Kunst
K&O luidt
de noodklok
Op elke afstand scherp zien,
nu met f 200,- korting bij Rinck
Hamlet9 in moderne beeldtaal
too N°°
Zwagerman wijzigt
passage 'Vals Licht'
Kunstkring '88 slaat brug
tussen kunst en publiek
Dinsdag 26 november 1991
Redactie: 071-161400 CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYCROK JAN RUSDAM SASKIA STOEIINGA Eindredactie PAUL DE TOMBE Vormgeving: HENK BUIS
9
NIEUWSLIJN
Delta Jazz in teken van trompet
DEN HAAG De Delta Jazz Concerten, die vanaf donderdag 28
november in het Korzotheater en het KoninJdijk Conservatorium
in Den Haag worden gehouden, staan dit jaar in het teken van
de trompet. Als speciale gasten zijn de trompettisten Kenny
Wheeler, Bert Joris en Gerard Presencer gecontracteerd. Kenny
Wheeler opent de concertenserie op donderdag in de Kees van
Baarenzaal in het conservatorium. Vrijdag worden in het conser
vatorium workshops gegeven door Wheeler en de Ierse saxofo
nist Ronan Guilfoyle. Zaterdag wordt Delta Jazz afgesloten in het
Korzotheater met optredens van het trio van Ronan Guilfoyle,
Due Trio (Bert Joris Kwartet) en Gerard Presencer.
Tekeningen Rubens geveild
AMSTERDAM Een album met 44 tekeningen van Peter Paul
Rubens (1577-1640) heeft maandagavond op een veiling bij
Christies in Amsterdam 713.000 gulden opgebracht. Dat is een
veelvoud van de richtprijs van 70.000 tot 100.000 gulden. De
nieuwe eigenaar is een Nederlandse handelaar. Het is niet be
kend of het album in ons land blijft. Het album bevat de vroeg
ste tekeningen van Rubens. Ze tonen de dood, die mensen van
alle rangen en standen in hun dagelijks leven verrast. De serie is
geïnspireerd op prenten van Hans Holbein. Ook andere tekenin
gen Vein Hollandse, Vlaamse en Duitse oude meesters brachten
flinke bedragen op.
Concert Leiderdorps Kamerorkest
LEIDERDORP Als afsluiting van het Mozart-project, dat in sa
menwerking met de Streekmuziekschool Rijnakkoord wordt ge
organiseerd, geeft het Leiderdorps Kamerorkest op zaterdag 30
november een Mozart-concert in de Dorpskerk, aan de Hoofd
straat 19 in Leiderdorp. Het orkest staat onder leiding van Peter
Stam met medewerking van de sopranen Els van Onselen en
Tessa Westbroek en de bariton Henk Post. Mevr. M. Albarda zal
vooraf een korte toelichting geven. Aanvang van het concert:
20.15 uur. Kaarten zijn vanafeen halfuur voor de aanvang in de
kerk verkrijgbaar.
'Verdere bezuinigingen onmogelijk'
De Leidse Volksuniversiteit K&O kan niet verder bezuini
gen. Gebeurt dit wèl, dan moeten er öf cursussen óf cul
turele programma's worden afgestoten.
LEIDEN ANNEMIEK RUYGROK
K&O schrijft dit in een brand
brief aan de leden van de Leidse
gemeenteraad. Daarin verzoekt
de stichting de gemeente af te
zien van de voorgenomen be
zuinigingen op deze instelling
voor 1992 en 1993. Volgend de
cultuurnota van de gemeente
Leiden moet K&O in die periode
tweemaal 25.000 gulden bezui
nigen.
De stichting, organisator van
tal van cursussen en muzikale
evenementen, heeft in 9 jaar
tijd al ruim 200.000 gulden aan
gemeentelijke subsidie moeten
inleveren. Bij de jaaromzet van
1.5 miljoen zit nu nog 413.000
gulden gemeentelijke subsidie,
nog niet eens genoeg om de sa
lariskosten van medewerkers
van K&O (553.000 gulden) te
betalen. In 1983 gaf de gemeen
te jaarlijks nog 600.000 gulden
subsidie. Voor het komende
jaar, zo is de bedoeling, zal de
subsidie nog slechts 388.000
gulden bedragen, terwijl voor
1993 een bedrag van 363.000
gulden in het vooruitzicht
wordt gesteld.
