Financiën
Pan Am definitief uit de lucht
Vinken blijft
bij Elsevier
Zaterdag 7 december 1991
Redactie: 023-150224 Eindredactie: JANINE BOSMA Vormgeving: CLARA KEMPER
1fi
De noteringen op deze beurspagina's zijn de slotgegevens van de beurzen.
BEURSEFFECTEN
Ingenieur HA. Ferguson
stond aan de wieg van het
Deltaplan. Onlangs vertel
de hij in een interview dat de
Waterstaatingenieurs onmoge
lijk konden overzien wat hen al
lemaal te wachten stond op het
momént dat ze het Deltaplan
presenteerden, „net zomin als
ingenieur Caland in de negen
tiende eeuw de problematiek
overzag van het opdringende
zoute water toen hij de Nieuwe
Waterweg wilde graven."
Maar het Deltaplan moest er
zo snel mogelijk komen, „als we
met het Deltaplan gewacht had
den tot we alles wisten, hadden
we nog wel een eeuw kunnen
wachten." Vaak ging het vol
gens Ferguson gewoon van
„God zegene de greep". De vor
ming van de Europese Monetai
re Unie (de EMU) is net zoiets.
Geen econoom of politicus kan
als hij eerlijk is precies zeggen
hoe twaalf verschillende mun
ten het best zijn om te smelten
tot één munt, hoe twaalf centra
le banken zijn te vervangen
door één centrale bank (en dus
ook, hoe 12 centrale-bankdirec
teuren te vervangen door een
tje) en hoe het economisch be
leid van 12 verschillende te lan
den is om te vormen tot één
overkoepelend Europees mone
tair en fiscaal beleid. Dit nog af
gezien van de tegengestelde na
tionale belangen die meespelen,
iets waar de ingenieurs van het
Deltaplan geen last van hadden.
Als premier Lubbers na zijn
pensionering omstreeks het jaar
2010, wanneer de Nederlandse
gulden misschien al meer dan
tien jaar niet meer bestaat, ge
vraagd wordt naar zijn ervarin
gen met de totstandkoming van
de EMU, zal hij net als inge
nieur Ferguson misschien moe
ten toegeven dat hij in beslis
sende stadia op weg naar de
EMU onmogelijk de conse
quenties van de genomen be
sluiten had kunnen overzien.
En misschien zal Lubbers de
topontmoeting in Maastricht
nog wel memoreren, waarvan
hij toen in 1991 of was het
1992, het was in ieder geval
rond Sinterklaas nota bene
zelf nog voorzitter was.
Want net als het Deltaplan er
móest komen, kan een verdrag
over een Europese economi
sche en politieke unie nu niet
langer op zich laten wachten.
De politieke druk om de top
ontmoeting tot een succes te
maken, is enorm. Premier Lub
bers sprak deze week al de be
zwerende woorden dat het mis
lukken van de topontmoeting
zou kunnen leiden tot een te
rugkeer naar het 'Euro-pessi-
misme' van de vroege jaren
tachtig.
Volgens de gezaghebbende
Wall Street Journal zou een mis
lukking het slechtst denkbare
signaal zijn in de richting van
de Oosteuropese landen, die
net op het punt staan aanslui
ting op de rest van Europa te
zoeken. Het zou Europa in een
machtsvacuüm storten, nu de
Verenigde Staten zijn militaire
betrokkenheid in ons wereld
deel afbouwt en daardoor als
verbindende factor wegvalt. En
het zou Duitsland in een situa
tie kunnen brengen zich meer
en meer van West-Europa af te
keren, en zijn exclusieve histori
sche banden met Midden- en
Oost-Europa al te sterk aan te
halen.
In Maastricht zullen onder
meer afspraken worden ge
maakt over de voorwaarden
waaraan de verschillende lan
den moeten voldoen, willen zij
uiteindelijk mee kunnen doen
aan de laatste fase van de EMU,
wanneer één gemeenschappe
lijke munt zal worden inge
voerd. Volgens het Nederlandse
voorstel dat er nu ligt, mag het
begrotingstekort in een land
niet meer dan 3 procent van het
bruto nationaal produkt (BNP)
bedragen, de staatsschuld niet
meer dan 60 procent van het
BNP en mag de inflatie het ge
middelde van de inflatie in de
drie landen met de laagste infla
tiepercentage niet meer dan 1,5
procent te boven gaan.
