Nijenrode maakt zich op
voor de beslissende ronde
ZATERDAG 7 DECEMBER 1991
De overheidssubsidie
aan het Instituut Nij-
enrode, universiteit
voor bedrijfskunde in
Breukelen, dreigt te
worden ingetrokken.
Dat zou het einde bete
kenen van een 45 jaar
oude traditie waarbij
vwo-scholieren in drie
jaar worden opgeleid
tot aankomende
managers en directeu
ren. Nijenrode-presi-
dent Neelie Kroes heeft
grote plannen voor het
instituut dat in haar
ogen kan uitgroeien tot
een nieuwe opleiding
van internationale al
lure. Maar volgens de
Nijenrodianen, oud en
jong, heeft ze zonder
slag of stoot een ma
nier van leven bij de
vuilnisbak gezet. Een
bericht van het actie
front dat zich opmaakt
voor de beslissende
ronde.
BERT VAN DEN HOED
e toon was die van een bekakt
i f Goois meisje dat bij het tv-pro-
.V gramma Kinderen voor Kinde
ren zingt dat ze 'latum arbeidurm wil worr-
den'. De Nijenrode-studente die kort geleden
voor de VPRO-televisie bezwoer dat Nijenro-
de absoluut niet elitèèèrrr wgs, is op de cam
pus van de Universiteit voor Bedrijfskunde
heel wat keren nagebauwd. Maar toch, de
boodschap was wèl overgekomen.
De Nijenrodianen hadden driehonderd
nieuwe leden geworven voor de eveneens
in nood verkerende VPRO, genoeg voor
enkele minuten vrij te besteden zendtijd.
Hoewel het bereik van deze actiespot niet
veel verder kwam dan 'die paar honderddui
zend VPRO-kijkers', was ontmanteling van de
vooroordelen over vegeterende rijkeluiszoon
tjes op Nijenrode goed besteed aan de VPRO-
achterban.
Én dèt is volgens student Teun Hermsen
(20), lid van het actiecomité 'Niienrode blijft!'
sowieso de grote winst van ruim twee maan
den intensief actievoeren voor het behoud
van Nijenrode oude stijl. „Nederland denkt
nu anders over onze universiteit dan drie
maanden geleden", zegt hij op de zolder van
het Koetshuis dat tijdelijk is ingericht als ac-
tiecentrum. „We hebben veel fatsoenlijke en
goede publiciteit gehad. Grote achtergrond
verhalen in kranten en optredens op televi
sie. Zoals bij Sonja Barend die ons aanvanke
lijk ook beschouwde als verwende kinderen,
maar na afloop tegen me zei: 'Als jullie een
onzin-doel zouden nastreven, dan zouden
jullie er nooit zo hard voor werken als je nu
doet'."
Niet zeuren
Hét carillon van Kasteel Nijenrode speelt 'In
een groen, groen, groen, groen knollen-knol
lenland'. Dan is het weer doodstil op het uni
versiteitsterrein. In de klassieke, Franse tuin
achter het kasteel schoffelen tuinmannen
messcherp gesneden rozenperken. Niets
wijst erop dat er op het terrein een strijd
gaande is. Nog geen sticker of pamflet te
zien. Zelfs niet op de publikatieborden van
de studentenvereniging 'De Nieuwe Com
pagnie van Verre', die gedisciplineerd vol
hangen met cijferlijsten en affiches -voor sta
geplaatsen bij bedrijven als DSM en McKin-
sey.
Het is wat rustiger geworden aan het actie-
front, maar het comité zit allerminst stil. De
studentenleden van het 'Comité Nijenrode
blijft!' houden de wacht bij de telefoon in het
actiecentrum, met voor zich een dik studie
boek dat ligt opengeslagen op de eerste blad
zijden. Het is tentamenweek op Nijenrode en.
de studie heeft al genoeg geleden onder alle
reddingswerkzaamheden.
,;Het gaat de goede kant op", meldt Teun
Hermsen opgewekt. „Toen we in oktober be
gonnen met de acties, stonden we achter met
10-0. De opheffing van onze basisopleiding
(BBA, ofwel Bachelor of Business Administra
tion) leek een hamerstuk te worden in de
Tweede Kamer. Nijenrode was politiek abso
luut geen item."
„De mededeling over het convenant dat
Neelie Kroes vormt mikpunt van boze studenten in actie tegen opheffing
Het Kasteel van Nijenrode. Presidente Neelie Kroes en de directie van Nijenrode hebben al heel lang niets meer van zich laten horen.
gebeuren, zeggen ze."