Toen de plannen bekend wer
den heeft K&O de gemeente een
begroting met een structureel
tekort van 50.000 gulden voor
gelegd. De gemeente zou K&O
nu verwijten dat het geen slui
tende begroting op basis van
het aangekondigde subsidie
voornemen heeft ingediend.
„Een dergelijk verwijt zou ons
verbazen", aldus K&O in de
brief aan de raadsleden. „Im
mers K&O verwerft bijna 75
procent van zijn inkomsten op
eigen kracht. Dit houdt in dat
niet uit te sluiten valt dat in de
inkomstensector wellicht op
korte termijn dekking voor
een tekort te vinden valt. Een'
realistische begroting die reële
tekorten en hun oorzaken toont
in het kader van het bestaande
beleid vormt ons inziens voor
het K&O-bestuur een basis voor
vruchtbare discussies omtrent
koerswijzigingen."
Het structurele tekort bestaat
volgens de brief van K&O, be
halve uit de subsidie-verminde -
ringen, ook uit de verhoogde
prijzen voor concert inkopen,
vleugelhuur en dergelijke. Ba
tenverhoging door uitbreiding
van activiteiten met een batig
saldo (cursussen -red.) houdt
thans de lastenstijging niet
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEIL5TRA
Hamlet Auteur W. Shakespeare Regie-
/beweridng/decor: Dirk Tanghe Verta
ling: Johan Boonen Spel: Wim Danckaert,
Marie-Louise Stheins en vele anderen.
Gezien: 15 september (première), stads
schouwburg, Utrecht
Te zien: 26 en 27 november, schouwburg,
LEIDEN
"Wonderboy' of 'enfant ter
rible': feit is dat de Vlaming Dirk
Tanghe enkele geruchtmakende
regies op zijn naam heeft staan.
Eerdere ensceneringen van hem
waren opzienbarende gebeurte
nissen die je tot een standpunt
bepaling dwongen. Zijn 'Romeo
en Julia bijvoorbeeld vond je öf
een prachtstuk öf grof effectbe
jag; gematigde reacties waren
vrijwel uitgesloten.
Vol verwachting werd dan
ook uitgekeken naar zijn kracht
meting met het stuk der stuk
ken, de 'Hamlet'; te meer daar
het hier om een tweede Ham-
let-regie van Tanghe (de eerste
was in 1985) in een betrekkelijk
kort tijdsbestek gaat. Ditmaal is
het minder zwart/wit, zijn er
minder juichende reacties met
meer kritische kanttekeningen.
Eerlijk gezegd valt deze twee
maanden geleden in première
gegane 'Hamlet'-versie namelijk
een beetje tegen. Dat komt
vooral omdat de tegendraadse
theatrale spanning die Tanghe
met zijn forse ingrepen tot nu
toe vaak wist te bereiken, hier
minder aanspreekt.
Deze 'Hamlet' is trouwens het
prototype van puur regisseurs
toneel, de acteurs zijn 'slechts'
de uitvoerders van zijn eigen
zinnige opvattingen over de
personages. Tanghe gaat daar
bij niet te werk volgens de kaas
schaafmethode, maar hanteert
het flink scherpe kapmes waar
door er heel wat pagina's uit de
nieuwe vertaling van Johan
Boonen sneuvelen.
Dat is nu eenmaal eigen aan
de methode-Tanghe, en soms is
het ook een goede ingreep. Bij
voorbeeld het schrappen van
zo'n eerste scène met al dat ge
praat of ze de geest van Ham-
Iets vader nu wel of niet hebben
gezien, kun je nauwelijks een
verlies noemen. Tanghe zet er
een mooi duister beeld voor in
de plaats, zodat de voorstelling
een verrassend nieuw begin
krijgt.