Strikt genomen voldoen op
dit moment alleen Frankrijk,
Denemarken en het Verenigd
Koninkrijk aan alle drie de crite
ria. Heel Zuid-Europa (Spanje,
Italië, Griekenland en Portugal)
voldoet op dit moment niet aan
de voorwaarde van de lage in
flatie. België en Ierland vallen af
vanwege hun overheidsschuld
(respectievelijk 132% en 113%),
en Nederland en Duitsland van
wege een te hoog begrotingste
kort (ongeveer 6% en 5% van
het BNP).
Het is een beetje het verhaal
van de tien kleine negertjes, van
wie er maar eentje overbleef.
Want Denemarken is een grens
geval met een staatsschuld in
1991 van vermoedelijk precies
60% van het BNP. En de Britten
willen eigenlijk helemaal niet
meedoen. Dan zou Frankrijk op
dit moment overblijven om met
zichzelf een EMU te gaan vor
men. Plus de Belgen, want die
lijken zich geen zorgen te ma
ken. Zij hebben Brussel, en den
ken dat dit een voldoende reden
is om altijd mee te mogen doen.
De EMU-eisen zullen de ko
mende week dan ook een heftig
punt van discussie worden. De
zwakkere lidstaten (Italië, Span
je, Portugal, Griekenland) zijn
tegenstander van al te strenge
criieria, omdat zij vrezen van
AMSTERDAM ERWIN VAN DEN BRINK
Niet gespeend van gevoel voor ironie, zei
Pan Am-president Ed Acker bij zijn aantre
den in 1981: „Ik kon kiezen tussen kapitein
worden van de Titanic of Pan Am, dus ik
heb maar voor Pan Am gekozen." De Tita
nic is gezonken en de toestellen van Pan
Am zullen nooit meer het zwerk doorkrui
sen. De luchtvaartmaatschappij liet woens
dag weten alle activiteiten te staken omdat
branchegenoot en aandeelhouder Delta Air
Lines weigerde met 25 miljoen dollar over
de brug te komen.
Het genadeschot voor de zieltogende
maatschappij, waarvan alleen nog wat Ca
ribische routes waren overgebleven. Zoals
een terminale patiënt had Pan Am korte
herstelperioden. Nadat Thofnas Plaskett in
1988 het roer had overgenomen, leefde de
omzet weer even op, maar na 21 december
1988, de datum van de ramp boven het
Schotse Lockerbie, raakte Pan Am in een
duikvlucht waaruit zij niet meer kon op
trekken: de inkomsten tuimelden omlaag.
Daarna kwam de Golfoorlog. Pan Am, de
cennia lang instrument van Amerikaanse
buitenlandse politiek, was in die gespannen
tijden een potentieel doelwit en werd ge
meden door het vliegend publiek.
Tot na de Tweede wereldoorlog bezat
PAA (zoals Pan Am toen heette) het mono-
PARALLELMARKT
STAATSLENINGEN
MEEST ACTIEVE FONDSEN
•zOblig;
Commerz Obligatie Fonds III
Commerz Obligatie Fonds
Delta Lloyd Ecu Fonds
Delta Lloyd Mix Fonds
Delta Lloyd Rente Fonds
Delta Lloyd Vastgoed Fonds
Dutch Take Over Targets
EHCO-KLM Kleding
Equity Law Aand. Ned. 1
E.&L. Akt. Beheer Ned.(2)
E.& L. Gulden Rente Fonds
E.& L, Kapitaalmarkt Rente
E.& L. Portfolio Ned. (3)
Europ.Dev.Cap.Corp.
HCA Holding
Helvoet Holding
Highlight Development
Homburg Holding
Interiberia Investments
Inler/View Europa
IPNA
Khne Heitz
LCI Computer Group
Melle, van
Ned. Elevator 8el Mi)
Nevas, Cert 17% Cum pref.