Subsidies
„Natuurlijk spelen emoties een rol", zegt Si
mon van der Ende, oud-Nijenrodiaan en pro
minent lid van het actiecomité. „Toen de fa
culteit Tandheelkunde in Utrecht werd opge
heven, is er geen student in opstand geko
men. Wij wel. Maar echt niet uitsluitend op
grond van emoties. Zeker ook op puur ratio
nele gronden."
Op weg naar naar het kasteel van Nijenro
de laat Van der Ende, directeur van een bu
reau voor public relations in Den Haag, via
de autotelefoon aan de leden van het comité
weten dat hij bij Vïnkeveen zit. Hij komt er
dus zo aan, maar wil alvast melden dat de
stemming in de Tweede Kamer over de kwes
tie Nijenrode zal plaatsvinden op 17 of 19 de
cember. En dat is goed nieuws voor de aan
wezigen in het Koetshuis, want dat betekent
dat er alle tijd is voor de leden van het alge
meen bestuur van Nijenrode om zich op 12
december opnieuw over het gehekelde con
venant te buigen.
„Dat wordt een zeer cruciale en spannende
vergadering", weet Van der Ende als hij is ge
arriveerd in het actiecentrum. „Van de ne
genentwintig bestuursleden is een groot aan
tal, ik denk Zelfs een meerderheid, dat inmid
dels vindt dat ze hebben ingestemd met het
convenant met Ritzen op basis van onvolle
dige en zelfs onjuiste informatie. Ze spreken
van een overval van Kroes en Jeelof (lid van
het dagelijks bestuur en medestander van
Kroes) en zijn zeer verbolgen over de gang
van zaken."
Inmiddels heeft Simon van der Ende zowel
onderwijs-specialisten van de Tweede Kamer
als bestuursleden van Nijenrode van een
'Het Nijenrode-gevoel
mag niet bij het
vuil worden gezet'
berg informatie voorzien over studieresulta
ten, vooruitzichten voor studenten en onder
zoeksresultaten onder personeelsfunctiona
rissen bij tweehonderd topbednjven en an
dere 'kosten- en rendementsplaatjes'. Gege
vens die voor de bestuursleden en kamerle
den voor een belangrijk deel nieuw waren.
Zo zou er volgens president Kroes geen in
teresse zijn bij het bedrijfsleven om de BBA-
opleiding van Nijenrode te subsidiëren,
waardoor het de overheidssubsidie niet lan
ger nodig zou hebben en zichzelf zou kunnen
bedruipen. Van der Ende: „Kroes heeft ge
zegd dat fundraising niets heeft opgeleverd.
Maar ze baseert zich daarbij op oude pogin
gen in de jaren tachtig. Die waren inderdaad
niet erg succesvol. Toen zijn de echt grote
ondernemingen gepolst: Philips, Shell, DSM.
Maar die zijn meer geïnteresseerd in acade-
„De praktijkgerichte Nijenrodianen komen
veelal terecht bij de bedrijven net onder de
toplaag. Bovendien stonden de pogingen
voor subsidiëring door het bedrijfsleven in
een totaal ander perspectief. Nu gaat het om
de opheffing van Nijenrode en ik weet zeker
dat een groot aantal bedrijven er belang "fTij~
heeft dat Nijenrode blijft bestaan."
Van der Ende hoopt en verwacht dat het
Nijenrode-bestuur in de vergadering op 12
december het convenant de afbouw van
de BBA-opIeiding verwerpt en president
Kroes terugstuurt naar Ritzen voor hernieuw
de onderhandelingen. „Kroes heeft tegen het
bestuur gezegd dat ze heeft gelobbyd voor
behoud van de basisopleiding. De bestuurs
leden hebben toen gedacht: 'als deze ex-poli-
tica daar haar tanden in heeft gezet, zal het
wel goed zitten'. Maar ze heeft alleen maar
gepleit voor haar eigen MBA-plan."
Dat laatste is wat Teun Hermsen vooral
heeft gestoken. „Nu wordt gezegd dat als de
Tweede Kamer besluit de 12 miljoen subsidie
te handhaven, de BBA-opleiding wat Kroes
betreft mag blijven. Dat is toch laf! Ze had
zich daarvoor met haar volle gewicht moeten
inzetten en ons niet de kastanjes uit het vuur
moeten laten halen."
Teun Hermsen kent nog enige deemis met
zijn presidente. „Zij was natuurlijk ook geen
onderwijsspecialist, kwam uit de wereld van
verkeer en transport en wordt omringd door
een kleine kern van mensen die zichzelf
graag aan het hoofd zien van een chique
prestigeobject. Harvard en Fontainebleau,
dat willen ze en ze denken dat in een paar
jaar uit de grond te kunnen stampen. Ze ver
geten dat die instituten er veertig jaar over
hebben gedaan zover te komen."
