Buitenland
Granaatregen op Osijek
Ex-communist Nabiev wint
verkiezingen Tadzjikistan
Walesa tegen Olszewski
Ook Tsjecho-Slowakije dreigt uiteen te vallen
EG-akkoord over sancties
Europese monetaire unie
Gevechten in Burundi
Extra aantal Marokkanen
naar Westelijke Sahara
Zeker duizend doden bij
strijd hoofdstad Somalia
Dinsdag 26 november 1991 Redactie: 023-150225 RONALD FRISART (chef) ONNO HA VERMANS HANS JACOBS JOLANDA OUKES Vertalingen: MARCREET HESUNGA LUUTJE NIEMANTSVERDRIET Vormgeving WIM ENT1US
5
ONDER DRUK VAN DE INTERNA
TIONALE opinie heeft Japan van
daag besloten de visvangst met dnjf-
netten, de beruchte „muren des
doods" waarmee alle leven uit zee
wordt opgehaald, voor het eind van
1992 volledig te verbieden.
NIEUWSLIJN
Veiligheidsraad bespreekt toestand in Joegoslavië
Homobeweging loochent 'waarden gezin'
Het Argentijnse Hooggerechtshof heeft gisteren het verzoek van
een belangenbehartigingsorganisatie van homoseksuelen om
wettelijke erkenning van de hand gewezen. De motivatie van het
hof luidde dat „deze minderheid de waarden van het gezin en
de maatschappij loochent". De organisatie streeft sinds 1989
naar rechtspersoonlijkheid. De weigering heeft de Argentijnen
enigszins verrast, aangezien president Carlos Menem en enkele
van zijn ministers de afgelopen dagen hun steun hadden uitge
sproken voor het streven van de homo-organisatie naar rechts
persoonlijkheid.
Geen pak slaag voor kinderen
Het Duitse parlement en de regering willen een verandering in
de wet aanbrengen die het aan ouders verbiedt hun kroost een
'opvoedkundig pak rammel' te geven, waaronder de populaire
oorvijg. In de Berliner Tageszeitung liet de voorzitter van de Kin
dercommissie van de Bondsdag, Norbert Eimer, weten dat met
de nieuwe wetgeving duidelijk gemaakt moet worden dat „een
pak rammel geen manier van opvoeden is".
Guyana stelt verkiezingen uit
Guyana heeft onder druk van het buitenland de voor 16 decem
ber geplande verkiezingen afgelast. President Hoyte moest giste
ren erkennen dat het kiezersregister niet op tijd ldaar kan zijn.
Volgens het Carter-centrum in Atlanta, geleid door de voormali
ge Amerikaanse ex-president Carter, ontbreken 130.000 van de
naar schatting 340.000 kiesgerechtigden. Het register was opge
steld door vertrouwelingen van de president. Zijn partij, de
People's National Congress regeeert het buurland van Suriname
al sinds de onafhankelijkheid in 1966. De verwachting is dat de
PNC bij vrije en eerlijke verkiezingen de macht zal verliezen. Een
nieuwe datum is niet vastgesteld.
Mobuto benoemt opnieuw een premier
Nguza Karl I Bond is de nieuwe premier van Zaïre. De derde in
een maand. President Mobutu Sese Seko maakte zijn benoe
ming gisteravond bekend. Karl I Bond, een voormalige premier,
volgt Mungul Diaka op die enkele weken geleden als eerste mi
nister werd aangewezen. Diaka is de leider van een van de
grootste oppositiepartijen, de Unie voor Onafhankelijke Federa
listen en Republikeinen, binnen de „Heilige Unie". Vorige week
vrijdag werd hij uit de coalitie gegooid omdat hij de belangrijk
ste leider, Etienne Tshisekedi, en zijn naaste medewerkers open
lijk een dictator had genoemd.
Senaat keurt CFE-verdrag goed
De Amerikaanse Senaat heeft gisteren met negentig tegen vier
stemmen het vorig jaar tussen Navo en het voormalige War
schaupact gesloten CFE-verdrag geratificeerd over vermindering
van conventionele wapens in Europa. De Senaat stemde even
eens in met een voorstel Moskou een bedrag van bijna 1 miljard
gulden te geven voor de vernietiging van de helft van het kern
wapenarsenaal. De financiële hulp is nodig om te voorkomen
dat de nucleaire ladingen in handen komen van afgescheiden
republieken, andere naties of terroristen.