Neways Electronics Int.
New Europe Hotels
Newtron Holding
Ordina Beheer
Pan Pacific Winkelcentra
P&C Groep
Phoenix Beheer 'B'
Pie Medical
Public Storage Int.
Rood Testhouse
Simac Techniek
Sligro Beheer
103650
1200
56,00
54,90
84,00
40,30
65,40
71,60
75,60
13,00
28,40
105,50
70,50
48,70
78,50
0,20
610,00
42,30
6,00
523,00
38,10
4715,00
89,00
58,80
49,80
6,50
20,50
2,40
18,40
10,60
74,50
990,00
5,00
8,80
6,60
12,00
46,20
30,20
'46,40
61,00
10,90
l.lOd
23,90
114,30
95,70
95,50
95,80
94,50
94,30
95,70
10,70
63,50
59,20'
58,00
56,20
55,20
83,50
64,60
70,40
105,00
102,00
74,50
13,00
27,50
70,00
48,70
78,50
0,15
46,20
130,60
47,00
36,50
17,00
1,15
2720,00
41,30
6,00f
475,00a
58,50
49,20
6,50
7,00
11,80
45,70
2,10
MEEST ACTIEVE FONDSEN
Nederland 1986-92/96
1981-88/92
1982-88/92
1982-88/92
1982-88/92
19801-11-86/95
1980-91/00
1982-88/92
1982-88/92
1987-93/97
1982-88/92
1985-89/92
1980-86/95
1986-90/93
1990 p.2000
19791-11-85-94
1983-89/93
19901/11 p.2000
19901II p 2000
19901V p.2000
1984-90/94
19901 p 2000
199011 p.2000
1983-90/94
198411-90/94
1987-92/95
1989-95/99
19771-11-78/92
1983-84/93
1984-90/94
1985-91/95
1983-89/93
1985-91/95
1977-78/92
1982-89/93
1985-91/00
1984-91/00
19851-91/95
1986-90/93
1989 p.1999
198911 p.1999
1989 p.1999
1987 p.1993
19891-11 p.1999
19891V p.1999
19851-11-91/95
19861-11-92/96
1988 p. 1998
196811-79/93
1987 p. 1994
1988 p.1998
1988 p.1996
1989 p.1999
1987p1997
1986-92/96
1986 p.1996
1986p1995
1987-1 p.1995
1987p1997
1987-98/02
1988 p. 1994
1988-94/98
196?-78/92
1987 p. 1994
1988p1995
1964-65/94
1963-64/93
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
Nederland
111,35
101,95
101,25
101,00
101,40
103,20
104,25
100,55
101,70
103,40
100,40
100,55
100,50
100,03
100,50
98,70
100,00
98,20
96,70
99,10
98,45
98,00
97,85
97,90
94,40
93,35
96,65
87,25
93,85
93,40
86,90
96,30
91,80
91.40
87,65
90,20
86,70
97,00
90,70
89,10
95,10
100,30
100,45
100,89
103,00
104,95
100,30
101,20
103,20
100,45
100,50
101,11
100,05
102.49
99,95
99,70
100,82
100,86
101,00
99,20
99,50
99,55
99,00
95,55
95,20
97,27
98,42
92,68
92,45
91.20
96.21
90,19
89,75
94,92
95,29
89,65
97,30b
93,60
90.25
92,43
89,75
91,87
85,50
94.26
90,70
98,50
92,98
91,20
VERKLARING DER TEKENS
a laten
b bieden
c exclaim
d exdividend
e gedaan bieden
f gedaan laten
g bieden exdividend
h laten exdividend
l gedaan bieden exdividend
k gedaan laten exdividend
BELEGGINGSFONDSEN
deelname aan de EMU te wor
den uitgesloten. Een land als
Italië heeft in de afgelopen
twintig jaar noch aan het criteri
um van de inflatie, noch aan het
criterium van de begrotingste
kort noch aan het criterium van
de staatsschuld voldaan. Deze
situatie is ongeveer te vergelij
ken met iemand die al tien jaar
lang 88 kilo heeft gewogen (cfe
gemiddelde staatsschuld over
deze periode in Italië) en bin
nen korte tijd op een streefge-
wicht op 60 kilo (de EMU-eis)
moet komen. Zelfs met behulp
van de Weight Watchers (in de
vorm van de Noordeuropese
landen onder aanvoering van
Duitsland) is dat welhaast een
onmogelijke opgave.
