke
hereniging met Roemenië
dwingt Snegur tot voorzichtig
laveren tussen de buurlanden
én de bevolkingsgroepen in ei
gen land.
Moldava maakte deel uit van
Roemenië totdat het onder het
in 1939 in het geheime pact tus
sen Hitler en Stalin (het Molo-
tov-Ribbentroppact) aan de
Sovjetunie toeviel. Het gebied
werd een van de 15 Sovjet-re
publieken en kreeg de naam
Moldavië.
Sinds enkele jaren is aan bei
de oevers van de rivier de Prut,
die Roemenië van Moldava
scheidt, de roep om hereniging
sterker geworden. De kans
daarop werd vergroot na de
mislukte coup in Moskou. Mol
davië verklaarde zich onafhan
kelijk en koos voor de Roe
meense naam Moldava. Sinds
de onafhankelijkheid van 'buur
land' Oekraïne is de republiek
ook geografisch niet meer ver
bonden aan wat er van de Unie
rest.
Maar Snegur maakt geen
haast met de hereniging. De be
langrijkste obstakels liggen in
Roemenië, vindt staatssecretaris
voor buitenlandse zaken Nico-
lae Osmochescu. „Bukarest
kent nog geen democratie, het
weigert economische hervor
mingen door te voeren, en de
communistische structuren be
staan er nog steeds."
Paradoxaal genoeg is Roeme
nië tot dusver het enige land dat
de Moldavische staat heeft er
kend. Ook eist Bukarest van de
Oekraïne teruggave van Zuid-
Boekovina en Zuid-Bessarabië,
twee gebieden die het tegelijk
met Moldava aan de Sovjetunie
verloor. De pragmatische Sne
gur had deze kwestie juist laten
rusten om conflicten met Kiev
te vermijden.
Ook moet Snegur de niet-
Moldaviërs (1,5 van de in totaal
4,3 miljoen inwoners), die niets
voelen voor hereniging, gerust
stellen. Het verzet daartegen
komt vooral van de half miljoen
Russen op de linkeroever van de
rivier de Dnjestr en de 150.000
Gagaoezen, een etnisch Turks,
christelijk-orthodox, Russischt-
alig volk. Beide hebben vorig
jaar hun eigen staat uitgeroe
pen, de socialistische Sovjetre
publieken TransdnjeStrië en
Gagaoezië.
Afgelopen week kozen de
'Transdnjestriërs' Ivan Smimov
tot hun leider, en de Gagaoezen
Stepan Topal. Helemaal onaf-
hankeljk willen de Russen en
Gagaoezen toch niet worden, ze
willen wel binnen de voormali
ge Sovjetunie blijven. De Mol
davische leiders in Chisinau (in
het Russisch: Kisjinjov) vermoe
den dan ook de hand van Mos
kou achter de afscheidingen.
Het gevaar blijft bestaan van
een gewelddadige escalatie in
deze republieken. Vorig jaar ok
tober vielen drie doden toen
Moldavische nationalisten naar
de .linkeroever van de Dnjestr
optrokken om daar de verkie
zingen tegen te houden. Toen
na de mislukte coup van augus
tus de Russische 'president'
Smimov" en zijn Gagaoezische
collega Topal werden gearres
teerd wegens steun aan de put-
schisten, sloegen de Russen te
rug met een wekenlange blok
kade van de spoorlijn naar Chi-
Een jaar eerder had het Mol
davische parlement al de
Gagaoezen tegen zich ingeno
men door hun niet alleen auto
nomie te weigeren, maar hen
zelfs niet als volk te erkennen.
„Als Kisjinjov ons autonomie
had toegekend, was er geen
conflict geweest", aldus Leonid
Dobrov, oppositielid binnen de
stadsraad van Komrat, de
Gagaoezische hoofdstad. ,,ln
Gagaoezië heerst nu het stali
nistische communisme, maar
dat is dank zij de Moldaviërs
aan de macht gekomen."
Ook in Transdnjestrië zijn de
tijden van weleer teruggekeerd:
de communistische partij is
heropgericht en de Oekraïners
in het gebied klagen over de ge
dwongen russificatie.
De vroegere Oostduitse leider
Erich Honecker en zijn vrouw
Margot nemen in Moskou brieven
en kranten door. Een van de bla
den is de Pravda die gisteren een
hartstochtelijk pleidooi publiceer
de om Honecker toe te staan in de
voormalige Sovjetunie te blijven.
„Onze geschiedenis kent veel tra
giek en onrecht. Moeten wij daar
nog meer aan toevoegen?",
schreef de krant. „Laten we er een
punt achter zetten en onze vroe
gere vriend de kans geven de rest
van deze eeuw rustig uit te le
ven". De 79-jarige Honecker werd
na de omwenteling in Duitsland
uit een militair hospitaal van een
Sovjet-basis bij Berlijn naar Mos
kou overgebracht, in naam voor
medische behandeling, maar in
werkelijkheid om hem te behoe
den voor vervolging door de Duit
se justitie. De Duitse regering
heeft om uitlevering van Honec
ker gevraagd. foto ap
WARSCHAU AFP-Rtr
De vroegere advocaat van Soli
dariteit Jan Olszewski, die giste
ren in de Sejm (parlement) is
gekozen tot premier van Polen,
heeft verklaard dat „nieuwe of
fers" van de bevolking onver
mijdelijk zullen zijn gezien de
„dramatische situatie" van het
land. De nieuwe eerste minister
behoort tot de conservatieve
partij die verzachting van het
economische herstelbeleid had
beloofd.
