Feiten
'EG mist oog voor rest wereld'
Angst regeert in Nova Jerusalem
Souvenir
De top van Maastricht, over de toekomst van de Europe
se Gemeenschap, zal ook buiten Europa verstrekkende
gevolgen hebben. De EG-Ieiders ontmoeten elkaar
maandag en dinsdag in de Limburgse hoofdstad om tot
overeenstemming te komen over het sluiten van een Eu
ropese Monetaire Unie (EMU) en een Europese Politieke
Unie (EPU).
amstibdam joike oppewal de EG-De nieuwe, strenge nor-
AMSTIRDAM JOLKE OPPEWALmen ,uchtvaart.
maatschappijen uit de ontwik-
De voorganger van deze unie, kelingslanden ertoe dwingen
de interne Europese markt, is een nieuw toestel of stillere mo-
nu bijna in kannen en kniiken, toren aan te schaffen, omdat zij
en zal vanaf 1993 werkelijkheid anders hun landingsrechten
zijn. De opheffing van interne verliezen. Een ander voorbeeld
handelsbarièrres en grenzen zal zijn de EG-normen omtrent
een extra economische groei veevoeder. Deze normen bren-
van twee tot vier procent tot ge- gen de export van Westafri-
volg hebben, zo verwachten kaanse pinda's in gevaar. Deze
bevatten een te hoog gehalte af-
latoxine, wat leverziekte kan
veroorzaken.
naar de Gemeenschap. Volgens De harmonisatie van het cacao-
de Nederlandse econoom Gerrit gehalte in chocolade zou een
Faber is het effect van een inter- daling van de cacao-importen
ne markt op de ontwikkelings- uit de ontwikkelingslanden
landen daarom „gematigd posi- kunnen veroorzaken. Met name
tiefFaber waarschuwde er wanneer dat gehalte wordt ver-
echter wel voor dat de effecten laagd tot de laagste gemene de-
voor de verschillende ontwikke- Ier. Aan de andere kant zouden
lingslanden onderling sterk de textielimporten kunnen stij
MAASTRICHT
O
EUROTOP '91
De groeicijfers zullen gelijk zijn
de toename van importen
kunnen verschillen.
Landen met een flexibele eco
nomie en exporteurs van hoog
waardige industriële produkten
zullen het meest profiteren van
de groei van de EG-import, die
wordt geschat op 18 miljard
gulden. Maar landen die afhan
kelijk zijn van de export van
grondstoffen en andere basis
goederen wacht een minder flo
rissante toekomst. Vele zullen
hun voorkeursbehandeling met
de individuele landen van de
EG kwijtraken. De gevolgen zul
len het grootst zijn voor de ba
nanen-exporterende landen in
Afrika en het Caribisch gebied.
Zij verkopen hun produkten nu
tegen gegarandeerde prijzen
aan de EG-landen, met uitzon
dering van Duitsland.
Harmonisatie
De ontwikkelingslanden zullen
ook gevolgen ondervinden van
de harmonisatie van kwaliteits-
en milieunormen binnen de
Gemeenschap, waarschuwt Fa
ber, die tevens lid is van de Na
tionale Adviesraad voor Ontwik
kelingssamenwerking (NAR).
Faber geeft als voorbeeld het
maximum toegestane geluids
niveau van vliegverkeer binnen
gen. Afschaffing van nationale
quota's in het Multi-Vezelak-
koord (MFA) zou kunnen leiden
tot een invoertoename van tex
tiel van drie tot vijf procent.
Moeilijk
„Het is zeer moeilijk een even
wichtige kosten-batenanalyse
samen te stellen van de gevol
gen van de interne markt", al
dus Faber. Die analyse wordt
gecompliceerd door de werke
lijke redenen die hebben geleid
tot de komst van de interne
markt. De Europese Gemeen
schap kan worden gezien als
een unilateraal proces van han
delsliberalisatie dat leidt tot een
versterking van de Europese
economie, die zich vervolgens
een open en liberale benadering
van de wereldmarkt kan veroor
loven.