De landen die dinsdag het
ontwerpverdrag ondertekenen,
zullen hun fiscaal en econo
misch beleid voor de komende
jaren laten dicteren door de wil
om in 1997 mee mogen doen
aan de EMU. Voor sommigen
landen kunnen die gevolgen wel
eens zeer verstrekkend zijn. En
net als ingenieur Ferguson op
het moment dat het Deltaplan
officieel werd gepresenteerd,
waarachtig niet wist hoe de
Oosterschelde en het Brouwers-
havense gat af te sluiten, weten
de ondertekenaars van een ont
werpverdrag voor de EMU deze
week in Maastricht niet hoe ge
zamenlijk de laatste fase van de
EMU te bereiken.
AMSTERDAM BRIGITTE SLOT
BEURSMEDEWERKER
Brigitte Slot is werkzaam bij
het Institute far Research and
Investment Services, een sa
menwerkingsverband van de
Robeco Groep en de Rabobank.
MEEST ACTIEVE FONDSEN
ABN Amro Far East Fund
ABN Amro Liquid. Groeifnds
ABN Amro Netherlands Fund
ABN Amro Obligatie Groeit.
Alg. Beleggingsfonds Albefo
Aldollar Bond Fund US/
Algemeen Fondsenbezit
Alliance Fund
Amba (Amev Mi) v. belegg.
Amro North A
n Fund
polie op Amerikaans luchtvervoer buiten de
VS. Aan die alleenheerschappij kwam een
eind toen American Export Airlines in han
den kwam van American Airlines. 'Export'
ging onder de naam American Overseas
Airlines op onder meer Berlijn vliegen.
De laatste tien jaar hield Pan Am gestaag
uitverkoop van haar bezittingen. Het hele
bedrijf was geen aantrekkelijke koopwaar
meer. De vliegtuigen verkeerden indeplora-
bele staat van onderhoud en het bedrijf
zuchtte onder hoge personeelskosten en
een enorme schuldenlast. Dat heeft uitein
delijk de kopers ervan weerhouden het hele
concern over te nemen, laat staan er mee te
willen fuseren.
Asia Pacific Growth Fund
Asian Selection Fund
Asian Tigers Fund
Canadian Investment Fund
Capital International Fund
Colonial Growth Shares
CLN Oblig. Dividend Fonds
CLN Obligatie Waardefonds
Delta Lloyd Investment Fund
DP America Growth Fund
DP Energy Resourc.Growth F.
Engelsch-Holl. Belegg. Tr. 1
EMS Offshore Fund
Environment Growth Fund
Esmeralda participaties
European Assets Trust
Euro(The)Spain Fm
Far East Selection Fund
Fidelity Trend Fund
GIM Global Convertible Fund
Goya Fund
Groeigarant
Holland Obligatie Fonds
Holland Pacific Fund
Holland Selectie Fonds
IDS Mutual
Interbonds
Intereffekt 500
I ntereffekt Warrants
IS Himalayan Fund US
Index Alpha F. (Yen)
ector Rotation Fund
;a Pacific Trust US/
d Capital Holding
Mexico (The First) Income F.
MK Internat. Ventures NV
Mondibel
Natural Resources Fund 1/5
Natural Resources Fund 1
Ned ufo A
Ned ufo B
NMB Dutch Fund
NMB Geldmarkt Fonds
NMB Global Fund
NMB Obligatie Fonds
NMB Rentegroei Fonds
NMB Vast Goed Fonds
New Asia Fund
Nomura Warrant Fund
Obam, Beleggingsmij
Postbank Vermogensgr.fonds
Prosp. Int. High Income US
Rentalent, Beleggingsmi|.