Einde staat van beleg in Zuid-Ossetië
Het parlement van Georgië heeft gisteren de staat van beleg op
geheven in de enclave Zuid-Ossetië, waar etnisch geweld aan
meer dan 250 mensen het leven heeft gekost, zo heeft persbu
reau Tass gemeld. Het parlement hoopt dat hierdoor de span
ning in het gebied vermindert. De volksvertegenwoordiging van
Georgië had de noodtoestand een jaar geleden uitgeroepen na
etnische botsingen tussen Georgiërs en Osseten.
Voor de kalkoen is op de Ameri
kaanse feestdag Thanksgiving tra
ditioneel een rol toebedacht als
middelpunt van de feestdis. Van
daar dus dat dit exemplaar zich uit
de voeten probeerde te maken
toen het voor het Witte Huis een
presentatie van president Bush
moest opluisteren. Het beest
wacht overigens een vredig lot, hij
mag naar een plaatselijke kinder
boerderij. Miljoenen soortgenoten
staan donderdag dampend in de
Amerikaanse huiskamers, waar
dan de aankomst van de onder
andere uit Leiden vertrokken Pil
grim Fathers in 1625 wordt 'her
dacht' foto afp j. da vid ake
Winst autonomie-partij in Italië
De Liga van Lombardije heeft gisteren bij gemeenteraadsverkie
zingen in Brescia de suprematie van de Italiaanse christen-de
mocraten doorbroken door een kwart van de stemmen in de
wacht te slepen. De Liga behaalde 24,03 procent van de stem
men, de christen-democraten verloren acht procent en moesten
genoegen nemen met 24,16 procent. De Liga streeft naar meer
autonomie voor noordelijke regio's als Lombardije. Zij vindt dat
het dynamische Noorden in zijn ontwikkeling wordt tegenge
houden door het arme zuiden en de bureaucraten in Rome.
Eenzijdig bestand guerilla's Djibouti
De guerrillastrijders van het Front voor het Herstel van Eenheid
en Democratie (FRUD) staken vanaf morgen hun vijandelijkhe
den in het noorden van Djibouti. De organisatie wil dat Frank
rijk bemiddelt om een eind aan het conflict te maken. De guer
rillastrijders van het FRUD, die behoren tot het Afarvolk, hebben
twee weken geleden een grootscheeps offensief ontketend in het
noorden van het Oostafrikaanse ministaatje. Ze hebben kleine
militaire posten ingenomen, maar het regeringsleger heeft de
steden Obock en Tadjoura nog in bezit.
WARSCHAU DPA
Ondanks het nieuwe
staakt-het-vuren en de op
heffing van de blokkades
van federale kazernes in
heel Kroatië, gingen eenhe
den van het Joegoslavische
leger gisteren onvermin
derd door met de omsinge
ling en beschieting van Os
ijek. Honderden mortier
granaten regenden op alle
delen van de stad, waar
door de inwoners in de on
dergrondse schuilkelders
moesten blijven.
OSUEK/NEW YORK Ind-AFP-Rtr-DPA
De stad ligt al zes dagen hevig
onder vuur en de federale troe
pen en Servische milities nade
ren de buitenste voorsteden.
Het grootste deel van Osijek zit
zonder elektriciteit en verwar
ming en de voedselvoorraad is
danig geslonken.
Het niet aflatende offensief
tegen Osijek duidt erop dat het
leger de regionale hoofdstad
van oostelijk Kroatië wil inne
men, voordat een vredesmacht
van de Verenigde Naties in het
gebied kan worden gestatio
neerd. Leiders van de van de
Voor deze Kroatische vrouw, die huis en haard bij de gevechten om
Vukovar heeft verloren, is er slechts èén troost in alle ellende: ze leeft
nog. Vukovar is 86 dagen belegerd geweest en werd anderhalve week
geleden ingenomen door de Serviërs en het Joegoslavische leger.
foto ap srdianiuc
Servische milities waarschuw
den gisteren dat ze VN-troepen
zullen beschouwen als een 'be
zettingsmacht' als ze worden
gestationeerd langs de huidige
grenzen tussen Servië en Kroa
tië.
De Veiligheidsraad praat van
avond verder over de vredes
macht voor Joegoslavië. De V-
raad besprak gisteravond achter
gesloten deuren de vredesmis
sie van VN-gezant Cyrus Vance,
die zaterdag in Genève bemid
delde bij de totstandkoming
van het 14de bestand in Kroatië.
Frankrijk en Duitsland had
den om spoedoverleg gevraagd
met het oog op de steeds slech
ter wordende situatie in Joego
slavië. Frankrijk pleitte voor het
snel sturen van VN-troepen. Op
tafel in New York liggen twee
resoluties, ingediend door
Frankrijk. Groot-Brittannië en
België (dat tijdelijk lid is van de
V-raad), die voortvloeien uit de
afspraken binnen de Europese
Gemeenschap.