Aan de andere kant zijn er ook
stemmen die zeggen dat de Ge
meenschap zwaar onder druk
staat van industriële- en land-
bouwlobby's die bescherming
eisen voor hun concurrentiepo
sitie op de interne markt. „Wel
ke van deze twee richtingen de
boventoon zal voeren, zal af
hangen van de houding van de
andere deelnemers aan het pro
ces", schrijft minister Pronk van
ontwikkelingssamenwerking in
zijn rapport 'Een wereld van
verschil'.
De andere machtige spelers op
het toneel van de wereldhandel
bereiden zich al voor op een
Europa dat naar binnen en
naar Midden- en Oost-Europa
is gericht, en dat weinig inte
resse zal hebben voor de rest
van de wereld. De Verenigde
Staten, Canada en Mexico zijn
in bespreking over een Noor-
damerikaanse Vrijhandelsasso
ciatie (NAFTA) en Japan speelt
met het idee van Malaysia om
een Oost-Aziatisch Economisch
Blok (EAEQ op te richten. „Dit
Maastricht de besluiten van de Eurotop zijn van invloed op de welvaart v
rikaen Azië.
idee is geoppperd vanuit de ge
dachte dat Azie de grote verlie
zer zou worden nu Europa en
de Verenigde Staten haast ma
ken met de vorming van econo
mische handelsblokken", ver
klaarde de vroegere minister
van buitenlandse zaken, Saburo
Okito, in de Japan Times.
„Het vooruitzicht voor Afrika in
een wereld die is verdeeld in
economische blokken is akelig",
zegt Jan Rood van het Instituut
voor Internationale Betrekkin
gen, Clingendael.
Wereldpolitiek
Nauw verbonden met de Eu
ropese handelspolitiek is de po
litieke unie, waartoe ook een
gezamenlijke defensie en een
gezamenlijke buitenlandse poli
tiek horen. Voor de meeste EG-
lidstaten is een politieke unie
van groot belang, omdat daar
mee in de wereldpolitiek een
grotere vuist kan worden ge
maakt.
Voorstanders van de EG leggen
de nadruk op het feit dat Euro
pa niet bang moet zijn voor
haar verantwoordelijkheden als
belangrijke wereldmacht. Euro
pa moet daarom spreken met
één stem, en niet met 12 ver
schillende die alle hun eigenbe
lang nastreven. Dit geldt ook
voor de monetaire unie. Wan
neer aan het einde van deze
eeuw de ecu in alle lidstaten
wordt gebruikt zal de Europese
munt in kracht en belangrijk
heid de dollar ver overtreffen.
De ecu zal voor een groot deel
de rol van de dollar in de we
reldeconomie overnemen.
Wat er binnen de EG op politiek
gebied wordt béslist, zal gevol
gen hebben voor de hele we
reld, aldus Faber. Hij noemt als
voorbeeld de Verenigde Staten.
De verhoging van de militaire
uitgaven en de verlaging van de
belastingen onder president
Reagan veroorzaakten een be
grotingstekort die de rente in de
Verenigde Staten scherp deed
stijgen. De Amerikaanse ren
testijgingen zijn over de hele
wereld geëxporteerd. Dat leidde
tot een daling van de economi
sche groei en een scherpe stij
ging van de rentelasten voor de
schuldenlanden die daardoor in
diepe problemen verzeild raak
ten. Eenzelfde scenario is voor
een Verenigd Europa e
goed voorstelbaar.
EN MENINGEN
STANDPLAATS BRUSSEL
Het heerlijk avondje is alweer voorbij, maar voor
enkele duizenden mensen is er begin volgende
week een toegift. In Maastricht. Europese topcon
ferenties blijken de laatste jaren immers steeds
vaker gepaard te gaan met een cadeaufestival. De
Eurocraten en journalisten die een paar dagen in
het Limburgse zullen bivakkeren, vragen zich dan
ook al dagen af: wat krijgen we dit keer?
Het is de gewoonte geworden dat het organise
rende land, de streek en/of de stad de regerings
leiders, ministers, diplomaten, ambtenaren en
journalisten van geschenkjes voorzien. Niet om
om te kopen of te beïnvloeden. Maar gewoon als
souvenirs van dat land, die streek of die stad, of
zomaar wat. Mijn collectie goedkope plastic bal
pennen met opdruk uit alle Europese hoofsteden
zijn stille getuigen van de 24 toppen die ik heb
meegemaakt.