En meteen is de toon gezet
voor de onheilspellende sfeer
van list en bedrog en machts
misbruik aan het Hof van Else-
neur. Ook het tempo van de
voorstelling wordt daardoor ei
gentijdser, hetgeen nog eens
wordt versterkt door het ge
bruikmaken van een verschei
denheid aan muziekfragmen
ten. Bij elk soort tv-drama
stuurt men immers vandaag de
dag de sfeertekening met be
hulp van ingeblikte muziek.
Daarentegen is het weglaten
van vele andere scènes minder
makkelijk te rechtvaardigen.
Waarom bijvoorbeeld is die
prachtige doodgraversscène
drastisch ingekort, en horen we
Hamlet niet mijmeren bij de
schedel van zijn vroegere nar
Yorick? Op dat soort momenten
staat de bewerking van Tanghe
gewoon tegen; er is al zo veel
taal geofferd aan de modeme
beeldcultuur. Geen wonder dat
er in diverse reacties op deze
bewerking kwalificaties voorko
men als disco-Hamiet', 'strip-
Hamiet', 'soap-Hamiet', 'Ham-
let-show' of 'pu blieksgeile
Hamlet'.
Aan het einde verschijnt niet
de nieuwe heerser Fortinbras
ten teken dat op dit slagveld een
nieuw machtsspel kan gaan be
ginnen. Inplaats daarvan steekt
Horatio na het sterven van
Hamlet nog eens een sigaretje
meer bij. Het afbouwen van
welke activiteiten dan ook, bui
ten de muzieksector, maakt de
situatie alleen maar slechter."
Maar K&O is niet van plan, zo
schrijft het bestuur in de brief
aan de raadsleden, om de voor
de hand liggende sanering, het
afstoten van het muziekpro
gramma, op stel en sprong uit
te voeren. Juist door de goede
naam van K&O ziet deze orga
nisatie kans om bijvoorbeeld
concerten (veelal door het Resi
dentie-Orkest) in de Meesterse-
rie tegen zeer lage bedragen
naar Leiden te halen.
De organisatie verwijt de ge
meente dat van enig beleid om
mèt K&O te streven naar meer
'klandizie' in de totale culturele
sector via een gezamenlijk met
de Leidse Schouwburg te drij
ven 'uitbureau' geen sprake is.
"Dit ondanks herhaalde verzoe
ken van K&O om aan dit oor
spronkelijk zelfs door de ge
meente zélf geopperde idee
aandacht te besteden."
De Leidse Volksuniversiteit
stelt in de brief de gemeente
voor af te zien van de bezuini
gingen, mee te werken aan de
realisatie van een Uitbureau en
te komen tot meerjarenafspra
ken over de subsidie en pro
grammering.
LEIDEN De Nachtwacht arri
veerde gisteren in Leiden. Niet de
Nachtwacht van Rembrandt van
Rijn, maar die van Jan van der
Horst. Deze uit Dalfsen afkomsti
ge schilder deed er vijf jaar over
om Rembrandts meesterwerk na
te schilderen.
De Nachtwacht zal tijdens de
Rembrandttentoonstellingen die
volgende maand beginnen, in de
Taftehzaal van het Rijksmuseum
van Oudheden worden tentoon-
fgesteld. Daartoe moest het uit de
ijst worden genomen en in een
soort huifkar worden vervoerd.
Na aankomst in het museum
werd meteen begonnen met het
opzetten van het meterslange en
-hoge doek. Vanaf 4 december is
de namaak-Nachtwacht in volle
glorie in het museum aan het Ra
penburg te bezichtigen. fotos
JAN HOLVAST
"58J7.
w i
Deze 'Hamlet' is het prototype van puur regisseurs-toneel, de acteurs zijn 'slechts' de uitvoerders van zijn ei
genzinnige opvattingen over de personages. foto kors van bennekom
op. Dat is dan de laatste, want
er is door velen het nodige afge-
rookt. De één verdenkt hierdoor
de Nederlandse tabaksindustrie
van sponsoractiviteiten, een an
der ziet daarin een karakteris
tiek voor het geschilderde gang
ster-milieu waar een ieder zich
constant met een peuk in de
mond vertoont. Dit is nou ty
pisch één van die toevoegingen
van Tanghe, waar je je schou
ders bij kunt ophalen; het mag
wel, maar of het nou ook zo no
dig moet...