De eersie resoluiie roept het
Joegoslavische leger en de Ser
vische en Kroatische milities op
duurzame omstandigheden te
scheppen zodat er een VN-vre-
desmacht in Joegoslavië kan
worden gestationeerd. In de
tweede resolutie vragen de EG-
landen om een olieboycot tegen
de partijen die de vredespogin
gen dwarsbomen. Hierbij wordt
vrij onomwonden gedoeld op
Servië.
Van cruciaal belang is de op
stelling van China, een van de
vijf landen met vetorecht. Pe
king staat op het standpunt dat
de V-raad zich niet moet be
moeien met 'binnenlandse aan
gelegenheden' in Joegoslavië,
maar VN-kringen in New York
verwachten dat China onder
Amerikaanse druk zal bijdraai-
Ouderen kunnen in de voormalige Sovjetunie met hun pensioen vaak niet voldoende eten kopen, als ze al de energie hebben om uren in de rij
te staan voor de schaarse levensmiddelen. Overal zijn daarom gaarkeukens ingericht, waar gratis eten wordt gegeven. Voor deze 77-jarige
vrouw is het een uitkomst foto apuu heunc shino
ACHTERGROND
CORRESPONDENT OOST-EUROPA RUNA HELLINCA
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
De eerste vrije verkiezingen in
de voormalige Sovjet-republiek
Tadzjikistan hebben de ex-com
munist Rachmon Nabiev het
presidentschap bezorgd. Zijn
voornaamste rivaal, de 47-jarige
filmregisseur Davlat Choedona-
zarov. beschuldigt Nabiev ech
ter van kiezersbedrog en intimi
datie en zegt de bewijzen ervan
op foto- en videofilms te heb
ben. Hij heeft een klacht inge
diend bij de verkiezingscom
missie. Nabiev krijgt volgens
voorlopige tellingen 60 procent
van de stemmen. Choedonazar-
ov zou rond de 30 procent van
de kiezers achter zich hebben
gekregen
In het parlement van Bratislava wordt al
over een mogelijke Slowaakse onafhanke-
lijkheisverklaring gesproken. Of die op dit
moment een meerderheid zou krijgen, is
overigens twijfelachtig. Toen 34 Slowaakse
politici eind september het initiatief namen
tot een Declaratie voor een Soeverein Slo
wakije, kregen ze slechts 61 van de 132
stemmen in het parlement achter zich.
Nog overheerst in Bratislava het gevoel
dat er een of andere vorm van gezamenlijk
heid moet blijven. Maar of dat een federatie
met grotere zelfstandigheid voor beide de
len moet worden, of een confederatie waar
in ieder deel vrijwel geheel zelfstandig is,
dat zijn van die vragen waar ook de Slo
waakse politici onderling niet uit zijn.
Aan Tsjechische zijde wordt met argus
ogen naar de ontwikkelingen gekeken. De
afscheiding van Slowakije zou koren op de
molen zijn van nationalistische groeperin
gen in Bohemië en Moravië, die een op
splitsing van het Tsjechische deel nastre-
Volgens de Tsjechen is een eenzijdige on
afhankelijkheidsverklaring van Slowakije
feitelijk niet mogelijk, omdat die in strijd is
met de grondwet. Bovendien, aldus Praag,
is het huidige Slowaakse parlement hele-
maal niet gemachtigd zo'n beslissing te ne
men. De kiezers hebben bij de parlements
verkiezingen vorig jaar juni bepaald niet
massaal voor het nationalisme gekozen.
President Havel heeft in september voor
gesteld de kwestie in een referendum aan
Alsof één oorlog in het voormalige
Oostblok niet genoeg is, dreigt nu ook
Tsjecho-Slowakije onder druk van het
nationalisme uiteen te vallen. De Tsje
chische republieken en Slowakije lijken
onoverbrugbaar ver uit elkaar te staan.
het volk voor te leggen. Maar de Slowaakse
nationalisten voelen daar weinig voor. Ze
zijn zich ervan bewust dat hun ideeën op
dit moment weinig kans op een meerder
heid maken. Deze week moet het federale
parlement een besluit nemen over Havels
voorstel. De president kreeg vorige week
massale bijval van tienduizenden betogers
in Praag én Bratislava.
Havel heeft verder gepoogd de eenheid te
bewaren met een voorstel voor een nieuwe
grondwet, die beide republieken meer zelf
standigheid moet garanderen. Maar de be
sprekingen daarover liepen twee weken ge
leden stuk, omdat noch de vertegenwoordi
gers van het Tsjechische, noch die van het
Slowaakse parlement zich achter de opzet
konden scharen.