De regeringsleiders en ministers plegen over het
algemeen dure, wat niet per definitie waardevolle
betekent, cadeaus te krijgen. Van het soort dat,
om met Sonneveld te spreken, 'achter de rodon-
dendrons' wordt gemieterd of in trofeeënkasten
terechtkomt. Ooit gingen de president en de pre
miers naar huis met een in een dure houten kist
verpakte even dure, ingelegde biljartkeu. Beeld
jes, dure fotoboeken. Het is allemaal al eens gege-
Wat de Nederlandse regering nu voor haar gasten
in petto heeft, is geheim. Een telefoontje naar de
Rijksvoorlichtingsdienst leverde niets op. „Dan is
het geen verrassing meer", kirden de Sinterklazen
in Den Haag. Ook naar wat ik krijg, blijft het gis
sen. Maar wij journalisten hebben al wat gehad.
Toen minister Van den Broek in juni zijn plannen
voor het EG-vooizitterschap presenteerde, pakte
het ministerie van buitenlandse zaken meteen al
uit.
Een tas; die nog steeds veel wordt gebruikt, ge
vuld met een prima pennenset, wat brochures en
een cd met oud-Nederlandse luitmuziek. Ge
speeld door een Japanner. Oei! Die kon bij de cd
van het Weihnachtsoratorium van Bach (ook niet
erg Frans, maar toch gekregen in Straatsburg, de
top van december 1989) en de twee cd's met Ierse
volksmuziek (Dublin, juni 1990).
Behalve door de bak met pennen wordt mijn bu
reau gesierd door een koperen presse-papier (ook
al uit Straatsburg), hangt aan de muur al het hele
jaar een fraaie Italiaanse kunstkalender (Rome,
december 1990), en staan in mijn boekenkast fo
toboeken van Rome (diezelfde top), Madrid (juni
1989) en Rhodos (december 1988). En dan heb ik
het nog niet eens gehad over de lokale versnape
ringen die de duizenden leden van het EG-circus
worden aangeboden.
Elzasser wijn, Ierse whiskey, Griekse ouzo. De
kroon spannen de Ieren die vorig jaar grote in
druk maakten door de Europese gasten met hele
Ierse zalmen naar huis te sturen. Nu waren die,
verpakt in een doos van bijna een meter lengte,
natuurlijk te groot voor de speciale EG-top-tas
(de stapel daarvan in mijn kast wordt ook steeds
hoger). Dat leverde na de top op het vliegveld van
Dublin het koddige beeld op van honderden EG-
ambtenaren en journalisten, die allemaal met een
grote zalm onder de arm op het vliegtuig wacht
ten.
De cadeaumanie begon pas drie jaar geleden.
Daarna wilde elk EG-voorzittend land zijn voor
gangers overtreffen met al dan niet bruikbare
prullaria. Tot juni dit jaar in Luxemburg, toen de
groothertogelijken er zich goedkoop van afmaak
ten met slechts een afschuwelijke gifgroene
stropdas, die ik nog door niemand heb zien dra
gen.
In Maastricht wordt gelukkig de 'oude' gewoonte
weer hersteld. Een fotoboek van de stad en een
agenda (waarin de verjaardag van minister Van
den Broek 11 december speciaal is vermeld)
hebben we al. Over de rest bewaren Den Haag,
Limburg en Maastricht het stilzwijgen. Aan de
Maastrichtse EG-top van 1981 hield de halve EG
een salmonellabesmetting over. Er valt dus wat
goed te maken.
Besluiten top hebben verstrekkende gevolgen voor ontwikkelingslanden
Zaterdag 7 december 1991
Redactie: 023-150225 JANINE BOSMA ALTAN ERDOGAN RONALD FRJSART (chef) ONNO HAVERMANS PATRICK VAN DEN HURK HANS JACOBS JOLANDA OUKES JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN
vertalingen: MAR GREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTS VERDRIET Vormgeving: HANS BOEZELUN
CNN veroorzaakt jacht op moordenaars Braziliaanse straatkinderen
DUQUE DE CAXIAS INEKE HOLTWUK
CORRESPONDENT
De politiecommissaris van Duque de Caxi-
as is heel stellig. „Op een dag duiken ze
weer op en dan pakken we ze. De moorde
naars zijn net muggen en de stad is de lamp
die ze naar zich toetrekt. Deze mensen kun
nen niet zonder de stad."