Bekend van Tanghe is dat hij
in zijn bewerkingen het genera
tie-conflict op een geestige ma
nier aanscherpt. Dat doet hij nu
weer, zodat de ouderen iets ka
rikaturaals meekrijgen. Evenzo
worden de jongeren wat extra
recalcitrant. Ophelia (gespeeld
door Marie-Louise Stheins) is
hier allesbehalve een kwetsbaar
introvert maagdekijn, maar een
nukkig wezentje dat van wanten
weet. De Hamlet van Wim
Danckaert is niet de befaamde
weifelachtige melancholicus die
aarzelt of en hoe hij zijn vader
moet wreken. Deze Hamlet dis
tantieert zich lacherig, verveeld
en opstandig van de corrupte
bende aan het Hof. Hij vertoont
een soort postpuberale onhan
delbaarheid die hem veelal eer
der melig dan melancholiek
maakt.
Na ophef over 'bekende tv-presentator'
HAARLEM GPD
De Amsterdamse schrijver Joost
Zwagerman past de tweede edi
tie van zijn nieuwste boek 'Vals
Licht' aan. De ophef die in de
media is gemaakt over een pas
sage waarin 'een bekende tele
visiepresentator' (volgens som
migen duidelijk Ron Brandste-
der) op hoerenbezoek gaat,
heeft de schrijver doen beslui
ten het fragment te herschrij
ven. Hij zal de tekst 'een klein
beetje aanpassen', zodat nie
mand zich er nog in kan her
kennen.
Theo Sontrop van de Arbei
derspers benadrukt dat de uit
geverij niet bij Zwagerman heeft
aangedrongen op de wijziging.
Er zijn geen klachten binnenge
komen en daar is men bij de Ar
beiderspers ook niet bang voor.
Volgens Sontrop is inmiddels
duidelijk geworden dat de be
wuste televisiepresentator "er
niet zo mee zit'. Bovendien
noemt hij het 'zeer de vraag' of
deze zaak voldoende aanleiding
zou vormen tot het nemen van
juridische stappen.
Zwagerman maakt er geen
probleem van de omstreden
passage in zijn roman Vals Licht
wat aan te passen. De ophef
over het fragment vindt hij
overdreven, en hij zegt de pass
sage vooral 'in dienst van het
boek' te herschrijven: „Als mijn
fantasie buiten het boek om
voor waar wordt aangenomen
en dat schaadt individuen, dan
haal ik het er gewoon uit want
dat wil ik niet. De roman, en
dus ook die bewuste passage, is
En niet alleen voor
soon, maar ook voor het boek
vind ik het vervelend als men
sen het voor waarheid aanzien,
want Vals Licht heeft geen jour
nalistieke pretentie. Het zou
toch ook onzinnig zijn als de
politie nu bij mij aan de deur
zou komen om te vragen naar
de namen van de drie crimine
len die in Vals Licht voorko
men? Ik wil mijn boek behoe
den voor een sfeer van rellerig-
heid die het niet kan verdragen.
Zinnige mensen begrijpen heus
wel dat het om fantasie gaat,
maar er zijn nu eenmaal genoeg
onzinnige mensen die er iets in
zien wat ik niet heb bedoeld."
Uitgever Theo Sontrop van de
Arbeiderspers is een paar dagen
geleden door Zwagerman op de
hoogte gesteld van diens voor
nemen om de passage aan te
passen. Volgens Sontrop vindt
Zwagerman 'het gezeur van die
blaadjes een beetje vervelend'
en heeft de uitgeverij geen be
zwaren tegen deze oplossing:
„Iedere auteur mag van ons die
wijzigingen aanbrengen die hij
verkiest, als het ons inziens het
boek tenminste niet schaadt en
als het niet een al te drastische
ingreep is," aldus Sontrop.
Overigens is de uitgeverij ver
rast door het enorme succes
van Vals Licht: de eerste oplage
van 10.000 exemplaren is nu
drie weken na uitgave al
praktisch uitverkocht. Sontrop
verwacht over ongeveer een
week te komen met de (gewij
zigde) tweede druk, die pas
rond 15 december was gepland.