Rentotaal NV
RG America Fund
RG Divirente Fund
RG Europe Fund
RG Florente Fund
RG Pacific Fund
RG Strat. Portefeuille groen
RG Strat. Portefeuille blauw
RG Strat. Portefeuille geel
Rodin Prop. Shore Mall US
Rohnco(pref)
Schroders Int. Prop. Fund
Sci/Tech SA
Technology Fund
Universal Fund (kl)
Universal Fund
Sanders Com. St. F.
:e Waarden Nederland
Vast Ned
ture Fonds Nederland
VIBNV
VSB Mix Fund
VSB Rente Fonds
Intern. Beleggingsmij
3198
2864
35254
3628
600
6130
102032
1174
13610
18224
10426
2000
1419
11928
62,00
50,80
151,40
65,60
211,00
9,60
42,00
55,50
59,20
27,00
38,80
48,30
6,25
48,70
3,30
8,50
84,00
23,30
101,30
103,00
36,50
25,00
40,00
8,20
8,00
158,00
60,90
50,70
40,50
117,50
92,80
20,00
90,50
530,00
64.70
8,00
135,00
19,50
8100,00
6850,00
8,00
39,70
34,70
106,10
38,40
6,00
6.00L
136,00
31,90
49,10
46,00
42,50
107,50
70,00
15,50
17,50
150,00
205,00
71,30
310,00
76,00
76,90
29,50
110,00
106,50
13,00
62,90
112,30
23,50
68,20
47,70
100,50
62,50
140,00
81,50
47,50
5,10
78,00
58,70
50,40
26,10
224,00
10,50
43,90
62,80
75,30
28,00
51,00
58,20
4,00
54,50
3,30
7,00
90,00
23,40
105,40
110,20
40,00
32,50
43,00
10,00
10,00
185,50
64,80
99,60
48,00
34,10
6,60
143,00
294,00
53,00
7,00
54,50
60,00
60,00
63,00
94,00d
50,50
42,30
1.57
121,80
67,50
7,40
150,00
17,80
8200,00
7000,00
9,00
436,00
5,20e
34,90
114,60
38,20
6,00
46,80
90,00
70,00b
29,30
14,00
19,20
153,00
208,00
75,90
315,00
20,50
75,30
31,00
110,00
106,50
12,50
65,10
108,50
10,00
107,40
66,80
127,00
83,00
HOOFDFONDSEN
MEEST ACTIEVE FONDSEN
ABN AMRO Holding
ABN AMRO All In Fund
AEGON
Ahold, Kon.
Bührmann-Tetterode
Dordtsche Petr.li
Fokker Vliegtuigenfabriek
Gist-Brocades
HCS Technology
Internatio-Müller
Intern. Nederlanden Groep
Koninklijke Luchtvaart Mij
Kon. Nederl. Papierfabr
Kon. Nederl. Petroleum Mij
Nedlloyd Groep
Océ-van der Grinten
Pakhoed Holding
Philips' Gloeil.Gem Bez.
Polygram
Robeco
Rodamco
Rolinco
40869
67063
158477
9580
193915
20915
3254
148997
67544
5905
71251
109544
145925
85630
27380
32097
77385
923
36252
793482
411912
65245
872107
23725
5293
24131
1024488
84209
116374
75045
33770
12977
42121
264409
23254
32915
27679
28916
60005
31,60
76,00
107,10
66,50
74,70
162,90
45,80
35,00
71,30
44,40
18,00
125,50
86,40
74,80
29,90
28,50
9,20
136,30
51,20
54,50
71,00
19,90
37,40
131,40
36,20
33,10
49,88
29,80
62,50
48,10
120,00
80,30
126,40
189,10
50,00
42,80
59,80
38,50
46,70
62,10
63,00e
62,00
43,00
32,90
41,10
94.60
57,50
94,60
69,10
42,40
167,70
73,00
40,90
20,70
80,40
59,20
45,10
126,10
100,00
79,30
12,50
65,00
106,70
41,80
78,90
118,40
78,40
125,20
189,10
51,10
42,90
58,20
37,70
21,80
130,50
97,10
94,00
26,70
30,30
1,70
152,20
46,90
60,80
59,00
46,60
38,10
45,40
140,50
54,10
61,30
43,00
31,20
40,90
92,40
57,80
LOKALE MARKT
MEEST ACTIEVE FONDSEN
Aalberts Industries
Amsterdam Rubber
Antilliaanse Verffabnek
Atag Holding
mobiel-lnd. 'Rotterdam'
'Rotterdam'conv.c.pr.