Ruim twee weken geleden werden zes
straatkinderen geëxecuteerd in een slop
penwijk van Duque de Caxias, een voorstad
van Rio de Janeiro. In Brazilië is men heel
wat gewend. Presuntos (letterlijk: hammen),
zoals de in plastic verpakte lijken van een
afrekening in de volksmond neten, worden
zelfs op de vuilnisbelt gevonden. Maar dit
bloedbad in de wijk Nova Jerusalem (Nieuw
Jeruzalem) veroorzaakte nationaal en zelfs
internationaal opschudding.
Nog nooit werden zes straatkinderen, in
leeftijd variërend van negen tot zeventien
jaar, in een keer gefusilleerd. Zelden zijn er
getuigen. Dit keer heeft de dood wel een ge
zicht. Dat van de 16-jarige Andrea, die de
executie op miraculeuze wijze overleefde.
Andrea is inmiddels op een geheim adres
ondergebracht. Dankzij haar verklaringen is
commissaris Mario de Freitas Azevedo een
heel eind op streek. Alle elf rechercheurs
van de afdeling Homicidio (moordzaken)
zijn op de zaak gezet. Vorige week werd de
eerste verdachte gearresteerd. Enkele dagen
later werd nummer twee opgebracht. Nu
zijn er nog vier mannen, onder wie de
hoofdverdachte Marquinho, voortvluchtig.
Bekentenis
Maar doutor Mario, zoals de commissaris
door zijn ondergeschikten wordt aange
sproken, is optimistisch. Hij kent zijn pap
penheimers. „Ver weg zijn ze niet, want dit
zijn geen mensen met geld." Volgens zijn
mug-en-lamp-theorie is het een kwestie
van geduld hebben en waakzaam zijn.
Een van de arrestanten, een 21-jarige dief.
heeft bekend. Hij zou alle schoten hebben
gelost terwijl zijn maten toekeken. Azevedo
neemt het verhaal van de man met een kor
reltje zout. Eén bekent, zodat de rest vrijuit
kan gaan. Een bekende regeling in het cri
mineel circuit. Uit onderzoek is vast komen
te staan dat de kogels afkomstig waren uit
minstens twee verschillende wapens.
Mario de Freitas Azevedo hoort tot de nieu
we lichting delegado's, commissarissen. Hij
zit drie maanden op zijn huidige post en
moet vooral schoon schip maken. Hij erfde
van zijn voorganger 7.000 onafgehandelde
moordzaken. In Duque de Caxias, een voor
stad met 1,5 miljoen inwoners, werden vo
rig jaar meer dan duizend mensen koudge-
maakt. De burgeroorlog in Libanon is er
niets bij.
Altijd gemaskerd
Maar er is hoop. Dit jaar verdwenen een
kleine veertig huurmoordenaars achter de
Roken en lijmsnuiven zijn de voornaamste
vormen van vertier voor de Braziliaanse schof
fies. FOTO AP ALTAMIRO NUNES
tralies en meteen maakt de doodscurve een
flinke duikvlucht. Azevedo schat de daling
op bijna 50 procent.
Een goed deel van het aantal lijken komt
voor rekening van doodeskaders, de uiterst
professioneel opererende huurmoorde
naars. Meestal zijn dit ex-politieagenten en
militairen met zwaar kaliber schiettuig,
weet Azevedo. „Ze zijn moeilijk te pakken,
want ze laten geen sporen achter en zijn al
tijd gemaskerd." Wie hen een opdracht
geeft? „Mensen die macht hebben en hun
macht willen vergroten. Of mensen die geld
hebben en macht willen. Daar komt het al
tijd op neer."
