Binnenland
CDA staat
alleen met
paraplu-wet
Explosieven in Nederland schaars goedje
'Harder straffen goed
middel tegen corruptie'
Havenwerkgevers bereid
ziekengeld aan te vullen
Voor drieduizend piek bij Stormin' Norman
Donderdag 5 december 1991
M ERDOGAN RONALD FRISART (chef)
K VAN DEN HURK JAN PREENEN SJAAK SMAKMAN FRANS VISSER Vormgeving: AART KOK
Algemeen Nederlands Persbureau (ANP), Gemeenschappelijke Persdienst (GPD), Inter Press Service (IPS).
NIEUWSLIJN
FNV eist 3,75 procent in streekvervoer
De lonen van de 15.000 werknemers in het streekvervoer moe
ten volgend jaar met 3,75 procent omhoog. Dat stelt de Ver-
voersbond FNV in zijn cao-voorstellen, die gisteren zijn aange
boden aan de werkgeversorganisatie Streekvervoer Nederland.
De Vervoersbond CNV eist een loonsverhoging van 4 procent.
Naast de loonsverhogingen eisen de bonden maatregelen die
het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid moeten vermin
deren. In hun voorstellen is echter geen sprake van inleveren
van loon en vrije tijd bij ziekte.
Kamer wil wet genetische manipulatie
De Tweede Kamer wil dat nu al wordt begonnen met eenduidige
wetgeving over genetische manipulatie bij dier, plant en mens.
Nu bemoeien zich maar liefst 9 van de 13 ministeries met gene
tische manipulatie. Dat vindt het parlement teveel. Eerder nad
het kabinet toegezegd alles wat met genetische manipulatie te
maken heeft te zullen regelen in één wet. Vorige maand kwam
het kabinet daarop terug. Het stelde in een notitie voor eerst nog
vier jaar de ontwikkelingen op het zo moeilijke terrein van de
genetische manipulatie te bekijken, en dan pas te besluiten tot
wetgeving.
Doorbraak oormerken vee blijft uit
De doorbraak in de discussie rond het verplicht oormerken van
runderen is toch uitgebleven. De Rundveeverbetering Organisa
tie Noord-Holland (RON) had een noodoplossing voorgesteld
voor haar leden die bezwaar maken tegen het gebruik van de la
bels. De Stichting Gezondheidszorg voor Dieren (SGD) en het
Koninklijk Nederlandse Rundvee Syndicaat (NRS) bleken het
daarmee echter niet eens. Ongeveer 30 Noordhollandse veehou
ders zijn fel gekant tegen de oormerken. Volgens het RON-plan
zouden zij de plastic labels mogen laten voor wat ze zijn, tot de
SGD met een definitieve procedure komt. Volgens de RON wil
den SGD en NRS niet alle punten van het plan accepteren. Het is
niet duidelijk of de tegenstanders hun dieren nu toch moeten
merken.
Pakweg vijftig anti-militairisten betoogden gisteren bij het Evoluon in Eindhoven tegen de aanwezigheid van de Amerikaanse generaal Norman
Schwarzkopf. De bevelhebber van de anti-lraakse coalitie was daar een van de redenaars op een congres over management Tot de demonstratie
was opgeroepen door het Eindhovens Vredesburo en de plaatselijke afdeling van Groen Links. foto anp paul stolk
Ter Veld noemt plan 'niet zo mooi'
Het CDA staat alleen in zijn streven de aanvulling op het
ziekengeld vanaf 1 januari te schrappen. Voor coalitie
partner PvdA is een de; gelijke maatregel onaanvaard
baar, omdat ze alleen de werknemer treft. Dat bleek gis
teren in de Tweede Kamer tijdens de hervatting van het
debat over het wetsvoorstel dat maatregelen bevat om
het aantal zieken en arbeidsongeschikten terug te drin
gen.
DEN HAAG «GPD-ANP
Het CDA-voorstel
werd afgelopen
maandag als
amendement in
gediend door het
kamerlid Bies
heuvel. Behalve
het schrappen
van de aanvulling
wil hij dat de
werknemer ook
vanaf 1 januari
ROTTERDAM «GPD
De Rotterdamse havenwerkge
vers, verenigd in de SVZ, zijn
bereid om de ziektewet-uitke
ringen tot het einde van de be
staande cao's (1 april 1993) aan
te vullen tot 100 procent van het
nettoloon. Dat heeft de SVZ gis
teren gezegd tegen de vakbon
den bij de hervatting van de on
derhandelingen voor een
'raam-cao' voor de hele haven.