Bam Groep
Batenburg Beheer
Boskalis Westminster
Boskalis Westminster Pref.
Braat Beheer
Breevast
Burgman Heybroek
Calvé-Delft
Calvé-Delft Pref.
Calvé-Delft Cert.
Centrale Suiker My.
Centrale Suiker My. Cert.
Cindu International
Claimindo
CVG, Gem. Bez.
Desseaux, Tapijtfabnek
Dorp Groep (v.)
Draka Holding
Flexovit International
Gamma Holding
Gamma Pref.
Getronics
Geveke
Giessen-Oe Noord. Van der
Goudsmit
Grasso's Kon.Machinefabr.
Grolsch
GTI-Holding
Hagemeyer
idem div'91
HAL Trust '8'
HAL Trust Units
Heineken Holding 'A'
Klene's Suikerwerkfabriek
Kondor Wessels Groep
Kon. Bijenkorf Beh. KBB
Koppelpoort Holding
Krasnapolsky Grand Hotel
Landré Glinderman, Kon.
Maas Beheer, Frans
Macintosh
Mendes Gans
Moeara Enim Petr.Mij
Moeara Enim Opr.bew.
Moeara Enim Cert opr.bew
Moeara Enim Winstbew.
Moolen Co. Van der
Mulder Boskoop
Norit
Nutricia Gem.Bez.
Nutncia Ver.8edr.
Nijverdal-ten Cate
Omnium Europe
Oreo Bank
OTRA
Palthe
Pirelli Tyre Holding
Randstad Holding
Ravast
Reesi
Samas-Groep
Sarakreek Holding
Schuttersveld Holding
Staal 8anki
Stad Rotterdam
Telegraaf Holdingmijde
TextielgrpTwenthe
Unilever 7% Cum.Pref.
Unilever 7% Cum.Pref.Cert.
Unilever 6% Cum.Pref.
Unilever 4% Cum.Pref.
Volker-Stevin
Vredestetn
VRG-Groep
Wegener Tijl
Wester Suikerraff. Adm.Mij
2000
189017
2516
1543
10888
1000
4451
12753
85200
1000
7712
1550
1000
3000
1990
54,00
5,03
33,00
177,00
15,00
15,00
3,90f
475,00
111,00
40,00
38,50
76,00
46,00
71,00
113,00
101,00
136,50
253,00
74,30
12,65
2900,00
987,00
835,00
992,00
82,00
83,50
159,50
350,00
44,50
100,00
155,50
217,90
11,30
1120,00
33,00
96,00
257,00
220,00
58,00e
4100,00
1085,00
141000,00
14100,00
15200,00
32,00
65,00
6.40
385,00
380,00
45,00
534,00
9,10
301,00
232,00a
38,50
77,00
13,00
75,00
237,00
59,00
20.20
109,50
153,00
1700,00a
45^50
39,75
13,50
44,00
90,20
74,00
29,DO
111,50
82,00
151,50
920,00
92,50
77,50
50,00e
60,50
15,50
570,00
52,90
70,00
11,80
62,70
230,00
30,00f
95,00
82,00b 84,00
191,00 235,00
32,00 31,70
AMSTERDAM ANP
De raad van commissarissen
van uitgeverij Elsevier heeft
voorzitter Vinken (65) van de
Raad van Bestuur vice voorzit
ter Van Vollenhoven (64) ge
vraagd aan te blijven tot eind
1994. De twee zouden eind vol
gend jaar met pensioen gaan,
maar „gelet op de goede ont
wikkelingen van het concern"
willen de commissarissen dat
nog even uitstellen. Dat, met
name voor Vinken, niet in een
geschikte opvolger kon worden
voorzien, speelde volgens een
woordvoerder geen enkele rol.