De 61-jarige Olszewski, die
wordt gesteund door een coali
tie van vijf centrum-rechtse
partijen, verklaarde „zo spoedig
mogelijk" een regering van ex
perts te willen vormen. Volgens
hem zal Polen „over vijf a zes
jaar" „weer een normaal Euro
pees land zijn geworden" met
een functionerende economie.
Olszewski werd gisteren door
het parlement tot premier geko
zen met 250 stemmen voor, 47
tegen en 107 stemonthoudin-
gen. Hij was donderdag met
duidelijke tegenzin voorgedra
gen door president Lech Wale
sa, die verklaarde te betwijfelen
of de nieuwe premier in staat is
een samenhangend econo
misch herstelbeleid te voeren.
„Ik ben mij bewust hoe drama
tisch de economische situatie
van het land is en hoe moeilijk
de opdracht waar de regering
voor staat", zei de nieuwe pre
mier gisteren.
Vier van de vijf partijen in
Olszewski's coalitie hebben zich
vóór de recente verkiezingen fel
verzet tegen het economische
beleid van de vertrekkende re
gering van Jan Bielecki, dat zij
te hard voor de bevolking
noemden. Het scherpe beleid
van de twee regeringen van So
lidariteit sinds januari 1990
heeft de weg vrijgemaakt voor
de vrije markteconomie in Po
len en de gierende inflatie een
halt toegeroepen. Maar het be
leid heeft ook een enorme da
ling in de industriële produktie
tot gevolg gehad en een stijging
van de werkloosheid tot twee
miljoen mensen.
ap doug mils
LONDEN GPD
Een 'onafhankelijk financieel
instituut' heeft gisteren een bod
gedaan op de Britse krant The
Daily Mirror. Dat heeft hoofdre
dacteur Stott van de Mirror ver
klaard. Hij wilde niet zeggen
wie de bieder was en hoeveel hij
had geboden.
The Daily Mirror en een aan
tal verwante kranten zijn te
koop sinds de instorting van het
imperium van wijlen Robert
Maxwell. De uitgever had een
meerderheidsbelang van 51
procent in de Mirror Group
Newspapers.
De redactie van de Daily Mir
ror eist van een nieuwe eige
naar dat de krant haar steun
aan de Labour Partij kan voort
zetten. De Mirror is de enige
progressieve krant in Engeland.
WEST PALM BEACH
politie van Palm Beach die de
kleding van de vrouw had on
derzocht, zei dat ze sperma op
de kleren had gevonden dat
overeenkwam met dat van
Smith. Ook zei Caraballo dat de
beha niet was beschadigd, maar
dat dat niet ongebruikelijk was
bij dergelijke geweldplegingen.
Het vermeende slachtoffer zei
donderdag dat haar beha niet
werd weggerukt. De advocaten
van Smith hebben gezegd dat
hun belangrijkste bewijs wordt
gevormd door het gebrek aan
schade aan de beha na de ver
onderstelde gewelddadigheden
van Smith.
Senator Edward Kennedy is gis
teren opgeroepen als getuige
voor de aanklagers in het proces
wegens vermeende verkrach
ting tegen zijn neef, William
Kennedy Smith. Op 29 maart
nam de senator zijn neef en zijn
zoon mee uit naar een nacht
club in Palm Beach. Het avond
je uit leidde tot een aanklacht
wegens verkrachting door
Smith van een 30-jarige vrouw.
Edward Kennedy verklaarde
onder ede dat hij die nacht niets
had gehoord in het landhuis, in
de buurt waarvan het incident
zou hebben plaatsgevonden.
Daarna ontkende Kennedy dat
hij met zijn zoon Patrick en zijn
neef William Smith had gespro
ken over de gebeurtenissen van
die nacht.
Kennedy kwam samen met
zijn zuster Jean, de moeder van
Smith, aan bij het gerechtsge
bouw van Palm Beach. Hij be
toonde zich een onwillige getui
ge voor de aanklagers en zijn
getuigenis leek de officier van
justitie weinig te helpen. De
senator wordt bekritiseerd om
dat hij Palm Beach op 1 april
had verlaten zonder dat hij met
de politic had gesproken. Ken
nedy heeft eerder gezegd dat hij
niet op de hoogte was van de
emst van de beschuldigingen.
Gistermorgen stond het tech
nische bewijs centraal in de
rechtszaak. Getuige-deskundige
Barbara Caraballo. een labora
toriummedewerkster van de
KORT NIEUWS
ANC-VOORMAN CHRIS HANI
is gisteren gekojen tot alge
meen-secretaris van de com
munistische partij van Zuid-
Afrika (SACP). Hani volgt )oe
Slovo op die wegens ziekte te
rugtreedt. Het was de eerste
keer in 41 jaar dat de SACP in
Zuid-Afrika legaal kon congrcs-
PRESIDENT BUSH heeft giste
ren het Amerikaanse wapenem
bargo tegen Polen, Hongarije en
Tsjecho-Slowakije opgeheven.
Volgens regeringsfunctionaris
sen is de opheffing van de boy
cot mogelijk door de democrati
sering in Oost-Europa en de in
eenstorting van de voormalige.
ROEMENIË