De werkgevers hielden zich
gisteren op de vlakte over hun
plannen om het ziekteverzuim
te bestrijden. Enkele weken ge
leden maakte de SVZ nog plan
nen bekend om werknemers
zowel vakantiedagen als wacht-
dagen in te laten leveren bij
ziekte.
Dat laatste zou betekenen dat
een zieke werknemer een aantal
dagen geen loon krijgt uitbe
taald. De Vervoersbond FNV
ontstak daarop in woede en
dreigde opnieuw de haven plat
te leggen als de plannen niet
voor januari, wanneer de laatste
onderhandelingsronde over de
raam-cao plaatsvindt, van tafel
zijn.
Nu stellen de werkgevers dat
ze pas concrete afspraken wil
len maken als de maatregelen
ter bestrijding van het ziekte
verzuim definitief in een wet
zijn neergelegd. De bonden wil
len echter nu al toezeggingen
dat eventuele overheidsmaatre
gelen worden gecompenseerd.
De Vervoersbond FNV is be
reid de raam-cao voor een pe
riode van vijf jaar af te sluiten.
In ruil daarvoor moeten werk
nemers in de haven wel per 1
januari 1992 op 60-jarige leeftijd
of na veertig dienstjaren met de
vut kunnen gaan. Ook de Ver
voersbond CNV steunt dit stre
ven.
EINDHOVEN ONNO HAVERMANS
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Zo'n 300 heren in donkerblauw of zwart. En
een enkele dame, meestal in het koren-
blauw van de Haagse opleiding voor hos
tesses. Zij vormden gisteren het publiek van
Norman Schwartzkopf. De Amerikaanse
held van de Golfoorlog 'deed' gisteren Ne
derland, zoals een Amerikaan dat doet: een
vluggertje. Hij was de slotspreker op een
congres over management in het Evoluon
in Eindhoven.
Het voormalige attractiepark vol weten
schappelijke snufjes is door Philips omge
bouwd tot een serieus conferentie-oord, dat
gisteren plaats bood aan het eerste World
Forum Symposium over management.
Philips-topman Jan Timmer, World Soft
ware-president Arie van der Zwan en de
Duitse ambassadeur in Israël, Otto von der
Gablenz, wezen op het belang van de hu-
man factor in zakelijk bedrijf en wereld
omspannende politiek. De vormelijke
woensdagmiddag was daarna wel aan een
opkikkeïtje toe. Daarvoor was Schwarzkopf
ingehuurd.
De pakweg vijftig vredesactivisten, die
buiten met rammelende kettingen en sner
pende fluitjes twee blikken ME'ers bezig
hielden, kregen de vier-sterren generaal
niet eens te zien. Journalisten mochten in
beperkt aantal naar binnen en kregen de
achterste rij van de conferentie-zaal toege
wezen.
Tevoren was de persmuskieten echter te
verstaan gegeven dat ze onder geen beding
mochten aanschuiven aan het exclusieve
diner. Dat was slechts voorbehouden aan
de elite uit het bedrijfsleven, die bereid was
een slordige drieduizend gulden neer te tel
len.
Net als de drie andere sprekers hield
Schwarzkopf zijn toehoorders voor dat een
bedrijf veel nut heeft van de voortschrijden
de technologie, maar dat het niet werkt
zonder mensen. „In het opleidingscentrum
zei ik tegen jonge officieren: 'Ga maar eens
voor een tanks staan en geef hem bevel te
schieten. Of zeg tegen een helicopter dat ie
moet vliegen'. Er gebeurt niks. Zonder
mensen werkt het niet."
De generaal stak verder de loftrompet
over zijn grootste prestatie: de Golfoorlog.
Niets over bescherming van de Kurden,
over almachtige Al-Sabahs, de weinig frisse
familie die Kuwayt ondemocratisch be
stuurt, niets over de vredes-activisten die
Schwarzkopf persoonlijk verantwoordelijk
stellen voor de huidige ellende van de
Iraakse bevolking, niets over de miljoenen
doodarme Arabieren die Saddam nog
steeds zien als hun held, die het voor hen
opnam.