De presidente zelf en de directie van Nij
enrode hebben al heel lang niets meer van
zich laten horen. Ook nu blijft de ophaalbrug
van het Kasteel, waar Neelie Kroes haar ka
mer heeft, voor de buitenwacht gesloten. Di
recteur externe betrekkingen Maria Meijer
laat weten op dit moment geen enkele be
hoefte te hebben te reageren. „Wij willen on
der geen beding de indruk wekken de stu
denten en het comité te ontzeggen hun emo
ties te uiten.". Puntig samengevat: geen com
mentaar.
Maria Meijer wil al helemaal niks kwijt
over het bericht dat Neelie Kroes vrijwel ze
ker de opvolger wordt van Jan Terlouw als
voorzitter van de Europese transportorgani-
satie CEMT in Parijs. Volgens - onbevestigde
- berichten zou er zelfs in het kabinet reeds
een formele voordracht zijn gedaan. „Pure
onzin", zegt Meijer. „Mevrouw Kroes blijft
gewoon bij Nijenrode".
Simon van der Ende: „Ik ben blij dat dit
bericht nu eindelijk naar buiten komt. Want
Kroes denkt dat ze beide functies wel zou
kunnen combineren, maar dat kan ze alleen
als haar vernieuwingsplan zal worden uitge
voerd. Ze heeft er kortom nog eens persoon
lijk belang bij ook. Ik denk dat bestuursleden
als ze dit vernemen tegen haar zullen zeggen:
nou mevrouw, gaat u dan maar weg En dat
zou ons niet slecht uitkomen."
Nijenrode-president Neelie Kroes met minis
ter Ritzen had gesloten, werd volledig onder
gesneeuwd door de wao-problematiek. Dat
kwam Kroes heel goed uit. Die zei: 'Ik heb
voor Nijenrode 62 miljoen gulden voor de
poorten van de hel weggesleept en verder
moeten jullie niet zeuren. Nijenrode wordt
met de nieuwe, prestigieuze MBA-opleiding
leidelijk zal opdoeken. In plaats daarvan Bovendien, zo heeft onderzoek uitgewe-
komt er post-academisch MBA-onderricht, zen, is het gemiddelde ouderlijk inkomen
het voorbeeld van internationale top
pers als Londen Business School en INSEAD-
Fontainebleau. Ritzen had voor de afbouw
van de BBA-opleiding en het opbouwen van
de nieuwe opleiding een eenmalige subsidie
over van bijna 63 miljoen gulden. Geen
(Master of Business Administration) nog slecht onderhandelingsresultaat, vond Neelie
i nog rijker'. Geen discussie, 2
het ongeveer."
Een maand later, begin november^ beslaan enrode terugkeerde.
Kroes die tevreden over 'dit huzarenstukje'
(zoals ze het zelf noemde) naar Kasteel Nij-
de handelingen over de onderwijsbegroting
in de Tweede Kamer 78 pagina's. Daarvan
gaan er 21 over de kwestie-Nijenrode. En dat
terwijl het gaat om een subsidie van jaarlijks
12 miljoen gulden op een totale onderwijsbe
groting van 33 miljard. Notulen als stille ge
tuigen van een geslaagde lobby van (oud-)
Nijenrodianen.
Elitair
De voorgeschiedenis. Op Prinsjesdag maakte
Nijenrode-gevoel
Kroes zag zichzelf een beetje als de redder
van Nijenrode, maar daar dachten de Nijen
rodianen op de campus heel anders over.
Teun Hermsen dreunt de argumenten moei
teloos nog eens op. „Onze basisopleiding is
een goed produkt dat door Kroes gewoon bij
het vuil is gezet Er is een grote vraag naar de
opleiding: het aanbod van studenten is zes
maal groter dan we kunnen plaatsen. Vijfen
onderwijsminister Ritzen (PvdA) bekend de zeventig procent van de studenten slaagt r
12 miljoen subsidie voor de Stichting Nijen
rode te willen stoppen. Ritzen vindt dat de
bijna 600 studenten van Nijenrode (afkom
stig van het vwo) moeiteloos kunnen uitwij
ken naar 'gewone' universiteiten als Gronin
gen en Rotterdam.
Ritzen heeft moeite met de financiële bar
rière die Nijenrode zou opwer
pen voor studenten van minder
draagkrachtige ouders. De oplei
ding aan Nijenrode bedraagt
13.000 gulden voor kost en in
woning en 2900 gulden college
geld per jaar. De minister vindt
Nijenrode elitair, want moeilij
ker toegankèlijk en duurder dan
andere bedrijfskunde-opleidin-
gen.