Dan zijn er groepjes meest jonge mannen,
die zichzelf beschouwen als ordehandha
vers en afrekenen met wat zij zien als die
ven en lastposten. Het is een keten van ge
weld. De twee moordenaars van Nova Jeru
salem bijvoorbeeld zeiden in het verhoor
dat zij de kinderen „moesten" executeren.
Zij, de moordenaars dus, werden aangeke
ken op de diefstallen, die deze tieners
pleegden.
Sensatiekranten
Voor het politiebureau van Duque de Caxi
as is het ongewoon druk. De sensatiekran
ten en de grote televisienetwerken bezetten
de stoep. Verslaggevers en fotografen han
gen in de open straatbars, kijken de meisjes
na en plegen telefoontjes bij de autorij
school tegenover het politiebureau. Hun
chauffeurs lezen de krant in de auto. Als de
mannen van homicidio in hun jeep sprin
gen, komt het hele circus in beweging en
begint een wilde achtervolging door de
stad.
De zaak van Andrea heeft aan gewicht ge
wonnen nu het Amerikaanse tv-netwerk
CNN er een item van heeft gemaakt. Bo
vendien wil 's lands bekendste tv-ster, Xuxa,
Andrea adopteren. Nou ja, adopteren...
Xuxa die dagelijks een kinderprogramma
presenteert en in Brazilië liefkozend de „ko
ningin van de kleintjes" wordt genoemd,
heeft in het meest bekeken programma ge
zegd dat zij school en opvoeding van An
drea wil bekostigen. Maar van in huis ne
men is geen sprake. Xuxa staat bovenaan de
lijst van kidnapcommando's. „Zij moet om
haar eigen veiligheid denken", aldus haar
manager. En Andrea is, zolang nog vier
moordenaars op vrije voeten zijn, een wan
delende schietschijf.
De samenwerking tussen pers en politie
verloopt gladjes. Bij de reconstructie van
het bloedbad had de politie zelfs journalis
ten uitgenodigd* Andrea, met een dik ver
band om het hoofd, vond het niks. Ze is
bang dat het haar dood wordt. Maar vol
gens officier van justitie Dania Maria Salles
Moreira is publiciteit juist haar reddding.
„De moordenaars durven nu niets te
doen."
Op de plek van het bloedbad vlakbij de ri
vier, heeft een buurtbewoner een kruis
neergezet. De plastic haarband van het eni
Straatkinderen spelen een gevaarlijke spelletje in de sloppenwijken van Rio.
ge meisje dat werd vermoord, ligt er naast.
De lege patronen werden meegenomen
door ae politie. „We hebben ons de ogen
uit de kop gehuild", zegt Eugenia, een
zwarte vrouw met een hoofddoek. Ze woont
op 200 meter van de onheilsplek. „Ik heb
nog nooit zoiets vreselijks gezien als op die
ochtend. De kinderen lagen op een grote
hoop. Helemaal verstrengeld, zo samen."
Niemand kent de moordenaars of weet
waar de tieners woonden. „Ze kwamen wel
vaker hier om te drinken of lijm te snui
ven", vertelt Maria Aparacida. Soms bleven
ze slapen in een lege barak. „Weet je", legt
ze uit, „hier bemoeit niemand zich met nie
mand. Om geen problemen te krijgen. Toen
ik vreemde mannen zag op de bewuste
avond heb ik meteen de kinderen binnen
gehaald en de deur op slot gedraaid."
Veel willen de buurtbewoners niet kwijt,
ook niet bij de politie. Want getuigen kan
eveneens worden afgestraft met de kogel.
Stofwolk
Nova Jerusalem krijgt sinds het bloedbad
FOTO AP EDUARDO NUNES
veel politiebezoek. Woensdag om half een
is het weer raak. Met loeiende sirene arri
veert de jeep met de mediakaravaan in haar
kielzog. De sloppenwijk, een honderdtal
hutten van afvalhout, karton en luchtstenën
langs een hobbelig zandpad, loopt uit.
Smoezelige kinderen rennen op hun blote
voeten achter de colonne aan. Een tandelo
ze, dronken man steekt zijn duim in de
lucht. Verder is het stille vijandigheid. Tudo
bem (alles goed), de gebruikelijk groet in
Brazilië, slaat dood in het zand. De meeste
bewoners kijken gelaten toe.