Sinds enkele maanden geniet Schwarz
kopf van zijn pensioen. „Een jaar geleden
kon ik met één bevel duizenden mensen in
beweging brengen. Nu krijg ik niet eens de
loodgieter bij me thuis." Echt druk kan de
goedlachse generaal zich om dat ongemak
niet maken. De Golfoorlog heeft van
Schwarzkopf immers een goedlopend be
drijf gemaakt, dat eventjes Nederland aan
doet. Eén spreekbeurt van drie kwartier is
goed voor tienduizenden gulden, als voor
schot op minimaal het miljoen dat zijn me
moires straks zullen gaan opbrengen. Toch
heeft de generaal één schrijnend probleem:
hij mist zijn jongens.
gaat inleveren bij
ziekte. De maat
regelen die het
kabinet ter be
strijding van het
ziekteverzuim wil
nemen, gaan pas
op 1 juli volgend
jaar in.
Volgens staats
secretaris Ter
Veld (PvdA) van
sociale zaken is
het „oneven
wichtig" om op 1
januari alvast de werknemer te
pakken en de werkgever pas op
1 juli te confronteren met straf
maatregelen. „Ik vind dit niet zo
mooi", aldus Ter Veld, die er
bovendien op wees dat invoe
ring op 1 januari betekent dat
de wetsvoorstellen niet door ad
viesorganen kunnen worden
getoetst.
Ook de WD loopt niet erg
warm voor het CDA-plan. Vol
gens WD-woordvoerder kin
schoten springt het CDA raar
om met de sociale partners in
de adviesorganen: de ene keer
wordt een advies onontbeerlijk
geacht, de andere keer worden
de organen gepasseerd.
Het CDA-voorstel betekent in
feite het terughalen van de 'pa
raplu-wet' waar minister De
Vries van sociale zaken enkele
maanden lang mee dreigde.
Daardoor zouden ook alle zie
kengeld-aanvullingen zijn ge
schrapt, zodat alle cao-partijen
opnieuw daarover hadden moe
ten onderhandelen. Toen de
vakbeweging en de werkgevers
echter met een centrale aanbe
veling kwamen voor terugdrin
ging van het ziekteverzuim, ver
dween de wet van tafel.
TACO SLAGTER
EN DOLF ROGMANS
Aan buiskruit is in Nederland
nog wel te komen. Verkrijgbaar
in een wapenwinkel. Zolang het
de twee kilo niet overschrijdt,
mag de wapenhandelaar het
aan iedereen verkopen. Geen
wet die dat verbiedt.
Daarentegen zijn de handel
in, het bezit van en het gebruik
van andere springstoffen wel
aan wettelijke bepalingen en
stringente regels gebonden. Wie
over half pondje wil beschikken,
moet heel wat paperassen in
vullen en staat meteen onder
curatele van allerlei overheids
instanties.
Toch zag de terreurgroep Ra-
Ra kans krachtige explosieven
te bemachtigen, waarmee drie
weken geleden aanslagen wer
den gepleegd op het huis van
staatssecretaris Aad Kosto en
het ministerie van Binnenland
se Zaken. Hoe kwamen ze er
aan, was het moeilijk er beslag
op te leggen en om welke soort
ging het?
Op de laatste vraag meent het
Gerechtelijk Laboratorium sinds
kort het antwoord te weten,
maar dat wordt gekoesterd als
een staatsgeheim. Directeur
Klep wilde er dinsdag alleen
maar over kwijt dat het geen
'kneedbare explosieven' betrof.
Daarmee sloot hij het beruchte
Semtex uit, de zeer krachtige,
reukloze en kneedbare spring
stof van Tsjechische makelij
waarmee terroristen bij voor
keur bommen maken.
Iremite
Volgens Frank Venus, gediplo
meerd springmeester en werk
zaam in het gelijknamige slo
persbedrijf in Utrecht, is het
he *1 wel mogelijk dat RaRa de
springstof iremite in die bom
men heeft gestopt. Tenslotte is
de keus in ons land beperkt. Ire
mite, TNT en seismogelite zijn
het meest gangbaar. Venus ba
seert zich op de ravage in en
rond het huis van Kosto. „Ire
mite heeft een lage explosie
snelheid, maar een hoge gas
druk. De schade aan de woning
van Kosto en die aan huizen in
de directe omgeving wijst zon
der meer uit dat het een spring
stof is geweest die grote druk
golven opwekt", zegt Venus.
Explosieven als TNT, seismo
gelite en mengels waarin in
nitro-glycerine is verwerkt,
vindt Venus minder voor de
hand liggen. „Die hebben een
krachtiger werking en bouwen
een lagere druk op. Buiskruit of
eigen fabrikaten zijn al hele
maal uitgesloten. Kruit veroor
zaakt brand en knutselbommen
zijn veel te riskant voor de ma
ker. Bovendien ben je er nooit
zeker van dat ze ontploffen. Ra-
Ra lijkt me in dat opzicht geen
amateurclubje."