Het nationalisme in Slowakije vindt een
dankbare voedingsbodem in de snel ver
slechterende economische situatie. De
werkloosheidscijfers maken zonneklaar
waar de schoen knelt. Terwijl in de Tsjechi
sche republieken bijna 4 procent van de
werknemers geen baan heeft, staat in Slo
wakije inmiddels haast 10 procent van de
werknemers op straat.
De Slowaken wijzen met een beschuldi-
De voorzitter van de Poolse
Christelijk-Nationale Unie,
Wieslaw Chrzanowski (68). is
gisteren gekozen tot voorzitter
van het nieuwe Huis van Afge
vaardigden. Hij kreeg 267 van
de 460 stemmen.
Daarmee tekent zich binnen
het parlement een duidelijke
meerderheid af voor de „cen
trum-rechtse regeringscoalitie"
van vijf partijen, die niet alleen
Chrzanowski als voorzitter naar
voren schoven maar ook de ad
vocaat Jan Olszewski als nieuwe
premier hebben voorgedragen.
Na de verkiezing van Chrza
nowski deelde president Lech.
Walesa aan het parlement mee
dat hij het aftreden van de hui
dige regering van Jan Krzystof
Bielecki niet aanvaardt. „Het
vormen van een nieuw kabinet
kost tijd en tot dan toe moet er
geregeerd worden motiveerde
Walesa zijn besluit.
Walesa verzet zich tegen de
benoeming van Olszewski,
deels uit vrees dat een centrum
rechtse regering zal terugkomen
op het strikte economische her
vormingsbeleid dat sinds twee
jaar in Polen wordt gevoerd.
BRUSSEL HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
Een akkoord in de EG over de
economische en monetaire
unie (EMU) is weer een stapje
dichterbij gekomen. De EG-mi
nisters van financiën werden
het gisteren (maandag) in Brus
sel eens over de wijze waarop
landen die van hun financiën
een rommeltje maken, door de
anderen tot de orde geroepen
kunnen worden.
In de monetaire unie, die vol
gende maand in Maastricht
moet worden beklonken, is een
aantal criteria opgenomen,
waaraan straks alle landen
moeten voldoen. Zo mag het
begrotingstekort hooguit drie
procent zijn, mag de staats
schuld niet hoger zi|n dn 60
procent van het bruto nationaal
produkt bedragen en mag de
inflatie niet sterk van het EG-ge-
middelde afwijken.
Willen die criteria effectief
zijn, dan zijn strafmaatregelen
nodig tegen overtreders. De mi
nisters zijn het nu eens gewor
den over een stel maatregelen,
oplopend van openbare waar
schuwingen tot boetes. Een
voorstel van Kok om als straf
EG-subsidies te kunnen intrek
ken haalde het niet.
NAIROBI AP-GPO
Bij gewapende aanvallen op di
verse regeringsdoelen in Bu
jumbura, de hoofdstad van het
Oostafrikaanse Burundi, zijn de
afgelopen dagen zeker tien do
den gevallen. Het leger is inge
zet om de veiligheid in de stad
te herstellen en is gisteren be
gonnen met huiszoekingen op
jacht naar illegale wapens.
De regering beschuldigt de
verboden partij voor de Bevrij
ding van de Hutu-stam 'Palipe
Hutu' van de aanvallen, die de
ergste zijn waarmee Bujumbura
ooit te kampen heeft gehad.
Volgens premier Adrian Si-
bomana is deze partij uit op het
vergieten van bloed van on
schuldige burgers en wil zij de
verzoeningspolitiek van presi
dent Pierre Buyoya saboteren.
Palipe Hutu's president
Etienne Karatasi heeft alle be
schuldigingen van de hand ge
wezen en het geweld in de stad
fel veroordeeld. Zijn partij is ge
kant tegen de dominantie door
de Tutsi-stam van Burundi's re
gering. De Hutu's vormen de
grootste stam in het land. mafif
zijn sterk ondervertegenwoor
digd in het gehele overheidsap
paraat.
In Bujumbura werd gisteren
hier en daar nog gevochten tus
sen soldaten en rebellen. De
straten in de hoofdst.i.i WVCD
volgens diplomaten verlaten,
nadat de regering 's morgens de
bevolking had bevolen binnen
te blijven. Een diplomaat zei dat
het leger bezig was een kordon
om de stad te leggen.
gende vinger naar Praag, waar minister van
financiën Vaclav Klaus een economisch
hervormingsbeleid heeft opgesteld dat vol
gens hen weinig rekening houdt met de
problematiek van de kleinste republiek. On
der de communisten is Slowakije tot cen
trum van de Tsjechoslowaak.se zware indu
strie gebombardeerd. En het is juist deze in
dustrie. met enorme, vaak zeer ondoelmatig
geleide bedrijven, waar op dit moment de
zwaarste klappen vallen.