Kinski vertolkte
gekwelde helden
H FRANQSCO AFP/ANP
De Duitse acteur Klaus Kinski
werd in 1926 als Nikolas Na-
ksynski geboren in Zoppot, bij
het Poolse Gdansk. Hij groeide
onder zeer armoedige omstan
digheden op in Berlijn. Op zijn
zestiende nam hij dienst in het;
Duitse leger. Hij vocht in Ne-^
derland en werd door de Britten
krijgsgevangen gemaakt. Irrr
1948 maakte hij zijn eerste film."
Later drong hij door in bijrollen
in 'Dokter Zhivago' ('65) van
David Lean en 'For a few dollars
more' ('66) van Sergio Leone.
Zijn carrière kwam goed op
gang toen hij ging samenwer
ken met regisseur Herzog in
o m. 'Aguirre, der Zom Gottes'
('73) en 'Nosfcratu. Phantom
der Nacht' ('79). Kinski bracht
met zijn Intense, fysieke acteer
stijl Herzogs gekwelde helden
tot leven. Bij zijn tweede vrouw,
Ruth Todd, kreeg hij in 1961
een dochter Nastassja. die uit-
nidc tot een wereldberoem-
rtrice.
BEELDENDE KUNST
RECENSIE MART1NE BALLAST
Expositie recent werk van leden van de
Kunstkring'88 Duin en Bollenstreek
Geaen in 't Huys Dever, Heereweg 349a,
Bij een eerste vlugge rond
gang door 't Huys Dever zijn het
de grafieken van Geelhans die
emit springen. Ze zijn anders
dan het werk van de overige ex
posanten. De vier werken To
wer I,II,III en IV. zijn vernieu
wend. Ze zijn origineel. Op wit
papier zijn met rode en zwarte
inkt eenvoudige, onherkenbare
vormen gedrukt. Het papier is
bevestigd op vies bruine dozen
karton. Geen deftig passe-par
tout of mooie lijst. Gewoon kar
ton. Ik vind het geestig en van
durf getuigen. Het gaat immers
om het kunstwet* en geen
mooie lijst kan van een prut-
werk iets meer maken. Is dat
wat Geelhans ermee bedoelt? Ik
vind zijn werk niet mooi, ik kan
er niets mee. Maar het intrigeert
wel. Het roept vragen op, het
blijft je bezighouden.
Het werk van de overige ex
posanten is van een ander ni
veau. Of anders geformuleerd,
tussen het overige werk zitten
aardige dingen, maar de origi
naliteit of oorspronkelijkheid is
ver te zoeken.
Het duidelijkste voorbeeld
daarvan zijn de aquarellen van
Aty Winkel. Ze zijn technisch
perfect en prachtig van kleur,
maar wat ze voorstellen is zo
uitgekauwd. Stillevens met boe
ketten bloemen, het is al zo
vaak gedaan. Zonde dat iemand
die een bepaalde techniek zo
goed beheerst daar niet wat an
ders mee gaat doen.
De kleuren in het abstracte
werk van Dea Veldhuizen van
Zanten zijn prachtig en spre
kend. Zij werkt afwisselend met
kwasten of met spatels. ^Jet
werken met een spatel brengt
strakkere structuren met zich
mee. De kwast-werken zijn
vloeiender. De kracht van haar
werk zit in het Ideuigebrutt
Maar ik mis er zeggingskracht
in. Het is vrij vlak. De beroering
gaat niet verder dan de kleuren
Behalve Kfafldodtafc fcXD'l m
grafiek zijn er op deze tentoon
stelling ook enkele beelden en
bronzen penningen te zien.
Want een van de primaire doe
len van Kunstkring 88 Duin rn
Bollenstreek is het samenbren
gen van kunstenaars van ver
schillende disciplines, wonend
en werkend in ae Duin- en Bol
lenstreek. Ook niet-kunstenaars
kunnen lid worden. De kring
heeft nu 50 leden van wie min
der dan de helft werkend Hd iv
Ken ander belangrijk doel «OH
de Kring Ls een brug te slaan
tussen kunst en publiek. In dat
licht moet ook deze expositie
worden gezien. Een goed initia
tief.