Alhoewel het langs legale weg
zeer moeilijk is om aan explo
sieven te komen, sluit Venus
niet uit dat RaRa het toch uit de
sloperswereld heeft wegge
haald. De regels zijn mooi, maar
de uitvoering is wat anders.
„Voor het gebruik van explosie
ven moet een slopersbedrijf een
springplan aan de Arbeidsin
spectie voorleggen. Stel nu dat
je enkele honderden kilo's ire
mite nodig hebt. Dan kan een
werknemer die fout wil het ver
trouwen misbruiken, en met
wat kilootjes aan de haal gaan."
Tegelijkertijd zegt de Utrecht
se sloper dat de 'drempel wel
heel hoog is' om met springstof
fen te sjoemelen. „Hoewel er
geen effectieve controle is van
de overheid op het sloopobject,
houdt de verantwoordelijke
springmeester de boel heel
streng in de gaten. Op grond
van het springplan kun je ook
geen iremite overhouden of
buiten je administratie wegmof
felen."
Rotzooien
Dat hedendaagse slopers niet
rotzooien met springstof is ook
de mening van A Stolwerk, slo
per en importeur van spring
stoffen in Breda. Bovendien
wordt naar zijn oordeel in het
sloopbedrijf te weinig springstof
gebruik gemaakt om 'er aan
over te kunnen houden'. Per
jaar gaat het maar om enkele
tientallen objecten, zegt Stol
werk.
Maar eveneens als voor Ve
nus is het voor Stolwerk heel
goed denkbaar dat de RaRa-
bommen uit iremite bestonden.
Alleen verschilt hij met de
Utrechter van mening over de
gebruikte hoeveelheid. Venus
houdt het op een kwart kilo, ter
wijl de expert uit Breda meent
dat in de bom aan de achter
deur van Kosto's huis zeker vijf
tot acht kilo iremite heeft geze
ten.
Stolwerk sluit ook niet uit dat
het TNT is geweest. Hij vindt
het daarom nog al een boude
bewering dat het Gerechtelijk
Laboratorium kneedbare
springstofffen uitsluit. „TNT be
staat in twee vormen. Gegoten
en geperst. Dat samengeknepen
spul is zo stijf als een plank. Is
het gegoten dan kun je het alle
richtingen uitbuigen. Hoe kun
je na een explosie met TNT nog
vaststellen welke versie het was?
Volgens Stolwerk is de kans
groter dat RaRa de explosieven
in het buitenalnd heeft gehaald.
„Iremite wordt in België ge
maakt en wordt op grote schaal
toegepast in de dagbouw. Bij
onze zuiderburen stikt het van
de groeven waar mergel wordt
gewonnen. Voor zover ik weet
gaan ze er gemakkelijker mee
om dan wij hier. In Nederland
Amsterdamse hoofdcommissaris Nordholt:
AMSTERDAM THEA VAN BEEK
Iremite: In Nederland uitermate streng gecontroleerd, r
België wat makkelijker verkrijgbaar.
het hier
i heeft.'
Beveiligd
Stolwerk Is de enige importeur
van iremite en andere minder
gangbare springstoffen. Heeft
hij voorraden en hoe zijn die
beveiligd?. De spraakzame slo
per uit Breda zwijgt plotseling.
Hij wil er 'uit veiligheidsoverwe
gingen' niets over zeggen. Maar
we moeten van hem
dat het wel snor zit.
Hoeveel springstof, en in het
bijzonder iremite, is er dan bij
voorbeeld het afgelopen jaar
aan slopers verkocht? Stolwerk
wil alleen kwijt dat het 'heel
weinig' is geweest. En per keer
is niet meer dan 750 gram de
deur uit gegaan. Met anderen
woorden: RaRa heeft volgens de
cijfers van Stolwerk vrijwel ze
ker dit jaar geen kans gezien
twintig kilo iremite via sloopbe
drijven bijeen te sprokkelen.
„Corruptie is van alle tijden. Het doet zich voor in
alle takken van de overheid. Het echt uitbannen is
een fictie. De verbazing over dit fenomeen is dan
ook onterecht In een stad als Amsterdam, met
een grote criminaliteit, is de kans op afglijden
groter. We moeten dan ook een stricter sanctiebe
leid voeren."