Een ander belangrijk bezwaar
van Ritzen is de toelatingsproce
dure voor Nijenrode. Anders dan
de gewone universiteiten wor
den aankomende studenten niet
via loting geselecteerd, maar vol
gens een aantal criteria, waarbij
talent, instelling en geleverde
prestaties een rol spelen.
Nijenrode in de huidige opzet
mocht van Ritzen dus verdwij
nen. Zo zou hij niet alleen wor
den verlost van enkele morele
bezwaren, maar vooral ook van
een uitgavenpost van enige mil
joenen guldens op zijn begro
ting.
De kersverse president van
Nijenrode, Neelie Kroes voor
heen Neelie Smit-Kroes die te
genwoordig Neelie Kroes heet,
zodat ze in de spreektaal haar
dubbele naam heeft behouden
en doorgaat als Neelie Kroes-Te
genwoordig koos eieren voor
haar geld. Ze trof een onverzet
telijke minister tegenover zich,
stelde vast dat er geen alterna
tieven waren en besloot een
overeenkomst te sluiten.
Het convenant houdt in dat
Nijenrode de driejarige BBA-op
leiding voor vwo-scholieren ge-
drie jaar. De gemiddelde duur van de studie
bedrijfskunde aan universiteiten als Gronin
gen en Rotterdam is vijfenhalf jaar. Het ren
dement en de kwaliteit van onze opleiding is
daarmee vergeleken dus zeer groot. Een jaar
na het afstuderen is bijna niemand van de af
gestudeerden werkloos."
Twee Nijenrodianen op de bank in de tuin van hun instituut. „Een n
nier van leven is gewoon bij de vuilnisbak gezet" foto vos pouussen Eerst r
studenten niet hoger dan dat van andere
universiteiten. Voor de invoering van de ba
sisbeurs was het aantal beursstudenten ook
niet lager dan bij de collega's. Daarbij heeft
een groot aantal studenten leningen afgeslo
ten, met als vanzelfsprekend vooruitzicht dat
de afbetaling na voltooiing van de studie op
weinig financiële problemen zal stuiten.
Waar maken Hermsen en zijn comité zich
eigenlijk zo druk om? De huidige BBA-stu-
denten kunnen immers in alle rust de oplei
ding afmaken. Na hen wordt Nijenrode om
gevormd tot een instituut voor een andere
doelgroep, de post-academici. So what?
Maar daar gaat het dus juist om. Waar pre
sident Kroes geen rekening mee had gehou
den of misschien geen rekening mee heeft
willen houden ('Ik ben hier om een tent te
runnen, niet om emoties te beteugelen', zei
ze kort na haar aantreden) is wat ook wel
wordt omschreven als het Nijenrode-gevoeL
Wat dat is, laat zich nog niet zo heel eenvou
dig omschrijven, maar heeft alles te maken
met het bestaan op en rond de campus waar
de studenten drie jaar lang samenleven. De
campus waar in de nieuwe opzet geen plaats
meer voor is.
Eens Nijenrodiaan, altijd Nijenrodiaan,
naerstigh ende cloeckmoedigh, krachtens de
statuten van de studentenvereni
ging.' Nijenrodianen gelden als
praktijkgerichte, daadkrachtige
types. Gepokt en gemazeld vol
gens de riten op de campus waar
rugby de favoriete sport is. Stude
ren op het instituut is een manier
van leven die ook na het afstude
ren wordt voortgezet. Je maakt
deel uit van één familie die ban
den aanlegt voor het (bedrijfs) le-
Hermsen: „Over het zoge
naamde Nijenrode-netwerk
wordt ook wel eens vreemd ge
dacht. Alsof er world-wide een
groep Nijenrodianen zou bestaan
die via vriendjespolitiek elkaar de
bal toespelen. Zo is het niet, geen
modem bedrijf kan dergelijk ge
drag van mensen tolereren. Maar
je staat wel in een' traditie en ik
heb weinig zin om de laatste der
Mohikanen te zijn."
„Vergelijk het maar met een
leuke buurt waar je ook nog wel
eens naar wilt terugkeren. Vorige
week is hier een reünie geweest
van de lichting uit 1951. Van de
vijfenzestig mensen waren er vijf
tig, van wie er mensen uit de Ver
enigde Staten waren overgeko
men. Zoiets mag je niet zomaar
weggooien."
Als penningmeester van de stu
dentenvereniging die het komen
de lustrumfeest moet voorberei
den, ondervindt Hermsen nu al
hinder van de aangekondigde
vernieuwingen. „Bij het zoeken
naar sponsors merken we duide
lijk dat potentiële sponsors een
afwachtende houding aannemen.
s kijken wat er gaat