De verhouding tussen de beide republie
ken is sinds de oprichting van Tsjecho-Slo
wakije in 1918 nooit zonder strubbelingen
verlopen. Een kleine, maar groeiende groep
mensen denkt met weemoed aan de paar
jaar tijdens de Tweede Wereldoorlog waarin
Slowakije als Duitse marionettenrepubliek
'zelfstandig' was.
Een zeker nationalisme is inmiddels vrij
wel geen enkele Slowaakse partij meer
vreemd. De belangrijkste is de Beweging
voor een Democratisch Slowakije (HZDS).
een afsplitsing van Burgers tegen (ieweld
(VPNJ, de Slowaakse tegenhanger van de
Burgeralliantie in Praag. De HZDS. onder
leiding van ex-premier Vladimir Meciar,
koos in april dit jaar voor een zelfstandig
bestaan vanwege diepgaande meningsver
schillen over de toekomst van Slowakije en
de te volgen economische koers. Met zijn
gematigde nationalistische koers heeft Me
ciar inmiddels een kwart van de kiezers
achter zich weten te krijgen.
autoriteiten en Polisario.
Er zijn inmiddels i
twijfels gerezen over de onpar
tijdigheid van de functionaris
sen in de VN-delegatie. Infor
matie die Polisario in vertrou
wen aan de VN-vertegenwoor
digers had gegeven, is doorge
speeld naar de Marokkanen.
Ook heeft de VN nog niet for
meel geprotesteerd tegen het
tentenkamp in El Ayoun, hoe
wel het kamp een overtreding is
van de vredesovereenkomst die
na maandenlange onderhande
lingen door de VN Veiligheids
raad werd opgesteld.
Volgens deze overeenkomst
vormt de Spaanse volkstelling,
van 1974 de basis voor de lijs
van stemgerechtigden. Ook"
mensen die kunnen aantonen
dat ze in 1974 in het gebied
woonden maar niet in de volks
telling waren meegenomen,
mogen stemmen. De Marok
kaanse autoriteiten zeggen dat
de mensen die in het tenten
kamp zijn gebracht meer dan
dertig jaar geleden door de
Spanjaarden en de Fransen uit
dit gebied zijn verdreven.
THE INDEPENDENT
Marokko heeft tienduizenden
families verhuisd uit zuidelijke
gebieden van het land naar een
enorm tentenkamp in het cen
trum van El Ayoun, de hoofd
stad van de door Marokko be
zette Westelijke Sahara. Dit om
in het volksreferendum, dat vol
gend jaar onder het toezicht
van de Verenigde Naties wordt
gehouden, zeker te zijn van een
Marokkaanse overwinning.
De onafzienbare rijen leger
tenten zijn elk voorzien van een
kaartje met de naam van een
dorp of stam uit zuid-Marokko.
De bewoners worden geacht
volgend jaar te stemmen v6ór
integratie van de voormalige
Spaanse kolonie met Marokko
en tegen onafhankelijkheid on
der Polisario, de vrijheidslx-we
ging die al achttien jaar stri|dt
voor zelfbeschikking. Maar of
de bewoners van de tentenkam
pen überhaupt de kans krijgen
om te stemmen, hangt af van de
uitkomst van onderhandelingen
tussen de VN, de Marokkaanse
NAIROBI FRANS V
CORRESPONDENT
De strijd in de Somalische
hoofdstad Muqdisho. die giste
ren zijn negende dag in ging,
heeft volgens hulpverleners ter
plaatse inmiddels aan ruim dui
zend mensen het leven gekost,
terwijl tussen de 4000 en 5000
gewonden zijn gevallen. De si
tuatie is het erbarmelijkst in het
noordoosten van de stad waar
de gevechten zich nu concen
treren en de bevolking zo goed
als verstoken blijft van medi
sche hulp
Manschappen van generaal
Mohamed Farah Aideed vtxt-
den gisteren opnieuw HmIM
uit op het noordoostelijk deel
van de Somalische hoofdstad
waar /i]n aartsrivaal president
Ali Mahdi Mohamed en diens
aanhang zich ophouden. „De
situatie is hier heel, heel erg
slecht", aldus een hulpverlener
van Artsen zonder (-ren/en, du-
het getroffen stadsdeel be/o< ht