De 'strenge Groningse moraalridder' wordt hij
in Amsterdam wel genoemd, hoofdcommissaris
van politie Nordholt. In zijn werkkamer klinkt
zachte achtergrondmuziek. Mozart. „Draai ik al
tijd. Elke ochtend selecteer ik vier cd's."
Onderwerp van gesprek: corruptie. Onlangs
werd bij de Vreemdelingenpolitie een man ge
schorst wegens het aannemen van steekpennin
gen. Twee hoofdagenten ondergingen hetzelfde
lot wegens het onderhouden van 'criminele con
tacten'. Ook bleek een rechercheur steekpennin
gen aan te nemen van een uitvaartcentrum. Zijn
collega Jan van Daalen tenslotte schreef 'Sans
rancune', waarin hij een boekje open doet over de
corruptie.
Nordholt maakt een duidelijk onderscheid tussen
laakbaar gedrag en corruptie. „Bij laakbaar gedrag
heb ik het over strafbare feiten als diefstal. Cor
ruptie is misdadig gedrag. Dat is ernstiger en ge
vaarlijker voor een organisatie. Bij het aanbieden
van diensten tegen een beloning staat de naam
van het korps op het spel. De integriteit wordt
aangetast."
„Ik heb geprobeerd een heldere lijn te volgen
over wat wel en niet kan. Wil je een integer korps,
dan zul je normen moeten stellen. Er moeten
consequenties zijn als men zo'n norm schendt.
De ernstigste consequentie? Ontslag. Bij veel
korpsen is het echter niet gebruikelijk politiemen
sen met criminele contacten te verwijderen. Vaak
krijgen ze een andere functie."
Strenger straffen en het stellen van normen.
Ook preventieve maatregelen en een nieuwe in
houd van het leiderschap, hebben volgens Nord
holt effect. „Preventie is effectief. Het kan schor
ten aan goede procedures, controles, of werkver
houdingen. Dan moet je kijken hoe je het op de
werkplek anders kunt regelen."
„De leiding speelt een belangrijke rol. Zaken
kunnen betrekkelijk lang spelen. Vaak zie je dat
de leiding pas laat iets merkt. Terwijl de collega's
al lang weten wat er aan de hand is. Stel dat een
collega persoonlijke contacten onderhoudt met
een crimineel. Dan moetje niet alleen die collega
daarop aanspreken, maar ook de leiding."
Praten kan altijd, vindt de hoofdcommissaris.
Praten houdt voor hem op bij dingen die écht niet
kunnen. „Een misdrijf bijvoorbeeld, dat staat bui
ten kijf. Dan is de grens overschreden. Gaat het
om gedrag met bepaalde risico's, dan ben ik be
reid erover te praten. Als iemand dan toch vol
hardt in zijn gedrag en zichzelf nog verder in de
problemen heeft gewerkt, komt er een disciplinair
onderzoek."
Er is nogal wat kritiek op het Bureau Interne On
derzoeken (BIO). Dat zou allerlei zaken onder ta
fel vegen. Bij deze opmerking schiet Nordholt
overeind. „Die kritiek is volstrekt onterecht. Wij
willen eigenlijk helemaal niet dat het BIO onder
zoek verricht naar corrupte politiemensen. Maar
als wij ons tot de hoofdofficier van justitie wen
den, krijgen we vaak het verzoek dit zelf te onder
zoeken, wegens een gebrek aan mankracht bij de
rijksrecherche. Terwijl ik juist elke schijn van par
tijdigheid wil vermijden." Nordholt heeft daarom
inmiddels twee geprekken met Justitie gevoerd en
aangedrongen op verhoging van de capaciteit bij
de rijksrecherche.
Een ander punt van kritiek: Ontslagen politie
mensen zouden na verloop van tijd weer in het
korps terugkeren. Nordholt: „In de tijd dat ik hier
werk is dat niet meer gebeurd. Wel is het mogelijk
dat iemand die buiten functie was gesteld weer
terugkeerde, omdat het onderzoek geen reden tot
ontslag opleverde." Politiemensen weten toch
precies hoe je onderzoeken kunt laten vastlopen.
„Dat is waar. Een van de vormen van corruptie is
dat collega's elkaar indekken. Dat fenomeen is in
ternationaal."
Nordholt geeft toe dat dat de laatste corruptie
zaken het imago van de Amsterdamse politie
geen goed doen. „Maar ik geloof dat als wij ons
beleid goed duidelijk maken, het publiek er in de
toekomst anders naar zal gaan kijken. Het is jam
mer dat die berichten onze organisatie treffen. Je
moet echter niet je kop daarvoor in het zand ste
ken."
